Uit de diepte

Tijdgedichten

[p. 74]

Moeders van het leven. ^*)

Nu wil ik ook voor u een loflied zingen,
Uw dappere daden verheerlijke' en
Van uw oneindige standvastigheid
In doodsgevaar gewagen. In d'oude tijden
Strede' onverschrokken heldhaftige maagden
Tegen de monsters in menschengedaante,
Die hen belaagden, - voerde' als een man het zwaard.
Wachtten, omcirkeld door sissende vlammen,
Tot komen zou de held en koen doorbreken
Den ring van vuur, hen nemen in zijn arm
En zegevierend naar zijn burcht heen dragen.

Maar gij hebt niet gestreden met het zwaard,
Moed'ge vrouwen van onze eigen dagen,
Niet om te dooden trokt gij uit,
Omgord met d'onverzettelijken wil
Hen, die het liefst u waren te behoeden,
Streedt ge en hebt gezegevierd,
'k Zie sluipen u uit de scheemrige woning;
De kindren slapen nog: als zij ontwaken
En moeder missen, dan begrijpen ze:
‘Moeder is weg om eten te gaan halen’,
En wachten zoet tot zij terugkomt. Zij
Heeft haar paardje uit zijnen stal gehaald,
Haar trouwe fiets, betast de oude banden,
Denkt: ‘als hij ditmaal 't maar houdt!’

*) Opgedragen aan mijn jonge vriendinnen Tr. B. - N., I.M. - V. en L.v.L. - S.

[p. 75]

 

Geruischloos glijdt zij door de stille straten

 

Tot zij den buitenrand der stad bereikt.

 

De morgenstarren zingen haar nog even

 

Een welkom toe, eer dat zij slapen gaan,

 

Tot weer de nacht ontsteekt hun flonkeroogen.

 

Snel glijdt zij voort langs de bekende wegen,

 

Zij weet: ‘vele uren is het ver,

 

Aleer de hofstee is bereikt, waar ze mij kennen

 

En geve' in ruil voor geld of kleeren

 

De goede rogge die ons 't leven redt’.

 

 

 

Misschien die hoeve is aan den zoom gelegen

 

Van de Veluwe, bij een dennenbosch,

 

Waar een zandweg links afbuigt naar het dorp.

 

Misschien moet zij nog wel veel verder rijden

 

Tot in den Achterhoek; zij was er tweemaal

 

En kent den klank van d'ouden torenklok:

 

Zij luisterde in de nacht, als z'in de schuur

 

Op 't hooi mocht slapen, met een trillend hart

 

Naar zijn sonore stem: hoe plechtig sterk

 

Doorbrak die stilte en nachtlijk duister.

 

Verkwikt door voedzaam brood en heete melk,

 

Toog z' op weg in den schemerenden morgen,

 

Licht voelde ze den zwaren last.

 

 

 

Ik ken een jonge vrouw, die maakte

 

Uit d'oude Domstad in het hart des lands, -

 

Een tocht door sneeuwbedekte bosschen.

 

Eens in de koude Januarimaand

[p. 76]

 

In ijzel, vorst en sneeuw fietste die kleine

 

Gespierde vrouw met donkre oogen

 

Het land door naar 't ouderlijk huis,

 

Waar zij zou vinden 't goede voedsel.

 

Lang en zwaar was de tocht en ook gevaarlijk

 

Als jagers opdoke' aan den horizon

 

En rondom haar granate' ontploften. Eens

 

Kroop ze in doodsangst tusschen riet en biezen,

 

Rillend, half in 't ijskoude water,

 

Met bonzend hart en bad: ‘O God, ik smeek

 

U, Iaat mij hier niet eenzaam sterven’.

 

Maar nimmer dackt ze over terug te gaan:

 

Ze zette door, en sliep dan in haar oude

 

Bed, voelde zich als kind weer thuis

 

En kwam terug, rijklijk beschonken,

 

Verkwikt, gesterkt, naar d'oude Domstad

 

Waar man en kindren wachtt' in zorg en angst.

 

 

 

Nog eene ken ik, even onvervaard,

 

Moeder van vier volwassen kindren,

 

Zelf dochter uit een kunstenaarsgeslacht.

 

Het statige huis op de Keizersgracht

 

Hangt vol met de schoonheid van vele tijden.

 

De geur van Hollands glorie waart er rond.

 

Naar den polder trok deze heen

 

Om 't edelst graan dat groeit op Hollands gronden,

 

Terug te brengen naar het statig huis.

 

Hoe schoon lag 't wintersch landschap voor haar oogen,

 

De vaarte' en sloten fonklend in de zon,

[p. 77]

 

't Vergeelde riet wieg'lend op de winden

 

Als korenaêre' in zomertij.

 

En voor de hooge steilgedakte hoeven

 

De rij van knoestige olmen of linden

 

Strekkend hun kale takken uit.

 

Ruysdael, Potter, al de groote schilders

 

Die hadden uitgebeeld 't noordhollandsch landschap,

 

Verrezen voor haren verrukten blik.

 

De Gouden Eeuw met zijn uitbundigheid,

 

Het bloeiend leven van een bloedrijk volk

 

Stond in haar op en het afzichtlijk heden

 

Was voor een oogenblik als weggevaagd.

 

Zij kwam thuis, nog kostlijkers dan tarwe

 

Meebrengende het vast en sterk geloof

 

Dat Nederland weldra zou herrijzen.

 

 

 

Een derde... O, ik wil van haar nog zingen,

 

Dat geestig en lieftallig menschenkind,

 

Een land gelijk, rijk aan kreeken en baaien

 

Die vol stroomen, wanneer een groote wind

 

De golven jaagt tegen de steile kusten,

 

Waar groeit der schelpen paarlemoer gewas.

 

Lang leefde zij half droomend half bewust,

 

Te verdroomd was zij voor den strijd des levens.

 

Tot het jaar kwam, dat een vulkaan gelijk,

 

Uit de diepte van 's menschen gronden

 

Slingerde omhoog gloeiende steenen,

 

Gouden vlammen en klev'rig slijk.

 

 

[p. 78]

 

In wie van ons worden die niet gevonden

 

Beide? Wie werpt naar buiten in de nacht

 

Van ons geen donkere aardsche elementen?

 

Wie is geheel zuiver en zacht?

 

Ik weet, ook zij heeft donkere gronden,

 

Maar daarnaar vraag ik heden niet,

 

Ik vraag, hoe zij de vuurproef heeft doorstaan,

 

Door welke ervaring zij is heengegaan

 

En 'k weet, het onbarmhart'ge leven

 

Heeft haar gesmeed tot sterk gesmijdig staal.

 

Zij heeft m'in trillende woorden beschreven

 

Van hoe rondom de stulp het water rees,

 

Waar honger hare kindren verteerde,

 

En hoe zij ging en hoe zij wederkeerde,

 

Stappend over glibberige steenen,

 

Beladen met een rijke voedseloogst.

 

Tot kwam ten leste de dag der bevrijding.

 

 

 

‘De klokke' in al de dorpen aan de plassen

 

Luidden en luidden van af Amsterdam

 

Tot Hilversum. Eerst konden w'enkel weenen,

 

Toen steeg gejuich op uit duizenden monden

 

En allen riepen: ‘We zijn vrij’.

 

Met duizenden liep z'in den optocht mede.

 

- De kindren had z'op de fiets vastgebonden -

 

Zingend aldoor luidkeels zóó blij

 

Als had z'op aarde een ster gevonden;

 

‘We zijn vrij, we zijn vrij en het is

 

Vrede’.

 

 

 

5 Juli '45