Dagverhaal der ontdekkings-reis

(1838)–Jacob Roggeveen– rechtenstatus

January 1722.

1. -

de Africaansche Galey in de voormiddag digt by ons gekomen, en al het volck op het deck in 't want geklommen synde op beide de Scheepen, wenschten den anderen door een drievoudig vreugde geroep een gelukkig Nieuwe jaer. Des middags was de gissing onser Zuyderbreete 52 graden 48 minuten en de lenkte 322 graden 49 minuten; de gekoppelde cours Zuyden ten Oosten ¼ Oost 24 mylen, de wind West ten Noorden, Noord-Noord-West, West en Zuyd-West, met een betoogen lugt, marseyls, bramseyls en ongestadige koeltens, en in het 12de glas van de naemiddag wagt wierpen het dieploot, en bevonden 80 vaem groenagtig wasige Zandgrond,

met kleene steentjes vermengt: hebben het goed gevonden alhier te plaatsen de afteykening van dit nieuwe landGa naar voetnoot(*), benevens een gedeelte van het Zuydelykste eynde van America, mitsgaders in twee colommen ter neer te stellen alle de courssen en met deselve afgesylde verheeden van dat land, 't welk de Heer Fresier noemt Nieuwe Eylanden en van anderen het Falckland, maar ik heb hetselve gedoopt Belgia Australis, omdat het met ons Vaderland, in opsigt van desselfs polus hoogte, een geproportioneert climaet of lugtstreek heeft in 't Zuyden, also het Noordelykste legt op 50 graden 50 minuten, en het Zuydelykste op 52 graden 25 minuten, begrypende in syn lenkte 3 graden 40 minuten.

Coursen.	Mylen.	Coursen.	Mylen.
Z. ten O.	4½.	O. ten Z.	6½.
O.Z.O.	6.	Z.O. ten O.	3½.
O.	7.	Z.Z.O.	3½.
Z.O. ten O.	1.	Z. ½ O.	5.
O.Z.O.	5.	Z.	6.
O.	7.	Z. ten W.	1½.

Alle welke verheden, te samen monterende 56½ myl, wy afgeseylt hebbende langs de wal, die sig op veele plaatsen hoog geheuvelt vertoont, dog welckers hoogten met flauwe en langsame nederdalinge soo laeg loopen, dat men niet onderscheydenlyk konde sien of het lage land aen een paelde en vast was, dan of het diep landwaerts instreckende bayen en inbogten waren, alsoo onse afstand was (om een onbekend

land niet te nae te komen) drie en somtyts vier mylen. Belgia Australis uyt ons gesigt verlooren hebbende, stelden wy onse cours Zuyd-West, om het Staten Land, synde het Zuydelykste gedeelte van de Oostkant van America, ('t welk met Terra de Feu de Straet van Le Maire, gelyk Terra de Feu met het uiteynde van de vaste Cust, de Straet van Magellanus maekt) in 't gesigt te loopen: by wat toeval nu dat wy dit land voor de boeg gekregen hebben, (aengesien continueel onse betragting is geweest, by toelating van weder en wint, om door de gronden van de vaste Cust verseekert te konnen syn, dat wy van deselve ons niet te verre en verwyderden) daervan is de waere oorsaek ons onbekent, of de gronden van de vaste Cust moesten sig vereenigen met die van Belgia Australis, waerdoor ons alsdan benomen soude konnen werden die algemeene vaste stelling, dat als men grond werpt, het land nae by is, en van geen ander land eenige gedagten formeerde, dan van de Americaense Cust, (waervan de Zee-Kaerten onse wegwysers waeren en die ons moesten weesen tot een regel ter navolging) soo hebben wy besloten (en te regt) dat de gepeylde gronden van 32 tot 49 graden incluys besuyden den AEquinoctiaal de gronden van America syn geweest, en wanneer onse gestelde courssen aendagtelyk werden geëxamineert en naegesien, soo sal men overtuygende bevinden, dat alle dese coursen regelmatig geschikt syn nae de strecking van den Americaenschen wal, volgens de gedruckte Zee-Kaerten in 't algemeen, en volgens de met de pen geteekende in 't by sonder; maer dewyl wy

ons egter bevonden hebben aen een ander land, en dat wel 60 mylen beoosten America geëlongeert is, kan de aeneenschakeling van die twee gepresupponeerde gronden de waere oorsaek niet wesen, dat wy daerdoor sulken grooten distantie ons Oostelyker souden konnen bevinden, of, ten sy dat men vaststelle dat de Stroomen (waarvan in de voorgaende dagen gementioneert is) in plaetse van Noorden, om de Noord-Oost of Oostelyker hunne cours genomen hadden, en dus gradatim Oostwaerts gevoert wordende met een continueele grondwerping, waerdoor wy belet wierden Westelyker aen te stevenen, soo kan dese reden mogelyk de waere oorsaek syn, dat wy het gemelte Belgia Australis (hoewel onverwagt en buyten alle gedagten) hebben ontdekt en gesien: hier kan nog by gevoegt worden het Dag-Register van den Heer Fresier, waerin hy aanmerkt en segt, dat alle de Franse Scheepen die de Zuyd-Zee besogt hebben, en die hun bestek in de Zee-Kaerten stellende syn geweest van Sancta Catharina, gelegen op de Cust van Brasil, op de Zuyderbreete van 27 graden 30 minuten, door nauwkeurige observatien ondervonden hebben, dat Cabo Blank, in de Hollandsche Zee-Kaerten (leggende op 46 graden Zuyd) vier graden Westelyker geplaetst is, dan het waerlyk legt; wyders segt denselven Heer, dat men aengemerkt heeft, dat de Woeste Cust, of die der Patagons, niet komt te strecken Zuyd-West en Zuyd-West ¼ West, gelyk de Zee-Kaerten aantoonen, maer Zuyd-West ¼ Zuyd en Zuyd-Zuyd-West, 't welk veel Scheepen (volgens syn getuygenis) in gevaer gebragt

heeft; om dese reden hebben wy geoordeelt, dat onse pligt was, de uyterste voorsigtigheyd te gebruyken en de ondervinding van andere in consideratie en overleg te nemen, te meer alsoo dese lugtstreek veel nevel en mist onderworpen is met variabile winden. Sulx wy ons gerust en genoegt stelden met de gronden te diepen, sonder juyst het land in 't gesigt te loopen; aengesien het ontdecken des wals ons geen meerder nut konde toebrengen, als de kennis van desselfs gronden, om onse coursen te rigten tot bevordering van onse reysen nae de Zuyd-Zee, soo dat wy om die redenen somtyts (naedat de donckerheyd der lugt en sterken wind ons nootsaekte) de coursen Zuydelyker hebben gesteld, om aan 't gevaer niet te participeren, dat andere door dese onkunde en misleyding der Zee-Kaerten hebben geloopen.

2. -

Wierpen met 't begin van de voormiddag-wagt het loot, maer hadden geen grond, schoon de lijn van 120 vadem lenkte regt op en neder stond: des middags was de gissing onser Zuyderbreete 53 graden 16 minuten, en de lenkte 322 graden 14 minuten, de gekoppelde cours Zuyd-West, ⅓ West, 10½ myl, de wind seer veranderlyk, als Zuyd-West ten Zuyden, West, Noord-West, Noord-Noord-West, wederom Noord-West en West; West ten Zuyden, Zuyd-West ten Westen, en ten derdemael West, met bramseyls, marsseyls en gereefde marsseyls koelte, goed weder, doch een betooge lugt, in de middag ophelderende.

3. -

Dreven van stilte tot het begin van de eerste

wagt, als wanneer een klyn lugtje uyt het Noord-Oosten kwam, 't geen langsaem wackerde tot een frisse doordringende bramseyls koelte; bevonden ons met Noorder Zon op de breete van 53 graden 45 minuten, en op de gegiste lenkte van 320 graden 21 minuten, de cours was Zuyd-West ten Westen, schoon weder, met een matige koelte; hadden hooge deiningen uyt het Zuyd-Westen; sagen veel groente, gevogelte en een zee-rob. Volgens een morgen-peyling van der Zons opkomst was de miswysing van 't compas 23 graden 6 minuten Noord-Oost.

4. -

Wierpen het loot in het tweede glas van de eerste wagt op 75 vadem graauwe Zandgrond met kleene kalkagtige steenjes vermengt: in de volgende hondewagt was de diepte 70 vadem, maer in de dagwagt het loot driemael geworpen synde, vonden geen grond: sagen eenige zandsnippen en een meeuw gevlackt als een bonte kraay. In 't vervolg verdickte de lugt en wierd heel mistig, soo dat wy op de vereyste tyd veele zeynschooten deden, om daar door aen de Africaansche Galey kennis van onse afstand te geven, die beantwoord wordende desselfs nabyheyt ons te kennen gaven: dog in de voormiddag wagt helderde de mist op, en kregen schoon en warm weder, immers in vergelyking van alle de Dag-Registers die van dit oord des Werelds mende maken: bevonden ons des middags op de Zuyderbreete van 54 graden 35 minuten en op de gegiste lenkte van 318 graden 16 minuten. De cours was Zuyd-West ten Westen, de wind Noord-Noord-Oost, Noorden, Noord-

Noord-West en West, met een labber en bramseyls koeltje.

5. -

Vermeynden in 't laeste van de namiddag wagt het Staelen Land te sien, maar dewyl de kimmen des Hemels een wynig beneveld waren, bleven in onseekerheyd; hopende met d'aenkomste van den volgenden dag desselfs confirmatie: wierpen het loot, alsmede in d'eerste en in de hondenwagt, maer hadden geen grond: sulx wy beslooten dat onse grondwerping van den voorgaenden dag, niet is geweest, noch van Belgia Australis, noch van het Slaeten Land, maer van een tussen beyden leggende Zandbank. In de dagwagt hadden wy regen met een dikke lugt, en wierden vervolgens gefrustreert van onse hope, om door een oculaire inspectie van dat land, wegens deszelfs opdoening en strekking, behoorlyk kennis te krygen, waervan de onmogelykheid des te grooter is geworden, also de wind Zuyd-West loopende, ons noodzaekte de cours beoosten het Zuyden te moeten stellen. In het vierde glas van de voormiddagwagt begon de lugt op te helderen, so dat wy ons des middags bevonden op de Zuyder polus hoogte van 55 graden 29 minuten, en op de gegiste lengte van 317 graden 28 minuten, de gekoppelde cours was Zuyd, Zuyd-West, ½ West, de wind Noord-Oost, Noord-West en Zuyd-West, met een bramseyls en een gereefde marseyls koelte, seer goed weder maar koud: wy bevonden, volgens de avondpeyling van der Zons ondergank, 21 graden 27 minuten Noord-Ooster miswysing.

6. -

Bevonden met Noorder Zon te syn op de bree-

te van 56 graden 56 minuten Zuyd, en op de gegiste lenkte als vooren; de gekoppelde cours was Zuyden, de wind West, West-Noord-West en andermaal Zuyd-West, ongestadig weder met buyen en regen, ook somtyds helder en zonneschyn, styve marseyls en gereefde marseils koelte, met een hooge zee uit het Westen; des naemiddags deden zeyn aan de Africaansche Galey tot het verbeteren der compassen, en verlegden deselve van 20 tot op 25 graden, de lelie bewesten de naelde; dan dewyl de koude sterck toenam, soo syn de wolle kleederen van rocken, broeken, kousen, schoenen, hemden, wanten en mutsen onder het volk uitgedeelt en verstreckt, welke van de Heeren Bewindhebberen ten dien eynde waren medegegeven, en tegenwoordig van een uytnemend groot gebruyck en nuttigheyd syn. Ook is heden goed gevonden aen alle het volck een half mutsken brandewyn te geven, in plaets van die geene alleen, die de dagwagt waren hebbende, mits nogtans, dat men de verstrecking boven het ordinaire rantsoen weder sal inhouden en besuynigen, wanneer men in de warmte gekomen sal syn, opdat wy in onse t'huys reyse geen gebrek aan sterken dranck souden hebben.

7. -

Alsoo de wind Zuydeljjk liep, leyden wy het in de eerste wagt om de West, dog in 't begin van de voormiddag de wind wederom heel na het Westen loopende, waren genootsaekt Zuydwaerts de steven te wenden: des middags gisten te weesen op de Zuyder polus hoogte van 57 graden 9 minuten en op de lenkte van 317 graden 44 minuten: de gekoppelde

cours was Zuyd-Oost ten Zuyden 4 mylen, de wind West-Zuyd-West, Znyd-Zuyd-West en Zuyd-West, onderseyls en gereefde marsseyls koelte: besonder slegt weder met regen, sneeuw en hagelbuyen, seer koud.

8. -

Was onse gegiste Zuyderbreete 58 graden nul minuten; de lenkte 318 graden 34 minuten, de gekoppelde cours Zuyd-Zuyd-Oost ½ Oost 14 mylen, de wind West, West Zuyd-West en West ten Noorden, onderseyls en marseyls koelte met een dicke en betoogen lugt.

9. -

Gisten te syn op de polus hoogte van 58 graden 44 minuten besuyden de middellyn, en op de lenkte van 318 graden 10 minuten; de gekoppelde cours was Zuyden ten Westen 11 mylen, de wind West, Noord-West, West, Zuyden, West en Noord-West, gereefde marsseyls en labberkoelte, met slegt doncker regenachtig weder en koude.

10. -

Hadden de bevonden breete van 59 graden 22 minuten Zuyd en de gegiste lenkte van 316 graden 1 minuut, de gekoppelde cours was Zuyd-West ten Westen, de wind Noord-Noord-West en Noord-West ten Westen met gereefde marseyls en bramseyls koelte: dit etmael was de lugt doorgaens seer doncker beneveld met veel regenbuyen, doch tegen de middag kregen een suyveren hemel, soo dat wy de Zons hoogte bekwamen.

11. -

Was de gegiste Zuyderbreete 59 graden 45 minuten en de lenkte 313 graden 30 minuten, de ge-

koppelde cours West ten Zuyden 19½ myl, de wind Noord-West, Noorden en Noord-Noord-West, gereefde marseyls koelte met een koude benevelde lugt en regen.

12. -

Bevonden ons op de Zuyder polus hoogte van 60 graden 30 minuten, en op de gegiste lenkte van 312 graden 34 minuten: de gekoppelde cours was Zuyd-West ten Zuyden ½ Zuyd, de wind Noord-West en West-Noord-West, met bramseyls en gereefde marseyls koelte, goed weder met gematigde koude; in het tweede glas van de naemiddagwagt liep de wind nae het Zuyd-Westen, soo dat wy goedvonden te wenden Noordwaerts, om niet Zuydelyker te komen dan wy reeds ons bevonden, ten ware uyt hooge nootsaeklykheyt; wy hadden alhier des nagis ten twaalf uren den dag nog aan den hemel, soo dat men konde sien te lesen en te schryven.

13. -

Waeren wy genootsaekt, alsoo de wind heel Noordelyk liep, in het sesde glas van de dagwagt te wenden, om van onse gewonne Westelyke lenkte niet te verliesen, met Oostelyker te moeten stevenen; des middags hadden wy, volgens onse gegiste, de Zuyderbreete van 60 graden 1 minuut, en de lenkte van 312 graden 23 minuten, de gekoppelde cours was Noorden ten Westen 7 mylen, de wind van het Westen tot Noord-West ten Noorden, gereefde marseyls koelte met hagel- en regenbuyen, seer koud, wy bevonden by de avond-peyling 26 graden 37 minuten Noord-Ooster miswysing.

14. -

Gisten te wesen op de breete van 60 graden 9 minuten Zuyd, en op de lenkte van 309 graden 40 minuten, de gekoppelde cours was West ½ Zuyd 20½ myl, de wind Noort-West ten Noorden en Noorden ten Oosten, gereefde en styve marseyls koelte, slegt weder met stofregen en mist, soo dat wy eenige zeynschooten deden, om van onse afgelegentheit kennis te geven aan de Africaansche Galey, die ook van deselve beantwoort wierden: maer aengesien alle de Dag-Registers die ons ter hand gekomen syn, en hunne vaert nae de Zuyd-Zee gerigt hebben, als een algemeene kennis voor vast stellen, dat wanneer sy het Staten Land gepasseert syn (leggende op de Longitude van ontrent 317 graden, volgens het getuygenis van den Heer Fresier, wiens observatie wy in agting hebben) en Westwaerts voort seylende tot op de lenkte van 297 graden, 't sy wat meer of min, en dan vervolgens hunne courssen om de Noord beoogende, tot dat sy haar bevinden op 55 graden Zuyderbreete of daerontrent, en dat sy over sulx Caap Hoorn beoosten van haer hebben, soo oordeelen sy, dat men alsdan, en niet eerder, sig in de Zuyd-Zee bevind: wederom ter contrarie, als deselve repatrieeren en dus uyt de Zuyd-Zee, Oostwaerts heen, voorby het gemelte lant van Caap Hoorn, nae de Noord-Zee haer transporteeren, soo vermeynen sy insgelyks, dat als men beoosten het Staten Land is, men dan eerst de Noord-Zee inseylt: sulx een en deselfde vaerweg de naem van Zuyd-Zee of Noord-Zee heeft, naer dat ik Westwaerts of Oostwaerts myne cours dirigere en stelle, 't welk

absurd en ongerymd is; derhalven om een scheypael tusschen het Noorden en 't Zuyden op te regten, soo agte ik dat Caap Hoorn bekwaemlyk de Terminus á quo kan syn, en dat men bewesten deselve synde, de Zuyd-Zee bevaert, maer beoosten, de Noordzee, als leggende in 't midden van Terra de Feu.

15. -

Bevonden ons op de Zuyder polus hoogte van 60 graden 44 minuten en op de gegiste lenkte van 308 graden 43 minuten, de gekoppelde cours was Zuyd-West ten Zuyden, de wind Noord-Oost ten Noorden tot West-Noord-West, gereefde marseyls en onderseyls koelte, met een sware holle zee, groote koude en dick betoogen lugt en regen, doch ontrent het sesde glas van de voormiddag wagt begon den hemel op te helderen, soo dat wy de hoogte der Zon bekwamen.

16. -

Was de gegiste Zuyderbreete 60 graden 39 minuten en de lenkte 307 graden 48 minuten, de gekoppelde cours West ten Noorden 7 mylen, de wind seer ongestadig, als Noord-West, Noord-Noord-Oost, Oost-Noord-Oost, Noord-Noord-West, West en West-Noord-West, met stilte, marseyls en gereefde marseyls koelte, koud en regenachtig weder.

17. -

Hadden de bevonden Zuyderbreete van 59 graden 18 minuten en de gegiste lenkte van 307 graden 23 minuten, de gekoppelde cours was Noorden ten Westen, de wind West, West-Zuyd-West en Zuyd-West ten Westen, gereefde marseyls en onderseyls koelte met harde buyen, stofregen en een dicke

donkere lugt: dan in de voormiddag wagt wierd deselve helder en klaer.

18. -

Bevonden te syn op de breete van 57 graden 58 minuten besuyden den Evenaer, en op de gegiste lenkte van 305 graden 55 minuten, de gekoppelde cours was Noord-West ten Noorden, de wind Zuyd-West en West-Zuyd-West, onderseyls en gereefde marseyls koelte met een betoogen lugt, behalve des middags.

19. -

Waren ingevolge onse gissing op de polus hoogte van 57 graden 34 minuten Zuyd, en op de lenkte van 304 graden 47 minuten, de gekoppelde cours was Noord-West ½ West 10 mylen, de wind van het Zuyd-West ten Westen tot Oost, met stilte en een labberkoelte, doncker diesig weder, somtyds stofregen, doch met een gematigde koude en effene Zee.

20. -

Gisten met Noorder Zon te syn op de Zuyderbreete van 56 graden 29 minuten en op de lenkte van 303 graden 18 minuten, de gekoppelde cours was Noord-West ten Noorden, ¼ West 20¼ mylen, de wind van het Oost-Zuyd-Oosten tot het Westen, met ongestadige koeltens en regenbuyen.

21. -

Hadden na gissing de Zuyderbreete van 57 graden 4 minuten en de lenkte van 302 graden nul minuten, de gekoppelde cours was Zuyd-West, ½ West 14 mylen, de wind West, West-Noord-West, Noord-West en Noord-Noord West, marseyls en gereefde marseyls koelte, met donker regenachtig en koud weder.

22. -

Bevonden ons op de breete van 58 graden 18 minuten besuyden den Evenaer, en op de gegiste lenkte van 300 graden 20 minuten, de gekoppelde cours was Zuyd-West, de wind West-Noord-West en Zuyd-Zuyd-West, gereefde marseyls koelte, koud doncker weder met regen, tot het vierde glas van de voormiddag wagt, als wanneer wy heldere kimmen en hemel kregen.

23. -

Was onse gegiste Zuyder polus hoogte 57 graden 19 minuten en de lenkte 299 graden 22 minuten, de gekoppelde cours Noord-Noord West ½ West 16¾ myl: de wind van het Zuyd-Westen tot West ten Zuyden, gereefde marseyls en bramseyls koelte, goed weder met gematigde koude. Ingevolge van eene avond peyling bevonden wy 18 graden 45 minuten Noord Oostering, daerom des middags zeyn deeden tot het verbeteren der compassen, en wierden deselve verleyd van 25 tot 20 graden, de lelie bewesten de naeld.

24. -

Waren na onse gissing op de breete van 56 graden 33 minuten Zuyd, en op de lenkte van 297 graden 8 minuten, de gekoppelde cours was West Noord-West ½ Noord 21 mylen, de wind van West tot Oost ten Zuyden, stil en gereefde marseyls koelte met regen, mist en koude, deeden een zeynschoot, omdat wy de Africaansche Galey niet konden sien, die deselve met een gelyke schoot beantwoorde en daarin continueerde tot der Zons ondergank, als wanneer de mist verdween en een suyvere lugt kregen.

25. -

Hadden de gegiste Zuyderbreete van 56 graden 19 minuten, en de lenkte van 296 graden 57 minuten, de gekoppelde cours was Noord-Noord-West 4 mylen, de wind Oost, West-Noord-West en Noord-West, stil, labber en bramseyls koelte, donkere lugt met regen.

26. -

Gisten onse Zuyderbreete te wesen 56 graden 1 minuut en de lenkte 294 graden 47 minuten, de gekoppelde cours was West ten Noorden ½ Noord 16 mylen, en de wind van 't Noord-Westen tot het Noord-Oosten, bramseyls en styve gereefde marseyls koelte, met donker koud en regenachtig weder.

27. -

Was de gissing onser breete 56 graden 34 minuten besuyden den middellyn, en de lenkte 293 graden 44 minuten, de gekoppelde cours Zuyd-West, 12½ myl, de wind tusschen 't Noorden, Oosten en Noord-Westen, onderseyls en gereefde marseyls koelte, seer slegt weder met koude, stofregen en mist.

28. -

Waren na gissing op de Zuyderbreete van 56 graden 18 minuten en op de lenkte van 292 graden 1 minuut, de gekoppelde cours was West ten Noorden ½ Noord 15 mylen, de wind Noord-West, Noord-Noord-Oost, en Oost Noord-Oost, slappe en gereefde marseyls koelte met donker, mistig en regenachtig weder.

29. -

Gisten te wesen op 55 graden 31 minuten Zuyder polus hoogte en op de lenkte van 290 graden 40 minuten, de gekoppelde cours was Noord-West

16½ myl, de wind Noord-Oost, Noord-Noord-West en Oost-Noord-Oost, gereefde en slappe marseyls koelte met eene dicke en diesige lugt: deeden des middags zeyn tot correctie der compassen, en verleyden deselve van 20 op 15 graden, de lelie bewesten de naeld; want schoon wy geen peylingen van der Zons op- en ondergank hadden, soo hebben wy ons gereguleert nae de observatien van anderen, die dit oord bevaren en de verandering der miswysingen beschreven hebben.

30. -

Hadden met Noorder Zon de Zuyderbreete van 55 graden 11 minuten ingevolge onse gissing, en de lenkte van 290 graden 1 minuut, de gekoppelde cours was Noord-West ½ West 7½ myl, de wind Noord, Noord-Oost, Noorden en Noord-Oost ten Noorden, bramseyls, gereefde marseyls en labberkoelte, een donkeren hemel met regen en mist.

31. -

Was onse gegiste breete 54 graden 23 minuten Zuyd en de lenkte 291 graden 12 minuten, de gekoppelde cours Noord ½ Noord 16 mylen, de wind West, ook Noorden en Noord-West, bramseyls en marseyls koelte, seer gematigd weder met een betooge lugt.

voetnoot(*): Deze afteekening ontbreekt.

Vorige Volgende