|
| |
| |
| |
De verovering van den Briel,
Of grondlegging der Batavische vryheid.
Treurspel.
Eerste bedryf.
Eerste tooneel.
Vander Mark, Entes, Treslong, de Ryk, Gevolg van Edelen.
Dus staen wy eindelyk op Hollands dier brengrond,
Om hier een vast verblyf te zoeken; daar 't verbond
Van Brit en Kastiljaan ons 't landen heeft verbooden,
In 't Engelsch Ryksgebied: dit wordt ons doordien snooden
En haatelyken eisch des Spanjaards aangedaan,
En daarom moeten wy hem dapper tegengaan,
Met wel vereende magt: wy moeten 't onheil wreeken
Op Alva, dat gedrocht, en zyn vermoogen breeken
| |
| |
Zoo veel men immer kan; men moet de dwinglandy,
Den bloeddorst, dollen haat, en wat meer yslyk zy,
Door hem aan ons betoond, den zynenruim vergelden.
Wy moeten Nederland, als waare vryheids helden,
Ontheffen van zyn' last, die onverdraaglyk is.
Geen in des vyands dienst zy lyfsbehoudenis
Vergund, indien wy hen verwinnen: maar de Koning
Is Hollands Opperheer, aan wien 't ons voegt verschooning
Van dit ons stout bestaan met ernst te smeeken, tot
Wy vast verzekerd zyn dat hy het moordgebod
Bevolen heeft; zoo niet hy zal den Hertog stuiten,
En roepen hem, vergramd, te rug als dees zich buiten
Zyn strikt bevel gedraagt; en doet de Vorst dit niet
Dan blykt ons klaar dat zulks met zynen wil geschiedt.
Philippus straffe hand heeft eerst die web geweeven.
Een Koning, die zyn' Zoon beroofdde van het leeven,
Die Bergen, Montigny, en Egmond heeft gedoemd,
Verdient geenszins dat hy zachtmoedig wordt genoemd,
En kan, na zulk bestaan, geen Graaf van Holland blyven.
Durft Alva, rood van bloed, zich 's Konings Dienaar schryven,
Laat ons, met hem gelyk, uit Vorstelyken last,
Als 't rechten krygsliên van een' Spaanschen Koning past,
Bewandelen den weg, dien wy hem zien betreeden.
Dit voorstel dunkt my goed, gegrondvest op de reden.
Myn Vrienden, laat ons voort den Briel verovren
Waartoe die haast, Mynheer? Wy moeten onderstaan gaan.
Of niet met vriendlykheid die Stad is in te krygen.
| |
| |
Wie zendt men daar best heen?
Zacht, Heeren, laat ons zwygen.
Een Veerman, die met spoed zyn Vaartuig herwaards wendt,
Toont weinig vrees, en schynt aan my niet onbekend.
Wy voegen ons ter zy'. Gy kunt dien Schipper spreeken;
En is u in dien man voor ons wat goeds gebleeken,
Verzoek hem dan dat hy de Stad opeischen gaat.
| |
Tweede tooneel
Treslong, Koppestok, op zyn Vaartuig.
'k Moet weeten van naby hoe 't hier geschapen staat.
Kom hier aan Land, Kaptein; ik heb u iets te vraagen.
| |
Derde tooneel.
Treslong, alleen.
Om ons in deezen muur te vesten met beleid;
Daar 't Eiland, door zyn' stand en welgelegenheid,
Ons zoo veel voordeel geeft, als 't Spanje schaê zal weezen,
En nog deklip kon zyn, daer 's Konings magt, nadeezen,
Zich op te bersten stiet en gansch verbryslen zal.
Oranje, braave Held! gy die geen ongeval
Of lyfsgevaaren vreest, om Neêrland te bevryden,
Uw onverwelkbre roem zal 't meeste voor ons stryden,
| |
| |
En overwinnen doen! uw naam alleen doet meer
Dan Lumeys woest Gevolg en al ons krygsgeweer.
| |
Vierde tooneel.
Treslong, Koppestok,
Wat is 'er van uw' dienst?... Maar wat komt gy hier
Behoorden raakten ze u ligt meêr?
Van verre in deeze Vloot wel zesentwintig Kielen.
Denkt gy Toledoos magt te water te vernielen?
Of hebt ge iets anders voor?
Ja. Luister eens, myn Vrind:
Wy komen door 't geval, door stroomen, weêr en wind,
Of 's Hemels wil veeleer, aan deeze Kust gedreeven.
Als balling en van roof, viel ons te zuur en wrang,
En daarom namen wy te saamen, reeds voorlang,
Het eensgezind besluit, iets van gewigt te waagen,
Gelyk wy nu gaan doen op Brielle.
| |
| |
Of deeze gansche vloot met Krygsvolk is bevracht,
Zoo gy de waarheid spreekt, en 'k u den weg wil wyzen.
Zyn all' die Schepen vol!
Maar twee zyn Spaansche pryzen,
Door ons, by Tessels reê, gelukkig opgedaan;
Doch de andere zyn zeer wel met dapper Volk belaên,
Met Krygsliên, die den Staat en 't Stamhuis van Oranje
Getrouw zyn, ook meteen zyn Majesteit van Spanje
Erkennen voor hunn' Vorst; maar schriklyk zyn verstoord
Op Alva, Perenot, en andren, die, door moord,
Door bloed- en gouddorst, wreed, de Vryheid ondermynen.
Dat Volk is naar myn' smaak.
Dus zou 't byna wel schynen
Dat gy de goede zaak waart toegedaan.
Ik dien myn Vaderland, en stel daarin myne eer
Dat ik de goede zaak de hand zal moogen leenen.
| |
Vyfde tooneel.
Vander Mark, Entes, Treslong, de Ryk, Koppestok, Gevolg van Edelen.
Treslong, Vander Mark tegengaande.
Die Veerman zal met ons zich op het naauwst vereenen,
Uit onzer aller naam, dan staks een boodschap doet
| |
| |
Aan hun die 't Eiland Brielle en zyne Stad bestieren.
Treslong. tegen Koppestok.
Zult ge uw kloekmoedigheid dien toom wel durven vieren?
Ja toch; hier is geen mensch die u durft tegen gaan.
Dat u Graaf vander Mark, Treslong en andre Heeren,
Ontmoet zyn, aan wien gy, op hun volstrekt begeeren,
U zelf verbinden moest te treeden in de Stad,
Om van haar' vollen Raad terstond te vergen, dat
Zy twee Gemagtigden uit hen naar buiten zenden
Tot ons, om alle kwaad voorzichtig af te wenden.
Verklaar hun, voor de rest, dat wy hier zyn geland,
Om hen van 't Spaansche juk te ontheffen, Ferdinand
Testuiten in zyn woên, en om 's Landsrecht te staaven.
Ach! zag men 't Schip van Staat eens die gewenschte haven
Bezeilen, 't bang geween der droeve Burgery
Verkeerde rasch in vreugd!
Tochtoonen, aan den Raad, dat wy hem zulks gebooden?
Hy heeft bewys, noch blyk, noch volmagts-brief van nooden.
Dat elk, die hem mistrouwt, het oog naar Brielsche Hoofd
Slechts keer', de Schepen zie, en hem alsdan gelooft.
Ik kan hem, ten bewys, voort een' Geloofsbrief schryven.
Uw Zegel en Geschrift zou weinig goeds bedryven;
Die teekens zyn aldaar tot nog toe niet bekend.
Geef hem dien Ring, waar door uw' Vader was gewend,
| |
| |
Als Hoofdbaljuw dier Stad, zyn order te doen gelden.
Dat uitstel, en dien schroom, verveelen onze Helden.
Wy, 's Dwinglands dwingers, zyn reeds alle regelmaat
En wetten van ons volk, dat thans in kluisters gaat,
Ontwassen: zullen wy hier naar bepaaling hooren!
Neen, Slaaven voegt die band; wy, wyzyn vry gebooren:
Treslong, den Ring aan vander Mark geevende.
Vander Mark. geeft den Ring, na hem beschouwd te hebben, aan Koppestok.
Wat ik u heb gezegd; wy zullen 't u beloonen.
En ik, Heer Admiraal, zal my gehoorzaam toonen.
Wederkeerende.
Maar zoo men op 't Stadhuis my eens gevangen houdt?
Hoe, daar ge uit eigen wil u nergens toe verstout,
Maar, als gepreste Boô, van ons en onzent wegen.
Alleen een boodschap doet, waar zyt gy voor verlegen?
Ik zal dan derwaards gaan, op uw bevel, en keer
Met Stads gemagtigden, wil zulks de Raad, straks weêr;
Doch houd men my daar vast, ik zal 't geduldig lyden,
Op hoop dat gy welhaast my moedig zult bevryden.
| |
Zesde tooneel.
Vander Mark, Entes, Treslong, de Ryk, Gevolg van Edelen.
De Stad thans onbezet, wier Krygsvolk 't, Utrechts Sticht,
Op uitgedrukten last, geweldig plaagt, verligt
| |
| |
Ons werk in zwaarte, indien de Brielenaars besluiten,
Door tegen weer, ons volk voor hunne Vest te sluiten;
Zy zyn nu veel te zwak dan dat hun Burgery
Dit onderneemen zou; die dwaaze raazerny
Gedyde tot haar straf; zy moeten ons vertrouwen
Als vrienden, of voortaan als vyanden aanschouwen;
Zy kiezen een van twee: geen langer weiffeling
Moet ons meer stil doen staan: had Egmonds staalen kling
Min weiffelend geweest, hy dus geen brug gelegen
Waarover wy hier 't eerst de Spanjaards binnen kreegen,
Hy was nooit schandelyk onthoofd op 't Hofschavot.
Dat elk die voor ons is zich zelf niet schuil hou' tot
Wy by hem komen, neen, nu moet men zich verklaaren
Voor Prins of Hertog; want men duldt geen weiffelaaren;
Die 't met den eersten houdt wordt onze lotgenoot,
En meê een vryheidstut; maar die zich af en snood,
Voor Alva waapnen laat, is 't leevenslicht onwaardig,
En grooter schelm dan hy. Myn Vrienden dat men vaardig
Den Dwing land tegen ga: Menspaar' zyn' aan hang niet,
Daar hy in ons geen deugd of edelheid ontziet.
Laat ons de Geestlykheid, geen Kastiljaan en, spaaren,
Myn Broeders schim komt 's nachts gestadig om my waaren,
En zet my tot de wraak op zyne moorders aan.
Deedt hem Toledo 't hoofd van 't edel lichaam slaan,
En voorts zyn bloedig lyk en overschot vertoonen,
'k Zal dien geweldenaar zyn moordery beloonen,
En, valt hy in myn hand, hem martlen door de koord,
Of door noch wreeder straf. Men moet aan hem den moord
Der eedle Batenburgs, en die van andren, wreeken.
Geen mensch moet ter behoud' van een' dier Beulen spreeken,
| |
| |
Of hy wordt straks verdacht hun deelgenoot te zyn.
Acht ge ieder Kastiljaan strafwaardig, met wat schyn
Is de Geloofsgenoot dier schelmen dan onschuldig?
Uw haat houdt perk noch paal; gy toont u te ongeduldig,
Te zeer op 't Roomsch Geloof gebeeten: ons geweer
Moet allen zielendwang, en vryheidschennis, meer
Bestryden dan 't gevoel' van andre braave menschen,
Die, eveneens als wy, herstel van vryheid wenschen.
Wie zyn Geloof belydt is even goed als hy.
Veel Roomschen haaten ook de vreemde dwinglandy;
Zy zullen nevens ons den grond der vryheid leggen,
Verbittren wy hen niet door schamper doen en zeggen;
Hun medehulp zal ons doen zegevieren: want
Tweehonderd vyftig man zyn niet in staat om 't Land
Te redden en daaruit de Spanjaards te verjaagen.
Wy moeten van 't geweld der Vreemden ons beklaagen,
En nooden ieder een tot zyn behoudenis.
Men weet het grootste deel des volks gehoorzaam is.
Om dat het nog geen' weg ter uitkomst zag gelegen;
Duszal, wen Brielle en Voorndoor ons wordt in gekreegen,
En 's vyands over magt maar eenmaal afgeweerd,
Al 't Neêrlands volk doen zien hoe min het dwang begeert,
Terwyl de vryheidszucht der oude Batavieren,
Zal blinken uit hun doen en laaten; dus bestieren
Wy alles tot ons best. Daar 't Utrechts volk alree
Bossu en Ferdinand weêrstreeven, durven meê
De kloeke Brusselaars de tiende Penning weigren:
Geschiedt dit heden reeds, hoe wil hunn' moed dan steigren
Wanneer wy door het Zwaard die schatting tegenstaan,
En wy alhier de Zon der Vryheid op doen gaan,
| |
| |
Waar elk, voor Alvaas woên, dan kan een wykplaats vinden?
Men moet van nu af aan recht werkzaam zyn, myn vrinden,
En brengen 't volk aan Land, dat in de Schepen wagt.
Bezet het hier omtrent, met onze kleene magt,
Zoo groots als 't mooglyk is; doet tromp en trommel raazen,
Om de Afgezondenen der Stad dus te verbaazen,
Dat ze ons veel duizenden gelooven sterk te zyn.
Wat aan 't getal ontbreekt vervull'men door den schyn,
Voor 't oog, en, inderdaad, met rapheid, moed en krachten.
Wy planten hier nu 't eerst de Vryheids vaan, en wagten
Vermeerdering, in kracht, in aanzien en getal,
Zoo dra wy meester zyn van Eiland, Stad en wal;
Dit zal ons dag aan dag al meer doen zegepraalen.
Wanneer de gulde Zon haar flikkerende straalen
Aan dit gewest ontrekt, zy Koor- en Misgewaad,
Kassuiffel, Kap en Stool, Altaar en Kerksieraad,
Geplonderd, en ten buit van ons en onze Helden.
Dat ieder, die ons durft voor watergeuzen schelden,
Verstomd sta, en, met schrik, beschouw' hoe Nederland
Hierna, door Nassauws zorg, met zulk een vastenband
Van Een dracht, tot geluk zyns Burgers, blyft gebonden,
Die voor de dwing landy, onbreekbaar wordt bevonden.
Einde des Eersten Bedryfs.
|
|
Auteursrechtvrij