Kinderen en erfgenamen

11

Het duurde nog lang eer in de Jappenkampen het gerucht was doorgedrongen dat Nederland was bevrijd en dat Japan zwaar was gebombardeerd.

Het was vijftien augustus toen Marjan een bewaker hoorde zeggen: jullie mogen je eigen potje koken.

Wie nog wat te ruilen had haastte zich naar de omheining. Marjan had twee pakken van Arnold hardnekkig van kamp tot kamp meegesjouwd. Ze liet die ongemoeid en offerde een sjaal voor een tros bananen.

- Ik heb Siti gesproken, hijgde Emmy, die hard kwam aanlopen. - Zij zegt dat vader ook in Bandoeng is.

Marjan greep haar dochter bij de magere polsen.

- Zeg dat nòg eens?

Emmy was deze jaren goed doorgekomen met werken in de buitenlucht. Beter dan Clara die de ondervoeding nauwelijks had kunnen doorstaan.

TIAP HARI SAJA BERKENANG KENANG AKAN KAU! Elke dag verlang ik naar jullie!

Toen zij eindelijk tegenover elkaar stonden zag Arnold een vervallen vrouwtje en keek Marjan verschrikt naar het broodmagere lijf van een bijna afgeleefde man. Maar zij leefden! Door het enthousiasme van de kinderen, de door de geallieerden uitgeworpen voedselpakketten en de op handen zijnde bevrijding uit het kamp veerden ze op. Er was een einde gekomen aan de lange, lange beproeving. Er werd gelachen maar ook veel geschreid, want veel vrouwen bleken weduwe te zijn geworden. Veel kinderen zagen tevergeefs uit naar een man die zij vader konden noemen.

Frits bleek er beter aan toe te zijn dan allemaal. Als de

[p. 174]

verloren zoon had hij zich heimelijk met de voor de varkens bestemde maispap gevoed. Marjan zag op een ochtend een bruingebrande jongen in kakiebroek aankomen, het bovenlijf bloot. Op zijn hoofd een grote zonnehoed.

- Moeder... vader... wat zou u denken van een varkenslever? Het was overrompelend.

Lien Wanders zou haar man niet meer terugzien. Haar jongens, Leo en Bert, hadden het kamp overleefd.

Kort na de bevrijding, in die tijd van grenzeloze verwarring en onzekerheid, raakten de families Uittenboogaard en Wanders elkaar kwijt.

Arnold kreeg verlof te repatriëren, hij was al lang aan zijn Indisch pensioen toe. Dagelijks ondervonden ze hoe onveilig het land was geworden. Het oude was voorbijgegaan, voorgoed. Toch kostte het Arnold moeite het land waar hij was geboren voor altijd te verlaten. Hij kon het nog niet aanvaarden dat de revolutie een voldongen feit was en schold mee op de geallieerden die de Hollanders in de steek hadden gelaten toen zij het gezag nog hadden kunnen herstellen.

Eerst op de boot, temidden van een groot aantal haveloos geklede repatrianten, voor wie de Engelsen hun neus optrokken, liep Marjan plotseling Lien tegen het lijf. Het was net iets teveel voor Lien, dit onverwachte weerzien. Ze had het verlies van haar man nog niet kunnen verwerken. En hoe moest het nu met de jongens, die hele kerels waren geworden? Hadden ze ooit zo'n reis naar het vaderland gemaakt, van alles beroofd, ternauwernood gekleed?

Het was Arnold, die, door het goede voedsel onbegrijpelijk snel weer opgeknapt, kans zag Lien moed in te spreken en als een vader met haar jongens te praten. Hun beider kinderen hadden elkaar zonder moeite gevonden.

De boot was mudvol en de accommodatie gebrekkig, maar vergeleken bij het kamp was het toch een paradijs. Alleen het omzien, het achterlaten van de geliefden in een onbekend graf, de mooie herinneringen aan vroeger, aan het goede leven dat zij nog zo lang hadden genoten... Wat ging er met Indië gebeuren? Niemand die het wist.

[p. 175]

De kinderen van Marjan en Lien maakten zich er geen zorgen over. Emmy was nu vijf en twintig. Ze had het gevoel dat ze de laatste jaren amper had geleefd.

Leo Wanders, vier jaar jonger, maar met het postuur van een kerel, liet zich snel imponeren door de vlotte dochter van mevrouw Uittenboogaard. Clara had het wel gezien, maar zweeg er over. Clara was altijd nog het moederskindje, al was ze nu ook negentien. Het kamp had diepe sporen bij haar achtergelaten. Alleen al het kijken naar die wriemelende groep dansende jongens en meisjes, mannen en vrouwen, maakte haar duizelig.

Emmy danste met overgave en Leo werd bedwelmd door de wilde geur die haar jonge, begerige lichaam uitstraalde. De reis kon niet lang genoeg duren. Ontberingen van jaren moesten worden ingehaald en het waren niet alleen de jongeren die door deze koorts werden aangegrepen. Zolang ze nog in de tropische wateren voeren was er een niet te verzadigen dorst naar nauw menselijk contact.

- Ik voel me zo happy, fluisterde Emmy onder het voortschuifelen.

- Met mij?

- Ja... ook met jou. Juist met jou misschien wel...

Het ‘ook’ en ‘misschien’ drong nauwelijks tot hem door. Maar toen Marjan en Lien op een avond een rondje maakten en hun zoon en dochter in trance tussen de deinende massa ontdekten, schudde Marjan het hoofd.

- Zoutwaterliefde... vergoelijkte Lien, die al gelukkig was wanneer ze haar jongens van het leven zag genieten.

- Emmy is niet je eigen dochter, hè?

- Nee... Je mag wel weten dat het een zorgenkind is. En jouw Leo, die is zo serieus... Hoewel... in het kamp heeft Emmy zich goed gedragen. Maar daar waren geen mannen...

Nog vóór Suez was Leo aan Emmy verslingerd. Als een knaap was hij aan boord gegaan. Nu, na een paar weken op deze hete boot, was hij al een man geworden. Daar had Emmy geen woorden voor nodig gehad en ook van Leo verwachtte ze geen woorden. Er was altijd wel een plekje te

[p. 176]

vinden om mond aan mond elkaar iets onherstelbaars aan te doen.

Voor het eerst voelde Emmy dat ze werkelijk verliefd was. Het was een vreemde, ongekende gewaarwording voor haar.

Ze keek naar geen andere man meer om.

In Suez werden er Europese kleren uitgedeeld. Het was december en spoedig zouden de hete lichamen worden afgekoeld.

- Het wordt hoog tijd ook, als je 't mij vraagt, zei Marjan, niet zonder zorg.

De kwaliteit van de kleren liet niets te wensen over, maar de modellen wekten de lachlust. Het leek wel een carnavalsverkleedpartij.

- Het vaderland zorgt uitmuntend, het is om te gillen! zei Emmy, die er in haar donkerbruine japon uitzag als een ongetrouwd gebleven kantoorjuffrouw uit de twintiger jaren, zo stemmig en zo decent, dat zelfs Leo, die rondkloste op soldatenkistjes, in de lach schoot. Heel dat mooie soepele lichaam, waarvan hij nu wel elk plekje kende, ging er in schuil.

Voor de jongens waren er gezellige broeken van koordfluweel en dikke vesten. Ze liepen als pronkende hanen over het dek en probeerden de giechelende meisjes te herkennen en een afspraakje te maken.

Het was een vrolijk intermezzo. Nog een paar dagen werden de warme kleren opgeborgen, maar in de Middellandse Zee was het dan zover. Ze gingen het koude Europa tegemoet. Hoe zou het in Holland zijn? Er was in elk geval genoeg te eten en voor de rest zouden ze wel zien.

Nog voor ze de kust van de lage landen in zicht kregen, kwamen Emmy en Leo, op z'n Hollands gekleed, gearmd naar hun ouders.

- Wij hebben ons verloofd, als u het goed vindt.

Wat was er aan goed te vinden? Ze deden maar, die jongelui.

Arnold trakteerde aan tafel. Hij zou zijn enige dochter moeilijk een meer serieuze echtgenoot kunnen toewensen.

[p. 177]

- Wees maar niet ongerust, mama, fluisterde Emmy. - Deze keer is het menens. Ik ben wèg van hem.

Dat was ook zo, want ze was over tijd.