Kinderen en erfgenamen

3

Toen Hugo opnieuw het bekende kantoorgebouw van de Groot-Handelsbank binnenstapte, was het of zijn keel werd toegeknepen. Bij het zien van al die door elkaar wriemelende mensen trok er een waas voor zijn ogen. Er werd niet gevraagd waarom hij zo lang was weggebleven. Na een vluchtige informatie naar de toestand van zijn vrouw kreeg hij te horen dat het heel druk was.

Er kwamen nu dagelijks collega's terug uit de Duitse arbeidskampen. Ieder had zijn eigen verhaal. De een was bevrijd door de Russen, de ander door de Amerikanen.

De manier waarop zij de weg naar Nederland weer hadden gevonden was onvoorstelbaar. Het was vreemd nog maar zo kort geleden tijdens een ordeloze terugtocht zomaar ergens een varken te hebben georganiseerd en aan het spit gebraden, kippen de nek te hebben omgedraaid en zich daarna te hebben gekromd door ingewandstoornissen. Krankzinnig, nu weer cp kantoor te zitten. Belachelijk, al die papieren.

Hugo dook onder in de reorganisatie van het handtekeningendossier. De zaken waren nu omgedraaid. Elke morgen was er een stapeltje bevelschriften van het Militair Gezag waardoor de gehate Verwalters plaats maakten voor de rechtmatige eigenaren, en voor de vele omgekomen Joden Hollandse beheerders.

Stuivertje wisselen. Maar tot wat voor prijs, dacht hij.

Deze eerste tijd had hij onderdak gevonden bij Freek, aan wie spoedig een benoeming tot Inspecteur bij het onderwijs ten deel viel. Hugo was jaloers op hem. Diep in zijn hart smeulde nog altijd een zekere wrok dat Freek destijds had verzuimd hem te laten opleiden voor het onderwijs. Die beroerde jaren van de eerste wereldoorlog...

Dat er nu met schrijven goed viel te verdienen, kwam

[p. 150]

nauwelijks bij hem op. De slag van de ramp in het Bezuidenhout had op de een of andere wijze iets bij hem beschadigd. Over wat hij in de oorlogsjaren had meegemaakt zou hij de eerste jaren toch niet kunnen schrijven. Hij had tijd nodig om afstand te kunnen nemen.

In deze dagen kwamen er drie grote pakketten uit Canada, gericht aan de familie Leenhouts, voorheen of thans wonende aan de Duinweg te Scheveningen. Afzender A. Lynholt, Canada.

De verloren zoon, oom Andries, had niet willen achterblijven. Nader adres ontbrak.

Alles wat hij stuurde viel als een druppel op een gloeiende plaat.

Voor de vrouwen en meisjes was het een feestelijke dag.

Hugo deed zijn werk automatisch. Heel langzaam kwam het leven weer op gang. Het rijden van de eerste tram was een gebeurtenis en de wekelijkse rantsoenen stonden elke week nog met grote letters op de voorpagina's van de piepkleine krantjes: Dat ziet er weer goed uit.

Toen hij eens vroeg waar Dorsman, de kassier van de particulieren, was gebleven, hoorde hij dat de kribbige man, die het laatste oorlogsjaar zijn spaarduitjes als sneeuw voor de zon had zien verdwijnen, zich zo kwaad had gemaakt toen hem een mud aardappelen voor vijfhonderd gulden was aangeboden, dat hij die avond niet naar huis was gegaan. De volgende morgen was hij, opgezwollen, uit de tankgracht bij de dierentuin opgevist.

Maar liever spraken ze op kantoor over de toekomst. Wat voorbij was, was voorbij. Je kon nu ook weer eens aan de liefde gaan denken, zei Fransen, die met de dag corpulenter werd. Straks had hij weer al zijn oude kwaaltjes terug.

Tegen september kon Hugo aan Stans vertellen dat hij een heel huisje in de Vogelwijk had gekregen. Die mooie wijk, achter de tankgracht, was grotendeels voor vernieling bewaard gebleven. De bewoners waren destijds geëvacueerd en sommigen bleken niet terug te komen. Aan de andere kant van de tankgracht, in een gedeelte dat ook was ontruimd

[p. 151]

en met prikkeldraad afgesloten, had de bevolking van alle rang en stand al het hout in de huizen gesloopt voor de majo. Maar het huisje, dat Hugo kreeg toegewezen, was alleen maar door weer en wind geteisterd. Hij trok er als een der eerste bewoners van de buurt in en kampeerde er. Het was er verrukkelijk stil en de tuin een heerlijke wildernis.

Voor het eerst haalde hij ruimer adem. Hij was er nog niet aan toe gekomen een kijkje te nemen in het verwoeste Bezuidenhout, waar nu het egaliseren in volle gang was. Het ene plan na het andere stond in de krant. Nee, hij zou daar voorlopig niet weer komen. Aan de noodzakelijkste meubelen, geholpen door de familie en de gemeente (de getroffenen in het Bezuidenhout hadden voorrang), ging hij met de oude vrienden Cor en Carla Matthieu aan de slag om het huis bewoonbaar te maken. De Matthieus waren onbetaalbaar. Ook hun tweeling begon er plezier in te krijgen. Wat zouden Ineke en Rico wel zeggen!

Juist in deze tijd trouwde Betty Smallegange met haar Keith. Willem had zijn a.s. schoonzoon duchtig aan de tand gevoeld. Of course! Natuurlijk was hij lid van de kerk. Dat was toch iedereen in Canada! De jongen maakte een fatsoenlijke indruk, maar wat hij deed voor de kost bleef een raadsel. Wel liet hij een foto zien van een drug-store, eigendom van zijn vader. Betty zou welkom zijn in zijn familie.

- She has fallen in love, zei Liesbeth tegen haar oom Hugo, die ook in de kerk zat.

- Geen onverdienstelijke uitdrukking voor een altijd nog vrij hachelijke zaak. In liefde gevallen. Liesbeth keek het maar eens aan. Zij was niet jaloers op Keith. Dan nog maar liever de tanden op elkaar en wachten. Ze zat weer bij de P.T.T.

Betty trof het dat haar wijkpredikant de Engelse taal machtig was. Er was veel belangstelling in de Noorderkerk. De bruid had zich in mantelpak gestoken en Keith trok in zijn militaire uniform (hij was sergeant) aller aandacht. Eigenlijk waren ze al getrouwd, want Keith was geen man van woorden. Hij had haar al lang tot vrouw genomen.

Toen Willem en Agaath op de Rotterdamse kade achter-

[p. 152]

bleven dorst hij haar niet aan te kijken. Wat er vandaag was gebeurd was voor Agaath erger dan de hele oorlog.

De eerste brieven uit Toronto waren bijzonder opgewekt. Terloops deelde Betty mee in verwachting te zijn. Nog voor Agaath de brief ten einde had gelezen, hadden haar vingers het aantal maanden al afgeteld. Over haar argwaan zweeg ze hardnekkig.

Liever koesterde ze zich in de weelde van haar grootmoederschap als Wim en Rie 's zondags op bezoek kwamen met hun levenslustige Marietje. Agaath moest zich wel vaak op de tong bijten als ze zag hoe toegeeflijk zij waren. Als ze terugdacht aan het strenge regiem waaronder zij zich als kind had moeten bukken (niet praten als grote mensen met elkaar spreken, versjes leren, tweemaal naar de kerk, nooit vragen maar afwachten, niet naar jongens kijken), kon ze het maar moeilijk verwerken dat Wim en Rie met verrukking toezagen hoe hun Marietje alle wetten van een deugdelijke opvoeding straffeloos overtrad. Enfin, ze wilde er zich niet mee bemoeien. Het eind zou de lasten dragen. Er was geen slechter opvoedingsmiddel dan je kinderen verwennen.

Het leek wel of er vlak na de oorlog een soort trouwkoorts woedde. Ook Jan, die de leeftijd had, kwam met een meisje aan. De assistent-apothekeres Wieske Bos was een schoondochter naar Agaaths hart, een meisje met karakter. Maar Jan en Wieske waren al niet beter dan de rest van de jongelui tegenwoordig. Zelfs aan tafel zaten ze nog met elkaar te smoezen. Je mocht al blij zijn als ze een ogenblikje binnenkwamen om thee te drinken. Vaak had ze op het punt gestaan het vrijende paar op Jans kamer te overvallen. Maar Willem had haar teruggehouden. Dat begreep ze niet, want haar Willem was toch als jonge man heel wat ingetogener geweest. Dat urenlang gevrij achter een gesloten deur was er niet bij geweest.

- Nou ja... zei hij: jij was ook wel erg preuts. Het klonk wat meesmuilend.

- Dank je...

- Het is een andere tijd, hè? zei Willem nog. Het klonk vreemd uit de mond van een man die het kerkelijke en politieke leven avond aan avond van a-z uit zijn krantjes spelde.

[p. 153]

Jan voelde niets voor een lange verkering. En Agaath stemde toe. Eenmaal getrouwd had je meer aan je kinderen dan in hun verlovingstijd.

Zo trok Jan, net zoals Wim destijds had gedaan, in bij zijn ouders. Er werd met hartstocht behangen en geverfd en het piep-kleine keukentje zag er na een grondige restauratie zo aantrekkelijk uit, dat Agaath een hekel kreeg aan die koude spelonk van haar eigen ouderwetse holle, zonloze keuken.

Wim, die nu Hoofd was geworden in Rijswijk, had daar in een nieuwe wijk een geriefelijke woning gekregen.

De bruiloft van Jan en Wieske was heel wat anders dan dat oorlogshuwelijk van Betty. Agaath had er een gang voor gemaakt naar Greeth, want alles was nog op punten en ze konden toch niet zo kaal voor de dag komen. Wieskes ouders waren welgestelde mensen.

Bij Greeth hoorde Agaath bijzonderheden over de scheiding van David en Bartha. Afschuwelijk, zo iets in de familie mee te maken. Ze waren wel hervormd, maar dat zei tegenwoordig al niets meer. Het kwam bij de gereformeerden ook al meer en meer voor. Het leek of het hek van de dam was door die oorlog. En die Reina zou wel een vrouw zijn die rookte als een schoorsteen en borrels achteroversloeg als een kerel.

Greeth liet er niet veel over los. Daar kon Agaath inkomen, want zaken waren zaken. David en Greeth waren elkaar nooit afgevallen, zo zou het nu ook wel gaan.

- Maar over die arme Bartha hoorde je geen kik, geen kik! zei ze tegen Willem.

Over wat ze bij Greeth ‘onder de toonbank’ had gekocht, was ze wel tevreden.