Kinderen en erfgenamen

13

De Zwitserse sergeant schudde zijn hoofd toen hij de passen bekeek.

De gids was nu verdwenen.

Uit de vroege ochtendkou stonden zij plotseling in een verwarmd vertrek. De mannen bleven staan. Mevrouw Schaus plantte zich op een houten bank en sloot de ogen.

Toen de sergeant de hoorn van de haak nam hoorden ze hem duidelijk zeggen: Il est là. Hij is er.

Verraden? In een neutraal land?

Kort daarna reed een auto voor. Een kapitein van het Zwitserse leger stapte regelrecht op Voortman af. Deze liet zijn pas zien. Peter Rames... professor in de economie.

- Kapitein Voortman, welkom in Zwitserland...

Hij bleek alles te weten. De Duitsers hadden alle grensposten gewaarschuwd.

- Door het oog van een naald, zei de Zwitser. - U bent kennelijk geschaduwd. - Nee... wij leveren u niet uit. Ik was alleen ingelicht door een goede relatie. Er zijn ook goede Duitsers, kapitein Voortman...

Toch was aan een dag quarantaine in de gevangenis niet te ontkomen. Ze zaten er met een stel smokkelaars.

De volgende dag zei kapitein Schmelzer: ik heb een boodschap voor u. Onze bevelhebber wil u spreken. Maak u geen zorgen. U staat onder onze bescherming.

Bas kwam niets te weten over dat onderhoud.

Nadat de groep een week in een hotel had gezeten om van de emoties te bekomen, werden kapitein Voortman en Bas Leenhouts plotseling door twee barse politiemannen wegge-

[p. 108]

haald. Hun bagage werd doorzocht en de voering van hun kostuums opengesneden.

Een uur later zaten zij ieder afzonderlijk in een gevangenispak in een onbehaaglijke cel, beschuldigd van spionage. Onder geen voorwaarde kon worden toegestaan dat vreemdelingen het de Duitse overheid lastig maakten. Zwitserland was neutraal.

Bas tastte in het duister. Wat was er met Voortman aan de hand? Hij rekende op diens relaties. Intussen gingen zijn gedachten uit naar zijn vader in het Oranje Hotel.

Kapitein Voortman verkeerde in tweestrijd. Hij wist niet of hij nu reeds kon spreken. Hij had het willen aanzien. De overgang was te groot. Hier botste kennelijk de burgerlijke met de militaire overheid. Toen hem werd gezegd dat de zaak spoedig voor het gerecht zou komen, zei hij:

- U dient er op te rekenen, dat ik voor het gerecht verslag zal uitbrengen van een informatief onderhoud dat ik op diens verzoek met de opperbevelhebber van uw leger heb gehad.

- Donnerwetter! had dat eerder gezegd... Ik vraag u excuus, professor...

Er kwam een kapper, er werd hem een diner aangeboden, hij kreeg zijn eigen kleren en nog diezelfde avond zat hij weer in het hotel tussen de vrienden.

De volgende dag kwam ook Bas vrij.

- Een misverstand... zei Voortman, die een fles wijn liet aanrukken.

Niemand vroeg meer iets. Zo ging dat in oorlogstijd.

Bas stuurde een ansichtkaart naar huis en tekende Hans Opzomer.

Van kapitein Voortman hoorde hij dat er wat gezwaaid had tussen de militaire en burgerlijke autoriteiten. Door de loslippigheid van een bode bij de Bundespolizei had hij de toedracht van het conflict gehoord. Het was hier net zoals overal in de wereld. Ieder vecht voor zijn eigen standje. De militairen hadden het pleit gewonnen, dat was het voornaamste. Maar: ze moesten uit Bern weg.

In Nyon vonden ze in een hotel Mon Repos, dat uitzag op

[p. 109]

het Meer van Genève een ander clubje gestrande Hollanders. Het was er heerlijk wandelen in de maanden april en mei. Voor sommigen kon dit goede leven niet te lang duren.

Bas trok veel op met Eva Hers, een joods meisje dat haar ouders in Holland had moeten achterlaten. Het was eigenlijk afschuwelijk dat zij hier door de bergen dwaalden en hun handen elkaar vaak als vanzelf vonden. Het goede eten, de hele atmosfeer, het bloed.

Eva vond Bas een razend knappe jongen, maar zij zou zich wel wachten illusies te maken. Op de achtergrond van haar denken was er altijd dat zwarte, dat haar ook in haar dromen benauwde. Maar zijn handen waren koel en sterk. Hij mocht haar vaak optrekken als zij de bergen introkken.

Nu moet ik toch werkelijk oppassen dacht Bas, die al te goed wist dat door de spanningen van het ondergrondse werk vaak een uitlaat werd gevonden in vluchtige vriendendiensten tot en met in bed. Vergeleken met het gejaagde leven in bezet gebied was het hier een onwezenlijk paradijs. Adam en Eva. De appel ontbrak er maar aan. Ook Eva Hers, met haar zwarte krullen, was vrouw genoeg om, als het lang zou duren, te bezwijken voor de verleiding hem te laten eten van de verboden vrucht. Bas was eerlijk genoeg zich zelf te bekennen dat alleen haar lichaam hem aantrok.

Hij vond zelfs geen woorden haar te troosten als zij een moeilijke dag had.

Een keer was hem ontvallen: - Het heil is uit de Joden.

- In Limburg heb ik bij twaalf verschillende protestantse families ondergedoken gezeten. Altijd zondags mee naar de kerk. Ik ken jullie psalmen van buiten.

- De psalmen van David, zei Bas.

- Ik weet het, maar christen zou ik nooit kunnen worden.

- Slecht gehad?

- Soms, en soms niet. De mensen waagden hun leven voor ons.

Ze keken uit over het meer. De edelweisjes bloeiden. God, wat was de wereld mooi. En wat was dat meisje mooi. Wat was die jongen lief.

- Wij zijn vluchtelingen, Eva.

[p. 110]

- Ik weet het. We zullen elkaar wel nooit weer zien. Ik wil proberen naar Amerika te komen. Ver... ver weg. Ze moest zich bedwingen.

Laat me niet gaan, laat me zo niet gaan, dacht ze, hunkerend naar zijn mond. Ze keek hem aan. Hij begreep het. Kort oponthoud in Zwitserland, zei hij en kuste haar vaarwel.

Eva sloot haar ogen. Ze wist dat hij niet verder zou gaan dan dit schnabbeltje vriendschap. Toen ze elkaar aanzagen lachten ze. Nee, het moest niet te lang meer duren, dit paradijsje spelen.

Kapitein Voortman vertrouwde Bas toe dat hij bij zijn wandelingen in het park altijd een razend knappe jonge vrouw tegenkwam. Zij sprak Duits, maar was zeker geen Zwitserse.

- Weet je Bas, dat vrouwen de pest zijn voor de geheime dienst? Nee, ik doel niet op die wandelingetjes van jou met Eva, dat snap je wel. Maar ik voel dat dat Duitse juffie het op mij gemunt heeft. Ze wil mij inpalmen. Ze weet dat een man maar een man is. En dat het eind van het Bedje is dat ze mij aan het babbelen moet krijgen. Zo gaat dat. Een knap krengetje is het. Natuurlijk geeft ze voor dat ze vluchtelinge is, die een raadsman nodig heeft. We moeten hier weg en wel zo gauw mogelijk. Het duurt me te lang. Veel te lang.

Niet lang daarna kwam de militaire attaché met twee Braziliaanse paspoorten. Kapitein Voortman was weer professor en Luitenant B. Leenhouts doctor in de economie.

De gasten zagen hen met lede ogen gaan. Eva's mond beefde: Bedankt voor alles...

Maar nauwelijks in Genève kwam er een telefoontje: direct terugkomen.

De Duitsers waren er achter gekomen dat zij het land wilden verlaten.

- U moet zich vergissen, had kapitein Schmelzer verzekerd. De heren maken een uitstapje en zijn vanavond weer terug.

Met de vinger op de lippen kwamen ze net op tijd het oude vertrouwde hotel weer binnen.

- Het is nog niet zo gemakkelijk in een neutraal land te doen wat je wilt, zei Voortman gemelijk. Na een gesprek

[p. 111]

met de militaire attaché wist Voortman dat er maar één weg overbleef. Gewoon onder eigen naam de trein nemen. Het was een gok.

Eva Hers hield zich op de achtergrond. Nog eenmaal hadden haar ogen die van Bas ontmoet, waarna zij zich op haar kamer had teruggetrokken.

Drie dagen later stapten Voortman en Bas in de trein. Aan de Franse grens werden dikke boeken opengeslagen met ontelbaar veel namen. Bas voelde zijn hart bonzen, doch Voortman leunde achteloos met zijn arm op de balustrade.

Ze kregen hun passen terug, zonder commentaar. De weg naar Barcelona was vrij.

- Denk maar niet dat we dan de volgende dag naar Londen kunnen doorreizen, voorspelde Voortman. - Enfin, we zullen zien. De goden zijn met ons geweest.

- Ik geloof in één God, zei Bas.