Kinderen en erfgenamen

7

Na een week is Freek zover dat hij moeizaam achter de schrobbende Leo in de cel aankruipt met een dweil. Mr. Freek Leenhouts, die thuis nog geen melkkan kon vasthouden, het verwende jongetje, de verwende man, voor wie zijn moeder, zijn zusters, en later Ada en Marie hebben gedraafd om het hem naar de zin te maken. Omdat zij wisten dat zijn handen verkeerd stonden.

Hij kruipt over de celvloer en voelt zich bijna gelukkig in het gezelschap van zijn roomse celgenoot, een opgewekte man, die zich uitput in goede werken en gebeden. De morgens zijn lang. Denken, praten, heen en weer lopen.

Tot de verlossende roep: Klaar om te (v)luchten. Die v voegt Leo er altijd tussen in met een gemoedelijke grijns.

Op de binnenplaats worden geheime boodschappen toegefluisterd. Freek heeft nog geen kans gezien bericht naar huis te smokkelen. Die gelegenheid komt later, als Kees, de jonge loodgieter die vast werk heeft op het dak, propjes papier naar binnen gooit, op een keer gevolgd door een pakje versnaperingen en een krabbeltje van Marie en Liesbeth: Dag lieve man, moed houden, mijn broer is naar oom Henk!

[p. 95]

Bas naar Maubeuge? Dat betekent eep vlucht naar Engeland, waarop hij wel eens heeft gezinspeeld. God zij met hem, met ons allen, met ons vaderland.

Freek Leenhouts realiseert zich nauwelijks dat hij niet meer voor zichzelf bidt.

Vaak staat hij in gedachten voor de in de muur en op de deur gekraste opschriften. Eens komt de tijd. A new world is coming. Lidie ik vertrouw je. Verlos ons van den boze. Ave Maria. Welterusten Riek. Hoelang nog? Hier zat een knaap zijn doodstraf af te wachten. Barst. Rotmoffen!

Vaak worden de gevangenen van cel verwisseld. Op een keer komt er een jonge joodse jongen naast Leo en Freek. Hij blijft niet lang. Van een etensbrenger horen ze dat hij zich de polsader heeft doorgebeten om zijn broer niet te verraden. Bang voor doorslaan.

Er klinkt gezang uit de dodencellen en er wordt meegezongen.

Vaak wordt er ook gelachen. Om alles en nog wat wordt er gelachen. Zenuwen, denkt Freek en hij grinnikt mee om elke mop.

Leo heeft een schaakspel van papier gefabriceerd.

Ze weten nu alles van elkaar. Voor het eerst is Freek in nauw contact met een van de rooms-katholieke broeders die hij alleen maar als coalitiegenoten in de politiek kende. Stoelend op dezelfde wortel, volgens Dr. Kuyper. Nu hoort hij iedere avond in het donker Leo's plichtsgetrouwe avondgebeden. Om beurten lezen zij in de Bijbel. Over de mis als de vervloekte afgoderij wordt niet gesproken. Alleen het credo verbindt hen. Ik geloof, ik geloof... ik geloof.

Freek bidt er achteraan: Kom mijn ongeloof te hulp.

Een Rode Kruis pakket voor de Kerstdagen. - Dat komt van Ons Lieve Heer, zegt Leo blijmoedig. Ze weten dat ze vermagerd zijn. Vreemd dat ze nooit meer verhoord worden. Maar een dag voor Kerstmis wordt Leo weggehaald voor de dodencel. Hij drukt Freeks hand krampachtig. Bid voor me, zegt hij. Freek kan alleen maar knikken.

O God, waarom? Zijn mond trekt weer scheef.

Alleen achtergebleven staat hij verslagen voor de kriskras

[p. 96]

in de muren ingekerfde exclamaties: In deze bajes zit geen gajes maar Hollands glorie potverdorie. Eens komt de tijd.

Maar die executies in de vlakte van Waalsdorp!

Wanneer de deur openknarst weet hij: nu is het mijn beurt.

De bewaker brengt hem zwijgend zijn kleren, zijn schoenen, zijn jas, zijn koffertje.

Zijn hart bonst.

De N.S.B.-er kijkt toe. - Had je niet gedacht, hè, zegt hij sarrend. Sámen met Colijn vóór Kerstmis in de hemel te zijn. Verdomme, het rijmt ook nog!

Freeks kaken trekken strak.

Geen kwartier later staat Mr. Freek Leenhouts buiten de gevangenispoort.

Zonder proces ontslagen van rechtsvervolging. Hij is vrij!

Verbijsterd kijkt hij naar de duinen, naar het voorbijkomend verkeer.

Uit de grauwe hemel begint een fijne sneeuwjacht te waaien.

Duizelig vindt hij, voetje voor voetje in de onwennige schoenen, door de Scheveningse bosjes de kortste weg naar de Bankastraat. Hij loopt achter zijn huis om naar de kapper in de Madoerastraat, de zwijgzame zondagsschilder.

- Ik begrijp waar u vandaan komt, zegt hij.

- Laat mij even uw huis opbellen. Ze zullen schrikken als u zo maar voor de deur staat.