Kinderen en erfgenamen

6

Mr. F. Leenhouts had niet veel tijd nodig zich gereed te maken toen er een overvalwagen voor zijn deur in de Bankastraat stil hield.

- Het is maar voor een kort onderhoud, zei de Duitse officier beleefd.

Freek nam geen risico. Zijn vluchtkoffertje stond klaar. Bas was al geruime tijd in Amsterdam ondergedoken. Liesbeth keek de officier minachtend aan.

- God zij met jullie. Groeten aan Bas, zei Freek.

Zijn mond trok een beetje scheef zoals altijd wanneer hij ontroerd was.

Het was nog iets anders in de vertrouwde kring van geestverwanten het woord te voeren over vaderlandsliefde dan in een overvalwagen te stappen.

Hij werd regelrecht naar de gevangenis aan de Pompstationsweg gereden.

Bretels en schoenveters werden hem afgenomen en toen zijn naam werd genoemd hoorde hij zeggen: ‘einzelhaft’.

Het was een cel zonder raam.

Toen de deur achter hem sloot, hoorde hij zichzelf zuchten. Oranjehotel. Wie deze naam had uitgevonden wist hij niet. Wel begreep hij dat de mof een potje voor hem op het vuur had staan.

Tastend vond hij een krib, maar hij zocht iets anders. Hij was op dit ogenblik blij dat hij alleen was en hij zonder schaamte zijn broek kon laten zakken boven de kiebelton.

[p. 92]

Dus toch nog geschrokken, toch bang, dacht hij, zonder zelfbeklag. Zijn ingewanden waren nooit sterk geweest. Geen wonder. Schoften, schoften, zei hij.

Zowel het een als het ander gaf hem lucht.

Het was doodstil en er werd die avond niet meer naar hem omgezien.

Zijn koffertje had hij niet meegekregen. Met de handen onder het hoofd legde hij zich op de krib.

Toen hij na dertien dagen eenzame opsluiting, zonder één keer gelucht te zijn als een vervuild schurftig dier naar buiten werd geleid, moest hij de ogen sluiten voor het felle ontwende daglicht.

Een Hollandse bewaker gaf hem zijn koffertje en wees hem de badcel.

- Tien minuten, zei hij.

Daarna kwam de kapper, waarna hem een behoorlijk maal werd voorgezet.

Galgenmaal?

Freek wist dat de ter dood veroordeelden altijd goed te eten kregen. Èn koffie.

Hij voelde zich kalm na al wat hij de afgelopen dagen en nachten had doorgemaakt. Hij was door de hel gegaan, maar niet zonder uitzicht op de hemel.

In een gesloten wagen werd hij weggebracht. Bij het uitstappen herkende hij het Binnenhof. Op het Ministerie woei de verdoemde hakenkruisvlag nog.

- Also Herr Leenhouts. Ontkennen zal u niet baten. Wij hebben hier uw dossier, zei de officier bij wie hij was binnengebracht. Twee S.S.-mannen secondeerden hem.

- Zeg mij de namen van de Geuzenclub en u bent een vrij man.

- U moet zich vergissen. Zelfs de naam Geuzenclub is mij onbekend.

De naast hem staande S.S.-er hief zijn hand op, doch de officier beduidde hem nog niet te slaan. Al wat Freek losliet was wat zij al wisten. Zijn werk op het bureau van de A.R. partij totdat hij hiervan door de opheffing van de partij was ontslagen.

[p. 93]

Twee uur duurde het verhoor, waarbij steeds weer de naam Colijn terugkwam.

De officier bladerde tenslotte verveeld in het dossier. Vaak zag Freek hem een vodje papier oppakken. Het leek hem een anoniem briefje.

Daarna werd de officier afgelost door een S.S.-er met een hoge rang. De bewakers gaven elkaar een knipoog.

- Zo komen we niet waar we moeten zijn. Wij kennen die antirevolutionairen (hij zei: aantierevoelutionéére). Wie niet praten wil zullen we wel klein krijgen.

- Herr Leenhouts, bekent gij de leider te zijn van de Geuzenclub Zuid-Holland?

- Nee, zei Freek.

Eer hij er erg in had kreeg hij aan weerszijden een klap met een gummistok op zijn armen. Hij trilde op zijn benen na het lange staan. Vuile schoften, dacht hij. Vuile schoften. God, geef me kracht.

Toen hij een andere cel binnenwankelde, kwam hem een medegevangene tegemoet.

- Zeg maar niets... ik zie het al... eerst wat rusten...

Freek strekte zich op de brits uit. Hij voelde zich gekraakt.

- Vuile schoften, zei hij nog eens en viel toen, vreemd genoeg, in een lichte verdovende slaap.

Na enige tijd hoorde hij het geluid van opgewekte stemmen.

- Hoor, de Duitse wacht is afgelost, zei de man die de cel met hem deelde. - We kunnen nu wat met elkaar praten. Hij was op zijn krib geklommen en begon door een minutieus gaatje het laatste nieuws uit te wisselen met de gevangene in de aangrenzende cel. Duitsers staan nog steeds voor Stalingrad. Rode Kruis pakket op komst. Kop op. Pas op de rooie.

- Hoe is je naam, vroeg de man die zich Leo noemde.

- Leenhouts.

- Groeten aan Leenhouts. Goed hout gesneden. Kop op. Pas op de rooie...

Het late licht van de ondergaande zon scheen door een klein raampje. Het ruisen van de zee en het voorbijrijden

[p. 94]

van het treintje naar Rotterdam. Vreemd is het hier, en wat heb ik een dorst, dacht Freek. Hij zweefde in een ijle leegte. Soms drong het tot hem door dat zijn armen pijn deden. Maar het is hier goed. Heel goed. Niet meer in dat zwarte hol. Er is een mens. Er zijn mensen, die met elkaar praten. Leo moet een goed mens zijn. Hij heeft hem een pepermunt tussen de lippen gestopt. Zijn keel is verdroogd.

Als het donker geworden is hoort hij een heldere jongensstem: Welterusten allemaal! En uit alle cellen klinkt de echo: Welterusten allemaal. Oranje boven! Oranje boven. Leve de koningin. Leve de koningin. Hoera! Hoera!

En dan opeens driftige stappen door de gang en gerinkel met sleutels.

- Schweinhunde! Schweinhunde! Ruhe! Ruhe!

En dan is het helemaal stil geworden.