Kinderen en erfgenamen

17

Stans voelde zich de laatste maanden van haar zwangerschap in goede conditie. Ze droeg haar vrucht met een waardigheid die Hugo op sommige ogenblikken ontroerde.

- Het duurt wel lang, hè? zei ze soms. - Het zal wel een jongen zijn, hij laat zich al gelden, hoor!

Bij het laatste routine-onderzoek bleek echter dat het kind niet goed lag.

De specialist deed zijn best, doch slaagde er niet in het kind te keren.

Het zou dus een stuitligging worden. Stans begreep wel dat het niet ongevaarlijk was.

[p. 66]

- Wat een eigenwijs joch, hè? zei ze tegen Hugo, proberend haar onrust te verbergen.

Toen het zover was bracht hij haar ijlings naar Bronovo. Nu gaat het gebeuren, dacht hij. Het leek zo gewoon als je een geboortekaartje ontving. Nu hij aan het bed van Stans zat, die hem met grote ogen vertwijfeld aankeek als ze de maar langzaam op elkaar volgende weeën moest doorstaan, brak het zweet hem uit.

Het werd een onzalige nacht, waarin door toenemende uitputting de weeën kunstmatig moesten worden opgewekt.

Eerst de volgende avond kwam er meer tekening in het geval, zoals de arts het noemde. Toch haalde hij er een specialist bij.

Stans bemerkte het nauwelijks. Op het kritieke moment, toen er moest worden geknipt kreeg zij een lichte narcose.

Hugo keek naar de snelle bewegingen waarmee het kind werd gehaald toen er een voetje zichtbaar werd. Hij moest zich wel wat terugtrekken. De spanning was nu voelbaar. Het kind mocht niet stikken.

Voor Hugo er erg in had hoorde hij zeggen: een jongen. Het kind werd, nadat het met een grote schaar was losgeknipt van de streng waarmee het zo nauw aan zijn moeder verbonden was geweest, haastig in een deken gerold en in een bedje gelegd.

- Nu eerst de moeder, commandeerde de dokter.

Terwijl Stans werd gehecht en langzaam bij kwam uit de narcose keek Hugo in de houten wieg waar twee donkere ogen in een rood jongenskopje hem aankeken. Dat pasgeboren kinderen niets konden onderscheiden kon waar zijn, maar Rico, zijn zoon, had hem aangekeken, niet vragend, noch verwijtend, alleen maar aangekeken. Dat mocht iedereen horen aan wie Hugo persoonlijk Haagse beschuitjes met een zakje gekorrelde muisjes bracht. Daar was hij een dag zoet mee, want niemand van de familie, ook niet de Leenhouts van vaders kant werd overgeslagen.

Maar alleen bij zijn moeder schoten hem de tranen in de ogen. Hier behoefde hij zich niet te schamen en vonden zijn opgekropte zenuwen een uitweg.

Toen Stans na twee weken thuis kwam, liep de vader met

[p. 67]

zijn zoon naar de boekenkast en vertelde hem waar de deeltjes van de Wereldbibliotheek stonden, het verzamelde werk van bodewijk van Deyssel en ‘Ongeloof en Revolutie’ van Groen van Prinsterer.

Het mocht niet te lang duren voor Stans. Maar goed, hij had zijn zoon over de drempel gebracht. De hemel wist wat er ooit uit dit knaapje zou groeien.

Het behoorde tot het late nageslacht, maar daar had hij zelf, als nakomertje, ook al toe behoord. Het was vreemd.

Maar toen Emmy ietwat beschroomd binnenkwam en vroeg of zij de baby even mocht vasthouden, kreeg Marjan opeens een andere kijk op haar wispelturige dochter. Zo had zij haar nog nooit gezien.

Het was of Stans, nu zij een kind van zichzelf had, haar liefde voor Ineke nog voelde groeien. Nooit, nooit zou ze er spijt van hebben. En het gelukzalige gevoel dat zij beiden hadden gevoeld toen dat vreemde kind over hun drempel werd gedragen en hun eigen kind werd, na die vier jaar van ontbering, aan dat gevoel van diepe levensbevrediging was niets afgedaan door de komst van Rico, hoezeer ze moest erkennen dat de bloedsgemeenschap nog iets heel anders was.

Ineke was juist oud genoeg om niet jaloers te worden. Zij moederde mee over het broertje; het was verrukkelijk, deze bondgenootschap.

Had Ineke in Hugo altijd een gevoel van tederheid opgewekt (een klein meisje!), Rico vervulde hem met vadertrots, die voor zijn part burgerlijk mocht heten.

Hij had een zoon, een stamhouder.

Het vertrek van het ‘Indische gezin’ was eigenlijk een opluchting geweest.

Bij de afscheidsfamilieronde had de jonge Wim Smallegange zich onzichtbaar gemaakt. Aan de afspraakjes en uitjes met Emmy was een geruchtloos einde beschoren geweest. Zowel Emmy als Wim zwegen er in alle talen over. Niemand vroeg er naar. Agaath Smallegange was er niet rouwig om en toen ze bemerkte hoezeer haar jongen uit zijn evenwicht was geslingerd (hij dorst zijn moeder nauwelijks in de ogen te zien), begon zij te begrijpen wat voor leven de jongen

[p. 68]

was bespaard gebleven. Dan nog maar liever bij moeder thuis met zijn vijf en twintig gulden fooi in de maand. Er zou toch wel ééns een eind aan die crisisjaren komen?

Toen Rico ruim anderhalf jaar oud was en hij, naar gewoonte, terwijl Hugo zich schoor, op zijn gemakstoeltje in de badkamer het doen en laten van zijn vader volgde, stak hij zo nu en dan ernstig zijn vingertje op bij de hem bekende geluiden van buiten: auto, witte tram, blauwe tram. Alleen de l en de r gingen hem nog niet zo vlot af.

In deze tijd achtte de vader het ogenblik aangebroken zijn zoon eens te testen op de uitspraak van een paar willekeurige woorden die hem zomaar invielen, doch achteraf bekeken, toch wel min of meer voorbedacht leken.

Het stemde Hugo uitermate tevreden dat Rico achtereenvolgens drie woorden zo goed als foutloos en met de juiste articulatie naspraak, nadat deze hem langzaam en nadrukkelijk waren voorgezegd. Het waren: encyclopedie, gereformeerd en labberdepopie.

Het eerste, zo bedacht Hugo later, hield verband met algemene ontwikkeling, het tweede wees op koershouden, terwijl het derde zijn zoon, wanneer hij tot zijn verstand zou zijn gekomen, ongetwijfeld aan de betrekkelijkheid van veel gewichtig schijnende zaken zou kunnen herinneren. Hij hoopte dat de jongen geen schrijver zou worden. Dat gewroet in eigen en andermans leven was maar een vermoeiende bezigheid. Ook ijdelheid, zou Prediker zeggen. Toch werkte hij gestadig door aan zijn roman over het Westland.