Kinderen en erfgenamen

6

Toen Hugo naar huis fietste had hij het gevoel dat hij zweefde. Ik moet het haar direct vertellen, dacht hij.

Bij het binnenkomen zag Stans onmiddellijk dat er iets was.

- Heb je al iets gehoord?

- Nee... wat is er gebeurd?

Ze stonden tegenover elkaar in de keuken. Hij had zijn regenjas nog aan en moest zich vermannen op dit ogenblik. Nu hij oog in oog stond met Stans besefte hij eerst ten volle de ramp van deze dag. Hun hele bestaan op losse schroeven gezet.

Zij zag de schrik en ontreddering in zijn ogen en ook haar besprong plotseling een onbestemde angst. Wàt kon er gebeurd zijn?

- Ga zitten, zei ze.

Hij zette zich op een keukenstoel. Stans schoof op het aanrecht; de aardappelen stonden op de kook.

- Het is mis met de Bank, zei hij en slikte iets weg.

- Wàt is er mis?

- Vanmorgen bleven de deuren gesloten - de zaak is op de fles.

- Maar dat kàn toch niet... dat kàn toch niet?

- Surséance van betaling - het is een ramp!

Hij stond op en begon in de keuken heen en weer te lopen.

Het deksel van de aardappelpan klepperde.

Die avond lagen ze nog uren wakker. Dicht tegen elkaar aan, arm in arm.

Het was nu zover, het uur van de crisis had ook voor hen geslagen. Met geen woord hadden ze nog tegenover elkaar gerept over hun plan. Maar telkens als Stans de deur van de linnenkast had geopend had ze de baby-uitzet zien liggen.

[p. 31]

Nu moet ik dicht bij hem staan, dacht ze aldoor. Wie zou zeggen of Hugo niet zou kunnen blijven.

Laat mij nu slapen, Here God, bad hij. Eerst toen hij aan haar ademhaling bemerkte dat zij was ingeslapen, bedaarde zijn onrust. Het was alsof zij hem zacht meetrok.

Gespannen ging hij de volgende morgen naar kantoor. Opnieuw brachten de ochtendbladen het nieuws met grote koppen. De cliënten maakten aanstonds gebruik van de hun geboden gelegenheid de inhoud van door hen gehuurde safeloketten in bezit te nemen. Om negen uur zat de wachtkamer al vol met zaakwaarnemers en advocaten die uit hoofde van bijzondere relaties probeerden aanspraak te maken op bevoorrechting voor hun cliënten.

De bewindvoerder, die rondliep als een beul in maatkleding, had deze rol kennelijk meer gespeeld.

Toen Hugo een paar dossiers moest binnenbrengen, onderging hij iets van de duidelijk voelbare spanning in de grote spreekkamer.

De bewindvoerder stond op. Het was een man met een iets te dik hoofd en een onbestemde blik. Zijn stem was uiterst zakelijk. Het was eigenlijk, of hij ondanks het opgewonden gefluister geen mensen zag.

- Mijne heren, de bewindvoerders zijn er voor de gezamenlijke, let wel de gezámenlijke belangen van de crediteuren. Iedereen is hier volkomen gelijk.

Zodra ik weet hoe alles staat kan ik u iets meer zeggen.

Een verward stemmenrumoer steeg op. Hugo bleef met de dossiers tegen de gesloten deur staan tot de jonge meneer Schorlemer hem zou wenken.

- Het is een schànde... een schànde! Mijn vader was hier in de vorige eeuw al cliënt, schreeuwde een man van middelbare leeftijd. Hij rukte driftig aan zijn halsboord dat hem knelde onder de bontkraag van zijn korte jekker. Dit was het sein voor de gemeenschappelijke aanval. Er waren veel oudere dames onder het publiek, voor wie Schorlemer een geloofszaak was geweest.

Hugo zag voor het eerst een lichte geagiteerdheid op het gladgeschoren gezicht van de jonge firmant, die zijn ogen richtte op de bewindvoerder.

[p. 32]

De beul schudde ontkennend zijn kale hoofd en belde de portier.

- Van bevoorrechting kan hier geen sprake zijn. U hoort nader van mij en verder, verder verdòm ik alles. Ik groet de dames en heren. Portier, laat deze mensen uit.

Zo ging dat dus. Eer er een week verlopen was wist Hugo dat hij behoorde bij de grote hoop die op straat zou komen te staan.

Stans had nog een flauwe hoop gekoesterd, doch toen hij het haar vertelde bleef ze kalm. Ze gaf hem een brief van het Zwitserse consulaat.

Nog zes weken. De ongehuwde moeder had afstand gedaan. ‘Als je een andere vrouw had gehad’. Op dit moment dacht hij aan Stans in haar zwakke ogenblikken. Ze wist hoe zeer hij van kinderen hield en toen gebleken was dat de oorzaak bij haar lag, had ze haar moeilijkste tijd gekregen. ‘Als je een andere vrouw had gehad’.

Ze had het maar één keer gezegd, Hij had het niet kunnen verdragen, want wat Stans hem tot nu toe had geschonken was meer dan hij ooit had durven hopen na zijn teleurstelling met Lien, die hem had laten schieten voor Bert Wanders, de assistent-accountant.

- Debet en credit, zei hij, bijna cynisch. Hoeveel preken hadden ze in hun leven al gehoord? Nu kwam het er op aan.

Tegelijk stonden ze op en omhelsden elkaar, gedachtig aan de stellige wederzijdse belofte elkaar nooit iets te verwijten, wat ook de gevolgen van hun eenmaal genomen besluit zouden mogen zijn.

Zij ging naar de keuken en Hugo nam de krant uit de bus.

Hun leven had een beslissende wending genomen.

Onder de ogen van Stans zat Hugo avond aan avond sollicitatiebrieven te schrijven. Ze liet hem begaan, doch dacht er het hare van. De gehele familie was trouwens in actie gekomen. Freek bleef niet achter: hij was een man met connecties, maar Hugo begreep best dat zijn broer moest oppassen. Juist de voormannen leefden in een glazen huisje. Het ging om de kale boterham. Iedereen lette op iedereen.

[p. 33]

Er stonden nu al ingenieurs van Delft op de stadstram, onderwijzers voor een paar tientjes als kwekeling met akte voor de klas en een heirleger leraren en theologische studenten zat op hete kolen. Iedereen wilde aan het werk. Iedereen wilde nu eindelijk wel eens trouwen, er waren huizen bij de vleet. Gratis drie maanden wonen, als je maar een baan had!

De werkloosheid trok een scherpe scheidslijn tussen de bezitters en de habe nichts. Wie aan de verkeerde kant van de lijn terecht kwam, bevond zich plotseling in een ijle leegte.

Hugo begon er iets van te begrijpen hoe zorgeloos hij zelf had geleefd temidden van een angstig groeiende massa nietsdoende mannen.