Kinderen en erfgenamen

5

Toen Hugo die volgende maandagmorgen op de gewone tijd bij Schorlemer arriveerde, zag hij een oploopje voor de gesloten deur, waarvoor twee politieagenten waren geposteerd.

- Ingebroken? was zijn eerste gedachte.

Hij liep met de fiets aan de hand naar de personeelsingang. Daar stonden Reemeijer, Dorrepaal en juffrouw Van Asdonck met bedrukte gezichten.

- Mògge... riep Hugo en zette zijn fiets in het rek. - What is the matter?

- Weet je 't nog niet? vroeg Dorrepaal. Zijn gezicht was krijtwit; hij zag er uit of hij nodig moest.

- 't Is mis met de zaak, jô, zei Reemeijer.

- Wàt mis? vroeg Hugo. Deze keer begreep hij niet direct wat Reemeijer bedoelde. Of wilde hij het niet begrijpen? Even schemerde het voor zijn ogen. Hij zag juffrouw Van Asdonck in snikken uitbarsten.

[p. 26]

- Dat dit de heren Schòrlemer moet overkomen, de heren Schòrlemer...

- En òns... zei Reemeijer gemelijk door het misbaar van de chef-typiste.

Zijn ogen ontmoetten die van Hugo.

- Laten we naar binnen gaan, stelde deze voor.

De buitendeur bleef gesloten.

Roodhuizen had zich ogenschijnlijk koelbloedig achter zijn bureau gezet. Met een stuurse blik keek hij naar het personeel dat bleef praten. Maar ook hij wachtte kennelijk op de komst van de directie. Had hij iets geweten? vroegen ze elkaar af, met een steelse blik naar dat bekende kale hoofd, dat net even boven het cilinderbureau uitstak.

- We komen op straat te staan, jongens, let op mijn woorden, zei Dorrepaal.

Hugo kwam Betty Last tegen.

- Wist jìj daar iets van?

- God nee... hoe zou ik, zei ze met iets in haar ogen als van een in het nauw gedreven wijfjesdier.

Ze liep door, want Roodhuizen keek juist op.

Iedereen wachtte, niemand deed iets. Zelfs de post bleef onuitgepakt.

Door de dichte vitrages zagen ze de toenemende oploop van mensen die hardnekkig bleven posten voor de gesloten deuren.

- De agenten staan er nog, zei Puck Oosterbaan. Ze had helemaal geen branie, deze morgen. Het liefst zou ze weglopen en op de fiets naar Meijendel jakkeren en daar eens heerlijk uithuilen, want haar levensgrage ogen hadden iets gezien van de ontreddering bij de ouderen, zoals Reemeijer. Dit was dus een drama dacht ze. Het werd niet gespeeld, maar belééfd.

Eindelijk - het liep al tegen tien uur - zagen ze de jonge meneer Schorlemer binnenkomen. Terwijl de huistelefoon op het bureau van Roodhuizen rinkelde, gloeide het rode lampje al aan.

- Niet storen a.u.b., zei Dorrepaal tegen Hugo. Ze bleven samen ietwat verdwaasd naar het lampje kijken. Doorgaans

[p. 27]

wisselden ze 's maandagsmorgens hun ervaringen uit over de preek en de discussies in de kerkelijke bladen. Nu kneep de diaken de lippen stijf opeen. Hij had de laatste maanden veel te maken met de werkloosheidsmisère en spelde het Diaconaal Correspondentieorgaan als zijn lijfblad. Trap op traf af was hij gegaan.

- Mensen, schaam je niet. Het komt van de Meester zelf, niet van ons... zei hij vaak. Als hij zelf werkloos werd zou hij ontheffing uit het ambt moeten vragen.

- Wie zegt je dat 't geen doorgestoken kaart is en dat een van de grootbanken de zaak al heeft overgenomen? opperde Hugo. Het ging hem boven de pet dat een oude kassiersfirma als Schorlemer in de steek zou worden gelaten.

- Ik help 't je wensen. Maar ik ben er niet gerust op. Ik heb teveel mensen met ogenschijnlijk onwankelbare posities zien duikelen de laatste jaren.

- Konden we maar gewoon aan het werk gaan... er liggen stapels post...

Reemeijer stond met zijn wissellopers te praten. - Wij zijn de sigaar, jongens, zei Mansveld. - Let op dat de grote heren zich gedekt hebben. Wij zullen het gelag betalen.

- Afwachten, Mansveld, zei Reemeijer. - Als de zaak failliet is, zijn de firmanten ook failliet. Het is hier een familiezaak.

Achter de balie gaapte een grijnzende leegte. Alleen de telefoniste zat met een rood hoofd achter het schakelbord dat gloeiend stond van nerveuze informaties van angstige cliënten.

Angst. Niemand ontkwam er aan. Het was een komen en gaan naar de toiletten.

Na drie kwartier zagen ze twee heren. Van het persbureau Vaz Dias, wist de portier.

Ze verdwenen in de directiekamer. De heren zouden hun blocnotes nu wel vol krabbelen.

Toen ze vertrokken waren, kwam de jonge firmant de directiekamer uit, gevolgd door de procs. Roodhuizen wenkte met een enkele korte armbeweging het personeel naar de hal.

De scheiding van de jonge meneer Schorlemer zat onbe-

[p. 28]

rispelijk. Ook deze morgen had hij, zoals hij gewend was, de uiterste zorg aan zijn toilet besteed.

Dat was het eerste wat juffrouw Van Asdonck opviel en het stemde haar opeens heel rustig. De wereld mocht dan een halve slag draaien, de ware aristocratie verloor haar kalmte en waardigheid niet.

- Namens de directie moet ik u het volgende mededelen.

De directie heeft zich, tot haar groot leedwezen, genoodzaakt gezien met ingang van heden surséance van betaling aan te vragen. Een directe reden tot deze aanvrage is er niet, doch de liquiditeit van onze firma is door de algemene wereldcrisis steeds moeilijker geworden. Tot 1928 waren de uitkomsten van ons bedrijf, dat steeds het volle vertrouwen genoot van de burgerij en de kassiers in de provincie, zeer bevredigend. Het zijn voornamelijk onze langlopende kredieten aan overigens bonafide zaken die, nadat deze noodgedwongen waren opgezegd, met geen mogelijkheid konden worden terugbetaald, met het gevolg dat de directie geen mogelijkheden meer ziet de zaak voort te zetten, door gebrek aan liquide middelen. De directie is er van overtuigd dat dit een harde slag is. Meer dan een eeuw was de naam van ons bankiershuis een begrip geworden van soliditeit. Het is de ongunst der tijden die een ontijdig einde heeft gemaakt aan de voortzetting van onze firma.

Aangezien de firmanten persoonlijk aansprakelijk zijn, betekent dit dat zij als particuliere personen financieel alle gevolgen hiervan moeten dragen teneinde aan de crediteuren naar rato een uitkering te kunnen doen.

Deze beslissing is ons niet alleen zwaar gevallen om ons zelfs wil. Wij delen ook in het leed dat te wachten staat aan ons personeel, dat onze firma voorbeeldig heeft gediend.

(Hij zweeg even voor het nemen van de laatste, zwaarste hindernis).

- Het valt ons zwaar u te moeten mededelen dat aan het gehele personeel per 1 juni a.s. ontslag moet worden aangezegd.

Hugo klemde de tanden op elkaar. Het was of er een koude windvlaag door de hal woei.

- Nog kan worden medegedeeld dat de Groot-Handels-

[p. 29]

bank over enige dagen in dit gebouw voor eigen rekening een filiaal zal openen. Het is echter niet te verwachten dat deze vennootschap, behoudens een enkele uitzondering, ons personeel zal kunnen overnemen.

En hiermee heb ik mij van mijn taak gekweten aan u, onder dankzegging voor alle door u aan onze firma bewezen diensten, mededeling te doen van de huidige stand van zaken.

De jonge meneer Schorlemer, die de meestertitel voerde, had tot het einde toe zijn zenuwen in bedwang kunnen houden.

De jobstijding was gebracht.

- Sursjàns is het... de zaak is dus niet feliet, zei de wisselloper Mansveld. Hij had bij een deurwaarder gewerkt en wist iets af van zulke zaken. - D'r kan nog heel wat van terechtkomen, misschien voor de klanten...

- Ja... voor de klànten, maar wij zijn de pineut... Met een maand de straat op.

De stemmen zwatelden plotseling dooreen nu de spanning was gebroken.

Tijdens de toespraak van de jonge directeur was het akelig stil geweest en was er alleen iets van het rumoer van buiten tot hen doorgedrongen, waar het passerende publiek bleef praten en zich allengs een rij van cliënten had opgesteld.

Sommigen hadden de kans gezien aan de koperen deurknop te rammelen. Dat klonk onheilspellend, terwijl de jonge meneer zijn toespraak hield.

Het was Roodhuizen die de instructie voor deze dag overbracht.

Hij stapte op de bank en wenkte met zijn dikke vlezige hand tot stilte.

- Laat iedereen aan het werk gaan voorzover dit mogelijk is. De post kan worden uitgepakt. Binnengekomen bedragen dienen nog op oude rekening te worden geboekt. Daarna zullen alle rekeningen worden afgesloten en het saldo op nieuwe rekening overgebracht. De in bewaring gegeven effecten vallen buiten de surséance.

[p. 30]

- Goddank, dacht Hugo. We hebben weer iets te doen. De ban was gebroken.