De glazen stad

[p. 128]

22

Was het een droom geweest?

Huib kreeg de eerstvolgende weken weer Berlijn en Frankfurt. Hij moest volstaan met het sturen van een kaart want hij had niet alleen een hekel aan schrijven, maar was het Duits niet meester. Zo'n beetje praten, dat ging nog. In elk geval had hij genoeg tijd om na te denken. Dat deed hij dan ook. Toen het wat lang duurde schreef hij haar in het Hollands. Martchen zou dat wel uitzoeken met haar platduits.

En Martchen stond op de veerpont Deutschland in haar winkeltje, vervuld van gedachten en herinneringen. Er was iets met haar gebeurd, er straalde iets van haar uit wat haar collega's direct opviel. Martchen was verliefd. And so on, enzovoort! Ze had er niet omheen gedraaid en toegegeven dat ze drie dagen naar Kopenhagen was geweest met die donkere Hollander, die jongen met zijn veroverende lach die ze allemaal zo goed kenden. Martchen bofte maar. Ze was een geluksvogel. Nee... niet alles had ze verteld, maar wel dat het wunderbar was geweest. Tivoli... Kleine Zeemeermin... Amager...

- En in goed gezelschap, zeiden de meisjes.

- Ja, natuurlijk... dat was het voornaamste, gaf Martchen toe.

Ach, de rest meenden ze wel te begrijpen. Als het een blijvertje was had Martchen dubbel geluk.

Een week na zijn bezoek aan Wildeshausen, waar hij voor het eerst Martchens ouders had ontmoet, de vader een teruggetrokken man die een strenge opvatting had van plichtsbetrachting bij de Bank waar hij zo iets was als chef van de postkamer, de moeder een echt Duitse vrouw, die de halve dag in de keuken stond om haar man en kinderen

[p. 129]

te laven. Zij bakte machtige appeltaarten en was, gezien de vroegere foto's, door de jaren behoorlijk in omvang toegenomen. Karl studeerde sociologie en was niet thuis. Frida had een baan bij het postkantoor en deed weinig moeite haar lijn te bewaren. Zij was een kind van haar moeder, even opgewekt, even trouwhartig en straks zeker even omvangrijk. Martchen had iets van haar vader. Niet in postuur, maar in opvattingen en karakter. Die eerste kennismaking viel Huib niet erg mee. Ook Kaufmann kon nauwelijks een lichte teleurstelling verbergen. Voor zijn Martchen had hij zich altijd een man gedacht die het meer in zijn hoofd dan in zijn handen had. Maar dat zei hij die avond alleen maar tegen zijn Annchen, toen hij zijn kunstbeen afgespte en met een zwaai in het brede dubbelbed dook.

Met Martchen had Huib nog een lang gesprek. Waarover? Ze konden er slechts naar raden.

Huib was in elk geval bij zijn aanstaande schoonmoeder wel in de smaak gevallen.

Zoals gewoonlijk belde Huib zijn moeder op zodra hij aan de grens stond. Hij was, ondanks alles, zozeer moeders jongen gebleven dat ze zelfs in de late avond nog aardappels voor hem opbakte en zijn lievelingskostjes klaarmaakte.

Vaak at hij in de Raststätten met lange tanden. Al dat gestoomde en met foefjes klaargemaakte voedsel haalde niet bij moeders met zorg bereide middagmaal. Blommige eigenheimers, een stukje vlees met bruine sju en een laagje vet er op en griesmeel met bessensap verveelde hem nooit. Als hij voldaan was hoorde moeder het wel.

Soms zei ze: geef die boer een stoel. Maar deze avond werd het toch wel erg laat. Hij had er al een uur kunnen zijn na dat telefoontje. Altijd nog weer bekroop haar de vrees dat hij eens het slachtoffer zou worden van het schandalige verkeer. Zij was gewend ieder krantenbericht over verkeersongelukken te spellen.

Job sprak weinig over Huib. Ook de zaak van de tuin had hij eindelijk overgegeven. Nu ook Dirk van Bree weer toenadering had gezocht, kon hij alleen maar vermoeden dat het tussen Ria en Huib voorgoed uit was. Dirk had zijn zin en hij ook, want dat gekwar had hem tegengestaan.

[p. 130]

Bert was bezeten van de tuin.

Toen Leentje de brommer van Huib herkende en hem de achterdeur hoorde binnenkomen zuchtte ze diep. Dank u Here, dat u hem weer bewaard hebt, zei ze zachtjes.

De kinderen bleven toch maar op je hart gebonden.

Huib wist al wat moeder zou zeggen: Je ben laat, hè?

Hij liet zijn handen zien die nog onder de zwarte vettigheid zaten.

- Goeie avond... zei hij.

Job bromde wat terug.

- Eerst maar effies wasse?

Huib snoof bekende geuren in de keuken. - Ik rammel, moeder. Ja... pech gehad even voorbij Arnhem. Der zat olie in de pomp van de motor. De rest verzweeg hij maar.

- En hoe gaat het hier? vroeg hij, nadat hij verzadigd was.

Job keek vreemd op. Hij was niet gewend dat Huib belangstelling toonde voor de tuin. En sinds Bert er heer en meester was nog minder dan vroeger.

- Een kwaad tomatenseizoen gehad. Dat kan je zelf ook weten, zei Job, die altijd moeite had als Huib iets tegen hem zei.

- Nou ja... ik bedoel eigenlijk met de rimmetiek..., zei Huib.

- Niks geen verandering. Leefde die waterkijker in Rotterdam nog maar, die had er wel kruie voor gehad.

Huib ging er niet op in. Hij had wat anders op het hart en stak een sigaret op. Gelukkig was Bert niet thuis. Die zat tegenwoordig in het college van collectanten. Straks nog in de diaconie. Goed, dat werk moest ook gedaan worden al vroeg je je af waar de armen tegenwoordig zaten. In de ontwikkelingslanden misschien.

Toen moeder met de koffie kwam, zei hij het meteen maar.

- En ik heb ook nog wat te vertellen...

- Als het dan maar wat goeds is, zei Job, die wantrouwend over zijn bril gluurde.

- Ik ga trouwen.

Moeder zette haar kopje neer en zijn vader keek hem onderzoekend aan.

[p. 131]

- Met een Duits meisje... ze heet Martchen Kaufmann, zei Huib, die toch even moest slikken.

Er viel een pijnlijke stilte. Moeder wachtte haar beurt af.

- Een dochter uit de Filistijnen..., schamperde Job. - Zijn er hier soms geen fatsoenlijke meisjes meer?

De hand waarmee Job zijn kopje wilde neerzetten, beefde. Moeder nam het van hem over.

Huib, die kalm had willen blijven, voelde zich wit wegtrekken van woede.

- Dat is verdorie ook wat moois om zo iets te zeggen nadat jullie me allemaal jaren lang dwars gezeten hebben met dat meisje van hiernaast.

- Niks afgehouwe... dan moet je bij de vader van dat meisje zijn. Ik heb altoos alleen maar gezegd dat dat geen partij voor jou was toen je je eigen weg ging.

- Een dochter uit de Filistijnen, hoonde Huib. - Je moet maar durven... Een moffin bedoelt vader zeker. Maar van diezelfde moffen hebt u uw leven lang moeten eten... daar waren ze dan zeker goed genoeg voor... Diezelfde moffen komen hier bij tienduizenden hun geld verteren en onze jongens liggen in Duitsland in garnizoen. Maar géén Duitse schoondochter, hè! Een mooie komedie! Hij begon te schreeuwen.

- Bedaar een beetje, Huib, waarschuwde moeder.

- Je weet niet wat je zegt, jonge... jij weet niet wat wij meegemaakt hebbe...

- Ben je soms vergeten dat je vader als ordonnans... viel moeder in.

- Ja... ja... dat verhaal ken ik uit mijn hoofd. Dat is meer dan twintig jaar geleje...

- Terwijl ik van jou op alle dag liep... jammerde moeder. O Here God, moet dat nou allemaal weer op de proppen komen?

- Bloed en vuur en rookdamp..., zei Job somber.

- Alles goed en wel... maar het is nou een andere tijd. U hebt die oorlog meegemaakt. Wij niet. Man, ik ben de hele dag in touw door heel Europa. Als wij er net zo over dachten als u dan kwam er geen komkommer de grens over.

- Handel is handel... als we de kans krijgen leveren we ook aan Oost-Europa, voor mijn part aan de Russen! Maar

[p. 132]

de moffen zijn nog niks veranderd, hoor! Ze hebben heel de geschiedenis achter een grote vent aangelope... Bismarck, Wilhelm, Hitler... Job verslikte zich in zijn woede.

- De jongeren niet, vader. Die kent u niet. De haat zit bij u zo vast, dat krijg je er niet meer uit. Maar wìj hebben met al die rotzooi toch niks meer te maken!

- Dat dacht je! Het verleden is nooit dood. Dat wor je pas gewaar als je ouwer ben...

Huib schoof onrustig op zijn stoel. Het wordt buigen of barsten. Dat zat er dik in.

- Jullie kenne kletsen wat je wil... de trouwdatum staat al vast.

- En dat allemaal buiten ons om! Je vergeet zeker dat je nog toestemming nodig heb...

Opeens kreeg Leentje argwaan.

- Het is toch geen motje? vroeg ze, Huib strak aankijkend.

Huib weerstond haar blik en dwong zich tot kalmte.

- Martchen is in verwachting moeder, en we willen graag met mekaar trouwen.

Leentje greep naar haar zakdoek en depte haar ogen, die vol liepen.

- Wanneer wordt het kind verwacht?

De korte stilte die volgde, was onheilspellend.

- Met Pinksteren.

- Pinksteren... altijd weer Pinksteren, snikte Leentje.

- Je lekker laten inpalmen, hè? smaalde Job woedend.

De drift schoot nu ook weer in Huib omhoog.

- Mot ik soms nog tekst en uitleg geven ook? Martchen komt uit een net gezin. Niks minder netjes dan het onze.

- Jij ben nog maar net meerderjarig... en dan je ouwers zo te schofferen....!

- Toe nou, Job..., probeerde Leentje te sussen.

Job Stein greep naar de tafelrand. Hij hees zich moeilijk op. Leentje keek angstig toe, gereed om in te grijpen.

- Een schànde is het... dáár is het gat van de dein... ga uit m'n ogen...!

- Nee... nee... Job, dàt niet...

Huib stond op. Het was of hij in deze beslissende ogenblikken een koude luchtstroom langs zich voelde gaan.

[p. 133]

- Stil maar moeder... ik ga al... ik ga al. Kees zal nog wel een bed voor me hebben.

De deur viel met een smak achter hem dicht. Leentje wilde Huib achterna gaan doch keek bezorgd naar Job, die in zijn stoel was teruggezonken.

- Bloed en vuur en rookdamp...

De ongelukstijding waarmee Huib was thuisgekomen zou hem een onrustige nacht bezorgen.