|
| |
| |
| |
De Jonge Weduwe.
Al wat m'in ouden tyd bedreef,
Is meer dan eens beschreven;
En toch wordt het soms nu en dan,
Nog wel door een geletterd man,
Voor ekstra nieuws gegeven.
Men draeit het om, men lapt wat by,
Men keert het agterst voren;
En, als een voorval eerst gebeurd,
Wordt er meê heên en weêr gesleurd,
En ieder leent zyn ooren.
En toch, men kan zoo altyd maer
Niet eenzaem zitten droomen,
Naer zaken nooit voorheen gekend;
Het kost ons wel geen halven cent,
Daer zy toch eenmael komen:
Maer 't denken is geen mode meer,
Men is dit lang vergeten;
Liefst volgt men vry, of men vertaelt,
Iets uit een ouden boek gehaeld,
| |
| |
En somtyds laet men 't dan nog wel
Voor eigen werk verkoopen -
Dit is niet braef - toch grypt het plaets.
Apol heeft heden vieze maets
Althans, het stuk dat ik hier geef,
Zyn ook geen eigen zaken;
Doch 't raekt een vreemd en schaersch geval,
En 'k denk dat hy die 't lezen zal,
Er woonde in Ephezen een ryke matroon;
Een vrouwe zoo deugdzaem als edel en schoon.
Zy was nog maer kort in het huw'lyk getreden,
En had een gemael rein van ziel en van leden.
Zy leefden en liefden als eng'len tezaem.
(Dit is tegenwoordig hier dik wils een kraem.)
Gansch Griekenland, want het was daer dat zy woonden,
Sprak luid van dit koppel, en menigen toonden
De vrouw, als een voorbeeld zyn bedgenoot aen;
En nimmer had dit jalouzy doen ontstaen.
Het scheen dat er nimmer zoo 'n paer heeft gewandeld,
Al is er sints menig juweeltje verhandeld!
Heur man was heur ziel, en zy was hem zyn bloed.
Een traentje van haer, had zyn boezem doorwoed,
Een zuchtje van hem, had haer spoedig doen weenen;
Zoo trokken er maenden in hemelvreugd henen.
O! nimmer was vreugde bestendig op aerd.
Al wie door een vrouw werd gezoogd en gebaerd,
Moet 's werelds begoochling en wisselstand proeven;
Hoe meerder verblyden hoe meerder bedroeven.
Welhem! die de vreugde volop eens geniet,
En vrolyk der toekomst zyn schouderen biedt.
| |
| |
De koorts greep den man dan op eens in de lenden;
Daer wist nu de vrouw noch van keeren noch wenden.
De ziekte won veld en de man leed gevaer;
Daer sloeg zich de vrouw met de handen in 't hair!
Maer dra kwam de dood met zyn zeis voor de pinnen;
Nu ging het alarm eerst uit meenens beginnen.
Zy huilde heur oogen zoo rood en zoo nat,
Ach arme! en zy liep als verdwaeld door de stad,
De kleed'ren gescheurd en het hair uit de strepen.
De burgers deelnemend van droefheid benepen,
Bemoeiden zich goedig met zulk eene zaek;
En noopten de vrouwe tot rede en tot spraek.
‘Och!’ zeiden zy haer, met weemoedige blikken:
‘Bedaer u myn goede! laet God het beschikken;
‘Hy wil het zoo, droog uwe tranen maer af,
‘Wy moeten toch altemael eens naer het graf.
‘'T is waer, het is jammer, het is te beklagen,
‘En dit zoo subiet; over zes zeven dagen
‘Zag ik hem nog wand'len met u langs de vliet;
‘Maer droog uwe tranen 't en helpt immers niet?
‘Dit lot moet ons ook vroeg of laet wedervaren.’
Ja, praetjes, de vrouw was maer niet te bedaren;
Zy riep om heur man, haer zoo dier en zoo waerd;
En zwoer dat zy mede zou gaen onder d'aerd.
Want, zonder hem kon zy of mogt zy niet leven;
Dit woord hadden zy aen elkand'ren gegeven.
Zy was hem, en bleef hem getrouw tot aen 't graf,
En wilde met hem in den doodskelder af.
‘Zie:’ sprak er een huisman, ‘dit heet eerst beminnen,
‘Met lyf en met ziel, en met hert en met zinnen.
‘Het is een geluk als men zoo is getrouwd;
‘En als onze gade zoo veel van ons houdt:
‘Dit zal m'in de schriften by 't nageslacht lezen. -
‘Ja:’ sprak er een tweede ‘dit zou kunnen wezen;
‘Zoo 'n voorval is zeker iets buiten gemeen;
‘Maer als ik vertrek, ga 'k toch liever alleen,
‘Of anders en raekte ik er nooit van ontslagen;
‘Dus, 'k denk dat de myne zoo 'n stuk niet zal wagen,
‘Ik waer, anders noch niet gerust na myn dood.
| |
| |
Nu droeg men het lighaem in 's aerderyks schoot.
De vrouw volgde 't op, en een aental van vrinden,
Liet zich om 't bedroefst by de lykstatie vinden.
Heur magen, bestookten haer fel in heur plan;
En deelden reeds d'inkomst van haer en heur man.
Heur buren slechts, vonden heur voornemen aerdig;
En kenden den man zulke glorie niet waerdig;
Om dat zy hem, dacht men, alleen niet bezat,
Want 't scheen dat hy trek naer de bovenmeid had.
‘Ja,’ sprak er een' oude, ‘dat schielyk te sterven,
‘Kan toch in myn oogen geen gracie verwerven;
‘Hy ging in zyn jongheid zoo nog al op zwier,
‘In mynen tyd was dit geheel geen manier’
Nu, dit is geen nieuws, dit is 't dagelyks praten
Van alle oude menschen; wy zullen 't zoo laten,
En volgen het lyk naer de rustplaetse toe.
Nog bleef de matroone den levenslust moê.
Het lykhol ontsloot zich, zy trad er vast binnen;
Omsloeg heure leden met floers en met linnen,
En strekte zich neder by 't kille gebeent,
Waer meê zy voor eeuwig wou blyven vereend.
Heur dienstmaegd, al even zoo slim van gedachten,
Bleef met heur meestres in den doodskuil vernachten
Die was nu zoo drukkig verliefd op mevrouw,
Dat zy ook alleen niet meer leven en wou.
Twee dagen verdwenen, twee nachten verliepen,
Dat zy niet en aten noch dronken noch sliepen;
En zagen, verslonden in bede en in boet,
Hun naderend lot in den dood te gemoed.
Maer dicht by het kerkhof, zoo goed als er tegen,
Daer was nog een tweede begraefplaets gelegen;
Een plaets waer men Joden en Turken in stak,
En waer men nooit bede noch zegen op sprak.
En dieven en muiters, en and're barbaren;
Die om hunne feiten den dood schuldig waren;
Die raekten daer allen aen strop of op myt,
De gorgelpyp dicht, en den ademtogt kwyt.
Daer was juist die dagen een plund'raer gevangen,
En door de justitie gedoemd om te hangen:
Er stond in dien tyd op het plund'ren nog straf,
| |
| |
Maer dit is er nu sedert jaren al af.
En op dat men 't lyk aen de galg niet ontscheurde,
Het geen dikwils van de famillie gebeurde;
Had men door een schildwacht, zoo moedig als koen,
Den romp doen bewaken. Zóó ging het er toen.
De schildwacht, een eindwegs ter zyde getogen;
Als scheen hy door enkele weetlust bewogen,
Was tot de begraefplaets genaderd; daer hoort
Hy steenen en zuchten; hy wandelt steeds voort,
En komt by het hol, daer de vrouwen in waren.
Hy ziet haer; wie zal hem dit raedsel verklaren?
Twee vrouwen, nog schoon, en zoo jong als galant,
In 't doodhuisje wroetend by beend'ren en zand.
Hy kon er geen spooken in zien noch bemerken,
Al was hy omringeld van zuilen en zerken.
Hy stapt er op toe, en spreekt z' eindelyk aen.
‘Volschoonen! wat zit gy zoo diep in getraen?
‘Myn vraeg schynt u mooglyk wat al te vermeten,
‘Doch 'k wilde de schuld uwer jamm'ren wel weten.’
De dienstmaegd het eerst uit den sluimer ontwaekt,
Had zich reeds tot antwoorden vaerdig gemaekt;
Doch heure meestres had al 't woord op de lippen.
‘Ach jong'ling’ zoo liet zy al zuchtend ontglippen.
‘Is u dan myn leed en myn lot niet bekend?’
Zy legde 't hem uit van 't begin tot op 't end,
Tot daer zy heur man in den dood wilde volgen.
‘Wat’ riep hy ‘wat duivel! waer denkt gy reeds aen?
‘Wie heeft toch die gekheid in u doen ontstaen?
‘'T is zeker een opstook van magen of erven....
‘Wel foei! al zoo jong, en zoo vroeg willen sterven;
‘Een vrouw als een lelie, zoo blommig en snel,
‘Zoo flink op de beenen, zoo sneeuwwit van vel,
‘Dat zit hier den boezem te barsten te snikken.
‘Een vrouw als een engel, zoo toov'rend van blikken;
‘Zoo rank van gestalte, van midden zoo eng,
‘Dat ligt hier en kruipt als een dampende kreng.
‘Denkt gy dat een man het voor u zoude wagen?
‘Al zag ik myn heele famillie wegdragen,
‘Ik zou er om weenen natuerlyker wys;
‘Maer ik en ontrok my aen voedsel noch spys.
| |
| |
‘En toch, dit geraemte, die yskoude beenen,
‘Die hooren geen lek van dit janken en weenen;
‘Dit wenschen en zuchten verschaft u geen duit,
‘De doode blyft dood en het volk lacht u uit.
‘Ga liefst naer uw huis en ontwar uwe lokken;
‘En is uw gemael wat vroegtydig vertrokken;
‘Wel neem er een tweeden, er zyn er genoeg.
‘'T is waer, dat de vent zich inschikk'lyk gedroeg,
‘Maer is dit een rede om 't verstand te verliezen?
‘Ik zal u gemakk'lyk een anderen kiezen;
‘Kom vrouw! het is toch in de wereld zoo zoet....
‘Maer 'k zie dat de honger uw boezem doorwoedt:
‘'K heb juist myn ontbyt aen myn rantselzak hangen,
‘Moge ik u van dienst zyn, ik ga het u langen.
‘'T zyn juist wel geen truffels of kost'lyk gebraed,
‘Maer dat het u smaken zal maek daer op staet.’
De goede matroon scheen maer niet te bewegen;
Zy bleef in gedachten: de meid daer en tegen
Op 't zien van de broodkorst, en 't rieken der ham,
Waerop haer het water de tanden uit kwam,
Rees zachtjes omhoog; zonder wegen of wikken,
Aenvaerde zy 't voedsel met gulzige blikken,
En tooverde 't binnen op min dan een stond.
‘Zie zoo!’ sprak de wachter, ‘dit make u gezond,
‘Van lyf en van harsens, zooals ik wil hopen!
‘Kom meè nu, en laet uwe juffer maer loopen,
‘Indien zy volharden wil in heur bedryf;
‘Wat deksel! ge zyt toch te jeugdig van lyf,
‘En te jong om zoo'n zotte komedie te spelen.’
Nu ging het de juffer ook eind'lyk vervelen;
Wie vrouwmensch kan toch zoo 'n oratie weerstaen?
Zy staerde op den wachter, verborg heur getraen,
En vond in het mensch zoo op eens een behagen;
Hy had zich zoo goedig, zoo vroolyk gedragen.
Zy mat hem de leden van 't hoofd tot den voet,
En voelde den levenslust weêr in heur bloed.
‘Ach!’ Sprak zy ‘kon ik my voor heden en morgen.
‘Een trouwen gezel, een geleider bezorgen!
‘Wat is toch een vrouw in de wereld alleen? -
‘Ga heên’ zei de schildwacht: ‘en stop uw geween;
| |
| |
‘En als gy niet langer alleen zoekt te blyven,
‘Bezie my eens duchtig, wy zouden niet kyven;
‘'K ben altoos nog lieber van ziel en van lyf,
‘En ken my bekwaem voor het noodig bedryf.’
Hy bleef met heur staet en heur toestand bewogen,
Hy zag haer zoo toov'rend en vragend in d'oogen;
Hy streek haer de wangen; heur hartje sloeg zwaer:
Daer zitten zy beiden verliefd op de baer!
O liefde! gy magtige god onzer zinnen!
Die andere driften kunt spelend verwinnen;
De mensch is uw pop, het heelal is uw ryk,
Voor gy er bestond was de schepping een lyk.
Mevrouw had den koop maer alras toegeslagen,
Uit vrees dat de meid haer den palm zou ontdragen;
De vrouwen zyn alle om het hevigst jaloersch.
Weg smeet zy, en linnen en lykdoek en floers;
En vrolyk den waker op zyde gehangen
Sloeg reeds haer de boezem van jeugdig verlangen;
Zy toont hem heur woonst waer z' op 't spoedigst hem wacht.
Maer God in den hemel! wat ys'lyke klagt!
De waker kruist armen en beenen te zamen,
En kan van benouwdheid geen woordje meer aèmen.
Hy ziet en herziet, en waerachtig het lyk
Is weg van de galg!... en aen beelden gelyk,
Staen wachter en weduw en dienstmaegd te schouwen.
‘Vaerwel!’ sprak de jong'ling; ‘vaerwel goede vrouwen
‘Myn doodsuer is naedrend, met my is 't gedaen,
‘Het lyk is gestolen, myn hals moet er aen!
‘Ik zie maer geen middel, die straf hier 't ontloopen -
‘Waer leven is blyft er toch altoos te hoopen.’
Sprak 't vrouwtje nadenkend: ‘mag ik u eens raên?
‘Kom bind er het lyk van myn man zaelger aen!
‘Wat hoeft men het na zyne dood toch te weten,
‘Of men van de kraei of den worm word gegeten?
‘Aen 't galghout gedroogd, of bedolven in 't slyk.
‘Dit is na ons dood, zoo my dunkt, al gelyk.’
Wat deed men? Er was niet veel tyd te verliezen.
In zulk een geval dient men haestig te kiezen.
| |
| |
De nood wilde spoed; zoo gezegd zoo gedaen,
En dadelyk bond m'er den anderen aen....
Och lezer! wat staet gy zoo wonder te schouwen?
Wat denkt gy van zulk een uitnemend geval?
'T is de beeldnis aller vrouwen,
Aller maegden, klein in tal.
|
|
Auteursrecht onbekend