Volledige werken. Deel 1

(1884)–Theodoor van Rijswijck– rechtenstatus



[pagina 231]
II. Oranje boven! Lord Byron. Daer was dien tyd een vroom patroon, Die Brabo werd geheeten; Een kapitein van eersten ras; En wat er verder nog van was, Zal men meteenen weten. Ook was by Cesars boezemvriend; En, naer er velen schreven, Was hy vermaegschap aen dien vorst; Althans, hy was een fiere borst, En daer nu by gebleven. Hy had dan van het schrikbewind, Al jaren hooren spreken; En hoe die onbeschofte reus, Te werk ging als een watergeus, Die zich op Flips wou wreken: En hoe elk naest gelegen land, Voor zyne blikken beefde; En hoe het volk het klagen moê, Den nek gebukt, en d'oogen toe, Zoo juist als slaven leefde!
[pagina 232]
‘Kom’ sprak hy ‘kom dit gaet te ver! ‘Ik zal 't myn neef eens vragen, ‘En is hy 'r blykbaer meê kontent, ‘Dan wil ik dien vervloekten vent, ‘Verwinnen of verjagen. ‘Want niemand durft meer tegen hem, ‘Zich roeren of verzetten; ‘Hy strekt zich daeglyks verder uit, ‘En daeglyks onderwerpt de guit, ‘Meer volken aen zyn wetten.’ En 't was maer korten tyd geleên, Of Brabo kwam te wapen: ‘Op!’ Riep hy in de Vlaemsche tael... ‘Verbreekt het juk en grypt het stael ‘Wat ligt gy zoo te slapen! ‘Te slapen, in de slaverny, ‘Wel foei, ik zou my schamen. ‘Gy kind'ren van Ambiorix, (h) ‘Komt, by de Goden van den Stix! ‘En spant met my te zamen. ‘Ik daeg uw dwing'land op ten stryd, ‘En 'k zal hem wel verneêren; ‘En als g'er meê te vrede zyt, ‘Dan zal ik dit gewest, een tyd, ‘Met roem en eer regeren. ‘Want zegt my eens, wat zyt gy nu? ‘Een aental wingewesten; ‘Door dolle tyranny vertrapt ‘Die u het bloed uit d'aedren tapt ‘Om zich er meê te mesten. ‘Gy zyt dat roemryk volk niet meer, ‘Dat eens in vroeger dagen ‘Het hoofd zoo moedig opwaerts stak ‘Waervan de heele wareld sprak, ‘Het oog op u geslagen.
[pagina 233]
‘Gy hebt noch kruis noch kerken meer. ‘Uw priesters zyn verzonden. ‘Uw tael, uw Nationaliteit, ‘Uw vryheid, alles zyt gy kwyt: ‘Waerachtig, het zyn zonden! - ‘Ja’ riep het volk op eens ontwaekt: ‘Ja, gy moest koning wezen. ‘Herwin onz vryheid. Godd'lyk woord! ‘Wie heeft ooit schooner tael gehoord ‘In dit gewest voordezen? ‘Ja ja, de reus moet naer cheznous; ‘Laet Brabo 't land besturen. ‘'T is of men in den hemel stak, ‘Sints hy het woord van vryheid sprak; ‘Zoo moest het blyven duren.’ Men stak de vryheids mutsen op, Er moest gevochten wezen; ‘Te wapen!’ riep men dol en zot, Wie t'huis bleef was geen Patriot. En die had veel te vreezen. De trom sloeg aenstonds pak en zak. De noodkreet klonk in 't ronde; En d'Echo kaetste 't woest rumoer. Dat aeklig door den omtrek voer, Zoo wyd en breed hy konde. Maer Antigoon had ras verstaen, Waer henen 't volkje wilde; Hy nam zyn grooten sabel op, En bondt zyn stormhoed om den kop, En huilde en brulde en gilde. Hy liep van wraek en gramschap dol, Schuimbekkend op en neder; (Want hy was driest en fel van aerd,) En zwaeide met zyn hellebaerd, Zoo lucht als met een veder.
[pagina 234]
Hy slagtte en moordde links en rechts, En deed de huizen branden Waer langs hy vloekend henen trok. Het aerdryk voelde schok op schok, Tot in zyn ingewanden. Maer Brabo, handig als een leeuw, Wist maer van vrees noch beven; Hy riep den reus van verre al toe: ‘Zeg, zyt gy 't leven noch niet moê? ‘Zoo wil u overgeven!’ Maer dit klonk zondig in zyn oor: Daer wou hy niet van weten; En dra werd hand aen 't zwaerd gebragt, En dra begon men beider magt, Op 't onverhoeds te meten. De reus toch, kreeg de nederlaeg. Hy dacht den dood 't ontspringen, En zocht de redding door de vlugt, En liet in 't loopen zucht op zucht, By pyn'lyk lenden wringen! Held Brabo was met God bevriend, En hopend op zyn zegen, Trok hy hem na langs burg en vest; En 't monster sloop in zynen nest, Bevreesd voor Brabo's degen. De held trok echter steeds vooruit, Met opgesteken zwaerde; En hy drong door tot in de krocht, En gaf den nekslag aen 't gedrocht, En schonk den vrede aen d'aerde.Ga naar voetnoot(1) Ook heeft hy, lyk 't kronyk ons zegt, En als wy allen weten; Hem met het zwaerd de rechterhand Van 't lyf gekapt, en van het strand, Haer in den vloed gesmeten.
[pagina 235]
De stad waer hy dit feit volbragt, Liet hy Handwerpen doopen; Die sedert schrikk'lyk is vergroot, Met schouwburg, ziekhuis, markt en sloot, En dyk en waterloopen. 'T is spyt maer, dat zyn architekt, Het meerendeels verbruide; (Die man was van geen zwaer talent;) Zoo dat schier ieder monument, Al niemedal beduidde. Nu riep het volk ‘hoezee hoezee! ‘De dwing'land ligt verslagen! ‘Hy viel en regtte zich niet meèr, ‘Wy krygen onze vryheid weèr, ‘O zaligende dagen! ‘Vivat! hourra! hoezee! hoezee! ‘Held Brabo kreeg viktorie! ‘Wy maken weêr een natie uit; ‘Weêr vaert fregat en mosselschuit, ‘O tyd van rechte glorie! ‘Nu weten wy wat vryheid is; ‘Men zal ons niet meer blinden ‘Met vreemden woordenprael en dwang; ‘En geve God dat wy ons lang ‘In Brabo's arm bevinden. ‘Wy mogen in der vaed'ren tael, ‘Weêr onbesproken schryven; ‘Wy zenden onze beden weêr, ‘Lyk 't ons belieft, naer God den Heer; ‘O zoo, zoo moest het blyven!’ En Brabo 's naem werd 't allen zy De wolken door gedragen; Men tooide pui en raem in 't groen; Hy had geen paerden meer van doen, Het volk trok zelfs zyn wagen.
[pagina 236]
Van Luxemburg tot aen de zee, Moest elk zyn wetten eeren; En wie des konings tael niet kon, En Wael en Duitsch en Fransquiljon, Moest die maer spoedig leeren. En al het vreemd gespuis dat hier Zich neder had geslagen; En er zich smeerde van ons vet; Moest aenstonds heen met bul en bed. Daer holp geen uitstelvragen. 'T werd alles, alles goed hersteld, En vaert en handel bloeiden; De landbouw werd tot stand gebragt; De voerman laedde dubb'le vracht, De krekelvangers roeiden. De moss'len gingen schier voor niet, En d'oesters van gelyken; Zoo ging 't met koffy en met rys; De burger at de zelfde spys, Van edelen en ryken. Dit was een leven aen het Scheld, Van roeijen en van riemen! En naer ons menig schrift verhaalt, Werd men in Neèrlandsgeld betaeld, In plaets van in centiemen. En al wie niet te lui en was, Kon geld als water winnen; En wie zyn winstje gadesloeg. En zich ordentelyk gedroeg, Die was op tien jaer binnen. ‘Maer’ sprak devorst ‘het land heeft schuld, ‘En 't volk kan thans betalen; ‘Dus zal ik ieder naer zyn staet, ‘Wyl alles toch in regel gaet, ‘Een zeekren tol bepalen.
[pagina 237]
‘By voorbeeld: wie een verken slagt, ‘Zal my een penning moeten; ‘Als ook van elke korenmaet, ‘Zal men het synsrecht aen den staet ‘Verschuldigd zyn te boeten. ‘Doch hy, die koets en paerden houdt, ‘Zal meerder synsbaer wezen ‘Dan hy, die koe noch klaver heeft; ‘Dus als elk naer behooren geeft, ‘Dan is er niets te vreezen. ‘Gy weet, de dyken kosten geld, ‘En wegen en kanalen; ‘En trein- en zee- en oorlogsliê, ‘En instituet en industrie, ‘Moet men toch al betalen. ‘Het land is nu op vasten voet, ‘Wy zullen er geraken; ‘Gy overtreft uw' nagebuer, ‘Al ras in kunst en litteratuer, ‘Ik zal je een volkje maken.’ Nu, zoo gezegd en zoo gedaen; Het volk was nog te vrede; Geen sterv'ling die er tegen spon, Want ieder gaf en ieder won, Men was niet buiten rede. Maer, dat de weelde 't volk bederft.... - Ho ho! dit is gelogen! Die schryver is niet nieuwsgezind; De man is zeker steke blind, Want dit is nooit geplogen. - - Maer, ezel, 'k weet toch wat ik zeg; 'T staet zoo in 's lands kronyken; En per traditie weet ik 't nog, Dus, 'k twyfel er niet aen, maer och! Er zyn wel honderd blyken.
[pagina 238]
Vooreerst: er was geen tyd, hoe goed, Of 't volk sprak van verand'ren En beternis; niet hier alleen, Maer door de gansche wereld heen Ging 't altoos zoo.... Ten and'ren.... Kom kom... De weelde had dan 't volk, Tot dolheid doen vervallen. Ik spreek van korts na Cesar's dood, Want Brabo was zyn tydgenoot... - Ja, lig maer niet te mallen, Met Cesar en zyn tydgenoot, En al die gekke streken.... - Hoor, neen, het was de weelde niet, Die zich zoo moei'lyk dragen liet; Men kan zich ligt misspreken. D'ellende had het volk.... Maer 'k zal Een nieuwen zang beginnen, Of myn verdeeling wordt te lang; De dichters van den eersten rang Doen 't ook, om plaets te winnen.	voetnoot(1) Tollens, vredelied van 1815.

Vorige Volgende

II.