Athalia
(1716)–Frans Rijk–
Auteursrechtvrij
[pagina 44]
| |
Vierde bedryf.Eerste tooneel.
Joas, Jozabet, Zacharias, Salomite, Een Leviet, Rey.
Salomite.
Wie zie 'k? Eliacyn? ja, 't is hem, met myn Broeder;
Zy worden herwaards aan geleid, door myne Moeder.
Wat of zy beide daar verbergen onder 't kleed?
Wat wil dat zwaard daar die Leviet meê voor haar treed?
Jozabet Tegens Zacharias.
Kom, dat men 't Wetboek op dien Tafel stel ten toone.
Engy, Eliacyn, voeg Davids sluijer kroone,
Dat vorstlyk spansel, met zyn Scepter, daar op zy:
'T is 's Hoogenpriesters wil. Kom, leg zyn zwaard daar by.
Joas.
Hoe? Kroon en Wetboek by een zwaard! wat mag dat wezen?
'K zag in den Tempel zulk een toestel nooit voor dezen.
Jozabet neemt de Kroon, om die op 't hoofd van Joas te zetten.
Gy zult in 't kort daar van zyn onderrecht, myn Zoon.
Joas.
Wat wilt gy doen, Princes? hoe past my Davids Kroon?
Ik, ongelukkige! ten prooi gestelt van Beeren,
Zou daar zyn heilige geheugnis door onteeren.
Jozabet.
Laat my begaan: ik doe, 't geen my is opgeleid.
Joas.
Hoe, 'k zie, gy weent: is dit uit mededogendheid?
Moet ik dees dag, om Gods genade te verwerven,
Als Jephtas Dochter, voor 't gemeene welzyn sterven:
Dat d'Opperpriester dan zyn Offerhand vry doe,
Een Zoon heeft niets, of 't komt aan zynen Vader toe.
| |
[pagina 45]
| |
Jozabet.
Daar komt hy, die u zal des hemels wil ontdekken.
Schep moet. 'k laat u by hem alleen. Laat ons vertrekken.
| |
Tweede to oneel.
Jojada, Joas.
Joas, loopende naar Jojada, die hem omhelst.
Myn Vader! wat is dit!
Jojada.
Myn Zoon het is hoog tyd,
Dat gy niet langer van uw lot onkundig zyt.
Kom, wapen u met hoop, geloof en vast vertrouwen,
En toon dien yver, dien 'k u steeds heb voorgehouwen,
Om God op te offeren 't geen gy hem zyt schuldig. Hoe
Vind gy u zelfs gestelt? zyt gy bequaam daar toe?
Voelt gy uw hart wel door die edle drist gedreven?
Joas.
Ik ben gereed, om hem op te offeren myn leven.
Jojada.
In 't Boek der Koningen, staat, als gy weet, myn Zoon,
Waar zich een Vorst toe moet verplichten, op zyn Troon.
Joas.
De Mond der Waarheid zegt:Ga naar voetnoot(a) een Koning moet zyn zinnen
Niet stellen op het goud, maar zynen God beminnen
En vreezen: hy moet zyn geboden slaan in acht,
En zyne Broed'ren niet verdrukken, door zyn macht.
Jojada.
Maar welk een Vorst zoud gy naarvolgen, in zyn leven,
Indien ge, als Koning, hier eens wierd ten troon verheven?
Joas.
Het beste voorbeeld is Vorst David, naar ik meen:
Die bleef zyn God getrouw, en 't Joodse volk met een.
| |
[pagina 46]
| |
Jojada.
Zo zoud gy Joram, noch 't gedrag van dien ontrouwen
Okasias geensins tot uwen voorbeeld houwen?
Joas.
O! Vader....
Jojada.
Nu, vervolg,
Joas.
De Hemel straf hem vry,
Die zulk een voorbeeld volgt. Maar hoe! gy knielt voor my!
Jojada.
Ja, 'k eer u, als myn Vorst, uit Davids stam gesprooten.
Toon, Joas, dat gy zyt de waardste van zyn looten.
Joas.
Ik, Joas? ik?
Jojada.
O ja, Gods hand heeft u behoed,
Toen u Athalia, uw Grootmoêr, zoo verwoed,
Met haren moorddolk, reeds een dood wond had gegeven:
Noch houdzeuw naam verdacht, en dingt u naar het leven:
Maar Priester en Leviet staan al, met spies en zwaard,
In slagorde, onder uw banier, ten stryd geschaart,
Om 't bitter ongelyk van hunnen Vorst te wreeken.
Gy Opperhoofden van een volk, dat alle weeken
Van wacht en Tempeldienst verwisselt, nadert vry;
Hier ziet ge een Koning, die u is belooft, door my.
| |
Derde tooneel.
Joas, Jojada, Azarias, Ismael, beneffens drie andere Opper hoofden der Levieten.
Azarias.
Wie meent ge? Eliacyn?
Ismael.
Dat Kind? ach? wat wy hooren!
| |
[pagina 47]
| |
Jojada.
O ja; 't is Joas, dien gy ziet, de jongst gebooren
Van Vorst Ocazias, de laatste uit Davids stam,
Die, half zieltogende, 't moorddaadig staal ontquam,
Waar door zyn Broederen geraakten om het leven.
God heeft den arm gestuit, die op hem was geheven,
En zyne Beulen, in die razerny, verblind:
Terwyl myn Echtgenoot het jong mishandelt kind,
In haaren schoot, verbergde, en, uit des moorders oogen,
Hier in den Tempel bragt; daar zy 't heeft opgetoogen.
Azarias, Ismael en de drie andre Opperhoofden der Levieten.
De Hemel zegen'zyn Regeering, Troon en Kroon.
Joas Tegens Jojada.
Ach! welk een liefde! welk een weldaad! hoe beloon
Ik u, naar uw verdienste...
Jojada.
Ik zal geen loon verwachten,
Als dat ik u het nut van Isrel zie betrachten.
Dit 's dan uw wettig Vorst, uw hoop, uw toeverlaat,
Die ik in 't heimelyk dus ver gebragt heb. 't Staat
Aan u, ô Helden Gods, om 't ovrig te voltrekken.
De Dochter Jesabels begint reeds iets te ontdekken:
Zy heeft hem al geëischt, door Mathan, dien verraâr.
Zoo gy uw Koning niet beschermt, loopt hy gevaar;
Dewyl ze, uit argwaan, hem zal brengen om het leven.
Komt dan d'ontmenschte voor: doet Mozes wet herleven:
Wreekt uwe Koningen en Princen, die, zo valsch,
Door haar zyn omgebragt; werp 't juk van uwen hals.
'K beken, 't is vol gevaar, waar toe 'k u aan durf maanen:
Maar God zal ons een weg ter over winning baanen,
Schoon zy veel duizenden afvallige Hebreën,
En vremdelingen, op haar wenken, heeft byéén.
Ik merk zyn gunst alreeds; de trotse is heel verslaagen,
En weet niet, hoe zy zich, in deze zaak, zal draagen.
'K heb echter, zouder dat zy 't weet, u hier vergaart;
Zy denkt niet, dat men is verzien van spies en zwaard,
| |
[pagina 48]
| |
Maar dat wy weerloos zyn. Laat ons hem aanstonds kroonen,
In 't openbaar, voor 't volk, en daar als Vorst vertoonen
Dan, zonder tyd verzuim, zyn vyandin ten straf,
Voordrukken, naar het Hof. Wie zal zo slaafs, zo laf
Van hart zyn, dat hy, door die zelve drift gedreeven,
Ons loflyk voorbeeld niet zal poogen na te streeven?
Een Vorst, dien God heeft, in zyn 'Tempel, opgevoed,
Met Aarons nazaad, die gevolgt word, op den voet,
Van zoo veel Priesteren en heilige Leviet en,
Die niet ontzien, voor hem, de wap'nen aan te schieten,
Dien David zelfs zyn' Heer voorheen heeft toegewyd,
Belooft dat alles geen goede uitkomst, in den stryd?
God zal zyn vyanden verbeistren en verwarren.
Men trek dan aanstonds op, laat ons niet langer marren.
Ontziet het god'loos bloed dier trouweloozen niet:
Sla dood, wat u weerstaat, Tyrier, of Isrelliet
't Levietiesch volk, waar uyt gy roemt te zyn gesprooten,
Heeft zelfs het bloet wel van? yn Broederen vergooten,
Om vuile Afgodery; waar door die ed'le stam
Die Heilige Altaardienst voor and're bequam.
Maar 't is hoognoodig, eer weiets verder onderwinden,
Dat wy ons onderling, door eeden, vast verbinden.
Komt, zweert dan uwe trouw, met algemeene stem,
Dat geoverwinnen zult, of snenvelen met hem.
Azarias.
Wy zweeren altemaal by Mozes en zyn' wetten,
Den Koning Joas op zyns Vaders Troon te zetten.
Dit Heilig zwaard, dat ge ons tot zyn bescherming geeft,
Niet op te steeken, voor men hem gewrooken heeft,
Dat bem de Hemel straf, die zynen eed durst breeken;
Zyn zaad blyve eeuwig van 't genaâ verbond versteeken.
Jojada.
Gy, Koning, zweert ge ook by dit heilig wetboek niet,
Trouw naar te komen, 't geen ons God daar in gebied?
Joas.
Wie zou by zulk een Wet altoos niet willen leeven!
| |
[pagina 49]
| |
Jojada.
Myn Zoon... maar zacht, ik hoop, dat gy my zultvergeven,
Dat ik u noch zoo noem; dewyl die misslag uit
Een tederhartigheid van zuiv're liefde spruit.
Gy, verre van den Troon gevoed en opgetogen,
Kent zyn betov'ring niet, noch hoe die glans onze oogen,
Gelyk een dwaallicht, trekt van 't spoor der reed'lykheid,
Hoe licht men, door de tong der vleijers, word misleid.
Zy zullen u in 't kort diets maken, dat de wetten,
Slechsbreidels zyn voor 't volk, dat zy nooit Vorst beletten,
Te volgen zynen wil; maar dat des Rechters stem,
Daar elk na luist'ren moet, afhangklyk is van hem,
Dat hy, om zich zelfs groot te maken, bloed noch traanen,
Noch 't zweet ontzien moet van zyn schreijende onderdanen,
Maar die Regeeren met een yz'ren scepter staf.
Zoo troonen ze u allengs van deugd en waarheid af,
Met die op 't haat'lykst voor onze oogen af te maalen;
Zoo raakt de braafste Vorst, of Koning aan het dwaalen.
Zweer dan, in 't byzyn dier getuigen, dat gy d'eer
'T meest zult behartigen van God, uw Opperheer,
Den booze straf zyn, en een toevlucht voor den goede,
Dat gy, zelfs tusschen u, en nedrige arremoede
Geen and'ren Rechter zult verkiezen, als uw God,
Dat gy u altyd zult erinn'ren, welk een lot
Uw kindsheid viel te beurt, toen gy, ontbloot van staaten,
Een arrem Weeskind waart, van ieder een verlaaten.
Joas.
Ik zweer, te volgen, al wat Mozes Wet gebied.
De Hemel straf me, zo men my ooit trouw'loos ziet.
Jojada.
'K zal u dan zalven. Waar is Jozabet, myn Vrouwe?
Dat zy hier, met myn Zoon, dees plechtigheid beschouwe.
| |
[pagina 50]
| |
Vierde tooneel.
Joas, Jojada, Jozabet, Zacharias, Azarias, Ismael, Salomite, Rey.
Jozabet, Joas ombelsende.
O! Koning! Davids Zoon!
Joas.
Myn waarde Moeder! ach!
Gedoog toch, dat ik u dien naam noch geeven mach.
Kom, Broêr, omhels my.
Jozabet, tegens Zacharias.
'T is uw Vorst;kniel voor hem neder.
Jojada, terwyl Joas en Zacharias malkander ombelzen.
De Hemel geef, dat gy malkand' re altyd zoo teder
Entrouw beminnen moogt.
Jozabet.
Nu kent gy uwen plicht,
En weet, uit welk een stam ge ontfingt het levens licht.
Joas.
'K weet, wie me ook, zonder u, berooft had van het leven.
Jozabet.
Duld, dat we u dan voortaan den naam van Joas geven.
REY.
Hoe? is dat Joas?
Jozabet.
Ja, 't is Joas, dien gy ziet.
Jojada.
'K zie iemand nad'ren; naar ik merk, is 't een Leviet.
| |
[pagina 51]
| |
Vyfde tooneel.
Joas, Jozabet, Jojada, Zacharias, Azarias, Ismael, Salomite, Rey, een Leviet.
Een Leviet.
Daar 's tegens God iets gaans; de kopere Pylaaren
Des Tempels schudde, met de heilige standaaren.
Een heldre vuurstraal speelt daar flikkerende omheen.
'K vrees, dat Athalia haar krygsvolk rukt by een.
Wy zyn alreeds omringt van Tyrische Soldaaten:
Daar is geen weg, die zy heeft onbezet gelaaten.
Men schreeuwt van verre ons toe, dat Abner zit geboeit,
Dat haare legermacht elk oogenblik noch groeit.
Jozabet.
Zoo is dan vruchteloos de zorg, die 'k heb gedraagen!
God denkt aan David, noch aan zyn geslacht, noch maagen.
Jojada.
Hoe? vreest gy niet zyn toorn op u en op dat kind
Noen meer te laaden, met, dus averechts en blind,
Te morren tegens God? Men legg', heeft hy beslooten,
Het huis van David uit te roeijen, met zyn Looten,
Den vinger op de mond; op dat men hem met terg'.
Heeft Abraham, toen hy, op dezen heil'gen berg,
Op Gods bevel, alreeds het moordmes had geheven,
Om zynen lieven Zoon den laatsten slag te geven,
Terwyl het longske lag geknielt voor 't brandend hout,
Zich, in dien nood, op zyn belofte niet vertrouwt,
Onaangezien in 't kind, als 't eenigstzyner looten,
De hoop van zyn geslacht, of stamhuis lag beslooten?
Kom, laten wy ons dan verdeelen, als 't behoort:
'K beveel aan u de wacht des Tempels, nahet noord
Aan u het zuiderlyk gedeelte, en u het weste:
Ik zal den oostkant zelf bewaaken, met de beste
Ismaëlliten, elk gedraag zich kloek en stout.
| |
[pagina 52]
| |
Ruim niet, als stervende, de post, u toevertrouwt.
De vyand ziet ons aan, met d'uyterste kleinachting,
Als kudde Schapen, die, geschikt tot zyne slagting,
Op d'eersten aanval, met wanorde, vrees, en schrik,
Verstuiven zullen, in een enkel oogenblik.
Gy, Azarias, zult by onzen Koning blyven.
Gy diende, ô Vorst, om uw verdedigers te styven,
'T volk, met de Kroon op 't hoofd, te toonen, wie gy zyt.
En moet gy sterven, sterfals Koning, in den stryd.
Waar zyn myn wapenen, 't is tyd, die aan te schieten.
Komt, kind'ren, smeekt uw God, dat wy zyn hulp genieten.
| |
Zesde tooneel.
Salomite, Rey.
REY.
Op, Arons Kind'ren, op, 't is tyd;
Uw Ouders zyn, met spies en boogen,
Nooit wettiger te veld getoogen,
Op, Arons Kind'ren, trek ten stryd;
Het is uw Vorst, uw God, die hier by lyd.
EEN STEM.
O! Jacobs God, wat wederhoud u nu?
Baals peilen, die eylen en mikken op u;
Zy dreigen ons, met boeijen,
Uw Tempels, Altaaren te brengen tot niet,
Den dienst, die u daar ter eere geschied,
Met uwen naam gansch uit te roeijen.
EEN ANDER.
Waar 's uw bliksem? waar 's uw tooren?
Laat dat vuil afgodisch rot
Voelen, tasten, zien en hooren,
Dat gy zyt een yv'rig God.
REY.
Waar 's uw bliksem? waar 's uw tooren?
Laat dat vuil afgodisch rot,
| |
[pagina 53]
| |
Voelen, tasten, zien en hooren,
Dat gy zyt een yv'rig God.
EEN STEM.
O! ed'le telg uit Davids stam,
Die 't moordmes, in de wieg, ontquam,
Waar voor uw Broeders moesten bukken,
Moet gy, helaas! ten tweedemaal
Ten doel staan aan 't moorddadig staal!
God stuit die gruwelstukken.
EEN ANDER.
Of is 't uw wil en welbehagen,
Dat hy de straf moet voor zyn ouders misdaad draagen,
Dat gy dien jongen blom,
Dien tedren spruit verlaat daar om?
REY.
O! Jacobs God, wat wederhoud u nu?
Baals peilen, die eylen, en mikken op u:
Zy dreigen ons met boeijen,
Uw Tempels, Altaren te brengen tot niet,
Den dienst, die u daar ter eeren geschied,
Met uwen naam gansch uit te roeijen,
EEN STEM.
Ach! Zusters, welk een ramp is ons beschooren!
Kunt gy daar niet de Krygstrompetten hooren?
EEN ANDER.
Het haar reist my te berg, ach! ach!
Ik hoor, helaas! den wreeden Krygsknecht schreeuwen:
Men vlucht vry, wat men vluchten mag,
Men schuw den klaauw dier hongerige Leeuwen.
Einde van het vierde Bedryf. |