De reade bwarre

Tredde Haadstik Twa

Ut ut efongeelje fon Floar, I

De hailsskiednis fon ut Bwarrisme binne twa faryonten fon, un kanonyken en un apokryfen. Ol sónt ywen bestonne dy twa ferzjes fon 'e útferkiezing fon Grimbold en syn ómgóngen en tróchtochten oer Fryslôn naistenwar. Freedsem sóms, óp fijonnege foet un oare kear, mar lykvóls oltyten yn betrutsenhyd ópenwar. De lókkege góng fon saken yn ut Bwarrisme hat vest dot nea ien fon 'e baide ferzjes de oare fólslain ferkróngen hat, mai os jermoedeg risseltaat òf un skabreus ferhaal oer un midsywske skeanskermer òf un ónverklek hilleg ferhaal oer un kastrearde ymbesyl. Baide ferzjes binne dur, en se óntkenne enwar en befêstegje enwar tagelyk: Grimbold vie net òf God òf minske, mar hij vie èn God èn minske, hij vie un smearlap en un hillege. Yn tsjinstelling ta bijgelyks ut kristendóm hat ut Bwarrisme helendol gjin mwóite óm dy twa kônten fon 'e Godminske Grimbold fólslain ta har rjócht kómme te litten yn ut byld fon 'e profeet.

Om dy twa aspekten ek yn dusse romon har gerak te jaan, helje vij no un pat oan út ut efongeelje fon Floares mai de Bult dot betrekking hat óp 'e rópping en de fersyking fon Grimbold en óp syn easte vónderdied. Javis, de kopijskrjower makket ut him maklek, hij tikket gevoan un stikje oer - mar mai hij ekrus? Dur binne ek stuiten dot ur him de hassens skrabbet mai un ôd póddefilder óm vot tekst bijenwar te krijen. Volno don.

Haadstik II, De rópping fon Grimbold

1.	En ut Vud fon 'e Reade Bwarre Boldgrim barde ta Grimbold sezende: dij haf ik útferkard óm mij te vêzen un steedhôrder en plaktarisser;
2.	óp dij blies ik de amme fon myn geast en ik fólje dyn yngevont mai de haimnissen fon 'e ivege vjirhyd.
3.	Bedutsen binne de oertinkingen fon Boldgrim, ja, vot yn ut ynderlekste fon syn nieren ómgjit vit gjin libben skepsel fon.
4.	Riedlingen en tsjusternisse binne de vegen fon Boldgrim harren dyt op iede ómstwattelje yn ónvittendhyd;

[p. 41]

5.	har êg oanskôget net en ut finster fon har siel is mai blynen sletten.
6.	Yn ónvittendhyd kómme ja te vrôd, net begrypend vêrt har siel óntsprútte, en yn dwaashyd ferskiede ja fon 'e iede en fersinke yn ut grêf, gjin kennes noch vyshyd garre havvende óp har rais fon vidze nai grêf.
7.	Mar yn Grimbold sil ik iepenbierje de vónderleke oertinkingen fon 'e Olgeast;
8.	yn dij, Grimbold, sille de sluiers fon ónkennesse ôlutsen vurre óm de hearlekheden fon ut ónrette riedling oan ut kleare dailjocht te bringen.
9.	Jerdot jim hait fwar jim mem knibbele en har ferhoalenheden óntbleate en syn sied yn har skette te kjimmen lai, koe ik dij en hie ik dij útferkard,
10.	ja, jert jim hait benne vie en jert yn de skette fon jim memme mem ut bloed strjemme vie en de frucht yn har yngevont vwattele, en jim mem vêzene, hie ik dij yn ut oantlit sjoen en dyn bjinte oanskôge.
11.	Fwardot de vrôd fêstege vaar, de bergen de rûgge koppen ópheven en ut vetter fwótsljurke nai de djipte fon 'e oaseaan en ut lôn drûgfoel, koe ik dij en hie ik dij sjoen, vróttend óp dyn eker yn ut swit fon dyn oansicht.
12.	Vont de vrôd vie noch net skepen en dur sprútte noch gjin grien sprútseltsje út 'e iede, de dieren fóllen noch net de iede, de lóft en de oaseaan, noch vie de minske net, dût ik ol fwarsêg hût oer tûzenen fon ywen de vitnisse teloargean en de iepenbiering yn ónbegryp ferkeare soe.
13.	Vont de minske dyt diel hie oan 'e haimnissen Boldgrims is ôdwaald óp de skûlvegen fon 'e ferjittelhyd en hij hat him ôkeard fon 'e bwanne fon ut hail en de ópperste vyshyd.
14.	Dêróm dwaalt de minske yn ferbjustering en blynens en hij vit útvai noch útrêding.
15.	Mar yn dij sil ik iepenbierje de riedsbeslútten Boldgrims dyt ur nóm jert de bergen stienen en ut vetter streamde,
16.	en olle fólken fon 'e iede sille tróch dij myn hearlekheden oanskôgje en út dyn mwólle sil harren ut hail iepenbiere vurre,
17.	vont ik haf dij útferkard óm mai un koade fon hail ut ôdwaalde fólk te bynen en oan mij jerreg te maitsjen.

De ferlieding yn 'e voastyn

18.	En de geast nóm Grimbold óp en fierde him nai un ienseme oade,

[p. 42]

19.	en de Saton makke him óp en lai Grimbold lêgen en stelde him fwar Grimbold oer yn ut stôl fon un laidege jónge frau, sezende:
20.	Vot makkesty drók en mêdesty ô fwar Boldgrim!
21.	Bin ik net leafleker os him, binne myn bwasten net sêft os de daue yn 'e mwantiid en is myn skette net un poat swietrokege solve ollyk?
22.	Ferlit de Bwarre dysto oanhingest en dyt dij neat te bieren hat os de fijônskip fon minsken, de oergunst fon dyn brwórren, finzenskip, hónger, toast en ômêding.
23.	Swar de Bwarre ô en hingje mij oan en vij sille drónken vêze fon minne en elkwar leafhavve, en ik sil dij olles biere vot dyn het begeart en dêrt dyn yngevont nai langet.
24.	Ja, ik sil dij vêze un mem, un braid en un dochter! Ik sil dij vêze olle dagen un nijbenne faam, un dream, un parredys, un útopy!
25.	Mar Grimbold rôp de Bwarre oan en stelde him yn 'e hônpollem fon 'e Olmachtege en spriek: Ferflókt, ja ferflókt mai vêze dyt de hôn stekt tusken Boldgrim en Grimbold!
26.	Fjiddersoan spriek Grimbold sezende: Him dyt mij yn ut oansjen rôp en mij koe fwait ús hait de slippen fon ús memme klaad beroerd hie, ja, fwardot ut bjinte vêzene vie dot mij benne, him, de Olmachtege, sil ik net fon vyke te ninter stûnne,
27.	ja, te lófter noch te rjóchter syde sil ik dwale fon 'e vegen fon syn ynsettingen.
28.	En de Saton sjende yn ut stôl fon un laidege jóngfaam, óntbleatsjende har dausêfte bwasten en har króljirrege skette en iepenjende de rôze skulpen fon ut geniet, him toanende de glysterege hearlekheden en de yngóng ta de iedske hymel, sette Grimbold syn lûûd út, ôljende mai greot misbaar:
29.	O, do hoer en hellefeeg, vyk fon mij ô! Gón yn ta de tsjustere krochten fon 'e útainen fon 'e hel en bier dyn idele, begearleke ferloklekheden oan 'e saters en dúvels en demoanen dyt tróch de ivege Boldgrim út 'e hymel delstaat binne en fwar de glôns fon 'e skittering fon syn olsjend êg vaikrûppe yn 'e tsjusternis fon 'e ferjittelhyd.
30.	De Saton don sjende dot ur bij Grimbold gjin poat oan 'e grûn kryge, hood óp him lêgen te lezen en jûûg him ô.

Haadstik III, De drûgge kij fon Dúnnegea

1.	Nait de Saton fon Grimbold vykt vie, liet Boldgrim un djippe sliep oer Grimbold kómme en hij sljipte fjitteg dagen en fjitteg nachten.

[p. 43]

2.	En yn 'e fjittegste nacht nóm de geast fon Boldgrim him óp en fierde him nai un gehucht ûnder Dúnnegea.
3.	En de êgen ópslaande sêg Grimbold óm him hinne en liet de êgen vaidzje oer de graiden en de dêryn vaidzjende kij.
4.	Dût no syn êgen oer de graiden vaiden foel him ut êg óp un needrege klinte dyt fon prikken en kowedóng óplutsen vie.
5.	En him oerainjaande sette ur stap nai ut hûûs óm de ynvainjenden un miel yten en un beker drinken te freegjen, vont yn fjitteg dagen en nachten hie ur neat ta him nómmen.
6.	Bij de needrege klinte kómmen vêzende en ‘folk’ róppen havvende, oanskôge ur de gammele útdoar óplutsen havvende un ónsjug frómmes mai bóngeljende plotte bwasten yn un ónhuer jak tusken fiif snústerege bên dyt mêger os banhaut yn 'e kowedóng ómgriemden.
7.	Grimbold him fermonjende gyng ta de klinte yn en frege de needrege húsfrau vot vól de oarsaak fon 'e plottens fon har bwasten en de snústeregens fon har bên vie.
8.	Ja him ontvudzjende vraide de jermen út nai fjauer stokmêgere kij en spriek skriemende: De yngóngen fon har jaren binne sletten en de oeren jaue gjin molke mear, en myn jaren ek slop vêzende sille myn bên en ik fon hónger en toast stjerre matte!
9.	Jiróp foel de frau yn lûûd geskriem en olle bên dyt ut hearden foelen har krytende bij.
10.	Mar Grimbold lai harren ut swijen óp en jûûg de frau wadder un ieden skaal te nimmen en de kij te melken.
11.	Vont, spriek Grimbold, sa sprekt Boldgrim en sa dêrta: De oeren sille oerrinne en de jaren sille fól vêze, en olle oeren sille olle oeren mólken vurre kinne en de molke sil net óphôre fon flûien.
12.	Dût no de frau de kij mólken hie en harsels en de bên sêde hie, en Grimbold him sêde hie, en dêrnai de húsmon túskómmende him ek sêde hie, en de molke lykvóls net óphood fon streamen, gyng de needrege húsfrau hinne en liende bij har bwórlju Skalen, fetten en pwatten en mólk se fól.
13.	En ollegjerre dyt óp 'e needrege klinte takómmen vienen stienen óntsteld dot de oeren net óphoden fon flûien, en ja fervónderen har mai ónbidege fervóndering.
14.	En ja loven Boldgrim, dyt un greot vónder oan harren dien hie en ja foelen fwar Grimbold óp 'e knibbels en lieten har tróch hônóplezing dope yn 'e geast fon Boldgrim, en ja kamen ollegjer ta ut ljowe.