Logo DBNL
Dagverhaal (ed. Historisch Genootschap, Utrecht) (1884-1893)

Dagverhaal (ed. Historisch Genootschap, Utrecht)

(1884-1893)–Jan van Riebeeck–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

[1654]

Januario Ao 1654.

Nieuwejaersdach den 1en do.

's Morgens schoon, stil, warm, sonneschijn weer, 't luchjen uytten N.N. Westen; gaven 't volcq een flapcan Spaense wijn aen de bacq tot haer nieuwe jaer.

2en do.

Weer ende windt als voren. Siende dat de luyden het haelen van de stormpalen, alle dagen bij de 3 mijlen van 't fort, uyt het bos vrij swaer ende moeyelijck valt, hebben deselve daervoor wat tabacq ende alle avonden (boven 't ordinair rantsoen) een halff mutsjen aracq ofte Spaense wijn, yder man belooft, om wat meerder moets onder deselve te maecken; soo hebben oock de schoenen van Breda gelicht aen haer uytgedeelt, alsoo qualijck ymant een paer schoenen aen de voeten hadden.

Heden is een adelborst overleden, genaemt Marcus Pouwelsz.

3en do.

Schoon weer ende windt als gister. Quamen al weder eenige Hottentoos bij 't fort sonder vee ende vrij stouter als voor desen wesende in 't steelen ende wechdragen van alles daer maer bij cunnen, hun oock niet ontsiende ons volcq dicht onder de fortresse (son-

der geweer vindende) haer goet per force t' ontweldigen, jae selffs de kinderen ende jongens om de copere knoopen (aen hun clederen hebbende) achter aff te crijgen, niet jegenstaende van ons binnen ende buytten de fortresse niet dan alle goede tractementen ende vruntschappen tot aenlockinge gedaen worden. Soo weten ons oock de stormpaelhaelders te seggen, dat sich dagelijcx wel een troup van 50 Hottentoos met geweer omtrent 't bos onthouden, sonder dat se herwaerts aff comen, sulcx uyt 't een ende 't ander niet wel weten wat van deselve dencken sullen ofte vertrouwen mogen, ende derhalven goet gevonden, in plaetse van 10, 20 musquettiers alle dagen met de stormpaelhaelders nae 't bos te laeten gaen, ende de timmerluyden aldaer met noch 2 soldaeten meer te laten bewaren; insgelijcx oock alle nachten met 5 musquettiers des hoveniers huys, buyten 't fort bij de thuynen, d' hoender-, eenden- ende gansen-hocken staende, boven de 5 soldaeten, die alle nachten de wacht over 't vee in 't crael hebben; item oock alle dagen in de wayde (behalven de met pistoolen g'armeerde veewachters) 2 musquettiers bij de beesten, omme soo veel mogelijck aen onser sijde alle verwijderinge met dese natie te prevenieren, 't welcke nergens beter mede sal voor te comen sijn als met onse persoonen ende goet selffs wel te bewaren: want als sijluyden yts genomen hebben (dat se doch niet laeten cunnen), soo sijn se datelijck vreesachtich ende beschroompt om weder aen 't fort te comen, daer se nochtans ten hoochsten van noode hebben, al waer 't maer om branthoudt voor de cocx te haelen, nu al weder op nieuws beginnende tot grootte ontlastinge van ons volck, ende insonderheyt om den schoonen veehandel, die noch niet wel schoot nemen wil, waeromme oock voornemens sijn eerstdaechs selffs in per-

soon eens weder nae haer troupen te gaen, om te sien off se wat beter sullen cunnen afflocken. Maer de vreese is grootelijcx, dat onsen gewesen tolcq Herry veel quaets onder de Saldanhars doet, ende misschien d' een off d' ander tijt wel eenich verraet op ons mochte aenleggen, daer, met Godt de voorste, doorgaens hoope goede wacht op te houden.

Sondach den 4en do.

Smorgens weer ende wint als voren, item den

5en ende 6en do.

Smorgens sagen een zeyl boven 't Robben-eylandt, dat op den middach (Gode loff) wel ter rheede quam, sijnde 't schip de Vreede, 23en Augusto Ao passado in compe van Naerden ende 't Lam (hier aengeweest), mitsgaders den Draeck ende 't Calff, noch niet verschenen, uytgeseylt; omtrent 60 in de koye sieck hebbende ende veele aen 't scheurbuyck, waertoe datelijck een paer wackere sacken vol cool ende andere moescruyden tot ververssinge aen boort sonden; sijnde vier man soo int Vlie als op de reyse overleden.

Met verhaelde schip cregen 't dubbelt van voorige missive, pr Naerden ende 't Lam becomen, nevens acte van aucthorisatie van de vergaderinge van de 17e, omme uyt de aencomende schepen uyt Patria ende India van alle nootsaeckelijcheden g'assisteert ende g'accommodeert te worden.

't Begond tegen den nacht seer vehement uytten Z.Z. Oosten te wayen, geduyrende tot den

7en do,

omtrent halff voormiddach, als wanneer 't weder bedaerde; wesende de wint vorders den ganschen dach variabel. Heden eenige van voorhaeld schip aen landt wesende, wierde ons van des sieckentroosters vrouw eenige questie ende krackeelpampieren ter handt gestelt, onderteyckent bij den opperstuyrman, sargeant, hoochbootsman, onderstuyrman, der-

dewaeck, constabel, schieman, oppertimmerman, corporael ende lanspassaet, waerinne deselve den schipper ende ondercoopman over quaet reglement ende comportement dapper sijn beschuldigende, soodanich oft geschapen had gestaen, dat het schip noyt soude hebben te recht gecomen, derhalven ons, na genomen resumptie, den

8en do,

bequaem weer ende windt als gister wesende, nae boort vervouchden, omme wat nader informatie van de saecke te nemen, ende yder op derselver verclaringe te verhooren, ter presentie van onse bijhebbende raetspersoonen deser fortresse. Ende is ons voor eerst soo veele gebleecken, dat de voorgemelte officieren met een dappere haet tegen den schipper ende gemelten ondercoopman sijn ingenomen, hebbende oock, recht tegen hare beschuldinge aen, verclaringe gedaen, dat den schipper aengaende desselffs regeringe van 't schip sich had gedragen als betaemde etc. Wijders oock g' openbaert, dat den bottelier ende quartiermeesters haer besondicht hebben, den wijn voor haer privé uyt 't ruym steelswijse te haelen, ende veele meer andere onbehoorlijcheden door d' een ende d' ander gepleecht, als oock dat den ondercoopman den sieckentrooster seer qualijck getracteert had, dewelcke, heel lam ende sieckelijck van toegeslaegen scheurbuyck sijnde, aen landt is gebracht om (den tijt hares leggens) sich wat te ververssen, ende soo veel gemack aen te doen als mogelijck is. Ondertusschen hebben den ondercoopman Jacob Reyniersz, onsen 2e persoon deser fortresse, nevens den schipper van 't galjot gecommitteert, om van 't een ende 't ander noch naeder informatie te nemen ende te laeten beschrijven, die des avonts met deselve aen landt quamen, nevens rapport dat sich langhs soo meer ongemaniertheden openbaerden van diverse persoonen, ende insonderheyt

dat hun de gemelte officieren seer vrevelich tegen haren schipper aengestelt hadden, ende daerinne noch vrij bleven persevereren, ende nootsaeckelijck de saecke noch nader ondersouck vereyste: des voornamen (met Godes toelatinghe) ons tegen morgen ten dien eynde selffs in persoon, nevens onse raetspersoonen, weder nae boort te transporteren, omme, soo haest mogelijck, na becomen informatie, wat redres in de saecke te brengen, ten eynde dat costelijcke retourschip om die krackelingeluyden niet al te langh opgehouden worde, maer soo haest mogelijck, met goede herstelde ordre ende reglementen, sijn reyse sal mogen vervorderen etc.; ondertusschen den schipper last gelaeten hebbende, sich in sijn water halen soo veele te spoedigen als mogelijck was, om oock van die candt geen retardement te hebben; wij van onser sijde alle mogelijcke hulp met ververssinge voort volcq doende.

9en do.

's Morgens schoon, stil, warm weer sijnde, is den Commandeur met voorsz. sijne raetspersoonen deser fortresse, ten fine voorsz., weder nae boort gevaren, in 't ondersoucken van alles de saecke langhs soo slordiger bevindende, jae soodanich dat men qualijck weet hoe men in dit spel sal te werck gaen, want door haer E. voorsz. de gemelte scheepsofficieren distinctelijck ende met eenvoudige redenen naeder affgevordert wordende om getuygenisse te geven off haren schipper, Cornelis Noortstrant, sich doorgaens ofte oyt op de reyse soodanich met droncken drincken hadde verloopen, dat al telckens ofte t' eeniger tijt onbequaem is off was geweest sijn bevoolen dienst, vermoghens desselffs ampt, waer te nemen, hebben daerop geen getuygenisse willen geven, niettegenstaende door wat redenen daertoe minnelijck ende ernstich vermaent wierden, maer desniettemin halsterrich ende onwillich gebleven om daervan getuygenisse

te geven, als bij de daervan gedane verclaringe der gemelte raetspersoonen nader is blijckende etc.

10en do.

Weer ende windt als voren. Is bij den raedt deser fortresse de Goede Hoope goetgevonden, om de officieren van 't schip de Vrede nochmael door gecommitteerde uytten raedt de voorgemelte getuygenisse off te vorderen, als bij resolutie, daerover specialijck genomen, omme (nae becomen rapport) wijders in de saecke te procederen, als ten meesten dienst van d' E. Compe sal bevonden worden te vereysschen.

Heden waren weder veele Hottentoos met haer vrouwen bij 't fort gecomen, daeronder eenige strantloopers, die met Herry de beesten mede hadden helpen wech steelen. Echter lieten ons niet blijcken, dat wij wisten daermede schuldich aen waren, maer deden haer neffens de Saldanhars oock soo veel tractement als vermochten, met broot, aracq, tabacq ende pijpen; wetende ons te beduyden, dat Herry met onse beesten ver 't land in gedreven was, ende dat de Saldanhars grootte vreese had aengejaecht, ende wijs gemaeckt, alsse met haer beesten quamen, wij se tot revengie souden wech nemen ende haerlieder volck doot slaen. Maer alsoo nu 2 à 3 mael ter contrarie bevonden hadden, dat haer van ons niet als alle vruntschap gedaen wierd ende weder 3 à 4 beesten gelijck vergangen saysoen geruylt hadden, was hare beschroomtheyt overgegaen, genegen blijvende binnen cortte dagen met al haer vee ende huysen bij ons te comen, om voor coper eenige te verhandelen etc., waertoe tot meerder aenlockinghe deselve soo veele door goede tractementen ende minnelijcke bejegeninghen animeerden, als van onser sijde vermochten. Maer 't quaeste is, dat men 't volcq van de schepen qualijck can vande luyden houden, jae derven sommighe schippers (discrete luyden) wel seggen, dat se (geen beesten genouch van

ons na haer sin crijgende) met honderden mannen te landewaert in willen gaen om beesten te schieten, ende, soo se de Hottentoos niet verruylen willen, haer aff te haelen ende diergelijcken meer, als bij geteyckende ende gerecolleerde attestatie can bewesen worden.

Op den namiddach de voorsz. gecommitteerde wederom comende, rapporteerden, dat de meergenoemde officieren seer qualijck hadden willen getuygenisse geven, maer echter noch op 't laeste verclaert ende geteyckent, dat den schipper wel droncken hadden gesien op den 14en December ende oock te vooren; maer dat onbequaem geweest was sijn dingen waer te nemen, ofte yts deshalven bij versuympt, costen niet seggen. Relateren wijders onse voorgemelte gecommitteerdens, dat langhs soo meer bemerckten, dese luyden tegen haren schipper dapper ingenomen waren, ende uyt alle dingen genouchsaem bleeck, dat se haer van den selven t' eenemael hebben soucken meester te maecken, wel hem voor schipper houdende ende erkennende, maer nochtans niet meer authoriteyt te laeten als sij wilden, waer van de blijcken mettertijt noch meer sullen moeten openbaren; altoos isser dit van, dat se hem niet gaerne souden gehoorsaemen als 't behoort, dierhalven oock nodighe redressementen sullen moeten beraempt worden, eer van hier scheyden.

Soo soude oock den opperchirurgijn, volgens eenighe aenclachten, wat slordich met de medicamentkist ende eenige patienten omgegaen hebben: des alles door onsen opperchirurgijn van 't fort ende de verdere onderchirurgijns van 't schip lieten visiteren, omme ons van 't een ende 't ander goet rapport te doen, gelijck dan geschiet ende van onsen chirurgijn getuycht is, dat met de medicamentkist niet qualijck, maer met 2 patienten door den genoemde scheeps-oppermeester wat slordich gehandelt was, d' eene een breuck

aen den arm ende d' ander een apastimatie1) aen de knie hebbende, wesende den gebroocken arm t' eenemael versuympt: sulcx den patient van 't Vlie aff noch niet genesen wesende, grootte pijne ende ellende is lijdende. Soo waren oock noch al meer onbehoorlijcheden van denselven meester voor den dach gecomen, van dat sijn schipper (na de patienten vragende) vrij inobedientelijck doorgaens hadde bejegent ende geseyt hem geen reden te geven hadde, ende diergelijcke meer: alles breder blijckende bij de documenten daer van sijnde.

Sondach den 11en do.

Fray weer ende windt als voren. Wierden ons weder op nieuws eenige verclaringen aen landt gebracht van den hoochbootsman, schieman, derdewaeck, oppertimmerman, corporael ende lanspassaet, waerbij te kennen gaven, dat tot de teyckeninge van seecker geschrift ten laste van haren schipper, aen ons overgelevert, t' eenemael waren misleyt, ende hare intentie nergens anders toe was streckende, als eenlijck om getuygenisse te geven van de moeyten tusschen den ondercoopman Born ende den sieckentrooster voorgevallen, maer in 't alderminste niet om haren regerenden schipper eeniger maten te beschuldigen, alsoo van hem niet anders wisten te seggen, als dat sich geduyrende dese voyagie in sijn scheepsregeringe hadde gedragen als een schipper toestaet etc.; soodat al eenige beginnen affvallich te worden, ende langhs soo meer schijnt te sullen blijcken, dat den opperstuyrman, sargeant, onderstuyrman ende constabel principael hun hebben soucken meester van den schipper te maecken, ende haer selffs 't hoochste commande ende regeeringe van 't schip t' approprieren: nae allen 'twelcke noch naeder sal geïnquireert worden etc.

12en do.

Weer ende windt als voren. Is bij den raedt besloten, door de eergister gestelde gecommitteerdens alle de voorgaende stucken ende verdere noch onbeëedichde attestatien te laeten recolleren, omme ons dan noch nader bij interrogatorium van alles dinstinctelijck te informeren ofte andersints te procederen, als de saecke ende noot sal vereysschen.

De voorsz. gecommitteerden dan, des avonts wederom comende, brachten mede seecker memoriael, gehouden principael bij den stuyrman ende sargeant, die daer noch in besich was te schrijven, ende om over te leveren seer qualijck aen wilde, in 'twelcke van dat in 't Vlie gelegen hebben ende geduyrich de gansche reyse van dagh tot datum aengeteyckent staet alles wat in de cajuyt in ende buyten haer presentie gedaen ende gesproocken, mitsgaders des schippers doen ende woorden, die sij gesien, gehoort ende niet gesien ende niet gehoort hebben, vrij naergesift sijn, in vougen alles 'tselve blijckt, sijluyden t' eenemael tegen haren schipper met een bijsondere passie sijn ingenomen geweest; maer dat den schipper oock heel suyver soude sijn, can oock niet uytgevonden worden, in vougen de saecken nootsaeckelijck redres vereysschen ende wel te wenschen ware, datter meer schepen op de rhede lagen, omme wat verschansinge te maecken ende d' eene van d' ander te separeren.

Op dato hebben 2 jonge bulletjens geruylt, ende seyden d' inwoonders, dat haest met veel meer vee aencomen sullen; maer sullen geen koebeesten meer bij ons cunnen gehandelt worden, soo geen ontset van plaetcoper crijgen; tot schaepen hebben dun draet genouch, maer de koebeesten strecken wat beter voor 't gemeene volcq.

13en do.

Harde valwinden uytten Z.Z. Oosten, waerdoor niet costen aen boort varen, ende beleth bleven

verder te besoigneren in de saecken van 't verhaelde schip de Vrede.

Heden geen werck cunnende doen in 't leggen van de stormpaelen etc., vermits de harde winden, soo hebben 't volcq voor 't moeyelijck haelen van de gemelte stormpaelen, omtrent 2½ mijll van hier, vereert 50 ponden tabacq ende 15 flapkannen Spaense wijn, om 't hart eens te laeten ophaelen.

14en do.

Noch all even ongestuymich weer, derhalven 't volcq met picken ende houwelen aen een parcklandt van omtrent een mergen groot stelden, om de wildernissen uyt te roeyen, ende daervan noch een thuyn voor d' E. Compe te prepareren, alsoo bemercken al veele thuynen sullen van noode hebben, vermits d' uytcomende scheepen (veel met scheurbuyckige ende siecken beladen) vrij wat consumeren.

15en do.

Schoon, stil, warm weer. Heeft den raed beslooten, om 't schip niet al te langh op te houden, de interrogatorien tot verder enqueste van de opgeresene questien des schips de Vreede (dewijle doch blijcken genouch hebben) nae te laten, ende partijen door gecommitteerdens te laeten ondervragen, off oock ymant meerder tot elkanders laste ofte verdedinge wisten in te brengen, als breeder bij resolutie daerover specialijck genomen.

Voormiddachs vingen in ééne treck een schoone soo wel van 4 à 5000 stucx herders, daer 't schip de Vreede voor 't volcq 1100 stucx van toesonden, ende de rest lieten insouten, om voor d' onse dagelijcx te schaffen.

16en do.

Smorgens schoon weer met stilte. Sijn, conform resolutie heden genomen, den schipper ende scheepsofficieren van de Vreede aen landt ontboden, ende den stuyrman van 't galjot soo langh, om ordre te houden, op do schip gelaten, omme deselve op

yder articul van haer gehouden memoriael ende vertooch specifice te verhooren, dewijle doch gister weynich ter degen bescheyt hebben willen geven, ende den sieckentrooster oock niet heefft begeeren ander antwoort aen de gecommitteerde te doen, als dat sich op Batavia met wijser wilde beraden; daermede genouchsaem te kennen gevende, den raedt alhier niet suffichant genouch soude wesen om de voorgevallen moyten, particulierlijck tusschen hem ende den ondercoopman Born, aff te handelen, die nochtans t' eenemael op sijn pladt valt ende vrij oitmoedich met schultkenninghe corte expeditie versouckt etc.

's Namiddachs sijn de gemelte officieren van de Vreede op yder articul dinstinctelijck verhoort, ende bevonden dese dagelijcxe aenteyckeningen, door den sargeant, Jan Rogencamp, al van in 't Vlie aff gehouden waren, mitsgaders veele onnosel geteyckent hadden dingen, daer protesteren noyt van geweten hebben, ende volghens dien vrij misleyt sijn.

17en do.

Den raedt deser fortresse wederom vergadert sijnde ende merckende, dat den tijt vast deur liep ende aen 't affhandelen van de voorsz. questien noch vrij wat wercx vast was etc., soo is geresolveert, om dit schip daer niet expres nae op te houden, de verdere proceduyren te staecken, ende alle de stucken, genomen informatien etc., onder couverte van onse missive, met dit schip na Batavia te senden, omme bij d' Ed. Heer Generael ende Raeden van India vorders in gedaen te worden, als haer Ed. sullen bevinden te behooren. Ondertusschen is oock goet gevonden den opperstuyrman, sargeant, onderstuyrman ende constabel, de principale van de moeyten wesende, buyten hare bedieninghe (sonder gesach) over te laeten varen, als oock den ondercoopman Willem Born, omdat den sieckentrooster van do schip onschuldich

geslagen ende qualijck getracteert had, ende om 't schip in goede ordre over te brengen, onsen 2en persoon, den ondercoopman Jacob Reyniersz, onder de qualité van coopman, daer als formeel opperhooft op te stellen, om oock den schipper in sijn bevolen ampt ende regeeringe te helpen maincteneren, ende wijders te doen ende helpen doen wat tot behoudenisse van 'tselve schip ende den meesten dienst van d' E. Compe bij voorval van saecken sal comen te vereyschen. Soo sijn oock op dato den bottelier ende de 2 quartiermeesters met den cuyper van 't voorsz. schip gecondemneert, drie mael van de rheede te vallen met 100 slagen voor de mast, over dat metten anderen bedectelijck wijn uyt 't ruym gestoolen hadden.

Sondach den 18en do.

Schoon, stil, warm, sonneschijn weer, als de vorige dagen.

19en do.

Weer ende windt als voren, maer op den dach, voorhaelde sententie aen 't schip de Vreede even ter executie gestelt sijnde, begond 't seer hardt te wayen uytten Z.Z. Oosten, met extraordinare harde valbuyen over den Taeffelbergh, schijnende schier alles te sullen aen stuck ende onder de voeten wayen, welcke harde winden

den 20en do,

noch al even seer aenhielden, sulcx dat geen vaertuygh van off na boort coste comen, tot tegen den middach, doen begond 't heel te bedaeren, maer even nae noen weder soo hardt aen te nemen, datter 't schip om moste blijven leggen: soude anders desen dach mogen 't seyl gaen hebben.

21en do.

Weer ende windt noch al even hard als gister, insgelijcx

den 22en do.

23en do.

Fray weer ende 't windeken uytten N. Westen, waerdoor 't schip noch belet wiert onder zeyl te gaen.

24en do.

Weer ende wint als gister, maer tegen den avont begond vrij aen te coelen uytten Z.Z. Oosten, daer 't schip de Vrede mede onder seyl gingh, ende noch al fray bij daech buyten geraeckten; d' Almogende wil het geluckich ende behouden op Batavia laeten arriveren. Amen.

Sondach den 25en do.

Noch al harde Z.Z. Oostewinden, tot teghen den middach liep de wint westelijck in zee; doch in de bay variabel.

26en ende 27en dito.

Idem, tot op den namiddach creghen harde Z.Z. Ooste valwinden, ende rapporteerden ons bosvolcq, dat seecker trop Saldanhars wel met 11 à 1200 stucx koebeesten ende schapen tot omtrent een mijll nae herwaerts aen 't fort waren, onder dewelcke meest al onse affgestoolen koebeesten gesien ende bekendt hadden; item oock die geene, welcke aen 't wechvoeren waren handadich geweest, behalven alleen onsen gewesen tolcq Herry, die se niet vernamen, roepende de Saldanhars, dat wij bij haer souden comen met cooper: souden ons beesten verruylen. Edoch off deselve niet eenich verraet door instigatie van meergeseyden Herry in 't sin hebben, is niet al buyten bedenkinge; altoos dat is seecker, als ons costen meester wesen, souden om 't coopers halven weynich werck maecken eenige van ons om den hals te brengen; oock sijn wij heel destituyt van plaetcooper, mitsgaders van dick draet, mede soo sober versien, dat wij niet boven 5 à 6 koebeesten ten hoochsten souden cunnen handelen, vermits sijluyden voor 't dunne draet niet als schapen willen geven, diese jegenwoordich wel 't minste bij haer hebben, ende dierhalven ons uytgaen bij haer weynich vruchts soude baeren, alsoo jegenwoordich tot nieuwe aenlockinge wat liberael int ruylen van beesten dienen te vallen, sulcx vermits ons gebreck van plaetcooper onvermo-

ghens sijn, ende dierhalven beter achten voor alsnoch van haer wat aff te blijven, ende die gene, welcke aen 't fort verschijnen, 'tsij met off sonder vee, soo veel tractement te doen als mogelijck is, ten eynde deselve hare beschroomtheyt metter tijt wat meer moge vergaen, ende wij ondertusschen tijt winnen omme nodich ontset van plaetcooper uyt 't patria in te wachten, door mancquement van 'twelcke de handel jegenwoordich principalijck stil staet: souden anders al onderstaen hebben, op haer dickmael versouck onsen persoon bij haer te presenteren, op hoope van haer weder met hun vee aen 't fort te locken, daer se nu uyt vreese van haer begane roverije en moorderij (hoewel 't ons voor hun niet laeten schijnen aen te trecken) niet wel derven comen.

28en do.

Heel windrich weer uytten Z.Z. Oosten met vehemente harde valbuijen uytten Taeffelbergh, waerdoor aent fort al weder niet coste gearbeyt worden, ende dierhalven ons volcq nae 't bos sonden om eenige houten tot beddingen van 't geschut etc.

Ende dewijle de Saldanhars al doorgaens niet afflieten van te bidden, dat men doch met cooper souden bij haer overste comen om beesten te ruylen, ende langhs soo meer bemerckten, dat uyt bevreestheyt met haer vee soo nae als vergangen jaer niet weder dorsten bij 't fort verschijnen, sonden, nevens 19 wel g'armeerde soldaten, onsen sieckentrooster Willem Barentssz (haerluyden bekent ende gewendt), met ons laeste dick ende oock wat dun cooperdraet derwaerts, om soo veel beesten ende schapen voor te ruylen als mogelijck was, beneffens wat broot, wijn, tabacq ende pijpen tot haerluyder tractement etc.

Ondertusschen hebben wij aen 't fort een silversmith int werck gestelt, om uyt seecker gevonden minerael te ondersoucken, off silver uyt sal cunnen getrocken

worden, sijnde reede soo verde dat al tot een beter specie als thin gecomen is.

's Namiddachs quam den sieckentrooster wederom aen 't fort met 2 koebeesten van deselve, die ons affgestoolen sijn, ende waren dese Saldanhars gansch niet graegh om te handelen, soo verleden jare aen dese troup oock ervaren hebben, apparent gelijck als doen oock nu door instigatie van Herry, die met desen capiteyn geallieert is, als anno passado mede genouchsaem ervaren hebben, ende nu soo claer als den dach sien, alhoewel hem persoonelijck nochte oock den capiteyn, maer niemant anders en vernamen als den capiteyn sijn vader, wesende een seer out ende bijsonder swaerlijvich veth man, welcke verleden jaer de gansche tijt bij Herry, onder 't faveur van ons fort gewoont had, ende nu capiteyn van desen ganschen troup volcq ende beesten scheen te wesen, waeronder all onse affgestoolen beesten waren, item oock alle de watermans ofte strantloopers, nevens een van Herrys vrouwen, die dooff is ende alle desselffs kinderen, onder welck oock een meysjen, dat bij ons gewoont ende den naem van Eva gecregen had. Gemelten ouden man was met een vrouw aen 't fort gecomen, doen den sieckentrooster de gemelte 2 beesten geruylt had (vrij duyrder als te vooren om aen te locken), quansuys om die tijdingh te brengen ende insonderheyt om wat cooper ende tabacq tot vereeringe te crijgen, dat hem tot meerder aenlockinge oock gaven, nevens soo veel tractement van wijn ende broot etc. als vermochten, cunnende van den selven niet anders verstaen als dat Herry niet bij haer, maer verde 't lant in wech was. Maer ons gevoelen is, dat hem denselven nevens den capiteyn achter eenige bosjens heeft verborgen gehouden, uyt vreese dat men hem bij de cop soude vatten, sulcx haer nochtans verseeckerden

dat wij niet doen souden, hoewel 't qualijck te sien is, ende 't gemoet sooveel heeft als verdragen can, dat ons beesten ende de schelmen, diese gestoolen hebben, moeten voor oogen sien ende noch daer en boven vruntschap bewijsen, in plaetse van ons gerechtelijck te revengieren ende betalingh te nemen voor de geledene schade affront ende moorderije aen 't christenbloet, waervan ons jegenwoordich aen desen schuldigen troup volcq ende beesten (wel 12 à 1300 ende omtrent 5 à 600 schapen in getal wesende) soo treffelijck souden cunnen guaranderen, dat een lust soude sijn, ende eens voor al (mits d' aentelingh) genouch hebben om Comps aencomende schepen ende volcq hier ter plaetse overvloedich te ververssen ende spijsen, alsoo doch boven 50 persoonen niet sterck sijn, die wij met 14 à 15 coppen sonder slach off stoot wisten in ons gewelt te crijgen, waer voor deselve (d'onse onder haer 20 persoonen g'armeert vernemende) oock all vrij bevreest waren, wel hondertmael vragende off men hun off haer beesten wouden wech haelen, sulcx haer van d'onse gewesen ende te verstaen gegeven wierd van neen, maer (thoonende cooper en tabacq) dat wij se sochten, als vergangen saysoen, daervoor te handelen, doende deselve met het mede genomen broot ende wijn mede soo veele tractement als vermochten.

Ende dewijle wij bemercken, dat se dus nae weder vrij aencomen hebben, voor dese mael niet geresolveert haer eenich hinder te doen, hoewel van desen troups volcq dagelijcx veele overlast lijden, als mogende niemant ontmoeten die oovermogen, off plunderen haer cael ende dreygen de geene, welcke haer wat tegen stellen, datelijck met de hasegaey op de borst te vermoorden, in vougen hare quade ganghen qualijck langer verdraechelijck vallen, ende dat men deesen schuldigen trop eens betaelden, souden misschien

wel wat beter coop geven, nemende tot ons de beesten tot verversinge ende spijsinge als vooren, ende hare persoonen omme als slaven in de kettingh te gebruycken, tot brandthoudt haelen ende andere noodigen arbeyt, tot ontlastinge van onse Nederlanders, die doorgaens te onverdraegelijck veel overlast van dese schelmen lijden moeten, waertoe wij oock dagelijcx van ons volcq aengemaent ende versocht worden. Item oock bevinden niet een raetspersoon die 't tegenstemmen soude, waeromme het oock niet derven eens in raetspleeginge ofte de minste deliberatie brengen, alsoo wij daertoe haest overstempt souden worden, hoewel der onses gevoelens oock weynich aen gelegen was, alsoo dan eens soodanich in 't vee souden sijn, dat noyt meer, ofte altoos seer weynich, van nooden hadden, ende aengaende de handelinge van oliphants tanden off muscus etc. mercken der dit van:

Dat dese natie te luyde is om daer moeyten om te doen, ende [zij] al de tanden, diese weynich genouch aenbrengen, maer bij de wech vinden, soo oock uyt haer genouch vernemen.

Gelijck mede den muscus off cevet, die sommighe aen den hals dragen, crijgen uyt eenige catten, welcke sij insgelijcx bij de wegen doot vinden off somtijts in een strick vangen, geen kennisse hebbende nochte moeyten willende doen om aen te houden, maer gebruycken 't vleys tot haer spijse.

Sulcx oock van de struysveeren remarqueren, in vougen langhs soo meer bevinden, van die coopmanschappen in honderden jaeren qualijck meritable quantité te becomen sal wesen, ende op desen troup onse gerechtelijcke revengie al nemende, d' andere, als wel wetende de redenen waerom, haer des niet eens aentrecken souden, derhalven niet vreemt ware onse heeren meesters op dit poinct eens gelieffden te de-

libereren, sullende aenstaende saysoen ons deselve schoone occasie, om gerechtelijcke revengie ende guarant te haelen, niet minder als nu mancqueren, ende wij ondertusschen soo verdraechsaem vallen, tot die tijt dat derselver noodige ordre daerop inwachten mogen. Wij hebben oock soo veel te doen als vermoghen, dat ons volcq van dese natie cunnen affhouden, om den overlastshalven als voorsz.: per memorie.

Voor den avondt sijn wij persoonelijck noch eens gegaen nae 't geberchte, omtrent de plaetse daer 't vooraengetogen minerael gevonden hadden, met eenige picken, houwelen ende koevoeten, sommige steenen aen stucken ende uyt de gront crijgende, mitsgaders nae 't aensien beter als de voorige in grootte quantité bevindende, waervan diverse sorteringen (extraordinaire glinsterende) medenamen, om te proberen watter in steeckt.

't Bleeff desen nacht soo vehement uytten Z.Z. Oosten wayen, dat dochten al de huysingen souden op d' aerde pladt te neder hebben geslagen geworden, dat den

29en do,

noch al even stijff aenhield, ende begonnen op dato de redout bij de Souterevier, van tackebossen (als kribwerck op den Rhijn) op een santduyn te maecken, tot meerder deffencie van de bay, ende principalijck om vijanden het landen met canon tusschen 't fort ende de Soutterevier te beletten, sulcx met geschut van 't fort ende de gemelte redout, tegen den ander schietende, al bequamelijck hopen te sullen cunnen doen, mitsgaders oock achter de boschjens langs strant in embuscade soldaten houden, om d' aen lant comende boots waer te nemen etc.

Maer mosten, vermits de harde windt ende volgens dien 't stuyven van 't sandt, voor den middach noch uytscheyden, alsoo de oogen soo vol cregen, dat niet

sien conden; des 't volcq aen 't ompicken en uytroyen van de wildernissen stelden, om thuynen van te maecken.

's Namiddachs sonden onsen sieckentrooster voorsz. weder na de verhaelde Saldanhars, om te sien wat beesten costen handelen, alsmede oock om eenige potten (mogelijck sijnde) van haer te ruylen, daer 't geseyde minerael in souden proberen te smelten; dat sich vertoont silver ende gout in te hebben, 'twelcke (Godt gunne) soo ten besten uytvallen mach, tot soulaes van Comps hier dragende oncosten, amen.

Den sieckentrooster des avonts thuys comende, bracht weder 2 koebeesten mede, ende rapporteerden, dat dese gemelte Saldanhars haer desen dach niet wilden binnen de cringh van hare huysjens hebben, omdat se hier niet toegelaten wierden binnen 't fort te comen, 'twelck dese schelmen om haer trouwloosheyt nochtans niet dient ingewillicht; wouden oock seer qualijck tot handel comen, wijsende nae 't geberghte, dat daer veel volcqs met overvloedich vee lagh, welcke binnen weynich dagen stonden aff te comen.

30en do.

Stil, heet weer. Vielen met een goeden moet weder wacker aen de redout te arbeyden, ende lieten op dato een partye south haelen uyt de soutpannen, die soo vol schoon wit sout laegen, datter wel een paer goede fluyten hare ladinge souden cunnen becomen.

Ultimo do.

Weer ende wint als voren. Sonden weder deel volcqs uyt om soudt, ende quamen ondertusschen eenige Saldanhars bij 't fort met 2 koebeesten; maer dewijle geen plaetcooper ofte dick draet nae haer sin hadden, costen se niet handelen, drijvende deselve wech; maer 's namiddachs keerden met één koe wederom, die ter nauwernoot met veele moeyten noch voor dun cooperdraet cregen.

's Nachts begondt seer hardt te wayen uytten Z.Z. Oosten.

Februario.

Sondach Primo do.

's Morgens schoon weer tot 's namiddachs. Doen begondt al weder vrij hardt te wayen als gister; maer

den 2en do,

smorgens wederom schoon weer, 't luchjen aen dese sijde N. West ende aen d' oversijde van de bay Z.Z. Oost, redelijck stijff aenkoelende. Hebben op dato 't galjot de Roode Vos sijn affscheyt gegeven nae 't Dassen-eylandt, omme den bouchouder Verburch van daer op t' ontbieden t' onser adsistentie in verscheyden saecken, ende in desselffs plaetse wederom derwaerts g' ordineert den provisionelen adsistent Jan Woutersz, om de robbenvanghst waer te nemen ende wijders soo veel robbenvellen ende schelpen over te brengen, als laeden sullen cunnen. Gister ende van dage waren de inwoonders met hunne beesten bij honderden in 't gesicht, omtrent ¼ mijl van 't fort weyden; maer alsoo vermercken, dat wij geen plaet noch dick draetcooper meer hebben, wilden deselve daer niet mede aen de marckt comen, ende schapen hadde dese troup weynich, daeromme daer oock niet graegh schenen aff te scheyden, in voughen den handel van koebeesten, door mancquement van plaetcooper, jegenwoordich heel stil staet, ende soo in cortten daervan uyt 't Patria niet gesecondeert worden, staet geschaepen datter niet één beest voor de retourvloote sal te geven sijn, ende worden de vruchten in de thuynen van de jegenwoordige langh gecontinueerde ende noch al duyrende extreme droochte ende hitte soodanich verbrant, dat wij sorgen van 'tselve oock al sober sal vallen.

Tegen den avondt cregen de windt aen dese sijde

van de bay oock uytten Z. Zuyt Oosten, daer 't galjot noch mede uytliep.

3en do.

Smorgens schoon, warm, stil weder, ende tegen den nacht harde Z.Z. Oostenwinden, met grootte valbuyen over den Taeffelbergh.

4en do.

Smorgens noch al even harde winden, ende extreme droochte, waeromme 't volcq, niet cunnende door 't overvloedich stuyven aen 't fort ofte redout arbeyden, nae 't bosch stuyrden om balckjens (daer claer wordende gemaect) te haelen, tot de beddingen van 't canon, dat tot dato noch maer op losse plancken hebben cunnen stellen, waerdoor der al veele om den hals geraeckt ende gebroocken sijn.

5en do.

Was 't weer heel bedaert, soodat met de redout weder costen voortvaeren, daer heden de poort al geseth ende de baterijen op begonnen wierden claer te maecken; maer begond tegen den middach soo hard te wayen uytten voorigen houck, datter weder mosten uytscheyden ende branthoudt voor de cocx laten halen, dat hier met grootte moeyten geschiedt ende doorgaens veel wercx beleth.

6en do.

Smorgens weder stil, soodat ons met 't werck aen de redout besich houden costen; ende hebben van dage van een steen, omtrent een kindts hooft groot, gecregen 1 maes ende 5 condrijn swaerte fijn silver, sijnde omtrent 10 stuyvers in wardye, ende wanneer men wat in de gront begint te comen, hebben 't vertrouwen, dat vrij beter minerael sullen vinden, sijnde dit maer van een steenclip (boven d' aerde staende) tot een prouff maer affgehouden: deshalven oock voornemens sijn, siende datter met veele moeyten noch silver uyt gecregen hebben, wat meerder moeyten om te doen, ten welcken eynde oock ordre stellen om instrumenten te maecken tot pottebackers gereetschap, om smeltcroessen ende andere noodiche-

den te maecken, ende in 't bos houtcoolen te branden etc.

7en do.

Stil, warm weer als gister. Sonden 5 man nae 't geberghte met picken ende koevoeten, om een gadt te maecken ende alsoo in de gront te comen, ende ondersoucken, hoe 't onder d' aerde met 't minerael gestelt is.

Den verleden nacht waeren eenige Hottentoos aen de redout geweest, meenende datter geen volcq op was ende alsoo 't ijserwerk van de poort etc. daer aff te steelen; maer de schiltwacht, haer vernemende, ende d' andere soldaeten daerop voor den dach comende, waren deselve weder wech geloopen. Dit sijn al van Herrys g'allieerde, die onse beesten onder de hare hebben, van dewelcke soo veele overlast lijden, dat qualijck langer verdraegelijck is, ende dierhalven niet vreempt was, dat men desen hoop aen een cant hulp, verstaende niet dat men haer souden dooden, maer met haer beesten nae ons nemen, ende tot slaven gebruycken aen d' eylanden tot de robbenvangst etc. Sullen eer niet gerustelijck met d' andere inwoonders (seer eenvoudich sijnde) cunnen omgaen, soeckende desen niet anders als steelen ende rooven wat se cunnen, sonder dat een schaep ofte koebeest (diese wel de schoonste van allen hebben) willen verhandelen, als dat sieck, lam ofte gebreckelijck is; per memorie.

's Namiddaghs begond wat te wayen uytten westelijcken handt, waermede tegen den avondt hier wel ter rheede retourneerden 't galjot de Roode Vos, mede brengende op onse ontbiedinge ende ordre den bouchouder Frederick Verburgh, ende in desselffs plaetse d' opsicht over de robbenvangst aen 't Dassen-eylandt gelaten hebbende den provisionelen adsistent. Jan Woutersz.

Brachten mede 6 verckens traen, nevens 5373 stucx do vellen, cleyn ende groot, ende rapporteerden gemelte Verburgh, dat niet boven 2 à 3 weecken langer soude gaende te houden wesen, vermits het daer (door 't dagelicx opvangen) al heel cael wierd; hebbende 't volcq vrij gemurmureert over den vuylen ende stinckende arbeyt, in vougen al wat moeyten gehadt hadde, omme deselve in ordre ende dissipline te houden, edoch door statueeren van exempel aen eenige van de principaelste belhamers, was 't noch al tamelijck gerustich toegegaen ende jegenwoordich 't volcqjen al fray gewent geworden. D' onse hadden verleden maendach dicht bij 't Dassen-eylandt 2 schepen vernomen, die vermits de Z.Z. Ooste winden niet costen opcomen ende dierhalven in zee gesteecken waren: wensten dat de gelegentheyt hadden geweten van daer onder 't eylant te cunnen anckeren off in de bay van Saldanha, van waer se alle dagen met een noorlijck windeken (op dese custen veel wayende) tot haer gemack cunnen comen, soo met ons galjot dickmael ervaren hebben; sijnde beoosten 't Dassen-eylandt, mitsgaders oock in de mont ende diep in de bay van Saldanha, de schoonste rhee (voor cleyn ende grootte schepen) van de werelt, ende passeert niet eene weeck off wayen altijt noorlijcke ende westelijcke winden, waermede in een halff etmael, wat meer off min, na de wint deurkoelt, tot haer gelieven tot in dese Taeffelbay cunnen opcomen; per memorie.

Gaven desen avondt aen den schipper van 't galyot noch ordre om sich per eerster gelegentheyt van d' inhebbende schelpen, traen ende vellen (in bossen latende binden) t' ontlaeden.

Heden is oock de redout, den 29en verleden begonnen, t' eenemael vaerdich geraeckt ende 2 twaelffponders daer op gebracht, waermede, als oock 't canon

van 't fort, nu hoopen 't landen met boots tusschen hier ende de Soutereviere al vrij te verhinderen, mitsgaders oock de rheede te bevrijden.

Ons bosvolcq brachten tijdinge, dat Herrys geallieerde omtrent een mijl ver met haer vee vertrocken waren, willende hopen, nu dese aen 't vertrecken sijn, dat andere, gelijck vergangen saysoen, weder aen comen ende grager wesen sullen om te handelen als desen trouwloosen troup geweest is, welcke niet anders gesocht hebben als ons alle schade ende overlast te doen die se costen.

Sondach den 8en do.

Stil weer, maer op den dach ende snachts harde Z.Z. Oostewinden.

9en do.

Smorgens 't coeltjen uytten N.N. Westen. Stelden weder 3 silversmits te werck om t' ondersoucken wat in 't minerael steeckt, dat wij nu weder op nieuws hebben gevonden, sijnde harde rode aerde, schijnende als vol vijlsel van gout off silver te wesen, cunnende om van 't eerste (t' eenemael soo hard als clipsteen sijnde) yts meer te becomen, niet wel in de grondt geraecken, ende in dit op nieuws gevonden minerael soo diep graven als begeeren, ende soo hier wat insteeckt, sullen in een maent meer van cunnen crijghen als van 't ander een gansch jaer. De Heere geve dat wij yts mogen vinden tot soulaes van Comps hier dragende oncosten.

Savonts doncker comen hier aen 't fort 4 inwoonders van andere troupen, als de vorige, met 3 schapen ende lammekens, die haer redelijck civil affhandelden, wesende dese luyden seer eenvoudich ende fray om mede om te gaen, derhalven haer oock de sackjens met broot vulden, ende elck met een dronck wijn vereerden tot meerder aenlockinge. Soo compt hier desen avont oock uyt 't patria, Gode loff, wel ter rhede de pinasse 't Calff, met de Vreede, Draeck, Naerden

ende 't Lam gelijck uytgeseylt, nevens missive aen ons van den 31en May uytte camer Amsterdam, van inhouden als per de voorige schepen becomen.

Hadden aen St. Jage aengeweest, 8 dooden gehadt ende jegenwoordich wel in de 20 siecken te coy; maer den Draeck (daer verleden vrijdach noch jongst waren geweest) hadde alsdoen al over de 20 dooden gehadt ende meest al sijn volcq sieck te coy, item oock den schipper, sulcx dat genouchsaem onmachtich was, ende te vreesen is door swackheyt qualijck vermogens sijn 't schip langher te regeeren ofte hier te brengen. Edoch willen hopen, Godt de Heere haer bijstaen ende aen dese ververschplaets in corten helpen sal, waerna wij oock gestadich laten uytsien, om haer in 't gesicht crijgende ende mogelijck sijnde, soo veel hulpe toe te stuyren als sullen vermogen, 'tsij met sloupen ofte 't galyot, soo best sullen cunnen.

10en do.

Fray weer ende een noortwestelijck coeltjen, waermede den Draeck al ogenblick tegemoet sagen; maer desen dach, hoeseer daer nae lieten uytsien, niet vernamen. Quamen veel inwoonders op 't schieten van 't schip bij 't fort van Herrys vrunden, willende al nae boort om den buyck vol te haelen, maer wesen haer, dat ons schapen ende beesten souden brengen, waerop in antwoord te verstaen gaven, datter ander inwoonders op comende wegen waren met beesten, ende sij de hare niet verruylen nochte misschen wilden, opt welck haer weder beduyden, dat die ons beesten brachten, nae boort souden gaen ende andere niet, ende soo voorts al lachende ende spelende malcander met praetjens over ende weder payende. 't Is jammer, dat wij geen plaetcooper hebben; in gevalle daer van versien waren, souden geen koebeesten mancqueren; maer daer hapert het nu aen.

't Nieuw gevonden minerael door de silversmits int

vuyr gehadt ende haer best gedaen hebbende is niets in gevonden geworden, derhalven ordre stelden om van 't voorige steenachtige minerael, daer al wat uyt gecregen hebben, nochmael preuve te nemen.

's Nachts gaff den Almogende een frayen reghen, 't eerste wel in 7 weecken, waerdoor de vruchten op 't landt vrij verdort waren, ende nu door Godes genadigen zegen weder fray staen op te luycken.

11en do.

Hield den regen noch al fray aen, tot halff voormiddach met noortwestelijcke coelte, ende quamen van dage eenige inwoonders met een koebeest, daer hun sommige watermans ende van Herrys vrunden weder bij vouchden. Mochten anders vrij civil gehandelt hebben; maer nu hadden door derselver quade instoockinge al veele spels eer 't bequamen. Echter cregen 't noch voor 't dunne cooperdraet, maer seer beswaerlijck ende vrij duyrder als ordinaris.

Lieten al weder op 't geberghte uytsien nae den Draeck, die niet verde van de wal can wesen ende met dese westelijcke coelten behoort te voorschijn te comen; maer is noch niet vernomen.

Tegen den avondt begond al weder vrij uytten Z. Zuyt Oosten te waeyen, met droochte, item den

12en do

tot smiddachs begond al weder te stillen, ende brachten ons de uytkijckers alsdoen tijdinge dat een schip achter den Leeuwenbergh hadden gesien, ende alsoo wij wel dachten dat het den Draeck soude wesen, sonden den schipper van 't galyot derwaerts, omme den selven met onse Biscayse sloup vol volcqs te recht te helpen, ende binnen de bay te lootsen, gelijck met 't Calff oock gedaen hadden. Maer aen boort gecomen sijnde, begond de wint weder uytten Z.Z. Oosten hard aen te nemen, sulcx dat se onder 't Robben-eylandt ten ancker liepen, om morgen vrouch met een noortwestelijck windeken (veeltijts met 't op-

comen van den dach hier wayende) in de bay te comen, dat den Almogende wil laten gelucken. Amen.

13en do.

Smorgens noch al Z.Z. Ooste harde winden, die op den dach wel wat ophielden, maer tegen den avondt al weder aenvingen, waerdoor 't schip van 't Robben-eylandt noch niet coste opcomen. Ondertusschen rapporteerden ons de silversmits, dat nae veele aengewende debvoiren gansch niet uyt 't minerael hadden cunnen vinden, meenende oock 't geene op den 6en deser daeruyt gecregen hadden geen recht silver te wesen, dewijle wel goet schijnt op de touts, maer niet aen de steeck, gevende roock van sich ende swart wordende als 't vuyr daer aen compt. Echter sonden deselve heden uyt om van 't minerael een goede dracht te halen, omme na Batavia te senden, ten eynde aldaer eens mach geprobeert worden alsoo wij dencken de rechte rafineerders ofte mineurs hier niet te hebben.

14en ditto.

's Morgens heel stil weer ende tegen den avondt al weder harde Z.Z. Oostenwinden, die 's nachts soo vehement over den Taeffelbergh quamen vallen, dat alles scheen aen stucken ende onder de voet waeyen. Den Draeck van 't Robben-eylandt noch niet coste opcomen.

Sondach den 15en ditto.

't Luchtjen variabel, quam 't schip den Draeck, Gode loff, des namiddachs wel ter rhede, vol siecken ende scheurbuyckige ende bijnae onmachtich de zeylen te regeeren, hebbende door informatie van den schipper van 't galyot (hem aen boort gesonden als voorsz.) van 't Robben-eylandt, dewijle daer geanckert lagen, wat eijeren ende peguyns gehaelt tot ververssinge, ende rapporteerden denselven, dat dese schapen, verleden saysoen daerop geset, al tot 11 aengeteelt ende daer en boven noch één vol jongh was, mitsgaders soo veth dat qualijck cos-

ten voortgaen, waeromme oock voornemens sijn, siende dat se daer soo wel aerden ende hier doorgaens meer sterven als aenteelen, eenige meer daerop te planten, ende alsoo een formele schaepsweyde van do eylandt te maecken.

Seyde wijders, dat onse Biscayse sloep, die wij met den schipper van 't galyot vol volcqs tot adsistentie hadden aen boort gesonden, daechs voor eergister int wenden van 't schip in de gront geraeckt ende verongeluckt was, waermede nu alle beyde onse sloupen quijt sijn, t' onser grootte incommodatie: per memorie.

16en do.

Weer ende wint als gister. Is den Draeck wat nader aen 't landt op de rhede gecort, alsoo gister door de stilte niet wel dicht genouch costen aencomen.

17en do.

Betogen lucht met Z. westelijcke coelte, ende teghen den nacht wat regen.

18en do.

Hard ende drooch windrich weer uytten Z.Z. Oosten.

19en do.

Noch al even fel aenhoudende.

20en do.

Smorgens stil, maer op den dach al weder hard uytten ....... wayende, op dato is den opperstuyrman van de pinas 't Calff bij den Raedt deser fortresse, gesterct met die van de schepen, gedeporteert van sijn qualiteyt ende gecondemneert om gekielt ende alsoo sonder gagie met d'eerste retourvloote nae 't patria gesonden te worden, over dat met opseth ende coelen moede, sonder emportante bewegende oorsaecke, den onderstuyrman sijn maet, Dirck Janssen, op do schip over taeffel sittende, met een mes seer verradelijck ende deerlijck in de oxelen onder de armen hadde gequest, waervan volgens des meesters rapport al prijckel hadde geleden te sterven, als breeder bij de sententie daerover gevelt.

Desen avont gaven 't galyot de Roode Vos sijn affscheyt om nae 't Dassen-eylandt te gaen, ende van

daer te haelen alle de vellen ende traen, die in voorraedt mochten weesen, om met de te verwachten retourvloote nae 't patria te senden; ende alsoo jegenwoordich de robben daer meest opgevangen waren, gaven oock ordre 't volcq mede te brengen, om de robben weder wat te laeten aengroeyen etc.

21en do.

Bleeff noch al even seer uyt den selven houck wayen, ende vertrock tegen den avont gemelte galyot nae voorsz. eylandt ten fine voorsz.

Sondach den 22en ditto.

Noch al stijve Z.Z. Ooste coelte, tot teghen den middach begond heel fray ende stil weer te worden,

Den 23en do.

Noch al continuerende met extreme hitte ende droochte, tot groot nadeel van de vruchten in de thuynen, die daerdoor veel verdorren ende verbranden.

Heden is de verhaelde sentencie aen den gemelten opperstuyrman van 't Kalff ter executie gestelt.

24en do.

's Morgens stil weder met betogen lucht, op den dach de windt Zuyt-westelijck, waermede des naemiddachs hier wel ter rhede retourneerden 't galyot de Roode Vos, met over de 2000 stucx grootte ende cleyne robbenvellen, nevens 5 vaten traen, die wel meer souden cunnen becomen, maer sijn in de oude vaten qualijck te bergen ende bewaren, dierhalven wat cement ende clinckert uyt 't vaderlandt wel noodich hadden, om daertoe backen onder d' aerde te maecken, hoedanige clinckert in dese 2 scheepen den Draeck ende 't Calff genouch sijn, maer vermits onder al de ladingh op de kiel leggen, hebben ons niet g' amuseert deselve daer uyt te lichten, vermits de schepen dan in de plaetse weder ballast haelen ende t' eenemael ontlossen moeten, dat te grootten retardement veroorsaecken soude. Op dato vingen die van 't Calff wel een halve boot vol schoonen haringh, daer

wij omtrent duysent stucx van ingesouten hebben, vallende heel schoon ende, ingesouten sijnde, de schoonste peeckelharingh van de werelt; doch hebben noyt soo veele gelijck, maer telckens niet boven 3 à 4 stucx onder een school herders gevangen, die dan ingesouten hebbende heel delicaet bevonden, ende jegenwoordich een goede versnaperingh voor d' opperhooffden van d' aenstaende retourvloot wesen sal.

25en do.

Smorgens stil weer met betoogen lucht, ende als gister op den dach Noort Westelijcke windt, vrij stijff uytter zee aencoelende, waerop teghen den avont een schoonen reghen volchden, die den ganschen nacht ende oock

den 26en do.

's morgens, noch al fray aenhield, tot treffelijcke verquickinge van de vruchten ende moescruyden in de thuynen, die door de langh gecontinueerde droochte ende extreme hitte verdort ende verbrant waren.

27en do.

Smorgens fray, groysaem weer met sonneschijn ende somtijts wat regen, maer tegen den nacht harde Z.Z. Ooste drooge winden.

Ultimo do.

Idem harde Z.Z. Oostewinden, op den dach wat affnemende, met heete sonneschijn.

Op dato den Raedt deser fortresse, op 't versouck van de schippers van de hier ter rhede leggende schepen Draeck ende 't Kalff vergadert, mitsgaders door deselve voorgestelt sijnde de navolgende persoonen, die sijluyden in overledens ende qualijck gecomporteerde persoonen hare plaetse provisionelijck hadden gesurrogeert, waervan wegen derselver goet comportement goede getuygenisse gaven, ende dierhalven de confirmatie versochten, - Is bij den Raedt (versterct met de schippers der verhaelde schepen) goet gevonden, deselve in hare bedienende ampten te confirmeeren, bij halveringh van gagie toe te legghen als te weeten:

Meyndert Harmansz, van Amsterdam, derdewaeck, met 26 guldens 's maents bescheyden op 't schip den Draeck, ende gesuccedeert in d' onderstuyrmans bedieningen, 29 guldens per maent, primo Martij ingaende.

Jacob Buy van Baert, constabelsmaet, à 14 guldens op do schip mede bescheyden tot de derdewaeck, in plaetse van Meyndert Harmansz, 20 guldens.

Pieter van Delff, bootsman, à 8 guldens op 't Kalff, tot kocxmaet in d' overleden Reyer Pietersz plaets, 11 guldens.

Gerrit Hansz. van Swol, bosschr, à 12 guldens op 't Kalff, in d' overleden constabelsmaet Symon Cornelisz. van Ossanens plaetse, 13 guldens; alle ingaende als boven op primo Martio voorsz.

Sondach primo Martio.

Schoon, lieffelijck, sonneschijn weer; ende wierd ons geseyt datter een dooden walvis, omtrent 1 ½ mijl van 't fort, in dese bay tegen 't strant was aengespoelt, dat wij den

2en do,

weer ende windt als gister, mitsgaders een matroos, genaemt Gerrit Bruyne, overleden sijnde, eens nae toegingen, ende bevonden van grootte ende fatsoen als Noortcaper walvis, redelijck dick van speck ende vol baerden, welcke baerden den

3en do,

met goet weer als vooren, daer wederom nae toegaende, eenige lieten uytsnijden, maer bevonden deselve al te cleyn, ende de grootste qualijck soo cloeck als de lichste in Groenlandt vallen, waeromme daer uytscheyden om geen moeytten te vergeeffs te doen; souden 't speck oock wel tot traen gebrandt, mitsgaders daer aff wel 40 à 50 quarteelen traen gebrant becomen hebben, maer hadden geen vaten bequaem om in te bergen, weshalven, als oock om de grootte stanck, die van hem gaff, den traen mede moesten laeten blijven.

Maer de Hottentoos staande wacker achter, begraven verscheyden stucken speck in 't sandt.

4en do.

Stil weer met betogen lucht, ende op den dach westelijcke coelte met weynich regen, item den

5en do.

tot snachts, begond wat uytten Z.Z. Oosten te wayen, met eenige valbuyen over den Taeffelbergh.

6en do,

smorgens noch al aenhoudende. Heden tijdinghe becomende van ons bosvolcq, dat Herrys g'allieerde met hun beesten wederom bij de mosterblaaden (omtrent een mijl van hier) lagen, sonden onsen sieckentrooster met wat cooper ende tabacq weder derwaerts, nevens wat broot ende wijn, om haer met eenen wat tractement tot meerder aenlockinge te doen, ende te vernemen off genegen waren met ons te handelen. Daer comende bevond' heel weynich vee, ende niet boven 200 koebeesten ende omtrent 1 ½ hondert schapen bij haer, te verstaen gevende al haer beesten van de Vismans (Soaqua onder haer genaemt) gerooft waren, wijsende aen veele persoonen verscheyden quetsuyren, die in den crijch gecregen hadden, cunnende derhalven van hun beesten ofte schapen niet missen; maer indien noch plaetcooper hadden gehadt, souden daer wel eenige koebeesten tegen hebben willen ruylen; maer 't dunne draet (dat wij genouch hebben) stondt haer niet aan als voor schapen, diese nu niet missen wilden, ende derhalven niet meer als een moy kalffjen cregen voor omtrent 2 ℔ dun cooperdraet.

Dese Hottentoos waren wacker besich met traen branden van 't speck van de dooden walvis, die in dese bay aen strandt gedreven was, 'twelcke sij berchden in gedroochde trompas, die men hier bij ende omtrent de Caep comende siet drijven, ende overal op strandt spoelen, daer se wesen dat haer selffs mede smeerden, ende, als broot van ons cregen, daer in sopten ende alsoo aten.

7en do.

Noch al drooch, windrich weer uytten Z.Z. Oosten, hebbende desen nacht vrij harde valbuyen gewaeyt over den Taeffelbergh, waerdoor alles schier scheen onder de voet te sullen waeyen.

Op dato stuyrden den sieckentrooster ende sargeant met haer 15en weder 't landt noch wat verder in, omtrent 3 ½ mijl van 't fort, daer wij vernomen hadden, dat een ander troup inwoonders lach met vee, omme te vernemen off die wat beter van beesten ende schapen souden willen affscheyden; teghen den avont wederom comende, rapporteerden, dat niet hadden cunnen vinden off vernemen.

Sondach den 8en do.

Noch even hard buyich weer uyt Z.Z. Oosten.

9en do.

Schoon, stil, sonneschijn weer. Namen op dato de schippers van de schepen Draeck ende 't Calff haer affscheyt, omme metten eersten goeden windt, die Godt verleenen mochte, onder zeyl te gaen, ende hare reyse nae Batavia te vervolgen, des haer onse missive ende annexe pampieren aen Ed. Heeren Generael ende Raeden van India ter handt stelden, ende van ververssinge op hare reyse nae behooren versagen.

10en do.

Noch al stil weer, waerdoor de gemelte schepen beleth gebleven desen dach noch t' seyl te gaen; ende quamen heden eenige Saldanhars (g'allieerde van Herry) met een overste, die door becomen quetsure sijn knie 't been heel krom gewassen was, versouckende dat onsen meester hem tot sijn voorige gesontheyt wilde helpen, den welcken daertoe moet hebbende, is den gemelten Hottentoos sulcx toegestaen, ende den chirurgijn bevolen sijn uytterste debvoiren tot genesinge aen te wenden, ten eynde dese luyden daerdoor te meer aen ons verbonden, geaffectioneert ende gewent mochten worden etc.

11en do.

's Morgens stil weer met betoogen lucht, ende op den dach frayen regen, 't luchjen uytten N. Westen.

12en do.

Idem, tot even na den middach begond op te claren ende uytten Z.Z. Oosten redelijck te coelen, als wanneer de schepen Draeck ende 't Calff onder seyl gingen, ende fray de bay uyt geraeckten; nemende gemelten Z.Z. Ooste coelte tegen de nacht vrij wat hard aen, met grootte valbuyen over den Taeffelbergh,

13en do.

's Morgens noch al continuerende; edoch wierd voor den middach noch heel stil, als wanneer van de uytkijckers tijdinge cregen, dat den Draeck noch dicht onder de wal van stilte lach en dreeff, ende 't Calff al uyt het gesichte was, sulcx wij persoonelijck uytgaende selffs oock alsoo bevonden; wat baet nu het wachten hier in de bay soo langh na den anderen, dewijl soo haest buyten quamen, datelijck van malcander affgeloopen sijn.

Tegen den avont quam den Draeck weder binnen, rapporterende aen den schipper van 't galjot (derwaerts hadden gesonden om te vernemen, watter mochte haperen), dat den verleden ganschen nacht, omtrent de clip tusschen 't Robben-eylandt ende hier leggende, op groot pryckel van daerop te vergaen, hadden gedreven, ende in de nanacht 't Calff van hem was geraeckt, ende alsoo nu door de stilte ende groove deyninghen van zee heel na del wal quam te sacken, had geresolveert met bouchsaerden1), ende alsoo best conde, dese bay weder in te loopen.

's Nachts begondt seer hard uytten Z.Z. Oosten te wayen met felle buyen over den Taeffelbergh, die den

14en do

's morgens, noch al even hard aenhielden,

ende alhoewel dit een goede wint was voor den Draeck om een goet stuck in zee te geraecken, ende denselven desnietjegenstaende echter bleeff ten ancker leggen, sonder dat met de boot coste aen landt comen, soo deden een canonschoot van 't fort tot seyn, dat met dese goede windt soude 't zeyl gaen, waerop omtrent 2 uyren daernae van dese rheede scheyden ende in cortten uyt het gesichte raeckten; d' Almogende wil hem, als oock 't Calff, behouden op Batavia laeten comen. Amen.

15en do.

Noch al ongestuyme harde Z.Z. Ooste winden, met stijve valbuyen over den Taeffelbergh, ende extreme droochte.

16en, 17en ende 18en do

stille heete sonneschijn. Heden is bij resolutie goet gevonden, alle de oyen van onse schapen op 't Robben-eylandt te setten ende de rammen hier te houden, om voor de aencomende schepen te slachten, behalven 3 à 4, dieder altijt van de beste tot de voorteelinge gelaeten sullen worden, vermits doch bemercken, dat se daer seer treffelijck aerden ende beter voort setten als hier in de Taeffelvaley, daer se door 't overvloedige water veel tijts gellich ofte ongans worden, ende vrij meer versterven alsse aenteelen cunnen, behalven die ons oock dagelicx veel van 't wilt gediert, hoe nau daerop laten passen, verscheurt worden. Ende opdat sich niemant ende verstoute (gelijck sommige van de aencomende Comps schepen wel hebben derven dreygen) daer bij nacht off ontijden eenich aff te haelen, is oock verstaen 4 à 5 man aldaer te laten om wacht te houden, ende met eenen van de weynige robben aldaer vallende, oock de vellen ende traen op te gaderen. Om alle 't welcke in treyn te brengen, den bouchouder Fredrick Verburgh is gelast mede te gaen, om oock te speculeren, offer geen bequame gront is te besayen,

ende een waterputh als op 't Dassen-eylant te maecken, mitsgaders een bequame loots voor 't volcq ende schaepen om 's nachts in te verschuylen, waertoe riedt ende houdt uyt bos wert bij der handt gehaelt, om ten dien eynde mede te geven.

19en do.

Warme sonneschijn met weynich koelte, als de voorige dagen, uytte westelijcke handt.

20en do.

Idem tot savonts, begond hard te waeyen uytten Z.Z. Oosten, met fellen valbuyen over den Taeffelbergh.

21en do,

ende

22en do

noch al aenhoudende.

23en do.

Smorgens fray, stil sonneschijn.

24en do.

Smorgens stil, mottich; snamiddachs de wint uytten Z.Z. Oosten comende, is 't galjot de Roode Vos, ten eynde voormelt, onder zeyll gegaen, ingenomen hebbende 19 oyen ende een jongh rammeken, dat noch soogh, nevens parthye riet ende houdt uyt bos, om een loots voor de schaepen ende de daerblijvende luyden te maecken.

Op dato hebben (de steenbackerij in alles claer gemaeckt sijnde) d' eerste steen laten vormen van seer bequame cley, hier dicht bij 't fort gevonden; maer alsoo der 't volcq noch wat onervaren in was, is 't voor eerst soo hard niet voortgegaen; doch staet nae alle apparentie wel te succederen, als wanneer dan voornemens sijn alle de huysingen binnen 't fort van steen brantvrij ende soo hecht te laten maecken, datter noyt meer omkijcken nae wesen sal, alsoo deselve van 't verbroeyde lichte houtwerck (uyt vaderlant mede gevoert) doch qualijck 3 jaren langh staen sullen cunnen.

25en do.

Smorgens noch al harde Z.Z. Ooste winden ende valbuyen over den Taeffelbergh; edoch wierdt tegen den middach heel warm weer, 't luchjen uytten N. Westen.

26en do.

Warm sonneschijn weer, met N. Westelijcke luchtjens; maer tegen den avont al weder harde Z.Z. Ooste winden, die den

27en ende 28en do

noch al aenhielden.

Palmsondach den 29en do.

Stil weer met betoghen lucht, waerop 's namiddachs vrij harde donder, blicxem, regen ende hagelvlagen volchden, ende teghen den nacht weder bedaerde.

30en do.

Smorgens doncker, betogen lucht met stilte, ende sagen 't galjot de Roode Vos van 't Robbeneylandt onder seyl gegaen, dat tegen den avont met een Z. Westelijck luchtjen hier ter rhede quam, mede brengende, om ons te monsteren off te verthoonen, een onderjarigen ram (over 10 maenden een zuychlammeken hebbende geweest) nevens 4 oyen ende 1 ouden ram, door ons op 't Robben-eylandt geplant, welcke soo extraordinaire veth, dat te verwonderen was, ende soo groot als een clouck jarich kalff, met een staert, well omtrent 30 ℔ swaer, wegende 't heele schaep 170 ℔, ende rapporteerden d' opperhooffden van 't galjot, dat van de 6 schapen (over thien maenden daerop geseth) jegenwoordich 13 in 't leven ende 3 gestorven bevonden hadden, sulcx dat 4 oyen in die cleyne tijt hebben voortgebracht 10 jongen, dat voorwaer treffelijck is, ende dierhalven wel meriteert, do eylant met een baterij ende 2 sesponders stucken daerop, nevens 7 à 8 man te besetten: want apparent is binnen een jaer off 2 (maer eenichsints weynich handel van schapen vallende) soo veel op dat eylant voort te teelen, dat altijt genouch sullen hebben om Comps schepen overvloedich tot ververssinge mede te dienen, alwaer 't dat niet één koebeest meer kregen: alsoo de schapen daerop 't minste wel soo clouck vallen als een groot kalff, ende hier in de Taeffelvaley sterven se geheel uyt, vermits d' overvloedige nattic-

heyt der revieren, behalven die ons noch alle dagen van tijghers ende leeuwen ende jackhalsen onthaelt ende verscheurt worden, daer se op 't Robben-eylant t' eenemael van exempt sijn, alsoo daer geen ander wilt gediert als slanghen bevinden, die deselve, soo bemercken, geen quaet doen, ende d' onse oock gelast sijn t' eenemael, soo veel vermoghen, uyt te roeyen; ende bij vers water cunnen se oock niet comen, hebbende d' onse met grootte moeyten ende soucken daer een schoonen puth gegraven, dicht bij de loots van rieddack daerop geseth, de grondt een bare clip ofte rotsteen omtrent 7 voet diep wesende, daer extraordinare schoon water aen allen canten uytcompt, ende oock soo overvloedich, dat apparent bij verlegentheyt schepen selffs daervan souden connen gedient worden; maer 't landt is, vermits sijn santachticheyt, t' eenemael onbequaem om te bebouwen.

Soo en waren de robben daer oock soo overvloedich niet, dat om traen off vellen daervan op te gaderen te pijne waert soude wesen. Echter hadden een cleyn cooper ketelken (van een scheepsketel gemaect) daerop gestelt ende ordre gelaten om, conform onse last, van de robben evenwel sooveel vellen ende traen op te gaderen als mogelijck was, ende soo der alle daghen maer 10 stucx gevangen worden, can de gagie ende cost van 't daer leggende volcq noch altoos wel 6 dubbelt uytgewonnen worden, alwaer 't dat yder vel maer een gulden waerdich was.

Met dese 20 schapen, die wij nu op gemelte eylant onder opsicht van 4 man geplandt hebben, isser jegenwoordicht 33 stucx, ende hebben der hier aen landt noch 10 rammen, die der altemalen ten eersten mede op menen te setten, omdat se hier cleyn ende mager blijven, ende daer groot ende veth worden, om aff te haelen alsse van nooden hebben, bij welckers aentee-

linge in cortten, als voornoempt, dat eylant vrij sal vermenichvuldicht worden, tot geen cleynen dienst van d' E. Compe ende accomodatie derselver hier aencomende schepen t' harer nodige ververssinge.

In de gemelte van boshout ende riet opgestelde loots quamen de schapen haer voor de reghen verschuylen, ende woonden d' onse aen d' eene cant, welcke loots om de schapen halven, alsse wat vermenichvuldigen, mettertijt al sal moeyten vergroot worden; sijnde voor eerst door den bouchouder Verburgh aen 't aldaer blijvende volcq dese navolgende ordre gelaten, luydende als te weten:

Memorie ofte corte instructie voor den Corporael Martus Robbeljaert, tegenwordich op 't Robbeneylant sijnde, waernaer hij hem sal hebben te reguleren.

Dewijle door ons alhier alles in ordre gestelt ende ten effecte gebracht is, sult Maendach aenstaende de twee Francen aen robbenvangen stellen, Ul. daer altijt mede bij laetende vinden, opdat alles in goede ordre mach toegaen en gehouden werden. Soodra dan deselve geslagen ende gevilt sijn, sult het speck door Louys, daer sijnde, laeten affsnijden, ende soo veel opgaderen tot dat telckens een keetel vol coocken cunt, alle 'tselve latende geschieden op de maniere als Ul. tot distincte reysen door ons voorgedaen ende gewesen is.

Ende alsoo wij tsedert ons aenwesen alhier gesien ende bemerckt hebben de voor desen opgestelde schapen vrij wilt vallen ende geen trachtinghe naer dese nieuwe schapen hebben, maer integendeel daervan seer schuw sijn, mitsgaders daer dwers van aff loopen, sult deselve door den schaepen wachter bij den anderen doen houden, dat om een dach 4 à 6 te doen

sal wesen, als wanneer deselve bij een gewendt sijnde, Ul. alle avonden sal toetellen en nevens dien rapport doen, hoe 't met deselve staedt, daer selve mede wat acht op slaen moet, wat jongen datter geworpen ende noch te werpen sijn, wel toesiende ende belastende dat geenige derselver (insonderheyt die eerst jongen geworpen hebben) gemolcken werden: want deselve de melck van haer oude quijt raeckende en weynich water om te drincken vindende, souden pericul loopen van te sterven, alsoo 't seecker is deselve soo niet groeyen sullen, dan off de melck behielden, daer veel aengelegen is.

Wat middel Ul. aenwenden moet om do schapen helder ende schoon te houden, sult door de schapenwater voorsz. alle dagen drooge groente in den stal doen dragen, ende deselve 2 à 3 maell 's weeks schoon maeckende, mitsgaders de mest, groente en vuylicheyt bijeen vergaderen, om 'tselve tot mestinge van eenige percquen landts bij tijt en wijle te mogen gebruycken; alle 'twelcke soo doende, sullen de beesten voor ongemack ende vuylicheyt mogen bevrijt ende 't sterven derselver alsoo voorgecomen werden. Mitsgaders te belasten ende wel toe te sien, dat niet geslagen ofte 't minste leet geschiede, waerdoor soude mogen om den hals geraecken, dat door den schaepenwachter ofte ymants anders (om 't genoth van 't vlees) wel soude te vresen sijn, en dierhalven u toesicht vooral bevoolen blijft. En ofte 't geviele eenighe van meergenoemde schaepen ('tsij jonck ofte outh, als geseyt) om den hals raeckten ofte door sieckte off andersints quamen te sterven, sult deselve (t' uwer gerusticheyt en verantwoordingh) doen bijeen begraven, ter tijt ende wijle dat Ul. die aen ymant van 't fort comende mocht thoonen, door welcke middel ghij in 't minste geen schelmerij sult te vresen hebben etc.

Ende omdat Ul. seecker in alles mocht gaen, sult dagelijcx goede notitie houden van alle 't geene datter passeert en voorgevallen is, insonderheyt van 't getall en aentelinge der schapen, mitsgaders wat robbenvellen en traen becomen hebt, alle 't welcke met een brieff niet vergeten moet aen den Commandeur van 't fort te schrijven, daermede bijsonder aen gelegen is.

Voor alle saecken wel op u hoede sijnde, dat door u volcq (als bij u selffs) moet goede wacht gehouden werden, soo bij nacht als bij daghe, verstaende alsser schepen in de bay (dat wel weten cunt) off hier aen 't eylant leggen, opdat deselve niet opt onversiens bij ontijden off andersints, met haer boots aen 't eylandt comende, u de schapen soucken aff te haelen, 't geene lichtelijck van de orangh lammen ofte thuysvaders (licht volcq wesende, de goede ongeprejudiceert, die nae den duyvel noch sijn moer niet en vragen, dat u selffs genouchsaem bekent is) met force (als ghij 't met goedicheyt niet wilde laten volgen) soude cunnen geschieden. Daer gesamender handt soo veell tegenweer met reden ende woorden sult soucken te doen als mogelijck is, vooral u niet te laeten payen met eenige praetjens, dat last van den Commandeur van 't fort voorsz. hebben, off met eenige giften van aracq etc., maer ter contrarie u in alles thoonende, als ghij volgens eer ende eedt schuldich ende gehouden bent te doen, voor alle saecken vernemende van wat schip off schepen de boots comen ende hoe de opperhooffden derselver schepen haer namen sijn, dat voor alle saecken met d' eerste gelegentheyt den Commandeur, van 't fort voornoemt moeten laeten weten, opdat daerinne bij tijts soude mogen versien werden etc.

Dit dan alle 't geene sijnde, dat wij Ul. voor ditmael weten te ordineren, sult selve dan soo veel in u is, promptelijck achter volgen, ende daer yets bij ons in

vergeten sijnde, dat Ul. noch soude moghen voorvallen, sullen 'tselve aen u goet beleyt bevoolen laeten.

Hier dan mede ten eynde sijnde, willen Ul. in de bewaeringe des Alderhoochsten bevoolen laeten.

Aen 't Robben-eylandt desen 28en Martio 1654, onder stont: ter ordonnantie van den Commandeur Riebeecq, was geteyckent Fredrick Verburgh.

Ultimo do.

Smorgens regenachtich weer, met Z. Westelijcke coelte.

Aprilis Ao 1654.

Primo do.

Weer ende windt als gister.

2en do.

Smorgens mottich, maer 's naemiddachs heel windrich weer uytten Z.Z. Oosten, met stijve valbuyen over den Taeffelbergh; ende is op dato goetgevonden, om oock de rammen op 't Robben-eylant te setten, dewijle bemercken, dat deselve daer soo extraordinaire veth ende groot worden ende ter contrarie hier seer qualijck groeyen willen, maer door de overvloedige natticheyt der revieren veele ongansch ende gellich worden ende daerdoor heel onder blijven.

Item onse conijnen in een kooy, 9 stucx hebbende, op do eylant mede te planten, op hoope daer in de duyn ende santachtige gronden wel voorteelen sullen, alsoo der hier langh ende veele vergeeffse moeyten mede gehadt hebben. Ende omme te proberen, off men de verckens (door mancquement van cost oock niet wel voort willende) met robben- ofte peguynsvleys souden cunnen voeden, is den schipper van 't galjot gelast, mitsgaders de schapenwachters op 't eylandt aengesz. partye robbenvleys tot op aenteelen te laeten droogen ende peguyns mede te brengen, om alhier met 't affval van coolsblaeden, loff van wortelen, rapen ende ander groente, voor deselve dagelijcx te laten coocken, alsoo van de uyt patria aencomende schepen

sooveel gort off erten niet cunnen becomen, dat op thiende deel ons volcq daermede tot toespijs can gedient worden, die deshalven den meesten tijt de mont moeten open houden met de moescruyden uytten thuyn, alle dagen 2 mael met wat gesouten speck ende vleys geschaft wordende, alsoo op haer rantsoen broot ende vleys dagen alleen, niet uyt honger ende aen soo swaeren arbeyt cunnen worden gehouden, als hier noch dagelijcx te doen valt. Ende vermits een nieuwe plaetse sij, voor eerst niet aff te nemen staet, ende sijn onse zegens oock soo slecht gestelt, datter qualijck een vis langher mede te vangen is, dierhalven wel 3 à 4 nieuwe jaerlicx van nooden hadden, t' onser grootte accomodatie ende soulagement in de montcosten, ende alsser dan rijs in plaetse van broot toe hadden, waren de luyden vrij oncostelijck den buyck te vullen, dat nootsaeckelijck aen de Nederlanders wesen moet, sal men der arbeyt van hebben. Doch als 't soo coste verstaen worden, soud' men veel oncostelijcker de landtbouwerij, robbenvanghst ende alle anderen nodigen arbeyt met slaven, voor de slechte cost van rijs ende vis, off robben- ende peguynsvleys alleen, sonder gagie cunnen laeten doen, die van Madagascar, nevens den rijs in eene voyagie, wel te haelen ende seer civil te negotieren waren, waerdoor hier eenlijck maer Nederlanders hoeffden te leggen tot besettinge ende waerneminge van tochten ende wachten, dat nu soowel den eenen als den anderen doen moet, omdat soldaet noch matroos uytten noodigen arbeyt noyt gespaert hebben, maer gelijck als noch gecontinueert daer even gelijck ende gestadich aen gehouden worden.

3en do.

Smorgens, den voorhaelden Z.Z. Oostenwindt noch continuerende, is den schipper voornoempt al voor dach de gemelte rammen ende conijnen per de opgeboeyde boot nae 't Robben-eylandt gevaeren.

4en do.

Smorgens schoon, helder, stil sonneschijn weer, met grootte hitte ende drooghte; ende quam op den namiddach de boot wederom van 't Robben-eylandt, hebbende de schapen ende conijnen daer gelaten, die datelijck in de santduynen liepen, ende de schapen bij malcander, wesende tsedert 't vertreck van 't galjot noch al een geworpen, soo datter nu 44 stucx oyen ende rammen op sijn, waervan eenige gelubt, ende oock sommighe door 2 Hottentoos (ten dien eynde mede geweest) de staerten hadden laeten affsnijden, daer wij schoon braet veth aff maeckten, om in plaetse van boter tot de spijs te gebruycken.

Brachten na onse ordre oock wat peguyns ende robbenvleys mede, omme te proberen, offer de verckens mede sullen te voeden sijn, ende soo de retourvloote niet haest verschijnt, sullen wel genootsaeckt worden peguyns te haelen, om oock 't volcq te eeten te geven, alsoo erten, boonen ende rijs al glad op is, ende met die gort boven 14 dagen niet duyren sal, wordende bovendien oock veel cool 2 mael daeghs geschaft ende geconsumeert, dat de retourvloote anders te overvloediger soude gehadt hebben, echter sullen noch al genouch ende vrij meer als vergangen jaer vinden.

Paesdach den 5en do.

Werm weer ende windt als gister, tot tegen den avont begond uytten N. Westen wat te koelen met regen.

6en dito.

Idem N. westelijcke windt ende regenachtich weder. Heden al onse victualie nader oversien ende bevonden hebbende, [na-]mentlijck den rijs, gort ende boonen ende cadjangh teenemael door 't lange achterblijven van de retourvloote geconsumeert te sijn, behalven broot, dat noch omtrent voor 2 maenden, nevens vleys ende speck, voor 6 à 7 maenden hebben, ende dierhalven gansch ontbloot sijn, omme de luyden in haren noch dagelijcxe doende swaren arbeyt

den hongeringen buyck met eenige dagelicxe toespijs te vullen, is op dato goetgevonden, 't galyot nevens de opgeboeyde boot na de bay van Saldanha te senden, omme aldaer van de eylanden eenige vogels, peguyns ende vis te haelen, in te souten tot spijsinge van deselve, alsoo al seer beginnen te verhongeren, want op 't ransoen broot ende vleys niet en cunnen leven, ende dierhalven om den buyck te vullen genootdruckt sijn haer te eeten te geven wat wij becomen cunnen, namentlijck peguyns off andere vogels, daer anders qualijck de mont aen setten willen. Ende opdat wij voor eerst vast wat mochten hebben om den tijt van 't galyots daer toe te doene reyse te mogen inwachten, is den schipper gelast de eerste gelegentheyt waer te nemen om in der haest met de gemelte boot eerst een tochtjen nae 't Robben-eylandt te doen nevens 4 à 5 vaten, omme die van daer vol peguyns te haelen, alsoo wel cool genouch hebben, maer door de lange continuatie te veel geconsumeert wordt, ende soo doende wel te weynich voor de retourvloote overblijven mochte. Souden oock wel met vleys ende speck 2 à 3 mael daechs te schaffen de luyden cunnen voeden, maer alsoo dat voor d' E. Compe te costelijck valt, vermits de grootte consumptie daerdoor in die durable victualie te veroorsaecken, hebben liever, als voorseyt geresolveert tot de dagelijcxe cost ofte toespijs peguyns te laeten haelen, om 3 mael daechs van te schaffen, ende den honger wat uyt 't volcq te houden, opdat men se dienthalven niet en behoeft van 't noodighe werck te excuseren ende ledich laeten gaen.

Soo is den schipper voormelt oock geordonneert de schapen, in de gemelte bay van Saldanha op seecker eylant gelaeten, met eenen van daer te halen, ende in sijn herwaerts ofte wederom reyse deselve empassant mede op 't Robben-eylandt bij de andere schaepen te stellen.

Heden voor de tweede mael jarich sijnde dat wij door Godes H. geleyde met de scheepen Drommedarus, Reyger ende Goede Hoope hier ter plaetse behouden sijn aengelandt, omme dese fortresse ende colonie nae d' ordre onser heeren Meesters op te maecken ende stabileren, ende gemerkt Godt de Heere alle die saecken tot den dach van heden met veele segeningen, wel ende gewenscht heeft laeten succederen ende voltrecken, soo hebben beslooten, ende oock voor d' eerste reyse begonnen, desen dach, den 6en April wesende, tot Godes eere met dancksegginghen te vieren ende voor altijt tot een vast blijvenden danck- ende bededach in te stellen, ten eynde daer bij des Heeren weldaeden, aen ons bewesen, bij ons naecomelingen noyt vergeten, maer altijt tot Godes eere, ter gedachtenisse in memorie gehouden mogen worden.

Op den namiddach stil sijnde, dat 't galyot niet coste t' seyl gaen, is den schipper met de opgeboeyde boot, ten eynde vermelt, nae 't Robben eylandt geroeyt, ende ordre gegeven aen 't galyot, dat soo haest de wint goet wort, 'tselve volgen soude, om dan die boot voorts nae de bay Saldanha etc. te verseylen, ende d' ingesouten peguyns op 't Robben-eylandt te laeten, om met onse ander schuyt dan van hier gehaelt te worden.

7en do.

Smorgens den windt Z.Z. Oost, redelijck deur coelende, is 't galyot ten voorigen fine de gemelte boot nagevolcht, ende vermits den schipper met d' opgeboeyde boot nae onse ordre nu met 't galyot te samen sijn reyse sall vervorderen, als vooren, ende die gemelte vaten met peguyns op 't Robben-eylandt laeten staen, soo hebben op dato onse ander schuyt nae do eylant versonden, om die vaten te halen, als pr schriftelijcke memorie haer ten dien eynde mede

gelanght, ende nae te sien onder dato deses in ons copiebouck.

Soo sijn wij op dato selffs in persoon mede eens uytgegaen, om te sien, off wij eenighe inwoonders met vee costen opdoen, ende comende omtrent 1 ½ mijl van 't fort achter 't geberchte, vernamen verscheyde troupen schaepen ende beesten, ende weynich verder een heel leger van inwoonders met vrouw ende kinderen, omtrent 100 sterck, ende alsoo sommige van selve uyt sijnde, ons met soo veele musquettiers langs in 't hangen van 't geberghte sagen aencomen, quamen sijluyden met hare hasegaeyen, pijl ende booghen dapper aengeloopen om ons de pas van haer leger aff te snijden, bestaende in 16 redelijck grootte wooningen, fray int ronde gestelt, ende met rijsbossen aen den anderen gehecht, als een borstweer met 2 openingen ofte deurganghen, daer hun vee 's morgens ende savonts uyt ende in dreven, ende voor 't wilt gedierte bewaerden, welcke vermits die stuytinghe ofte beschansinge niet wel binnen den cringh van de huysingen comen costen.

Wijluyden wat nader comende, bevonden de passagie wel treffelijck beseth met omtrent 30 fluxe karels, haer vellen ende mantels aff ende heel naect, sonder de minste belemmeringh van de werelt, versien sijnde met lustige hasegayen, pijl ende booghen, meest van de gasten, die onse beesten hadden ontrooft, welcke oock tot 3 stucx onder de haren perfectelijck bekenden aen teyckenen op deselve gemaeckt. Ende alsoo wij allenskens wat nader op haer aff quamen om derselver leger eens te besien, staecken wij tot haer de hant uyt met een vrundelijck wesen, waerop datelijck eenige bekende met de handt cussende aen de mondt toe quamen ende ons mede de handt toe staecken, mitsgaders malcander soodanich omhelsden als de

grooste vrunden van de werelt, sulcx dat wij al weder een cleet bedierven vermits hare smericheyt van den traen ende vuylicheyt, daer se haer, namentlijck de grootste, soo mede besmeert hadden, dat se glommen in de son als spiegels, 't veth bij 't hooft ende langs 't gansche lichaem heen druypende, 'twelcke schijnt haer grootste pracht te wesen. Aldus dan binnen den cringh van hare huysingen ofte leger comende, bestonden malcander met omhelsingen ende hantgevingen weder even seer te verwillecomen, maer schenen vrij bevreest te wesen, alsoo ons menichmael vraechden, off hare beesten oock wilden affnemen, te verstaen gevende dat sijluyden aen 't rooven van ons vee geen schult hadden, maer datter Herry mede verre te landewaert in gedreve was, presenterende voor cooper ende tabacq, schaepen ende beesten te willen verruylen. Maer dewijle niet mede hadden, beduyden haer, dat morgen volcq met cooper souden senden, daer se schenen nae te luysteren; edoch wy presumeren, dat hare presentatie om te handelen meer uyt vreese is geweest als uyt genegentheyt, ende alhoewel wij verseeckert wisten, dat dese principael handtdadich aen 't roven onser beesten waren geweest, mitsgaders Herrys vrou ende kinderen als oock eenige onser affgestoolen beesten onder haer sagen, soo gelieten ons echter evenwell haer te gelooven, met verseeckeringen dat wij waren gecomen om noch vaster alliantie met hun te maecken, 'twelcke met een dronck wijn 2 à 3 rontom aen mans, vrouw ende kinderen bevesticht wierd, sijluyden aen d' ander sijde ons ende ons volcq met melck ende hoonigh beschenckende, soodat hier omtrent een uyr off 1 ½ met den anderen toegebracht hebbende, wedersijts wel gecontenteert scheyden, ende wij nevens eenige van haer voorts nae 't bos gingen, daer wij overvloedich geboomte, jae heele bosschagies

vol rijpe bitter-amandelen vonden, apparent bequaem om verckens mede te mesten, gelijck men boven int landt met aeckers doet, hoedanige smaeck dese amandelen perfectelijck mede hebben, van d'inwoonders veele gehaelt ende gegeten wordende, diese eerst pellen ende dan eenige dagen in de son gedroocht sijnde op 't vuyr branden, waervan met d' eerste gelegentheyt oock eens preuve meenen te nemen.

8en dito.

Smorgens fray, stil sonneschijn weder sijnde, sonden onsen sieckentrooster nevens den bouchouder Verburgh ende 10 à 12 musquettiers met wat cooper, tabacq ende pijpen na de voorhaelde inwoonders, omme te versoucken off deselve, achtervolgende hare op gister aen ons gedane presentatie, tot handel sullen willen comen; maer wat haest hadden sij, want soo haest d' onse met 't cooper ende tabacq, nevens soo weynich volcq vernamen, bestonden deselve in plaetse van te handelen, wel lustich den draeck met d' onse te steecken, stootende ende wijsende haer wederom, niet willen gedoogen, dat eens omtrent hare huysen quamen, ende alhoewel d' onse des niet jegenstaende haer even vrundelijck ende minnelijck bejegenden ende tot handel nodichden, soo affronteerden sij d' onse ter contrarie noch des te meer, stootende den sieckentrooster wel fel op de borst, ende den bouchouder Verburgh een wackeren cloncq aen 't hooft gevende, soodat ingevalle niet wat verdraechsaem waren geweest, licht een nieuwe rupture in de alliantie soude geraeckt hebben. Maer alsoo onse ordre altijts is, liever wat te verdragen als tot eenighe faictelijcheyt te comen, soo sijn d' onse, om in geen verder contentie te geraecken, daerop datelijck terugge gekeert, sonder aen ymant een stuckgen tabacq off yts te geven, aen allen 'twelcke oock volcomentlijck mercken, dat met goet doen op desen trouloosen hoop niet

te winnen weesen, maer te sijner tijt een ander gangh mede sal gegaen, ende over 't christenbloet, bij haer moetwilligen gestort, billicke revengie moeten genomen worden, als vooren meer gemelt. Want off wij nu schoon 2 van hare gequesten onder handen van onsen chirurgijn hebben om te cureren, ende wat vruntschap dat haer meer doen, sij worden maer des te stouter, jae hebben verleden weeck dicht onder 't fort, dewijle 't volcq meest binnen waren, seecker jongen (aldaer op 4 Hollantse schapen passende) wel derven bij den keel grijpen om te vermoorden ende met die schapen deur te gaen: sulcx oock souden g' effectueert hebben, ingevalle niet ymant, uyt de thuynen comende, hadden vernomen, als wanneer se den jongen los lieten ende haer hielden quansuys off se met hem speelden. Dese haere trouwloosheyt dan langhs soo meer vermerckende, lieten 't bosvolcq met noch drie soldaeten meerder bewaeren, insgelijcx onse koebeesten (12 sterck sijnde) met meerder wacht versien, om geen verder affronten subject te weesen.

Op den namiddach begond seer hart uytten Z.Z. Oosten,

Den 9en, 10en ende 11en do

noch al aenhoudende met extraordinaire valbuyen over den Taeffelbergh.

Sondach den 12en do.

Smorgens fray, stil, bequaem sonneschijn weer, ende waren desen voormiddach, dewijle onder 't sermoen saeten, al weder parthye fluxe Hottentoos met hasegaeyen bij de beesten gecomen, omme ons die, gelijck vergangen reys, weder aff te steelen ende t' ontvoeren, denckende daer niet meer als 2 à 3 man bij te vinden, gelijck se voor eerst oock niet meer en vernamen, sittende vier andere musquettiers achter eenige bossjens verhoolen, die, soo haest de gemelte Hottentoos op de beesten aenquamen, voor den dach spronghen, 'twelcke sijluyden siende, date-

lijck affhielden ende haer quansuys veynsden om wat tabacq te troggelen, gelijck hunne gewoonte is, ende dan cans siende haer personagie te speelen. Hier ende aen meer andere actien dagelicx meer ende meer vermerckende, dat desen Herrys' g' allieerde trouwloosen hoop gansch niet vertrouwen moghen, ende wat vruntschap dat men haer doet, echter evenwel niet ontsien ons in alle gelegentheden t' offenceren ende affronteren, soo hebben, omme ons selven te bewaren, de beesten met noch stercker wacht versien, namentlijck datter alle dagen ten minsten 5 musquettiers dicht onder 't fort sullen bij gaen weyden, daer voor 12 beesten, die maer hebben, weyde genouch can gevonden worden, ende ons bosvolcq oock met noch 5 cloecke soldaeten versien, omme emmers met desen gemelten trouloosen hoop buyten verwijderingh ende in alliantie te mogen blijven, soo lange ten minsten dat dese wederom een duysent beesten ende schapen bij den anderen hebben, omme die alsdan nevens haer met vrouw ende kinderen altesamen in ons macht te nemen, als wanneer uyt d' aenteelinge genouch souden hebben, ons ende d' aencomende schepen daer uyt te spijsen ende ververssen, dat tegenwoordich uytte 300 beesten ende soo veel schapen (nu maer bij haer ende de rest van hun wechgedreven hebbende) niet strecken soude ende daerom niet te pijne waert achten voor alsnoch eenich misnougen te laeten blijcken, veel min om daerop te attenteren, maer voor eerst noch al te continueren met soo veele goede tractementen ende minsaemheden aen deselve als oyt te vooren, omme haer in noch te meer vertrouwen over ons te voeden, ende alsoo metter tijt beter occasie in te wachten ende waer te nemen, om behoorlijcke revengie ende guarant te haelen, waertoe voor jegenwoordich al behoorden te resolveren, ingevalle beesten

genouch hadden om uyt d' aenteelinghe te moghen bestaen ende van de menschen, in plaetsen van slaeven, fraeyen dienst te trecken op d' eylanden int robbenvillen etc., met welck vleys men haer oock genouch sonder yts anders voeden can. 't Sal oock eens moeten geschieden, off sullen geen deech met deselve hebben, want hun al beginnen in te beelden dat wij haer ontsien, ende derft oock niet een van de andere inwoonders hieromtrent comen, soo langh desen troup hier leyt, daer seer civil mede te handelen wesen soude, gelijck vergangen jaer genouchsaem ervaren hebben, ende als men met cooper ende tabacq bij dese schelmen comen om te handelen, scheren den geck met ons, soo dese weeck noch jongst gebleecken ende op den 8en deser te lesen is.

's Namiddachs quam onse schuyt van 't Robben-eylandt met 4 vaten ingesouten ende 4 à 500 levendige peguyns, om ons volcq (door gebreck van andere cost) mede te spijsen, ende schreven ons die van 't Robben-eylant, dat 2 schapen gestorven ende jegenwoordich noch 42 stucx jongh ende oudt in 't leven waren, wesende 't galyot ende d' opgeboeyde boot nae de bay van Saldanha vertrocken om noch meer gevogelte ende visch in te souten, ten eynde voormelt.

Savonts begond al weder vrij uytten Z.Z. Oosten te wayen.

13en do.

Fray weer ende windt als gister.

14en, 15en do.

Idem, als wanneer siende dat wij niet meer als eenen dach met een vath peguyns costen strecken, ende 't galyot misschien noch wel sommige dagen mochte wech blijven, soodat ondertusschen binnen 2 à 3 dagen ten langsten daer weder souden uyt raecken, hebben op dato de schuyt met 5 vaten anderwerff nae 't Robben-eylandt gesonden, nevens mondelinge ordre aen den bouchouder Verburgh (mede

gaende) omme deselve voll peguyns in te souten, ende sooveel levendige met eenen mede te brengen als bequamelijck sullen cunnen ende mogen vervoeren, om hier te eeten. Soo hebben oock, siende de grootte consumtie ende onse soberheyt van victualie, als oock om d' eylanden van dat gevogelte niet al te cael te maecken, ordre gestelt om voortaen in plaetse van 3 reysen maer 2 mael daeghs te schaffen, namentlijck smorgens omtrent thien uyren tot de vrouch cost cool, warmoes, met weynich speck, om wat smaecks te hebben, daerin gecoockt, ende savonts yder man ½ peguyn, ter tijt ons Godt de Heere nader ontseth sal gelieven te laeten toecomen, dat principael van India verwachten, want de uyt 't vaderlandt comende scheepen niet als broot, vleys, speck, oly ende asijn te becomen is, maer gort off erten, dat de principale buyckvullinge sij, mogen deselve gansch niet ofte altoos soo weynich maer missen, datter onse hoenders, duyven ende eenden (fray aenteelende) qualijck mede te spijsen sijn, ende can ons den rijs van Batavia tot treffelijck buyckvullinge ende broot te gelijck strecken, dat oock wel thien mael oncostelijcker voor d' E. Compe valt.

16en do.

Smorgens fray, stil weer, als vooren. Ende alsoo men door de schaersheyt van victualie nu begond maer 2 mael daeghs te schaffen, begonden eenige van 't volcq daer over te murmureren, ende insonderheyt eenen Gerrit Fagels van Oldenburgh, matroos, ende Evert Barentssen van Groeningen, soldaet, 't woort voerende, soo als nae haer werck gecommandeert wierden teghen d' officieren te seggen: ‘ghij cunt ons wel commanderen te arbeyden, maer sout maecken dat wij wat meer in den mondt cregen’, waerop den gemelten Evert Barentsz. had gesegt: ‘laet ons maer met alle man plat neder leggen ofte 2 à 3 den neck breec-

ken, soo sullen se ons niet meer bruyen’, met meer diergelijcke opposite woorden; ende also hetselve saken waren, streckende tot beginselen van oproer ende muyterye, soo lieten hun datelijck aen beyde de voeten in d' ijsers sluyten, omme bij gelegentheyt nader g' examineert ende in de saecke geprocedeert te worden als na behooren.

17en do.

Fray, stil weder, als de voorige dagen.

18en do.

Smorgens doncker betogen lucht, ende retourneerden op dato van 't Robben-eylandt onse schuyt met 5 vaten ingesouten peguyns.

Soo arriveerden op den middach hier oock uyt patria 't galyot de Tulp, den 23en December passado uyt Texel geseylt, sijn reyse achter Irlant om genomen ende nergens als dese plaetse aengedaen, mitsgaders onder wegen door hard weer sijn bouchspriet over boort, nevens alle desselfs ronthoundt aen stuck geseylt hebbende, ende dierhalven lustich gelapt ende gewanght hier gecomen sijnde, met aenschrijvens van onse heeren Majores, onder anderen meldende dat dit saysoen geen retourschepen hier te verwachten hebben, 'twelck uyttermaeten qualijck voor ons compt, alsoo niet boven 5 à 6 weecken broot ende geen toespijs altoos meer voor 't volcq hebben om te geven, waeromme ons oock met peguyns moeten spijsen, ende als die van d' eylanden opraecken, sorghen dat het robbenvleys sullen moeten aenspreecken, sijnde bovendien qualijck een ancker wijn meer in 't magesijn om 't volcq tot rantsoen te geven, sulcx dat het hier vrij qualijck staet ende nootsaeckelijck veele wercken sullen moeten laten stil staen, om 't volcq haer cost te laten soucken. De 2 vaten gort, grau ende wit erten met dit galyot voor de Caep comende, cunnen boven 3 weecken niet mede strecken, sullende oock de gort alleen wel dienen gehouden om de hoenders

(al over de 200 aengefockt) mede te voeden, off souden genootsaeckt sijn deselve, als oock de eende ende verckens (mede fray aenteelende) van cant aen op te eeten, dat jammer soude wesen.

Sondach den 19en do.

Ongestuymich, regenachtich ende hardt buyich weer uytten Z.Z. Oosten. Gaven ordre aen d' opperhooffden van 't galyot de Tulp, hun op morgen met alle spoedt t' ontlaeden van 't gene voor de Caep in hadden, om ten eersten weder zeylreet te mogen wesen etc.

20en do.

Noch al even ontstuymich weder, waerdoor geen schuyt off boots costen varen, om 't gemelte galyot t' ontlaeden.

21en, 22en ende 23en do,

insgelijcx, jae soodanich als 't dit gansche jaer noch niet gedaen heeft, met groote regenbuyen ende felle ruckwinden, sulcx dat tot geen lossen van 't galyot costen comen, als eenlijck wat provisien ende touwerck, boven op voor de handt leggende, hebbende de reste (voor dese plaetse gesonden) daerin gelaeten, ende om de retourvloote doch te mogen beloopen, geresolveert gemelte galyot met onse heeren Meesters geslooten missive, na derselver ordre voorts aen den Commandeur van de retourvloote nae St. Helena, maer ten eersten sonder eenighe vellen in te laden, aff te senden, nevens ons schrijvens ende annexe pampieren aen d' Ed. Heeren Bewinthebberen in 't vaderlandt. Ten welcken eynde 't selve galyot dan noch desen avont is vertrocken, met ordre om nae overleveringhe der geseyde pampieren aen gedachte vloote datelijck weder herwaerts te keeren, ende alsoo wij door 't verbij loopen van de retourvloote jewoordich soo sober van victualie versien sijn, dat om de luyden de mondt open te houden, peguyns ende robbenvleys moeten van de eylanden haelen ende schaffen. Soo hebben aen commandeur ende opper-

hooffden van de retourvloote pr voorsz. galyot mede affgesonden ende gecommitteert den bouckhouder Fredrick Verburgh (kennisse van saecken hebbende), omme uyt onsen name van deselve te vorderen ende solliciteren, soo veele rijs, cadjangh, boonen ende aracq als uyt haeren overvloet behoorlijck sullen cunnen ende moghen missen, alsoo hier niet een corl rijs, nochte boven 3 vaeten gort ende gansch geen erten off boonen meer hebben om de luyden dagelicx van te schaffen etc.

24en do.

Smorgens noch al harde Z.Z. Ooste winden, treffelijck te pas comende voor 't op gister avondt vertrocken galyot de Tulp, om de retourvloote aen St. Helena in der haeste noch te beloopen, dat Godt geve. Amen.

Heden werd doot gevonden aen 't geberghte een bosmanneken, op Batavia orangh-outangh genaemt, sijnde wel soo groot als een cleyn calff, pertinent handen ende voeten hebbende als een mensch, met lange armen ende pooten, heel ruych ende doncker grauw van coleur, die ons volcq van honger op aten, alsoo 't warmoes weynich voetsel bijbrenght.

25en do.

Smorgens fray, stil, bequaem, sonneschijn weder, quamen de Hottentoos, namentlijck Herrys' g'allieerde, met hare beesten in 't gesicht omtrent een halff mijl vandt fort weyden; maer wilden niet een verhandelen, hebbende genough te doen om ons volcq daer aff te houden, als willende, omdat weynich t'eeten hebben ende sijluyden doch voor dato onse beesten gestoolen (die der oock onder sijn) ende den jongen vermoort hadden, telckens daer nae toe om hun beesten aff te nemen ende in desen soberen tijt liever gerecht ende revengie van dien trouwloosen trop haelen, als langer hongher lijden off sober te leven. Echter wordt door ons tegengehouden ende de luyden

op ontset uyt de retourvloote van St. Helena soo veel mogelijck noch gecouragieert, mitsgaders den mondt met de cool ende andere moescruyden uytten thuyn ende peguyns open gehouden, omme hun alsoo noch in redelijcke devotie ende aen 't werck doen blijven, edoch niet sonder murmuratie.

's Middags comt hier weder van de bay van Saldanha onse opgeboeyde boot, met den stuyrman van 't galyot de Rode Vos, mede brengende een vat ingesouten voghels, op seecker eylantjen in de gemelte bay gevangen, fray ende beter van smaeck als de peguyns, ende rapporteerde gedachten piloot, dat om 't harde weers ende contrarie windes halven, 8 dagen langh voor 't landt hadden gelegen ende 't galyot jegenwoordich noch onder 't Robben-eylant lach, vermits de stilte niet cunnende in de bay comen, welcke noch 20 vaeten vol ende omtrent een duysent stucx do gesprenghde vogels los in 't ruym had legghen, die ons treffelijck te passe comen ende omtrent noch een paer maenden van schaffen sullen cunnen, onderwijle wij mogen sien, off wij resolveren 't galyot nae Madagascar te senden om rijs ende aracq etc.

Sondach den 26en do.

Droogh windrich weer uytten Z.Z. Oosten, waer door 't galyot noch niet coste opcomen.

27en do.

Smorgens betogen lucht ende noort westelijcke coelte, daer 't gemelte galyot mede ter rheede quam, geladen als voorz. met 20 vaten ingesouten voghels, ende rapporteerden den schipper dat wel 7 à 8 Hottentoos in de bay van Saldanha hadden vernomen, maer gansch geen vee.

Aengesien wij jegenwoordich, mits 't verbijloopen van de retourvloote boven hoope, ons vrij schaers ende meest t' eenemael gansch ontbloodt bevinden van dagelicke victualie, als namentlijck gort, erten, boonen, rijs offte diergelijcke, omme 't volcq hier aen

landt 2 à 3 mael daegsch van te schaffen, ende dat 't gevogelte, 'twelcke nu gehaelt hebben op de eylanden, oock al vrij opgevanghen ende schuw gemaeckt sijn, waerdoor te vreesen is, dat men, altijt na onsen wil, qualijck meer sal connen crijgen, ofte vasten staet op deselve moghen maecken, ende noch langen tijt voorhanden is, eer wij uyt India van rijs, cadjangh, boonen of aracq eenich secours te verhoopen hebben, gelijck mede van uyt 't patria te verwachten schepen, die doorgaens soo sober van erten offte gordt hier aencomende, connen accommoderen, dat men der qualijck ons aenteteelende hoenders ende gansen mede voeden mogen; Item oock geconsidereert de wijn tot rantsoen voor 't volcq te lichten uytte vaderlantse schepen, machtighe costen voor de Compie vallen ende India daerdoor oock niet min grootelicx ontrieft soude worden, soo ist dat wij, nae verscheyden deliberatien, in dese occurrentie ons selven moetende redden, nootshalven hebben geresolveert ende goetgevonden, omme niet in den uyttersten noot van honger te vervallen, 't galyot de Rode Vos (heden uyt de Saldanhabay hier geretourneert) ten aldereersten nae Madagascar te senden, omme ons van daer soo veel rijs, boonen, cadjangh ende aracq te halen als bequamelijck sal cunnen overvoeren. Ende alsoo wij, om 'tselve te negotiëren, van gheene coopmanschappen nae vereysch versien sijn, is verstaen te ondersoucken, offer wat onder 't volcq noch mochte schuylen van de lijwaeten etc. aen deselve verleden jaere op reeckening verstreckt, omme hun dan pr contant offte op reecqueninge weder goet te doen als na behooren.

Ende dewijle 't gemelte galyot omme soodanige reyse te doen, nootsaeckeleyck eerst sal dienen wat schoon gemaeckt, 'twelck hier niet bequamelijck nochte nae behooren geschieden can, soo is oock goetgevonden,

'tselve ten dien eynde eerst na de bay van Saldanha te senden, daer men 't fray drooch can laeten bevallen, omme doch ter degen schoon gemaeckt te worden ende van daer weder herwaerts te laeten keeren, om sijn instructie ende cargasoen etc. voor gemelte voyagie te haelen etc.

28en do.

Fray, stil, sonneschijn weer, 't luchtjen uytten Noort westen.

29en ende 30en do.

Idem Westewindt met dicke sware mist.

Mayus Anno 1654. Primo do.

Doncker, regenachtich, coudt weer met westelijcke windt, in zee harder als in dese bay deurcoelende.

2en do.

Idem.

Sondach den 3en do.

Sonneschijn weer met drijvende wolcken ende de windt noort-westelijck als de voorige daghen.

4en do.

Idem, doncker, regenachtich weer ende windt als vooren. Gezien het Godt de Heere niet geliefft de windt (aen 't westen blijvende) te laten dienen, omme 't galyot de Rode Vos na de bay van Saldanha te senden ende aldaer schoon te maecken, harpuysen etc., ende dat ondertusschen den tijt vast dapper deurloopt, ende de victualie alhier heel sober, sijnde machtich vermindert, als cunnende qualijck langer de hoenders ende eenden voeden, welcke derhalven tegen onsen danck van candt aen moet opeeten laeten, .......1) 't volcq die met peguyns ende moescruyden uyt den thuyn spijsen, vermits niet een corl rijs nochte oock maer weynich gort meer hebben, - Soo is verstaen 't galyot hier ter rhede te brengen ende met schrapers ende ........1) sooveele schoon te maecken als mogelijck

is, omme 'tselve op 't spoedigste vaerdich te hebben ende metten aldereersten goeden windt gevictualeert voor 9 maenden, conform onse resolutie van den 27en April passado, in den name des Heeren na Madagascar om rijs ende andere provisien aff te vaerdigen, mitsgaders tot meerder deffentie te mannen met 19 off 20 coppen.

Ende alsoo hier niemandt hebben, die daer oyt geweest is, als een fransman, welcke wij niet derven vertrouwen, dierhalven wat onbekendt daer comen souden, niet wetende hoe ende op wat maniere ende waervoor de handelingen daer te doen mochte wesen, 'tsij met d' inwoonders offte Francen, welcke daer op sommige plaetsen gestabileert ende vrij sterck sijn, soo is nae overlegh van saecken verstaen gemelte galyot eerst 't eylant Mauritius te laten aendoen, dat sonder merckelijck verleth doch genouchsaem can geschieden, omme aldaer van Commandeur ende opperhooffden soodanige informatie, ende oock, nodich sijnde, eenige coopmanschappen beneffens 'tgene mede senden meer te haelen, als deselve tot de handelinge om rijs etc. noch souden mogen nodich vinden te vereysschen, waertoe wij deselve per onse missive met eenen oock dienstelijck sullen versoucken etc. ende mede geven soo veele hier hebben cunnen bij den anderen rapen als per factura d' opperhooffden te overhandigen.

Alsoo Jan Woutersz. van Middelburch in India gecomen met 't schip Orangie ao 1644, voor adsistent à 12 guldens 's maendts, naderhandt verbetert geweest tot 24 guldens, ende jegenwoordich uyt India gecomen per 't schip de Provintie ao passo, in qualité van adelborst, met 12 gulden 's maendts (noch winnende), welcke sedert dien tijt sich hier wel gecomporteert ende de boucken van 't galyot de Rode Vos gehouden, maer insonderheyt beneffens ende oock in de plaetse

van den bouchouder Fredrik Verburgh, bij sijn absentie op 't Dassen-eylant, de opsichte over de robbenvanghst waergenomen heeft etc., wordt ten dien aensien op desselffs versouck ende bequaemheyt bij dese in de qualité van adsistent weder gerestaureert ende herstelt met 20 gulden 's maendts, mits gehouden blijvende de E. Compie van nu aff noch drie jaeren daer voor te dienen.

5en do.

Regenachtich weer ende windt als vooren. Is op dato Hessel Jacobs van Souttin, soldaet, over begaene diefstal in Compie thuynen, ende dat sich des nachs buyten 't fort ende van sijn wachtplaetse g' absenteert had, met 100 slagen van den geweldiger gelaerst ende voor 6 maenden in de kettingh gebannen, met confiscatie van een maendt gagie voor den geweldiger, volgens sententie gister daerover bij den Raedt gevelt.

's Avonts quamen ons d' inwoonders seggen ende wijsen, dat besijden de Taeffelbergh 2 schepen hadden gesien, een groot ende een cleyn: willen hoopen met dese goede wint morgen behouden mogen binnen comen.

6 do.

Noch al gestadich nat, regenachtich, doncker weer ende oostelijcke wint als de voorige dagen, ende lieten na gemelte schepen door ons volcq wacker uytsien tot aen de houck van Cabo Falsa in cluys. Maer alsoo gansch niet vernamen, lieten den Hottento (genaempt onder 't volcq Cocksmaet), die de tijding gebracht had, roepen ende seggen, dat wij geen schepen conden vernemen, den welcken datelijck presenteerde, ymant van ons volcq willende met hem senden, gemelte schepen te wijsen ende nae hij te verstaen gaff, souden om dese houck ergens g'anckert leggen, waeromme onsen tamboer ende geweldiger met hem heen sonden, den gantschen nacht uytblijvende.

7en do.

Smorgens weer ende windt als vooren, met

seer sware dicke mist, soodat wij sorghen ons uytgesonden 2 man metten voors. Hottento qualijck eenich gezicht in zee nae de schepen hebben ende dierhalven deselve qualijck vernemen sullen cunnen, gelijck wederom comende ons oock rapporteerden, dat, vermits de dysicheyt boven een mijl niet in zee hadden cunnen sien, ende nademael den gemelten Hottento vast bleeff persisteren, dat 2 schepen gesien had, ende sijluyden dan met dese westelijcke winden al behoorden in dese baye te wesen, als hadden willen hier comen, soo dachten halff off twee Engelsen retourschepen mochte sijn geweest, die in de bay Falsa ofte Houdtbay achter den (Taeffel)bergh mochten geloopen wesen. Vonden derhalven goet morgen vrouch 4 man onder een corporael derwaerts over landt te senden, met ordre om overal wel scherp uyt te sien ende, eenighe schepen vernemende, ons datelijck raport te brengen, en haer stil te houden sonder hun eenichsints te openbaren, omme nae becomen raport hier alsdan op geresolveert te worden als nae behooren.

's Nachts begond heel hard te wayen uytten Z. Oosten, met swaere valbuyen over den Taeffelbergh ende drooghte,

8en do,

smorgens noch al aenhoudende, als wanneer de gemelte 4 man ten eynde voorz. uytsonden.

's Naemiddaghs schoon, stil weer wordende, ende 't galjot sich na onse ordre geprepareert vindende tot vertreck nae Madagascar, mitsgaders onse pampieren daertoe t'eenemael vaerdich ende die den Commandeur van Mauritius oock geslooten sijnde, gaven d' opperhooffden desselven galjots noch voor den avont hunne despesche, omme metten eersten goeden wint (door Godes toelatinge) onder zeyl te gaen.

Omtrent 2 uyren in de naenacht is gemelte galjot met een Zuyt Oostelijck luchtjen van dese rhede ge-

scheyden. d' Almogende wil het een gelukkighe heen en wederom reyse verlenen. Amen.

9en do.

's Morgens heel stil, warm sonneschijn weer. Quamen tegen den middach ons uytgesonden 4 man wederom met rapport, dat nergens geen schepen off gelijck van dien vernomen hadden.

Sondach den 10en do.

Schoon weer als gister. Sonden onse opgeboeyde booth nae 't Robben-eylandt, met wat provisie voor de schapenwachters aldaer.

11en do.

's Morgens stil ende fray sonneschijn, als de voorige dagen, maer op den dagh heel moth regenachtich weer, dat 's middachs weer opclaerde, ende seer hard begond te waeyen uytten Z.Z. Oosten, met sware valbuyen over den Taeffelbergh den ganschen nacht, ende den

12en do

smorgens noch al aenhoudende tot omtrent ½...... voormiddach wierd heel fray weer, 't luchtjen labber uytten Noort Westen; als wanneer in den eersten gestelden steenoven van omtrent 60 duysent steen den brandt gestoocken wierdt, met hoope dat het wel succederen sal.

Heden was de bay, gelijck de vorige dagen 'tsedert begin van Maert aff, oock vol walvissen geweest.

Ende quam na den middach onse opgeboeyde boot weder van 't Robben-eylandt met een lustigen vetten ram, wel 150 ℔ swaer, sijnde een van de slechste ende lichste, ende waren d' andere schapen, 41 in getall, aldaer heel wel aerdende; maer geen robben te crijgen, hebbende in een ganse maendt qualijck één rob vernomen.

13en do.

Stil, warm sonneschijn weer, ende veel walvis in de bay.

Hemelvaertsdach den 14en do.

Betoogen lucht met N. Westelijcke koelte.

15en ende 16en do.

Idem, ende niets anders gepas-

seert als dat de bay alle dagen vol walvis is; ende dese weecke (vermits 't bequame weder) vrij wat hier gewonnen saet in d' aerde gebracht hebben, van wortelen, rapen, bietwortelen, spenagie, andivy, beet, salade etc., 'twelcke, door Godes seghen wel voortcomende, soo verde nae alle apparentie staet te strekken, datter niet alleen genouch sal wesen tot ververssingh voor de aencomende schepen, maer oock beneffens dien al yts sal moghen uytvallen tot spijsinghe voor 't volcq hier aen landt, ende als wij maer rijs hadden souden ons al bijnae cunnen behelpen.

Sondach den 17en do.

Weer ende windt als vooren Noort West, item

den 18en, 19en ende 20en do,

ende is (op dato den eersten steenoven affgebacken ende van eergisteren aff al te koelen gestaen hebbende) weder begonnen te vormen om in der ijl voor den principalen regentijt noch een ander oven claer te crijgen.

's Namiddachs ons volcq van de boswagen thuys comende wisten te seggen, dat de inwoonders, namentlijck Herry's g'allieerde, met haer vee (hier omtrent lange wijle gelegen) begonden te landwaert in te vertrecken, sonder oyt een beest off schaep aen ons te hebben willen verhandelen, maer doorgaens niet anders getracht ons overal te bestelen, rooven ende affronteren, deswegen haer vertreck wel te vreden en nu in hoope waren dat haest andre afcomen souden, met dewelcke beter te handelen mochte vallen, dat God geve. Amen.

Gister is een Hottentoos vrouw dichte bij 't fort op de candt van de revier onder wat op den ander gesmeten tackjens van de kinde verlost, sonder eenige hulp van mans off vrouwen, even off een onvernuftich beest was geweest, dit kindt datelijck selffs reynigende ende overal wel dapper met koedreck smerende ende

swart maeckende, was anders alsoo blancq (gelijck mede de moeder) als een bruyn jeudinneken, 'twelck datelijck sonder ergens mede te bewinden (op een velleken hebbende) aen de borst lagh. De moeder ende vader van ons troggelende, ende ten dien eynde heden oock in 't fort comende om wat broot ende tabacq, dat hun gaven, nevens een dronck wijn etc., daer se wel verblijdt ende redelijck flux ter been datelijck weder mede buyten nae haer hutjen vertrocken, voor de minste regen off windt niet beschuth wesende.

21en do.

Smorgens mottich, nat weer, met westelijcke labber koelte, waerdoor wij uyt het steenvormen mosten scheyden ende in plaetse van dien 't volcq gebruycken om wat landt de wildernissen uyt te royen ende tot thuynen bequaem te maecken, daer het nu, mits 't vochtige weer, fraye tijt toe wordt; ende is op dato den hoveniers vrouw van een jongen soone in de craem gecomen.

22en ende 23en do.

Weer ende windt als vooren, mitsgaders niet sonders gepasseerd als dat wij raepen, wortelen, cool ende andere moescruyden dese weecke weder gesayt hebben van ons nieuw gewonnen saedt; wesende de bay oock doorgaens vol walvissen, jammersijnde dat men geen gereetschap noch persoonen heeft om te vanghen, alsoo 't er alle daghen goet weer ende vermits de coude oock nu de beste tijt toe is.

Pinxterdagh den 24en do.

Vuyl, regenachtich weer ende Westelijcke coelte.

25en ende 26en do.

Heel schoon, helder, sonneschijn weer, windt als vooren. Ende alsoo de cool ende andere moescruyden in den thuyn vrij aen beginnen te verminderen, vermits, 't sedert 3 à 4 maenden herwaerts, alle dagen 2 mael daervan voor al 't volcq geschaft is geworden, sulcx datter voor d' aencomende schepen wel haest niet veel overschieten soude, cun-

nende mede, wat debvoiren daerom aenwenden, oock weynich vis gevangen worden, ende nochtans (soo men den nodigen arbeyt continueren sal) nootsaeckelijck de luyden den buyck dient gevult, - soo sijn wij heden eens wat t' landwaert uytgegaen, omme te sien, off door den regen (eenige daghen nu gehadt) de suyringh ende mosterbladen (op sommige plaetsen in 't wilt wassende) oock wat beginnen op te schieten, om daervan, in de plaetse van de moescruyden ende thuynvruchten, 2 mael daeghs met wat gort ende vleys, warmoes voor 't volcq te coocken; wordende de ingesouten vogels (van d' eylanden gehaelt) smiddachs geschafft, ende smorgens ende savonts warmoes van cool ende ander cruyt uyt den thuyn, mitsgaders Sondach ende Donderdachs ordinaris raepen ende wortelen, die mede alle ten eynde raecken. Edoch staet geschaepen (met Godt de voorste) over 3 à 4 maenden soo veel van 't selve wel weder te hebben, als alsdan ende voortaen uytten goeden sal cunnen gheoirbaert worden, alsoo 't geene eenigen tijt herwaerts gesaeyt hebben, soo treffelijck opcompt, dat een lust om te sien is. Ende sijn noch alle dagen wacker besich om de thuynen (jegenwoordich stijff vier morgen groot) voort voll te saeyen ende planten, mitsgaders oock omme noch meer landt te prepareren om 't saet in te brengen, dat met d' eerste schepen verhopen uyt 't patria te crijgen.

Ten eynde voorz. dan uytgegaen sijnde, hebben op verscheyde plaetsen de suyringh bevonden fray op te comen, maer de mostert noch niet, des ordre stelden om door 2 man alle daghen wat van de suyringh te laten haelen, ende uyt de thuynen soo veel ander groen daerbij te doen als sal mogen bij gebracht worden, om 't volcq noch mede te spijsen ter tijt nader ontseth van d' een of d' ander plaetse becomen.

27en do.

Smorgens noch al even schoon, helder, sonneschijn weer.

28en, 29en ende 30en do,

insgelijcx, sulcx dat wij alle dese dagen fray hebben cunnen besich wesen met steenvormen, 't landt te prepareren om te bouwen, gelijck op dato, oock al stijff ½ morgen met omspitten claer gecregen, hebben besaeyt met nieuwe tarw, verleden saysoen hier gewonnen, omtrent twee schepels in alles.

Heden wierdt de Commandeur Riebeeck aengedient, dat eenen Gijsbert Jansz. van Haverbeecq, van Haerlem, bosschieter, in de wandelingh toegenaemt Schout, op den 7en deser, daeghs voor 't vertreck van 't galjot de Roode Vos, sich had laeten ontvallen, dat een man wist, die met 2 messen op hem Commandeur gingh, ende geseyt had als 't weder soo gaen sal als verganghen jaer, dat men soo weynich t' eeten crijgt ende evenwel wercken moeten, soo sal ick de Commandeur daer voor eerst de rest mede geven etc. 'Twelcke oock aengehoort hadden Jan Matthijsz ende Adriaen Leerbrouck, matrosen, mitsgaders Jan Jansz. van Nijkerck, soldaet, dewelcke alle drie voor den raedt geroepen wordende, sonder eenich tegensegghen openbaer verclaerden waerachtich te wesen, dat Schout hadden hooren seggen een persoon wist die met 2 messen op des Commandeurs lijff gingh. Des gemelten Haverbeecq mede lieten compareren, die terstont bekende sulcx tegen de voornoemde persoonen vertelt te hebben. Hem dan vraghende nae de man, antwoorde cortelijck, dat het was Jos. Danielsz. van Veurne, bossr, hier te lande gecomen ao 1652 in April met jacht de Goede Hoope, in de wandelingh toegenaemt Doctor, welcke voor desen onder goede belooninghe sijn dienst wel had gepresenteert met d' inwoonders t' landwaert in te reysen om de spraeck te leeren; edoch daertoe

naderhandt van ons aengesproocken wesende om ten dien eynde conditie te maecken, wederom gerefuseert. Voorz. Haverbeecq wijders vragende, hoe 'tselve was comen te weten, verhaelde, dat omtrent 5 a 6 weecken geleden om koemest in 't landt beneffens andre wesende gesonden, in 't wederom comen met den gemelten Jan Daniels vooruyt hadden sitten rusten, ende alsdoen gesien, dat 2 messen op den bandt van sijn broucq in eene scheede sach steecken, ende gevraeght: ‘wel, Doctor, wat beduyt dit, dat ghij 2 messen draeght’? waerop den Doctor had geantwoort: die passen op de Heer (denoterende den Commandeur van 't fort) sonder yts anders meer.

Waerop staende voet de Doctor voor den raedt is geroepen ende hem 'tselve voorgeleyt sijnde, ontkende eerst, dat noyt een mes bij sich had gedragen, veel min 2, ende dat oock genighe de minste oorsaecke en hadde offte wiste, waerom sulcq quaet op de Commandeur in 't sin soude hebben, alsoo noyt slach off quaet woort van denselven hadde ontfangen etc. Edoch denselven voorstellende den tijt wanneer ende met offte tegen wie de gemelte woorden gesproocken had, begond te bekennen dat op die tijt, doe om koemest waeren, in 't wederom keeren met voorhaelden schout vooruyt was gaen sitten ende rusten, ende alsdoen oock 2 messen op sijn bogbandt drouch ende gedraghen had sedert sijn compste van 't Dassen-eylandt, daer se gebruyckt had om robben te villen. Item oock dat do schout hem gevraeght had, wat met die messen deed, maer dat soude geantwoort hebben: ‘die passen op de Heer’, wiste niet. Hem wijders gevraecht off Schout het dan looch, seyde neen! maer wiste niet dat die woorden gesproocken had. Andermael vragende offt Schout loogh, antwoorde: ‘dat segh ick niet, maer ick weet ook niet dat ick soo geseyt hebbe’. Edoch vorders

sich bedenckende, seyde: ‘icke hebbe misschien gemeent, dat de messen tot des Commandeurs dienst waren, als hij somtijts uytgingh om esperges te snijden, die op veele plaetsen in 't wilt wassen’, met diergelijcke frivole praetjens meer. Hem echter vorder vragende, off Schout het dan loogh, dat hij de woorden soude gesproocken hebben, ‘die (namentlijck de messen) passen op de Heer’, persisteerde bij sijn voorige antwoorde van dat het niet segghen conde, als sijnde hem uyt de memorie ontgaen. Ten laesten hem 't vuyr noch naeder aen de voeten leggende, ende bij sich voelende dat het met hem stondt te haperen, seyde op 't laeste, ‘gij liechtet als een schelm, want wij waren maer met ons tween, ende waerom ben ick niet soo eerlijck om geloofft te worden als gij’, bij 'twelcke bleeff volharden. Ende alsoo te vooren soo weyffelachtich had gesproocken, waeruyt presumeerden als eenigsints schuldig moste wesen, lieten hem, doctor, terstondt in een kelder onder 't cath1) vast stellen, omme met gelegentheyt nader te verhooren.

Sondach den laetsten May.

Stil, schoon, helder, sonneschijn weer, als de voorighe dagen, ende veele walvis in de bay; wijders niet sonders gepasseert als dat heden (mits 't hooghe springh) lieten afloopen de gemaeckte chiampan, langh 32 ende breet 8 voeten, te dienen om south, houdt, koemest ende ander dingen van de reviere nae 't fort te voeren.

Junius Ao 1654.

Primo do.

Smorgens even schoon weer ende wint als voren. Hielden ons met dit mooye weer wacker besich aen 't steenvormen, ende noch meerder thuynen te prepareren, mitsgaders deselve met slooten te omgraven.

Op dato openbaerden sigh noch, dat den doctor tegen den quartiermeester Jurien Roode soude geseyt hebben, ‘als men mij op 't Dassen-eylant weder soo soude willen aenpressen in 't robbenvillen etc., soo sal icker liever een oft 2 't oor stooten, ofrte sij sullen 't mij doen.’

2en do.

Noch al schoon, helder, sonneschijn weer met stilte, ende op den dach een labber luchjen uytten W.Z. Westen.

3en, 4en en 5en do.

Idem, ende de bay doorgaens vol walvissen.

6en do.

Smorgens stormigh, regenachtigh weder ende wint van den N. Westen, soodat qualijck ymand conde buyten kijcken om yts te doen, beginnende tegens den avondt heel te bedaren.

Heden heeft den quartiermeester Jeuriaen Rode onder ede verclaringh gedaen, dat Jan Danielse van Veurne over eenighe tijt aengesproocken ende gevraecht hebbende, waeromme hem achter den rugge so hadde geblameert ende gevloeckt, onder andere hadde geseyt, ‘als men mij wederom op 't Dassen-eylant soo soude vexeren aen 't robbenvillen etc., soo sal icker een off 2 op 't oor nemen’, waerop gemelte quartiermeester repliceerde: ‘wel, doctor, dat denck ick emmers niet’, op 'twelcke hij, doctor, weder hadt g'antwoordt: ‘ick noem niemant,’ daer mede deurgingh.

Op dese verclaringe lieten den doctor weder voor ons comen ende op 't interrogatorium verhoren; maer onkende de verhaelde verclaringe in allen deelen wel expresselijck, excepto dat den quartiermeester hem hadt aengesproocken ende gevraecht, waerom hem achter de rugge gevloeckt had, bekende waerachtigh te wesen, maer dat soude g'antwoort hebben: ‘ick sal der een of 2 op 't oor nemen’, ontkende als voren wel expresselijck. Ende alsoo onder andre seyde, dattet in des barbiers huys was geschiet en na sijn meeningh

dachte door ymant van deselve haer woorden wel waren gehoort, soo lieten den opper- ende ondermeesters roepen ende vragen watter off wisten, maer deselve verclaerden eendrachtelijck nergens van te weten; sulckx dat den gevangen tot nader gelegentheydt weder in hechtenis wierd gebracht.

Sondagh den 7en do.

's Morgens goet weer met betrocken lucht ende westelijcke windt, tegen den avondt regenachtigh.

8en do.

Regenachtigh weer ende windt als vooren. Namen weder een stuck lants, voor langh 34 ende breet 24 roeden rijnlants, om claer te maken tot bebouwinge, steeckende het in 't viercant aff, daer aenstellende eenige met schoppen, spaden, picken ende houwelen, om met sloten voor eerst t' omgraven ende de wildernissen uyt te royen etc., moetende het steenvormen, mits 't regenachtigh weer, stil staen, waeromme het thuynen in de plaetse waernemen, dat in drooge tijt om de hardigheydt van de grondt niet wel te doen is.

9en do.

Wat beter weer, de windt westelijck als de voorige dagen. Desen nacht was des Commandeurs besloten bottelery bestolen, soo van wijn, ham, boter, kaes, eyren etc., ende en costen den dieff noch niet gevonden worden, schoon daer al wat moeyten om gedaen wierd.

10en do.

Schoon, helder, sonneschijn weer, ende 't luchjen als voren westelijck. Lieten op dato den gevangen Jan Danielsse van Veurne ten derde male weder voor ons comen, om op interrogatorium weder verhoort te worden, ende alsoo hem nu aengeseght wierd de waerheydt niet langer te verhelen, nochte den raedt met frivole omwegen te traineren ende abuseren, oft dat men hem sulckx door pijne soude doen doen, soo heeft deselve opentlijck bekent dat geseyt

had, ‘die messen passen op de Heer,’ edoch de meeninge niet sijnde om den Commandeur daer eenigh 't minste leet mede te doen, maer om hem ende d' Ed. Compie daer mede te dienen, daer se te passe mochten comen etc.; ende aengaende de woorden: ‘ick saler een oft twee op 't oor stooten’, gesproocken tegen den quartiermeester Jeurien Roode, bekende mede opentlijck uyt, maer sulckx was te passe gecomen, dat te samen hadden gesproocken van de onfatsoenelijcke bejeginge van den corporael Jan van Gulick, die hem met sijn droncken hooft geduyrich hadde geslagen, nietjegenstaende dat soo wel als andere sijn werck hadde gedaen, ende dierhalven deselve woorden door mismoedicheydt gesproocken, met verclaeringe nooyt de minste gedachte tot sulck quaet gehadt, biddende den raedt wijders om vergiffenisse over 't quaet, dat aen de verhaelde woorden gesproocken hadde.

11en do.

Goet weer ende wint als voren met betogen lucht. Begonnen van dage met de hier gebacken steen d' eerste mael te metselen aen 't woonhuys aen de rechter handt van 't Catt, op een kelder stellende, sijnde fraye roode steen even als leytse steen.

Voor den middach retourneerde van St. Helena, Gode loff, hier weder wel ter rheede 't galjot de Tulp, den 20 passo van daer vertrocken, dat extraordinaire spoedigh ende in 3 weecken wel overgeseylt is, mede brengende uyt de retourvloote (aldaer gevonden) tot provisie in onse soberheydt .......... rijs, 2 kisten witte suycker, 2 baeltjes taruw, 28 ℔ was, nevens wat specerijen van folie, neuten etc., ende eenige cleetjes ende schoenen voor 't volcq, mitsgaders wat oudt seyldoeck ende tinwerck. Hadden gehoopt wat meer rijs, nevens oock wat bonen, cadjangh ende aracq te becomen, maer hadden deselve, volgens 't schrijven van den Commandeur Kemp ende 't rapport van den on-

dercoopman Verburgh, niet meer cunnen misschen, alsoo geen boonen gehadt ende alle hare cadjangh soo verdorven waren geweest, dat deselve vóór hun arrivement aen St. Helena al hadden moeten overboord werpen; sulcx dat wij hiermeden noch al sober ende maer voor omtrent noch 2 maenden, nevens 't gene daer bij hebben, geprovideert blijven. De gemelte retourvloote, bestaende in de 6 schepen Phenix, Orangie, Salmander, Leeuwin, Coningh Davidt ende Avontsterre, op 19 January passo van Batavia gescheyden, waren den 24en do seer voorspoedichlijck buyten Sundae-Straeten, ende 't lant deser Cabo den 27en Martio in 't gesighte, mitsgaders den 2en April met een Z. Ooste topseyls coelte verbij ende alsoo geduyrigh met moy weer geseylt hebbende, den 18en desselven maents April voor St. Helena ten ancker geraeckt, daer ons galjot, den 23 April van hier gedespecheert, haerlieden den 6den May daeraen was bijgecomen met onse advysen ende secrete ordre van de heeren bewinthebberen, pr do galjot op den 18en April hier gecomen, waerover hun den Commandeur ende opperhooffden van de vloote (volgens derselver schrijven) vrij hadden verblijt, hebbende voor de gansche vloote schoone ververssinge van verckens, appelen, lemoenen, groente ende water aen St. Helena na wensch becomen; verwachtende noch de 2 retournerende schepen Prins Willem ende N. Rotterdam, die op den 20en April noch niet verschenen waren, van meeninge sijnde tot ultimo April daerna te wachten ende dan, niet verschijnende, onder hun sessen hare g'ordonneerde reyse na 't lieve vaderlandt te vervorderen. Den bouckhouder Fredrick Verburgh door ons aen den Commandeur der gemelte vloote gecommitteert sijnde geweest om eenige provisie in onsen soberen staet uyt deselve te procureren, quam met de qualiteyt van ondercoopman

wederom, hem bij denselven Commandeur en breeden Raedt op sijn versoeck toegeleyt, om met eenen oock alhier als 2e persoon sijn dienst waer te nemen ende alsoo aen denselven bequaemheyt ende capaciteyt genoegh hebben bevonden, mitsgaders sigh doorgaens vrij iverigh in den dienst van d' E. Compie ende van den aenbeginne alhier wel heeft gecomporteert, soo hebben hem daervoor oock g'accepteert, met hope dat sigh hetselve noch vorder waerdigh maecken sal.

Wijders gesien, dat wij (als voorseyt) noch al vrij sober van victualie voorsien blijven, ende dat den schipper van 't galjot de Tulp wat rijckelijck in sijne dispensen valt, soo hebben denselven Verburgh ende den sargeant deser fortresse gecommitteert, om do galjot eens scherpelijck te visiteren ende van alles goede ende perfecte notitie te nemen, omme wat naeuwer ordre op 't schaffen te stellen etc., ende met eenen den schipper gelast alle sijn inhebbende goet voor de Caep te ontladen ende aen landt te brengen.

12en do.

Goet weer ende wint als vooren. Begon 't galjot sigh t' ontlaeden.

13en do.

Idem, dysigh weer ende 't luchtjen voors. Is de visite van 't galjot in 't werck gestelt, daer seer sober victualie in bevonden, veroorsaeckt omdat den schipper aen St. Helena soo wat royaele man gespeelt heeft met overgeven van broodt, gort, erten ende andere provisien meer, waerdoor oock gecauseert heeft, d' opperhooffden van de retourvloote dachten datter hier soo sober niet gestelt was, als door Fr. Verburgh, van ons derwaerts gecommitteert, geremonstreert wierd, ende daeromme te minder hebben willen overlangen: want wel soo veel broot aen de retourvloote heeft gegeven, dat 't galjots volcq daer noch wel 3 maenden soude mede gestreckt hebben, ende nu niet meer als noch maer 2 vaten broot heeft, nevens andre provisien

naer advenant. 't Hadde beter geweest, dat die voor ons Verburgh ende aen de retourvloote overgegeven provisie hier gelaten hadt, omme de swaer arbeydende luyden de buyck mede te vullen; maer heeft hier aen laten blijcken, dat weynich op de behoorlijcke mesnagie past: des hem oock ordre op schaffen hebben gestelt, omme sigh voortaen na te reguleren, ten eynde reeckeningh mogen maecken hoe langh sullen mogen strecken, ende ingevalle jegenwoordigh de voyagie na Batavia moeste doen, souden hem qualijck cunnen daertoe provideeren.

Sondagh den 14en do.

Weer ende wint als vooren.

15. 16. 17 ende 18 do.

Noch al goet weer ende wint als vooren. Heden is bij den raedt geresolveert, gemerckt wij per de Tulp uyt de retourvloote van St. Helena niet meer als 2½ lasten rijs hebben becomen, waermede niet boven 1 ½ off 2 maenden cunnen strecken, 't selve galjot mede na Madagascar te senden om wat meerder rijs, opdat wij, oft 't galjot de Roode Vos (8e Mey ten dien eynde oock derwaerts geschickt) ongeluck overquame, sulckx Godt verhoedde, noch eenigh secours op dit galjot te verhopen mochte hebben; edoch met ordre omme empassant eerst desen hoeck om langhs de custe alle havenen, bayen ende rivieren t' ontdecken ende ondersoecken wat handel overal oft ergens ter proffijte van d' I. Compie mochte te doen vallen tot Rio des Reys, op 25 graden leggende, incluys, omme onsen heeren meesters per d' eerste hier aencomende retourvloote daervan eenigh seecker advys te mogen geven, van welcke Rio des Reys dan na gedaen ondersoeck voorts op Madagascar sullen versteecken ten eynde voormelt, ende was meer bij resolutie largo g'extendeert ende pr instructie d' opperhooffden van 't gemelte galjot de Tulp t' haerder narichtinge ampel in mandato te geven.

19en en 20en do.

Noch al even schoon weer, treffelijck te passe comende op ons metselwerck aen de nieuwe woonhuysen, met Caepse gebacken steen onder handen hebbende.

Sondagh den 21en do.

Weer ende wint als vooren westelijck, met een bijsondere soete aengename lucht, soo 't nu eenige dagen harwaerts oock heeft gecontinueert, fray comende op 't gene gesaydt ende geplant wort, als sijnde deese weecke partye wortel, rapen ende bietwortelen, alsoock slae ende andere moescruydensaet in d' aerde gebracht. Op dato is 't laeste broot tot rantsoen aen 't volcq uytgegeven, elck 2½ ℔ voor den ganschen weeck, soo se nu wel 3 maenden langh maer gehadt hebben, ende ingevalle 't galjot de Tulp soo spoedige reyse en hadde gedaen, souden 't nu t' eenemael t' eynde bot wesen, gelijck oock haest sullen sijn met de 2½ lasten rijs, per 't selve van St. Helena uyt de retourvloote becomen, alsoo daermeden niet boven 5 à 6 weecken van nu aff sullen connen streeken, hoe naeuw het oock overleggen, sulckx dat, ondertusschen geen ontset comende, daertegen voor ons alhier een soberen tijt staet te worden.

22en do.

Noch al even schoon weer. Is op dato Jan Danielss van Veurne bij den Raedt gecondemneert om gekielt te worden, nevens een bannissement van 6 maenden in de kettingh ende confiscatie van 3 maenden soldye t' appliceren, naer uso, over dat 2 messen op den Commandeur van 't fort gedragen had, ende andere meer gedreyght op 't oor te stooten etc.

23en do.

Heel mooy weer ende wint als vooren. Is voorhaelde sententie aen 't galjot de Tulp ter executie gestelt.

24en do.

Goet weer met betogen lucht ende N. Westelijcke wint; maer tegen den nacht begond heel hard uyt den selven hoeck te wayen ende regenen,

25en do.

noch al aenhoudende, met groote stortregen ende harde N. Westelijcke winden, waerdoor g'obsteert bleven d' opperhooffden van 't galjot de Tulp, niet cunnende aen landt comen, heden haer despeche te geven.

26en do.

Beter weer ende wint sacht westelijck. Gaven op dato de gemelte opperhooffden haer afscheyt.

27en do.

Heel vuyl, nat, regenachtigh weer ende westelijcke wint, waer door 't galjot noch niet coste uyt de bay 't seyl gaen.

Sondagh den 28en do.

Idem.

29en do.

Nat weer ende wint als voren. Wierd ons op dato aengedient, dat eenen Evert Barentssen van Groeningen, soldaet, partye gort uyt 't magasijn gister avondt (onder 't gebedt) soude gestolen hebben; denwelcken daerover geroepen wordende 'tselve eerst ontkende, edoch naderhant (op belofte van vrijdom) beleedt ende verhaelde daertoe van eenen Hendrick Jeuriaense, van Swartsluys, aengeraden te wesen, ende wes meer bij sijne geteyckende confessie g'extendeert, aen welcke gort noch verscheyden persoonen hadden geherideert, edoch met verclaringe gesamentlijck, dat niet en wisten, waer deselve van daen gecomen was, anders als dat se den voorhaelden Hendrick Juriaense na sijn segge hadde gecregen van 't galjot de Tulp. Denselven derhalve geroepen wordende, beleet saecke in alles, ende datter noch meer verburge was als wij noch wisten, 't welcke op de plaetse ons aenwijsende oock gevonden wierd, ende dierhalven desen Hendrick Juriaense, den auteur van dese dieverye, nevens eenen Eldert Jansse van Oostvrieslandt, op schiltwacht hebbende gestaen om 't feyt te plegen, daer se op in apprehentie namen, omme ondertusschen na 't een ende ander noch nader ondersoeck te doen.

30en do.

Noch al nat ende vuyl, regenachtigh weer.

Wierd ons oock aengedient, dat gemelte Hendrick Juriaense eenen Drick Haesjes hadde gepersuadeert sijn maet den hoenderwachter te corrumperen, omme van de rijs ende gort, die voor de hoenders gegeven wierd, gedeelte aff te houden, gelijck oock geschiet was; ende desen Haesien bekende, dat eenige malen daervan voor haer drien gecoockt hadde, maer noyt om gedacht soude hebben, ingevalle daertoe van gemelten Hendrick Juriaense niet eerst ware aengesproocken geweest etc., alles breeder blijckende bij confessie daervan voor ons gedaen; in somma aen alle omstandicheden bemercken, desen Hendrick Juriaense principael autheur van alle de voorhaelde dieverye is.

Julius Ao 1654.

Primo do.

Heel nat, vuyl, regenachtigh weer ende harde westelijcke stormwinden, welcke dese verleden nacht soo vehement hard hadden gewayt met soodanige groote slagh- ende stortregen, dat al de thuynen onder waren gevloeyt, als cunnende de rivieren ende gemaeckte sloten 't affloopende water niet verswellegen, in voegen groote moeyten ende armoede hadden eer 't landt weer droogh cregen, daer veel jongh opcomende aertvruchten weghgespoelt ende verdurven waren, tot geen cleyne schade.

2en do.

Noch al even nat, regenachtigh weer ende wint uytten Noord-Westen. Op dato sijn de verhaelde delinquenten bij den Raedt gesententieert, namentlijck Hendrick Juriaense aen 't galjot de Tulp gekielt ende gelaerst te worden, ende Eldert Jansse 3 mael van de rheede te vallen, nevens 100 slaghen voor de mast, mitsgaders Fredrick van Loenen, Ysacq Sybrantse ende Meus Jansen, elck met 50 drooge slagen gelaerst te worden, over de dieverye ende mede heelderye gepleeght aen gort, gestolen uyt Compie magasijn,

als voren verhaelt ende bij de sententie (heden oock g'executeert) wijtlopigh g'extendeert.

Door dese continueerende harde Noort Westewinden can 't gemelte galjot, tot bevorderinge sijner gedestineerde voyagie, niet buyten de bay raecken; ende wort de victualie ondertusschen vast mede vrij sober t' onser groote becommeringe.

3en do.

Noch al even nat, regenachtigh, ongestuymigh weer ende wint uytten N. Westen; 'twelcke s' nachts begond op te houden ende een luchjen te coomen uytten Z.Z. Oosten, waermede 't galjot de Tulp onder seyl gingh ende fray uytte bay geraeckten; d' Almogende wil hem een geluckige voyagie verlenen, ten eynde deselve, na gedaen ondersoeck langhs de custe desen hoeck om van Madagascar (derwaerts alsdan mede gedestineert is), ons wat rijs toe brengen mach, daer hier seer nae gevast wordt, ende bij noch maer 5 à 6 weecken achterblijven van schepen, wel in de uyterste noodt van honger mochte comen te vervallen, alsoo de vruchten uytte thuynen dagelijckx oock soo veele opgegeten ende geconsumeert worden, dat qualijck langer weten meer bijeen te schrapen.

4en do.

's Morgens betogen lucht ende variabele coelten dickwijls met stilte. Sagen 't gemelte galjot onder 't Robben-eylant noch g'anckert leggen, maer op den namiddagh ginght weder t' seyl ende geraeckte fray t' zee.

Sondagh den 5en do.

Schoon, helder, sonneschijn weer ende wint noorlijck. Waren weder partye Hottentoos (meest van Herrys g'allieerde) bij 't fort geweest, tijdinge brengende, dat eenige andere inwoonders diep uyt 't landt met veele beesten ende schapen op comende wege herwaerts ende genegen soude wesen met ons te handelen, 't welcke ons in dese jegenwoor-

dige sobere tijt niet qualijck te passe comen soude; maer oft niet weder een leugentijdingh sal wesen, gelijck se ons dickwils wel plachten te brengen, sal den tijt leeren, ende soo se dan oock al comen, sullen wij, mits mancquement van plaetcoper, geen koebeesten, maer niet als schapen voor 't ons noch onderhebbende dun coperdraet handelen; cunnen derhalven om 'tselve oock vrij blijven verlangen na schepen uyt 't patria.

6en do.

Fray weer ende wint als voren, soodat weder wat werck coste gedaen worden, insonderheydt aen 't metselen ende incruyen van gevormde steen in den 2en steenoven, daer al goede partye hout staende de verleden vochtige dagen toe bij den hant gebracht is.

De voors. Hottentoos hadden gister al het touwerck ende de dregge van de chiampan affgestolen ende weghgevoert, die in de riviere vol riedt lach, hoedanich sij het meest altijt claren, niet ophoudende van haren schelmstucken, hoeveel goets hun oock doorgaens van ons gedaen wordt; dierhalven om met haer in geen onmin te geraecken, ons goet ende personen noch al beter sullen moeten bewaren, want haer daeromme qualijck te bejegenen, soude soodanige beschroomheydt onder haer causeeren, dat se noyt meer souden derven met vee ofte eenige andere coopmanse aen 't fort te comen: des oock allen 'tselve ongemerckt lieten passeren sonder eens te laten blijcken, datter van wisten, omme haer te meer van de Neerderlanders goedaerdicht te doen geloven, ten eynde bij offrerende occasie hierna te beter gelegentheydt mochten becomen omme d' een oft d' ander tijt eens van alles revengie ende guarant van haer te moghen halen, soodanigh dat noyt meer verlangen behoeven te hebben om vee van hun te handelen, daer het oock, soo langhs soo meer bemercken, toecomen moeten sal, eerse ons sullen willen met vreden laten: want gister oock wel bijna

met hun honderden wel gewapent tegen 't geberchte omtrent de koebeesten waren geweest, om die weder wegh te steelen; maer alsoo wij daer 7 à 8 musquettiers doorgaens bij hadden, dorfden deselve niet aen doen.

7en do.

Schoon, sonneschijn weer ende stilte, hebbende dese als oock gisteren nacht lustigh gerijpt. Omtrent 8 uyren des smorgens quamen d' uytkijckers tijdingh brengen, dat een seyl hadden gesien achter den Leeuwenbergh, daer wij nae toe gaende 'tselve oock alsoo bevonden, slaende van wegen de stilte sijn seylen tegen de mast: sulckx dat desen dagh niet coste binnen comen.

8en do.

Schoon weer ende weynich wint als voren, was 't gemelte schip smorgens vroegh dicht voor de bay comende omtrent den middach binnen, als wanneer 't bevonden te wesen een Engels scheepken, genaempt den Coopman, van omtrent 70 lasten, genomen van de Goutsblom aen St. Vincent op den 15en April passato, doen se daer om ververssinge ter rheede quamen, geladen geweest met niet anders als 42 esels, welcke de Engelse meenden aen de Barbados te brengen, ende d' onse daer al te samen weder hadden aen landt geseth op 3 stucx na, die se beneffens een paert meende hier aen de Caep te brengen; maer waren onder wege gestorven, mitsgaders al d' Engelse vrij gegeven ende met hun boot laten vertrecken nae de Barbados, behalven 4 à 5, die haer in dienst van d' I. Compie hadden laten aennemen.

Gemelte jacht de Goutsblom 28 January passo in compie met 't galjot de Botterblom uytgelopen ende den 20en April van St. Vincent gescheyden, was achter om een extraordinaire vehemente storm bejegent, in dewelcke de Botterblom van haer was geraeckt, vresende dat daer verongeluckt sal wesen. Hadden aen

St. Vincent maer heel weynigh ververssinge becomen, waeromme jegenwoordigh vol sieck ende scheurbuyckigh volcq was, ende eergisteren bij de1) vant Engelsen prijsje noch onder 't landt alhier gesien.

Dit Engels scheepjen hadden mede genomen op bedenckinge, dat het mits sijn beseyltheydt ende bij vermissinge van de Botterblom, hier aen de Caep d' I. Compie wel mochte dienstigh wesen, ende dierhalven gemant met 17 coppen, daer, 't Gode loff, heden wel ter rheede is g'arriveert, sijnde oock een recht slagh om hier te gebruycken; weynich oft niet grooter wesende als 't uytgevaerde jachtjen de Goede Hoope, wenschten maer, dat het 8 dagen vroeger hadde becomen om beneffens de Tulp tot ontdeckinge van de custen desen hoeck om, mede te hebben mogen laten gaen.

Weynich na den middach wierd de Goutsblom gesien even boven 't Robben-eylant, edoch coste vermits de stilte heden niet binnen comen, maer quam noch voor den avont een sloep van hem aen 't fort met een briefken aen ons van inhoudt als d'onderstaende copie dicteert.

Mijnheer ende Commandeur Johan van Riebeeck.
Alsoo wij hier omtrent 4 dagen in groote stilte ende mist, alsmede eenige dagen in storm ende contrarie winden voor de bay gedreven hebben, hetwelcke seer droevigh voor ons heeft gevallen ende de reyse lange heeft geduyrt, soodat wij ons tegenwoordigh bevinde t' eenemael sonder ververssinge, ende geve maer 6 mutsjens water daeghlijcks tot rantsoen aen yder persoon over 't geheele schip, ende hebben al dartigh dooden, daervan op gisteren 4 sijn overleden, d' eene
wesende hr Willem Willemse Bennex, adsistent. Voorts soo is mijn vrindelick versoeck aen uwe Ed., dat uwe Ed. gelieve ons op het alderspoedichste ververssinge te laten toecomen, soo van versch vlees, groente ende diergelijcke nootsaeckelijckheden; sullen middeler tijt ons uyterste devoir doen omme met den eerste in de bay te comen, ende bevele uwe Ed. in de bescherminge des Almogende.
Diensv.
Bij welcke missive vernemende hare veelvoudige siecken ende grooten noodt om ververssinge, lieten datelijck een mande met salade ende 2 goede sacken vol cool gereet maecken, daerse
den 9en do, fray labber uytten N. Westen coelende, smorgens vroegh weder mede na boort sonden, nevens navolgende briefken, luydende van woort te woorde als volcht.
Eersame, discrete, goede vrint, schipper Symon.
Wij hebben u briefken met desselfs sloep gister avondt wel ontfangen, ende daeruyt verstaen ul. noot om water ende ververssinge etc.; waerover hier voornemens waren ul. met al onse ende 't Engels schips vaertuygh, nevens 30 à 40 man bij te comen, soo 't hadde stil gebleven als gister, om u gemeender macht als dan voort binnen te boucheren. Maer alsoo 't jegenwoordigh redelijck uytte westelijcker hant coelt ende voor de wint is om binnen te comen, hebben 't als nu onnodigh ofte te vergeefs achtende, g'excuseert, maer ingevalle de wint weder gaet leggen, hopen ul. alsdan ten dien eynde bij te comen. Senden derhalven met u eygen sloep voor eerst tot ververssinge toe 2 goede sacken vol cool ende een mande met salade, nevens een can met carnemelck; hoope dat eer 'tselve
geconsumeert sal sijn, ul. hier ter rheede te hebben, omme dan vorders te ververssen na behoren. Niet anders als hertelijck gegroet van - ende was onderteyckent
UE. goede vrint
jan van riebeeck.
In 't fort de Goede Hoope den 9en Julij 1654.

Wij sullen 't Engels scheepjen laten vuyren oft ghij bij dagh niet coste binnen comen, alsdan bij nacht daerop te mogen inlopen; pr memorie.

Ende na den ........ comt 't jacht de Goutsblom, Gode loff, hier wel ter rheede ....... scheurbige1), daer ten eersten ........... sonden.

Met do schip bequamen verscheyden gereetschappen ende andre nodicheden, ons treffelijck te passe comende, maer gaer weynich victualie, sulckx daer noch al sober versien blijven, insonderheydt van dagelijckse cost, als gort ende erten, alsoo niet meer becomen dan 4 vaten gort ende gansch geen erten, die hier bij 't magasijn oock voor geen 3 à 4 dagen meer hebben, ende dierhalven met 't volcq van 't schip noch al samen eeten moeten van de cool ende moescruyden uit den thuyn, daerdoor de continuatie groote schaersheydt in de ververssinge voor dit schip maeckt, en soo der meer schepen aencomen sonder ons te cunnen provideren van dagelijckse cost, hier voren genoempt, staet geschapen dat seer soober sullen cunnen verversschen: want als wij 't door noodt dagelijckx moeten ons volcq laten opeten, cander ingevolge weynich voor de aencomende schepen overschieten.

Den schipper rapporteerden ons, dat eenige dagen

verleden noch een schip onder de wal hadt gesien, gelijck als sijlieden mede bijhoudende ende debvoir doende om hier aen te comen, en soo hij meende soude een Seeus schip sijn, wiens seylen oock al wat beswaerlijck omginge, daeruyt presumerende dat misschien oock vol siecken was; willen hoopen God de Heere 'tselve haest sal laten te rechte comen.

10en do.

Regenachtigh weer ende wint als vooren. Quamen heden eenige van Herrys g'allieerde met 4 magere koebeesten bij 't fort; maer waren der soo costelijck mede, dat met deselve tot geen handel te comen was; soeckende maer na boort te varen om aldaer hunne sacken ende buycken vol broot ende wijn te halen. Ende alsoo ons dese schelmen meermalen daermede bedrogen hebben, dat wanneer se aen boort geweest en haer genoegen van broot, tabacq ende wijn becomen hadden, met hun vee weder deur gingen, soo gaven haer te verstaen, dat als de beesten aen ons hadden verhandelt, souden toestaen haer aen boort lustigh te doen tracteren; echter dreven hunne beesten weder wegh: ofter mede sullen wederom comen, leert den tijt. Altoos sullen wij voor hunne oogen wacker monsteren met coper, tabacq ende cralen, die met dit schip becomen, als 't aen landt gebracht wort, om te sien oft daerdoor wat aengelockt mogen worden.

Heden eenige van ons volcq om hout te hacken ende wat suyringh te halen uytgesonden wesende, waren van de gemelten Hottentoos aengerant, mitsgaders 't hout hacken ende suyringh plucken belet; in somma worden langer hoe stouter ende sullen d' een of d' ander tijt onse tanden eens moeten laten sien. Edoch dient gewacht tot dat weder met duysende beesten hier omtrent sijn, ende ondertusschen hun in haer goet vertrouwen meer ende meer gevoet, om daerdoor te beter gelegentheydt aen te treffen niet

alleen tot behoorlijcke revengie over 't vermoorde cristen bloet, nemaer oock tot degelijck gurandt van onse gestolen beesten etc.

Desen namiddach lieten noch al de siecken ende scheurbige1), ontrent 60 man sterck, aen landt comen ende binnen 't horenwerck een goede tent opslaen, omme haer aldaer alle dagen tot ververssinge lustigh met cool ende ander warmoes sodanigh te tracteren, dat weder in der haeste, met Godes hulpe, op de been mogen raecken ende met 't schip mede na Batavia gaen.

11en do.

Vochtigh weer ende wint als voren. Begonden die van den Goutsblom eenige materialen te lossen, mitsgaders 't Engels jachjen wat te calfaten ende toe te maecken, sijnde bij ons vernaempt met de name van Caepvogel, in de plaetse van den Coopman, soo 't bij de Engelse genaemt is geweest. Heden wierd openbaer, dat eenen Jan Pietersz. Soenwater, de sael, daer dagelijcks 't gebet ende Sondaeghs 't sermoen gedaen word, over eenige weecken hadt opgebroocken, ende gestoolen seecker kist, toebehorende eenen Pieter Borgers, die opsight op 't Robben-eylandt heeft over de schapen, welcke gepleechde dieverye denselven Soenwater, voor ons geroepen wordende, sonder eenigh tegenseggen oock bekent heeft, ende dierhalven daerover vooreerst in apprehentie gestelt.

Sondagh den 12en do.

Guyr en cout windrigh weer uytten Z.Z. Oosten, met doncker lucht ende veele valbuyen over den Tafelbergh.

13en do.

Weer ende wint als boven, waerdoor geen goet uytte Goutsblom coste gelost worden.

14en do.

Weer en wint ut s. tot belet als voren. Op dato wierd ons aengeclaegt, dat eenen Willem Huytjes, de cruytkelder op de redout Duynhoop hadden opge-

broocken, ende daeruyt gestolen omtrent 8 mingelen brandewijn, die de captn des armes Jan van Harwaerden (op do redout 't commando hebbende) toebehoorden, ende daerinne, om wel bewaert te wesen, gebercht hadde.

15en do.

Heel moy sonneschijn weer, soodat nu lustigh wat gelost wierd uytte Goutsblom.

16en do.

Idem, ende is op dato Jan Pietersz. Soenwater gecondemneert, gegeesselt ende in de kettingh gebannen te worden, over begane huys- ende kistbraecke etc., als breeder bij sententie daervan gevelt.

Wijders gesien, dat de kruytkelder op de redout Duynhoop vergangen Sondagh opgebroocken ende daeruyt gestolen is omtrent ½ ancker brandewijn, toebehorende den captn des armes Jan van Harwaerden, die 't commando op gemelte redout bevolen is ende sijn brandewijn daerinne, om wel bewaert te wesen, verborgen hadt, ende dat deselven tijt niemant anders als eenen Willem Huytjes, op de gemelte redout is geweest, die oock savonts heel beschoncken is gevonden, waeruyt gesustineert wordt hij de gemelte dievery moet hebben gepleecht, te meer dewijle daerover van gemelte Harwaerden aengesproocken wesende, g'antwoordt hadde: soo hem die dagh eenige schade aen sijn goet was geschiet, dat het alles betalen wilde, sonder nochtans dat hij wil tot bekentenisse comen van 't faict; soo ist, dewijle tot 't selven geen volcomen preuve connen becomen ende gesien desselffs presentatie tot vergeldinge van de schade, dat goetgevonden is, den voorz. Huytjens (voor desen doch weghgelopen ende genouchsame dief geweest met stelen van compagns beesten en schapen ao passado) met 100 slaghen door den geweldiger te doen laersen, ende voor de waerde van de brandewijn hem op reeckeningh aen de voornoemden van Harwaerden te doen belasten.

17en do.

's Morgens weer en wint als voren, is de gemelte sententie ter executie gestelt, ende wierd op dato een schip onder 't landt gesien; cunnen vermits de stilte niet binnen coomen; maer kwam noch even voor den middagh de boot daervan aen 't fort met tijdinge dat het jacht de Haes was, comende over Mauritius, van Batavia den 7en Martio verseylt met rijs ende andere provisie voor dese plaetse, sulcx aen Mauritius oock gebracht hadden ende van daer op ....... verleden, gescheyden waren; ende alsoo vermits de stilte niet soude hebben kunnen binnen comen, sonden 3 gemande sloepen daer na toe om hem in de bay te boucheeren, gelijck geschieden, ende alsoo omtrent een uyr in den avont, Gode loff, wel ter rheede gesleept wierde. De Heere sij gedanckt over 't secours daerbij becomen. Heden stuyrde onse boot na 't Robben-eylandt met provisie voor de luyden aldaer, nevens eenige schoppen ende spaden om wat land claer te maecken, daer taruw ende ander saet op souden sayen tot nader preuve, dewijle de Z. Oosten winden daer soo hard niet wayen, ende daeromme gepresumeert wordt den taruw daer beter in te samelen sal wesen als hier.

18en do.

Fray, stil, warm, sonneschijn weer als voren. Quamen d' opperhooffden van 't gemelte jacht aen ons brengen de missiven van d' Ed. Heer Gouverneur-Generael ende Raden van India, mitsgaders oock van 't opperhooft van Mauritius, bij dewelcke bespeurde de goede sorge ende effecten van haer opgemelte Ed. over ons alhier, met 't senden van rijs, aracq ende andere provisie voor dese plaetse, daer al een goede wijle genoechsaem na gevast ende gehongert is.

Heden ruylden 5 koebeesten van Herrys g'allieerde, vrij duyrder als gewoon waren, om hun te meer aen

te locken, waeromme oock eenige op haer troggelende versoeck lieten aen de schepen varen met recommandatie aen de schippers om haer wat wel te tracteren ende de buycke met broot, rijs ende aracq oft wijn, op te vullen, ten eynde te meer gelegentheydt mochten crijgen om voortaen meerder vee aen te brengen; van welcke 5 beesten de Goutsblom één, 't jacht de Haes een halff ende 't jachtjen de Caepvogel een quart aen boort sonden, nevens cool ende ander groenmoes tot ververssinge etc.

Sondagh den 19en do.

Weer en wint als voren.

20en do.

's Morgens doncker deysigh, echter goet weer ende wint N. Westelijck, als de vorige dagen, soodat die van de Goutsblom ende de Haes wacker besich waren met lossen.

21en do.

Nat, regenachtigh weer ende wint ut s., treffelijck comende op de taruw, wortelen ende croten, vergangen weecke gesayt. Op den dach wat beter weer wordende, vingen de gemelte schepen weder dapper aen 't lossen; ende waren jegenwoordigh over de 60 personen, uyt de Goutsblom sieck en scheurbuyckigh aen landt gecomen, al 35 à 36 heel fris ende gesont weder na boort gevaren, mitsgaders de rest oock bijna heel op de been, soodat (met Godt de voorste) dese weecke al te maele heel fris te wesen ende niet een siecke of scheurbuyckige meer aen landt te blijven.

22en do.

Weer en wint als voren regenachtigh. Hebben heden den biddach gehouden bij d' Ed. heer Gouverneur-Generael ende Raden van India uytges. over gansch India ende alle plaetse onder de gehoorsaemheydt van deselve staende, achtervolgen haer Ed. resolutie daerover specialijck genomen in dato 10 Juny ao 1653, beneffens 't welcke wij oock Godt de Heere hebben gedanckt voor sijne bijsondere genaeden aen ons bewesen met het ontset van provisie etc., per de

Goutsblom uyt patria ende insonderheydt per 't jacht de Haes van India, boven vermoeden ende verwachtinge in onsen hooghen, bij den hongersnoot, becomen; voor alle welcke groote genade ende andere mildadigheydt, aen ons van tijt tot tijt betoont, als oock voornamentlijck in 't succes onser saecken alhier, denselven drieëenige Godt sij hoogh gelooft van Eeuwicheydt tot in alle Eeuwichheydt. Amen.

23en do.

Regenachtigh weer ende tamelijcke harde N. Weste winden als voren, sulckx dat heden van de schepen niets coste gelost worden; maer quam des namiddaghs, Gode loff, hier wel ter rheede 't langh verwachte ende al half deurges. galjot de Botterblom, met de Goutsblom te gelijck uyt 't vaderlant geseylt ende achterom door vehemente stormwinden van den anderen geraeckt, hoedanige ....... naderhant ende veele peryckelen doorgaens noch meer uytgestaen, ingevolge een seer penible reyse gehadt hadde; geen ander plaetse als St. Jago aengedaen ende aldaer maer 2 vaten water becomen hebbende, vermits haer de Portegesen geen verder acces hadden willen verlenen.

Met do galjot bequamen de dubbelde van d'advyse pr de Tulp ende Goutsblom al voor dato becomen, mitsgaders t' onser provisie 6 vaten meel ende 2 do broot.

Den schipper claeghde dapper, dat het galjot machtigh ongemanieert ende onbeseylt was, soodat het (hoewel daertoe van onse heeren meesters verordineert) ons hier gansch ondienstigh ende onbequaem sal wesen, ende dierhalven mede laten nae Batavia voort varen, alsoo doch aen 't Engels jachtjen de Caepvogel ende Tulp vooreerst genoech sullen hebben; waeromme de Roode Vos, oock wat onbeseylt ende derhalven hier op dese custe onbequaem wesende, mede voornemens sijn (als van Madagascar retourneert) na Ba-

tavia te schikken, ende ons met de Caepvogel ende Tulp, alle beyde snedigh beseylt endde gemanieert, te behelpen.

24en do.

Noch al even nat, ongestuymigh, vuyl weer, ende wint tot belet als voren.

25en do.

Idem.

Sondagh den 26en do.

Weer ende wint als boven; tegen den nacht viel der sulcke extraordinaire sware regen als noch oyt hier ervaren hebben, geduyrende meest de gantsche nacht.

27en do.

Wat beter weer sijnde, begonnen die van 't jacht de Haes wat rijs te lossen.

28en do.

Nat, vuyl, stormachtigh weer ende wint, tot belet als boven.

Idem 29en do.

30en do.

Wat bequamer weer. Waren de schepen wederom doende met ballast halen ende Haes sijn rijs te lossen etc. Gaven oock order aen de schippers van 't galjot de Botterblom, dewijle 'tselve, mits sijn onbeseylt- ende ongemaniertheyt, hier ondienstigh is, dat sigh oock soude gereet maecken, om met de Goutsblom ende Haes mede voorts na Batavia te varen.

Ultimo do.

Heel nat ende vuyl regenachtigh weer, wint Westelijck, waerdoor de schepen al weder niet costen lossen ofte yts gedaen worden.

Augusti Ao 1654.

Primo do.

Schoon, helder, sonneschijn weer, sulcks dat de schepen weer dapper besigh waren met lossen ende ballast halen.

Sondagh den 2en do.

Fray weer ende wint als voren. Heden viel de Walvispunt op d' eene sijde in, gelijck oock de wallen op noch eenige andere plaetsen, veroorsaeckt door den machtigen swaren regen, nu eenige dagen gehadt, ende principael oock omdat de wallen,

vermits de Engelse oorloge, vergangen saysoen wat haestigh opgehaelt waren, met veele groote harde cluyten eerde, die der, als clipsteenen soo hard, hebben moeten met picken ende houwelen uyt de grachten hacken ende op de wallen brengen, sonder ons alsdoen tijt te laten om deselve aen stucken te breecken, dewelcke, vermits de regen nu smelten ende meurw wordende, dese uytcalbinge (sic) causeert; maer hopen 't nu soo wel te besorgen met rijs ende takken, daer weder mede op nieuws overal menen mede op te halen, datter na dese geen noot aff hebben sal, waeraen noch omtrent een maent oft 6 weecken werck ten langhsten sij.

3en do.

Weer ende wint als vooren. Begonden van den 2en steenhoven heden wederom al voort te metselen aen de nieuw onder handen hebbende woonende packhuysen; edoch op den dach schielijck beginnende te regenen, moesten weer uytscheyden; ende is op dato den laesten rijs uyt de Haes aen lant gecomen, daerop te cort bevinden 5 lasten, sulcks dat in plaetse van 30 last, niet meer hebben ontfangen als 25 lasten, gereeckent tegen 3000 ℔ 't last, maer tegen 2500 ℔ 't last gereeckent, souden ons wight vol hebben.

4en do.

Regenachtigh weer ende wint als boven.

5en do.

Schoon, helder, droogh weer, ende wint westelijck.

6en do.

Idem, fray te pas comende op ons metselwerck, dat met goeden ijver gevordert wordt. 't Heeft den verleden nacht in sommige plassen waters natuyrlijck ijs gevrosen, wel een rijcxdaelder dick.

Heden brachten ons 't bosvolcq tijdinge, dat Herrys' g'allieerde met haer vee al weder aen dese sijde van de Soute-riviere, omtrent een cleyn mijltjen van 't fort, quamen weyden, waer oock eenige bij ons qua-

men met een oliphantstant, die haer afhandelden, ende wesen dat wij morgen met coper ende tobacq bij haer souden comen: wilden aldaer met ons handelen.

7en do.

Fray weer ende wint als boven. Gingen op dato met de schippers van de Goutsblom, Haes ende Botterblom, nevens stijff 30 g'armeerde soldaten, omtrent 1½ mijl in 't landt, na de Hottentoos haer leger, die daer met omtrent 3 à 400 beesten en oock wel soo veel schapen lagen; wesende den trop, die met Herry g'allieert sijn ende 't gansche verleden jaer hieromtrent gelegen hebben, sonder oyt aen ons yts te hebben willen verhandelen, maer doorgaens beletters gebleven, dat geen andre uyt 't landt hebben durven aencomen, daer altijt fray ende civil mede te handelen is; ende doen dese schelmen niet anders als alle affronten aen diese cunnen oft mogen, des oock, gelijck dickwils aengeteyckent, eens sullen moeten onse tanden laten sien; edoch niet eer voor onse heere meesters hare rescriptie, op onse overgesonden consideratien, daerop becomen, ende sijlieden met soo goede partye beesten hier sijn, dat uyt d' aentelinge vooreerst bestaen sullen mogen.

Sijlieden ons siende, met soo groote partye volcq, aencomen, dorfden niet anders als alle vrintschap bethoonen, maer costen evenwel niet meer als 1 os, 1 koe, 1 kalff ende 1 schaep, heel duyr van haer crijgen, invougen na weynich tijts (haer wat tractement met tobacq ende aracq etc. aengedaen hebbende) daermede na huys gingen, ende de koe aen de schepen gaven t' haerder nodige ververssinge etc.

8en do.

Noch al schoon, droogh weer ende wint ut s. Is op dato een soldaet, genaempt ....... van Edens, bescheyde op de Goutsblom, bij sententie gecondemneert te vallen 3 mael van de rhee en gelaerst te worden, over bethoonde inobedientie ende force

tegen sijne scheepsovricheydt etc., als breeder bij de sententie daervan gevelt, die oock goetgevonden is op overmorgen, sijnde maendagh den 10en, ter executie te stellen.

Soo is oock den provisionelen schipper Pieter Martense Abbekerck, op 't Engels jachtjen de Caepvogel hier gecomen, en genomen resolutie, tot absoluyt schipper gestelt met 54 gl. 's maents, mitsgaders den gedeporteerden gewesen opperstuyrman Lieve Lievesse, bij gebreck van stoffe, in sijn vorige qualité op do jachtjen gerestaureert, ende Jan van Harwaerden, corporael, voor sijne extraordinaire diensten gedaen als werckbaes aen de fortificatie en alle andre gemene wercken, gebenificeert met de qualité van captn des armes, nevens 20 gl. 's maents, alles onder verbandt als uytgecomen sijn, als breeder per resolutie ende acte, yder daervan appart ende speciael ter handt gestelt.

Sondagh den 9en do.

Windrigh weer uytten N. Westen.

10en do.

Idem, met betogen lucht. Ende is op dato de sententie, eergister gevelt, aen 't schip de Goutsblom ter executie gestelt.

11en, 12en en 13en do.

Goet weer ende wint als voren. Hebben op dato de Goutsblom, Haes ende Botterblom haer afscheyt gegeven, ende ter handt gestelt onse missive ende annexe pampieren aen de Ed. hr Generael ende Raden van India tot Batavia.

Tegen den middagh wierd van d' uytkijckers een schip onder 't landt gesien, daer een sloep na toe sonden, welcke, savonts wederom comende, medebracht een briefken van d' opperhooffden, uyt welcke verstonden 'tselve te wesen 't jacht de Angelier van de Camer Hoorn, in compie van d' Amsterdamse scheepen Parel, Princes Royal ende 't jacht der Schellingh, op 26 April passato uytgelopen ende hare reyse achterom genomen, sonder ergens aen geweest te hebben, sijnde

van den anderen gescheyden aen de Canarise eylanden met resolutie om elck sijn best te doen.

14en do.

Regenachtigh weer ende wint N. Westelijck. Quam voorhaelde jacht voor de middach, Gode loff, noch ter rheede, mede brengende schrijven van d' Ed. hren 17en, gedateert 15en April passato, ende daer deselve nietjegenstaende hunne corte reyse al vrij wat siecken ende scheurbige op[hadden], waerom haer datelijck oock partye groen mos uytte thuynen aen boort schickten, ende ordre gaven omme hare siecken morgen aen landt te brengen, opdat te eerder hier opgequeeckt ende verfrist mochten worden.

15en do.

Weer en wint als voren. Hebben de brieven uyt de Angelier aen de Goutsblom, houdende aen d' Ed. hren Generael ende Raden van India, doen overgeven, om met deselve soo veel te eerder op Batavia te mogen comen, alsoo d' Angelier, vermits vol siecken is, noch wel een halve maent moet leggen om te ververschen, dese despeche al seylende met de Goutsblom, Haes ende Botterblom de bay uit even gedaen hebbende ende aen lant gecomen sijnde, arriveert hier seer voorspoedich, binnen 't canael deur, 't jacht Vlielandt, 19 May passo uyt Texel in zee gegaen, neffens gewenschte tijdinge van de vreede met de republycke van Engelandt, op den 18en, daeghs voor sijn vertreck, gepubliceert; waerover d' Almogende in eeuwicheydt gelooft sij. Amen.

Omtrent 3 graden benoorden de liny was bij de Parel onderhaelt, wesende d' E. hr Hulft alsdoen noch in goede dispositie, maer 't gemeene volcq al veel sieckelijck, sulckx dat meerder door noot hier sal moeten aencomen om te ververssen; d' Heere wil se maer behouden laten arriveren.

Op dato sijn de personen Jan Danielsse van Veurne, Hendrick Jeuriaensse ende Jan Soenwater, over hare

misdaden in de kettingh gaende, op 't versoeck ende intercessie van verscheyde luyden, ten aensien van de goede tijdinge van de Engelse vreede, uyt de kettingh gelargeert ende hare vorige gagie heden weder in te gaen vergundt.

16en do.

Regenachtigh weer ende wint als voren. Quam opgemelte sijn Ed................. 't schip de Parel tegen den avont.................. geen afge ........................................

17en do.

Weer ende wint ut s. Quam sijn Ed. voormelt sigh aen landt wat verluchten. 's Avondts begond heel hard te wayen uytten Z.Z. Oosten, waarmede de schepen Goutsblom, Haes ende 't galjot de Botterblom onder seyl gingh, nevens oock schrijvens van d' E. heer Hulft ende in deselve geslooten d' articulen van den vreede met de republycque van Engelandt. d' Almogende geve deselve behouden reyse! Amen.

18en do

's morgens noch al even harde wint, tegen den middach ophoudende ende seer schoon, lieffelijck weer wordende. Sonden onse opgeboeyde boot na 't Robben-eylandt met 't Hollantse ende 't Caeps jonge rammeken ende 1 oy, om bij den anderen tot voortelinge te planten, nevens wat provisie voor 't volcq aldaer, ende ordre om 2 van de vetste rammen van 't eylandt weder hier te brengen voor de schepen.

19en do.

Weer en wint als gister. Hebben op dato 't jacht Vlielant sijn afscheyt gegeven, omme sijn reyse in allerijl na Batavia te vervolgen.

's Nachts was 't vrij stormigh weer uytten Z.Z. Oosten.

20en do.

Wederom bedaert sijnde is 't jacht Vlielandt met een sacht luchtjen uytten selven hoeck t' seyl gegaen ende fray buyten geraeckt.

21en do.

Goet weer ende wint als voren, is ons opgeboeyde boot met 2 rammen wederom gecomen van 't Robben-eylandt, daer 't met d' aentelinge ende

thuynen redelijck wel stondt, als bij onderstaende copie briefken aen ons ges. can beooght worden.

Copie briefken door den corporael, Marcus Robbeltjaert, ende de schapenhoeder, Pieter Borgers, ges. aen de Commandeur van 't fort de Goede Hoope.
Aan mijn Heer
Commandeur
ses geworpen sijn, als 4 rammen, 2 oyen, den een is geworpen den 2 Augusti den oy, den 3en den ram, den 8en een oy met den ram, den 9en een ram, den 11en een ram geworpen. Wij sonden UE. 2 vette rammen, dies resterende sijn 46, met het Hollants. Die thuyn gaat oock wel, hadden wij maer meer saet om te saeyen; die koolplanten groeyen wel, die geele wortelen oock wel, die tarwe staet oock groen, soo die maer met den eersten saet belieft te stuyren. Wij senden Ul. oock 49 ganse eyers, soo die heer gelieft ons een of 2 clappermeulens belieft te stuyren, want die raven ende gansen connen wij qualijck daeruyt houden; soo 't de heer belieft ons wat kruydt ende londt te stuyren. Oock waren wij wel een puds van doen om water te putten, oock een paer hoenders waren wij wel van doen om jongen gansen uyt te broeyen; een berry oft 2 om mes te dragen, met 2 oft 3 manden. Niet meer dan de heer veel duysent goeden nacht; den 20 Augusty op 't Robben-eylandt bij mij ul. dienaers, ende was onderteyckent Marcus Robbeljaert corporael ende Pieter Borgers.

22en do.

Fray, stil weer als voren. Gingen met d' E. heer Hulft eens na de Hottentoos haer leger, van dewelcke met groote moeyten niet meer als één beest costen handelen.

Sondagh den 23en do.

Stil, bequaem weer met betogen lucht.

24en do.

Idem, sonden een Biscayse sloep na 't Robben-eylandt met eenige sade ende andere nootsaeckelijckheden, nevens ordre om noch 2 rammen voor de schepen mede wederom te brengen, daer des. wel mede retourneerden.

25en do.

Fray weer, ende wint Westelijck. Heeft d' E. heer Hulft 42 siecken uyt de Parel, Vlielandt ende d' Angelier hier aen landt gelaten, ende daertegen weder eenige gesonden uyt 't fort overgenomen hebbende, sijn affscheyt genomen, omme nevens d' Angelier, al onder seyl wesende, met den eersten goeden wint desselfs reyse na Batavia te vervolgen.

Ondertusschen compt hier t' arriveren 't galjot de Roode Vos van Mauritius, sonder Madagascar aengedaen te hebben, achtervolgende de resolutie van 't opperhooft de Jongen seer slechtelijck genomen, omdat 't jacht den Haes herwaerts aen vertrocken was met provisie voor dese plaetse, ende alhoewel sulckx waer sij, soo wisten sijlieden echter niet seecker, dat do jacht behouden reyse soude doen, als wanneer dan 't ontset van dit galjot treffelijck soude te passe gecomen hebben. In allen gevalle soude goet hebben geweest om daer ten minsten wat preparade tot handel te maecken, soo voorz. de Jongen sustineert, daer al voren al quantité rijs te becomen sijn, nootsaeckelijck sal moeten geschieden. Ende seer treffelijck soudet oock gecomen hebben voor ons ander galjot de Tulp, om de saecken daer wat preparaet te vinden; edoch willen hopen den ondercoopman Verburgh, per de Tulp na d' ontdeckinge van de custen desen hoeck om, beter ijver voor d' Ed. Compie sal aenwenden tot den handel aen Madagascar.

26en do.

Hard weer uytten N. Westen met regen,

waerdoor de Parel ende 't jacht d' Angelier, een goet stuck buyten de rheede leggende, belet bleven 't seyl te gaen.

Tegen den middach ondernaempt d' Angelier noch met laveren ende geraeckten fray buyten, blijvende de Parel noch door contrarie wint leggen.

27en do.

Stormachtigh, nat weer ende wint als voren, tot belet voor de Parel om t' seyl te mogen gaen, welck weer soo hard toe nam, dat de Parel sijn een ancker aen stucke raeckte ende de Caepvogel sijn touw, sulckx dat do jachtjen heel na de wal quam te drijven, maer cregen 't noch bij tijts weder voor 2 andere anckers vast, anders leet al pryckel om tegen de strant te vergaen; de 2e schuyt van de Parel was aen d' andere sijde van de rivier heel boven op strandt gespoelt.

28en do.

Wat beter weer ende wint als voren met regenvlagen. Sonden den sieckentrooster eens na de Hottentoos haer leger, omtrent 3 mijlen van hier leggende, omme te vernemen, oft noch wat beesten oft schapen souden cunnen becomen, ende quamen savonts thuys met 2 schapen ende 1 koebeest vol jongen, mitsgaders een fray kalff, dat aen d' E. hr Hulst na boort sonden tot verversinge.

29en do.

Weer en wint als de vorige dagen, maer wierd op den dagh heel fray weer, 't coeltjen uytten Z.Z. Oosten comende, waermede d' E. hr Hulst, die noch een koebeest aen boort sonden, met de Parel onder 't seyl gingh, ende ten eersten fray buyten geraeckten. d' Almogende verlene hem behouden reyse.

Sondagh 30en do.

Helder sonneschijn weer, wint Westelijck, waermede 's namiddaghs hier wel ter rheede arriveerde 't schip Henriette Louyse, van de camer Zelandt, den 22 April passo in compie met de schepen Mars ende Soutlande uyt de Wielinge gelopen, ende

beneffens deselve achterom geseylt sijnde, op den 27 Mey aen St. Vincent geweest, daer den 3en Juny weder van daen vertrocken waren, sonder veele ververssinge becomen te hebben, behalven 't schip Mars, daerop d' E. Dirck Ogel, als commandeur, om na 't reciffo de Fernambucquo te seylen, ende 't schip Westvrieslandt van daen te halen, welcke na noch 2 à 3 dagen stonde te volgen. Voorhaelde schip H. Louyse was heel vol sieck volcq, altemale meest stijff ende heel ellendigh van scheurbuyck gestelt, waeromme datelijck partye moescruyden, salade etc. uytte thuynen na boort sonden, ende ordre gaven alle hun siecken aen landt te brengen, om hier in der haeste weder opgequeeckt te worden.

Ultimo do.

Schoon weer ende wint als gister; heeft de Roode Vos beginnen te lossen, ende quam op dato mede voor de bay, sonder ergens aen geweest te hebben, 't schip den Dolphyn, 26en May passo nevens 't schip de Gidion uyt 't Vlie gelopen ende in 't canael passerende door storm van den anderen geraeckt, staende de Walvis ende Prins met den eersten oock van de camer Amsterdam te volgen.

September Ao. 1654.

Primo do.

Fray weer ende wint als gister. Comt voorhaelde schip voormiddachs al goet tijt hier wel ter rheede, met niet boven 3 à 4 siecken, die oock als de voorige datelijck met groenmoes uytte thuynen etc. versagen.

Op dato is overleden een bossr1) van de siecken uyt

de Parel hier gecomen, genaemt Abraham Jansse van Amersfoort.

2en, do.

Weer en wint als voren. Sonden onsen sieckentrooster eens weder na de Hottentoos hare legers, om te sien, offer noch een beesje oft meer souden cunnen gehandelt worden voor de seer ellendige siecken van de H. Louyse, die soo gestelt sijn, dat men se sonder jammer niet can aensien, wel over de 100 sterck, ende ingevalle deselve niet waren binnen gecomen, souden na alle apparentie noyt te rechte hebben geraeckt, alsoo al 25 à 26 dooden hadden.

's Middachs quamen ons volcq wederom met 2 beesten, die voor de schepen lieten slachten, sijnde heden boven die van H. Louyse noch 10 siecken van den Dolphyn aen landt gecomen, die met ververssinge 2 mael daechs mede worden getracteert, gelijck oock 't gesonde volcq, dat aen de schepen blijft.

3en do.

Goet weer, ende wint variabel met betogen lucht. Heden opslaende 't casjen no 75, pr 't jacht Vlielandt becomen, met clooster tobacq à 3 ¾ gl. 't ℔, is 'tselve in presentie van de schippers Cornelis van Groet op den Dolphyn, ende Hendrick van der Putte op Henriette Louyse, mitsgaders den ondercoopman Pieter van Duyn, die wij 't aengepresenteert hadden te vercoopen, omdat se hier voor de Hottentoos te costelijck was, t' eenemael verrot ende bedorven bevonden, mitsgaders derhalven altemalen in de mestkuyl geworpen, als sijnde soodanigh verrot ende vergaen oft het dreck selfs ware, als pr attestatie daervan beleyt bij de genoemde schippers ende ondercoopman onderteyckent, mitsgaders voor gecommitteerde raetspersonen beëdicht.

4en do.

Harde N. Westelijcke stormwinden ende regen, waerdoor niets coste gevordert worden.

5en do.

Beter weer ende wint Westelijck. Gaven

d' opperhooffden van den Dolphyn heden haer afscheyt om hare reyse na Batavia te vervorderen.

Sondagh den 6en do.

Fray, droogh weer ende wint uytten Z. Oosten, is gemelte schip den Dolphyn medegegeven 30 personen van de siecken uyt de Parel ende Angelier, hier sieck gebleven geweest, ende wederom in de plaetse gelaten 2 siecken. Soude van daegh met dese goet wint hebben t' seyl gegaen, maer sijn boot was juyst heel achter uyt geraeckt, die vermits de harde Z. Oostewint niet coste opcomen ofte aen boort crijgen, sulckx dat daeromme moest blijven leggen.

7en do.

's Morgens noch al stijve Z.Z. Ooste drooge winden, waermede den Dolphyn onder seyl gingh ende fray buyten geraeckten.

8en ende 9en do.

Fray, stil weer. Sonden met een Biscayse sloep weer victualie na 't Robben-eylandt, nevens 2 oyen van d'inwoonders gehandelt, daertegen weder 2 rammen ontboden voor de siecken van de schepen.

Op dato is geresolveert 't jacht de Caepvogel na Batavia te senden met H. Louyse in compie, omdat (wat nader hebbende laten visiteren) bevonden, sij dese sware Caepse stormen ende zeën soo wel niet soude cunnen afstaen als 't galjot de Roode Vos, dat daeromme alhier gehouden worden sal om dese custe te bevaren etc., als breeder bij heden genomen resolutie g'extendeert.

10en do.

Weer en wint als voren. Is den ondercoopman Pieter van Duyn, bescheyden op Henriette Louyse, op sijn versoeck toegestaen in den houwelijcken staet te mogen bevesticht worden met d' eerbare jonge dochter Sebastiana van Opdorp, woonachtigh in 't fort de Goede Hoope, mitsgader om 't gemelte schip niet op te houden, desen avont noch d' eerste gebodt te laten gaen ende alsoo vervolgens alle avon-

den tot het derde incluys, om Sondagh aenstaende (geen wettelijck oorsaeck van verhinderinge offrerende) de vordere solemnisatie voor de wet, door den secretaris van onsen Raedt (vermits geen predicant hier hebben) in opene Raedtcamer te laten vervolgen ende effectueren.

11en ende 12en do.

Moy weer als de vorige dagen.

Sondagh den 13en do.

Betogen lucht ende westelijcke coelte, met somtijts weynich regen. Sijnde de voors. conthoralen1) in den houwelijcke voor de wet bevestight.

14en, 15en en 16en do.

Idem weer en wint als voren, waerdoor H. Louyse ende 't jachtjen de Caepvogel, seylt reet leggende, belet bleven te vertrecken; echter stelde hun onse papieren, gedirigeert aen d' Ed. Heeren Generael ende Raden van India, ter handt, omdat na niet te wachten, maer met 't eerste hapjen van goede wint (sonder eenigh verlet) te mogen onder seyl gaen.

17en do.

's Morgens de wint uytten Z. Ooste labberlijck, maer weynich op den dach liep 't luchtjen N. West, edoch tegen den avondt weder Z. Oostelijck, waermede de gemelten schepen onder seyl gingen, ende waer in den avondt noch buyten geraeckten, omme hun reyse na Batavia te vervorderen.

18en do.

Fray weder ende Z. Westelijcke coelte, waermede de 2 gemelte schepen tusschen 't Robbeneylandt ende de vaste cust deur passeerden, om alsoo zee te mogen crijgen.

Ondertusschen waren wij oock besigh 't galjot de Roode Vos sijn afscheyt te geven na de bay van Saldanha, om aldaer na eenigh ander volcq te vernemen

ende ondersoecken, of van deselve beter partye schapen mochte te handelen sijn als van dese Herry's g'allieerde (hier omtrent met menichte wesende), noyt ter degen yts van deselve hebbende cunnen becomen, wat debvoiren daerom oock doorgaens sijn aengewent.

Jegens den avondt is 't galjot ten vorigen fine met een Z. Westelijck coeltjen uyt de bay vertrocken.

19en do.

De wint Z. West. Sagen do galjot als oock 't schip H. Louyse ende 't jacht de Caepvogel noch onder 't Robben-eylandt g'anckert leggen, niet cunnende met dese wint t' zee geraecken.

Sondagh den 20en do.

Stijve Z.Z. Oostewinden, waermede de voorgemelte schepen van onder 't Robbeneylandt fray t' zeewaerts uyt 't gesight raeckten, ende een ander schip onder 't landt vernomen, laverende ende sijn best doende om in de bay te comen, maer moeste, vermits de stijve Z. Oostewint, noch buyten blijven.

21en do.

Fray weer met westelijcke coelte, quam voors. schip 's namiddaghs wat voor den avondt fray binnen, sijnde 't jacht de Gidion (met den Dolphyn op den 26en Mey passo te gelijck uytgeseylt ende 't canael affgelopen), hebbende vrij wat siecken op ende 16 dooden gehadt, sonder ergens aengeweest ofte eenige ramp oft schade geleden te hebben. Sonden desen selven avondt noch wat groente, rapen, radijs ende salade uytte thuynen aen boort tot ververssinge voor de kajuyt ende 't gemeene volcq, ende gaven oock ordre haer siecken aen landt te brengen, om hier met ververssinge in der haest weder op te queecken.

22en do.

Weer en wint als voren. Gingen aen boort onse placcaeten aenplacken, waerinne onder ander de novo wel expresselijck lieten interdiceren, het vercoopen van brandewijn uyt de schepen aen ons volcq hier aen landt, omme sooveel mogelijck alle schache-

rye voor te comen, met mondelinge beloffte aen ydereen, soo wie eenige sagh aen landt comen, dat men deselve voor 't gemeen souden aenslaen ende ten besten geven, mitgaders den aenbrenger vooraff genieten laten 2 flapcannen van denselven brandewijn, nevens verswijginge van sijn naem etc.

23en do.

Betogen lucht ende westelijcke coelte. Quam 't galjot de Roode Vos uyt de bay van Saldanha hier weder ter rheede met bescheyt, dat aldaer gantsch geen inwoonders oft gewagh van dien vernomen had, brengende derhalven sijn mede genomen coper ende tobacq, daer schapen voor soude geruylt hebben, wederom. Jegens den avondt stack de wint vrij hard op en begond oock met eenen dapper te stortregenen.

24en do.

Stil weer met betogen lucht ende somtijts wat regen.

Op dato is overleden eenen Jan Helmus, bootsman van den Dolphyn, hier sieck gebleven geweest.

25en en 26en do.

Idem, als wanneer 't jacht de Gidion haer afscheyt gaven om na Batavia te verseylen, hier latende 12 sieck, waertegen weder 13 van de voorige scheepen gereconvaliseert mede nam.

Sondagh den 27en do.

's Morgens 't luchtjen Z. Westelijck met betogen lucht, is voornoemde jacht de Gidion onder seyl gegaen.

28en do.

Cout, windrigh weer uytten Z.Z. Oosten, met harde buyen.

29 en 30 do.

Idem.

October Ao 1654.

Primo do.

Noch al hard stormigh weer uytten Z.Z. Oosten als vooren.

2en do.

Idem, waerdoor den taruw, garst ende haver, heel schoon op 't velt staende ende sommigen al beginnende airen te schieten, vrij ter neder geslagen

wierd, ende na bemercken met 'tselve, vermits dese Z. harde winden, niet sal willen succederen, nochte, soowel gehoopt hadden, voor 't harde Z. Ooste mousson cunnen rijp offte ingesamelt worden.

Soo was oock al den taruw op 't Robben-eylandt gesaeyt ende fray staende, mede t' eenemael verdort ende gansch tot niet vergaen, waervan na onse meeninge de gulle sandige gront ende beginnende droogte de principale oorsaeck was, in vougen langhs soo meer bemercken, dat hier geen granen oft rijs (die oock gantsch niet opcompt) sullen cunnen aengeteelt worden, maer wel overvloedigh cool, croten, gele wortelen, rapen ende alle andere moescruyden ende thuynvruchten onder ende dight boven d' aerde wassende, waer van de thuynen, ende omtrent 6 mergen groot, jegenwoordigh soo vol staen, dat voortaen noyt scheepen van d' Ed. Compie meer te veel sullen cunnen comen om hier overvloedigh te ververschen; ja wordt op de vleysketel voor 't volcq jegenwoordigh al somtijts rapen gecoockt, sulckx alles na alle apparentie langer soo meer te verbeteren ende hier een goet leven voor den gemeene volcke te worden staet, als maer dese plaetse jaerlijckx met rijs ende aracq versien wordt; de rest van de provisie can uyt een aencoment schip jaerlijckx van 't vaderlant genoegh becomen worden; pr memorie.

3en do.

's Morgens stil, bequaem weer. Sonden al 't volcq uyt na 't geberchten om brandhout voor die op 't Dassen-eylandt souden gaen om robben te villen ende traen te branden etc., waertoe in 't eerst van de aenstaende weecke 30 man met 't galjot de Roode Vos meenden af te senden, nevens provisie voor 5/m ende gereets. tot alles.

Tegen den middagh begond al weder even hard te wayen uytten Z.Z. Oosten, aenhoudende gelijck de vorige dagen den ganschen nacht deur.

Sondagh den 4en do idem.

Gaven 't volcq van dage een halve legger wijn ten beste om haer hart eens te laten ophalen, voor dat se langh in soberheydt hadden geleeft ende echter evenwel cloeck moeten arbeyden; item oock om hun te meer totten noch dagelijckse arbeydt te animeren, ende met eenen die aen 't robbenvangen sullen gaen tot haer foy te laten strecken etc.

5en do.

Noch al hard weder ende wint als voren. Sonden heden al 't volcq na 't bos om kneppels te halen, daer de robben mede geclopt sullen worden. - Soo lieten oock omtrent 2 schaeffmessen maken ende bij mancquement van stael ende houwers in deselve smeden om de vellen 't vet schoon mede aff te schrapen.

6en do.

's Morgens fray bedaert weer ende 't luchtjen labber uytten N. Westen, edoch liep tegen den namiddach al weder Z. Oostelijck, als wanneer 't galjot de Roode Vos, ingenomen hebbende den adsistent Jan Woutersen met sijn volcq ende alle de gereetschappen, om op 't Dassen-eylandt de robbenvangst bijderhand te vatten, sijn afscheyt gaven ende noch desen avondt lieten vertrecken, met ordre omme soo haest 't gemelte volcq ende gereets. etc. aen 't Dasseneylandt hadden geset, weder ten eersten herwaerts te comen, als breeder per instructie onder dato deser in ons copie- ofte briefbouck g'insereert.

7en do.

's Morgens windrigh weer uytten Z.Z. Oosten als voren.

8en do.

Fray, stil weer ende een westelijck labber luchjen.

9en do.

Mottigh weer ende wint als voren Westelijck. Begonnen oock gereetschap te maecken (vermits d' aencomende drooge tijt) tot ..........1) omme daer

met wackeren moet weder aen te vallen ende dit saysoen goede partye op voorraet te crijgen, alsoo de wercken aen de fortificatie doch t' eenemael gedaen sijn ende de wallen jegenwoordich meest rontom van de gront aff op nieuws weder vermaeckt ende met rijs ende tacken, met sooden sterck ende vast, vrij vlacker als te voren, opgetrocken sijn, met stormpalen rontsom daer in; sulcx dat vertrouwen voortaen geen noodt meer van invallen sullen hebben.

Soo sijn oock dagelijckx wacker besig met meer landt te bebouwen, omme daermede waterlemoenen, meloenen, comcommers ende andere Indische vruchten (mits d' aencomende warmte haer tijt wordende) te sayen ende planten, waervan eenige, over 18 à 20 dagen gesaeyt ende geplant, jegenwoordigh al fray beginnen op te comen, ende derhalven nootsaeckelijck desen tijt met ijver moet worden waergenomen, om tegens de compste van de retourvloote, welckx volcq veel op magh abundantie te hebben, t' haerder nodige ververssinge; maer 't is jammer, dat se van de cropslae, dan gedaen sijnde, niet mogen hebben, die jegenwoordich op sijn beste ende doorgaens wel 1¼ à 1½ ℔ swaer en soo hard als sommige cool geslooten wordt; edoch sullen sijlieden echter cool, croten, wortelen, meloenen, waterlemoenen ende alle andere vruchten genough vinden. Item oock pinstenakelwortelen, waervan gister d' eerste (alhier gewassen) gesmaeckt hebben, alsoo delicaet, jae eer beter dan slechter als in 't vaderlandt, mitsgaders voortgecomen wesende van hier gewonnen saet, uyt ééne wortel, die 't eerste jaer van al 't saet maer opgecomen was ende bij ons expres wel naeuw bewaert ende dit saet van gewonnen waer, van soo veele hebben gecregen, dat niet alleen genouchsaem in de queeck sijn, maer oock daervan wel omtrent 10 roeden landts besayt hebben, behalven

noch wel omtrent ½ morgen landt, dat van 't hollantse pestenkelsaet (met de Goutsblom jonghst becomen) onder geele wortelen gesaeyt ende fray voortcomende is. Edoch 't hier gewonnen pestenakelsaet overtreft 't hollandts, hoedanigh wij oock bevinden van andere vruchten meer, ende insgelijckx hoopen met de blomkool te varen, die soo schoon blomt ende in 't saet begint te staen dat een lust is. Aertjessooken, cortelijck meede d' eerste mael gesayt; toonen haer oock fray te sullen wassen, soodat na alle apparentie schijnt hier een bijsonder overvloedige goede verversplaetse te sullen worden. Eenlijck sal 't met de granen niet wel willen lucken om de harde wints halven, noch ook misschien niet met 't boomgewas, daer na desen beter ervarentheydt van staen te crijgen, insonderheyt aen de St. Helenase lemoenenboomtjes, met de Tulp van daer hier gebracht, noch redelijck wassende, gelijck mede van eenige haesneuteboomen, die oock voor den dagh comen, van neuten uyt 't vaderland hier gecregen; maer of se de harde valwinden over den Tafelbergh sullen cunnen verdragen, sal den tijt leeren. 't Elseboomensaet compt niet op, ende 't doornsaet is uyt den Goutsblom niet gelevert, maer gemist: des wel gaern ander hadden om oock preuve van te mogen nemen, alsmede van de ael- ende cruysbesseboomtjes, die per de Goutsblom, na de getuygenisse van den schipper, wel souden overgecomen hebben, hadden die door de sware stormen om de Noort niet van 't zeewater overstort ende bedorven geworden geweest; per memorie.

10en do.

Als voren westelijcke wint met somtijts wat regen.

Sondagh den 11en do.

's Morgens cout, windrigh weer uytten Z.Z. Oosten.

12en do.

Warm, droogh weer met stilte.

13en do.

Idem begonnen wacker aen 't steenvormen te vallen.

14en do.

Stil, warm weer ende wint als voren. Vingen heden met de zegen wel 8 duysent harders langhs de strant om ende bij het ......

15en do.

Idem weer en wint als voren. Quam op dato hier weder ter rheede, van 't Dassen-eylandt, 't galjot de Roode Vos, met tijdinge dat aldaer gantsch weynich robben gevonden noch opquamen, alsoo deselve meest altemalen vol jongen rontom 't eylandt in zee tusschen de clippen lagen, welcke geworpen sijnde eerst op 't landt soude comen, soo anno passado mede gemerckt hadden, invougen dat het noch wat te vroegh was om die vangst bij der hant te nemen, ende dierhalven geresolveert hadden 12 man wederom te senden ende aldaer onder hun 16e maer te verblijven, omme daermede ondertusschen een redelijck parck landts, heel vet en bequaem gevonden hebbende, gereet te maecken om coorn op te sayen, ende proberen, oft daer sal willen wassen, alsoo 't daer (soo hardt niet wayende) beter sal cunnen ingebracht worden als hier, ten welcken eynde oock te meer geresolveert ende g'effectueert hadden, na onse gegeven ordre 2 stucken op dat eylandt te planten, mitsgaders, staende den tijt datter noch weynich robben op quamen, voornoemde landt te prepareren als voors., waertoe den adsistent Jan Woutersse saet was ontbiedende, als onder anderen bij desselfs missive onder g'insereert can nagelesen worden.

Copie missive door den adsistent Jan Woutersse van 't Dassen-eylandt, ges. aen de Commandeur van 't fort de Goede Hoope.

Aen d' E. Heer Jan van Riebeeck, Commandeur

onder 't fort de Goede Hoope, aen Cabo de Boa Esperance en Compis vordere omslach aldaer.

 

Eersame, welwijse, voorsienige ende Mijn Heer!

 

Op dato den 7en deser des avondts sijn, Godt loff, hier wel ter rheede gecomen in de bay van 't Dasseneylandt; soo dat doende waren, nevens 't galjots volcq, om onse tente te maken ende vordere provisie aen landt te brengen tot den 8en 's avonts. Op den 9en smorgens is 't galjot onder 't zeyl gegaen, ende sonden op dato ons volcq op de robbenvanghst, ende alsoo daer bij quamen conden wel een goet deel gecregen hebben, maer souden d' andere rest al te samen verjaecht hebben ende te niete gemaeckt, alsoo deselve jegenwoordich int vermenichvuldigen sijn, als oock gesien hebbende dat door 't voortdrijven deselve afgejaecht sijn, soodat na ons (doch UE. wijser oordeel) tot groot nadeel van de vanghst ende Compie soude strecken, soodat noch wat souden moeten aensien. Oock soo is op den 10en hier, door contrarie weer ende wint, voor de bay ten ancker gecomen ons galjot, soo dat den schipper op denselffden avont niet conde door de harde winden, maer is op den 11en smorgens aen lant gecomen, ende hebben met hem alsdoen goetgevonden om UE. weder te senden, alsoo hier noch in 3 à 4 weecken niet besonders veel sal cunnen uytgerecht worden, 12 personen, die UE. ons alsdan sult gelieven (doch wat cloecker) weder te laten toecomen, alsoo voor dees tijt aen de Caep beter dienst sullen doen als hier, alsoo maer ledigh moeten laten gaen.

Wat aengaet onse hier gehouden 16 coppen, waeronder 3 siecke jongens sijn, sullen haer moeten behelpen met een weynich van de Ed. Compie provisie ende vorder wat 't eylandt geeft, doch soo weynich

als cunnen ende sal mogen bestaen tot ter tijt ende wijle dat beter sullen verdienen.

Oock soo hebben hier op 't eylandt goede mullige gront gevonden om thuynen aff te maecken, soodat al hebben een redelijck thuyntjen vaerdigh gemaeckt ende dat selffs al besaeyt met salada, radijs, waterlemoenen, grauërten, ritsjens ende venckel, oock mede van de Mauritius lemoenen geplant. Verhopen met Godes zegen hier wel sal groeijen, soodat UE. als gelieffden (met de wedercompst van 't galjot) wat van allerhande thuynsaden, nevens 3 à 4 schoppen ende spaden toe te senden, oock wat goet voor de 2 gelighte persoonen van 't Robben-eylandt; per memorie.

Wat de galjots bouckjens aengaet sal UE. mij gelieven te excuseren: want doordien hier om alles in ordre te stellen niet geweest sijn, maer dat mijn gelieffden1) noch een stel toe te senden, om deselve copieren ende als 't galjot hier aff ende aenvaert, lichtelijcken konnen weten watter voorvalt.

Verder wat belangt de Hottentoos, die met haer vrije wille meede sijn gegaen, connen met de selve niet te recht raecken, alsoo sij 't vrij na hare sin willen hebben, maer dat, als ons nederlanders, onder dissipline mochte hebben, soude noch yts tot voordeel aff te wachten staen, want 't is als vlas, ende groot quaet onder de Robben aen 't strant doen, soo dat een man geduyrigh op haer moeten laten passen, echter niet te min sullender hier een behouden ende sien off de Hollantsche sprake niet sal leeren, alsoo deselfde redelycker al verstaet ende wel laten bejegenen.

 

Hier mede

 

Wenschen UE. nevens u huysvrouwe ende gansche

familie in de protextie ende bewaringe des Alderhoochsten, die UE. ende ons sijn segen wil verleenen aen ziel ende lichaem, amen! (onder stont) UE. onderdanige en dienstschuldige dienaer (was geteyckent) Jan Woutersen (in margine). Op 't Dassen-eylandt desen 12en October ao 1654.

Copie resolutien door den adsistent Jan Woutersen gehouden.
's Dindaeghs den 13en October ao 1654.

Op heden comt den Schipper ende stuyrman weder aen lant; soo ist dat de selffde voordragen, doordien dat van den 9 deser van hier sijn vertrocken ende op den thienden van de sware boot van de Cabo mede genomen hier weder is ten ancker gecomen, oft niet raetsaem ware om tijdelijck aen d'E. heer Commandeur Johan van Riebeeck tijdinge te brengen, als dat hier in 3 à 4 weecken ten hoochsten (doordien de Robben int vermenichvuldigen sijn) niet veel te doen vallen; ook om de 12 mede gegeven persoonen aen voornoemde Cabo te brengen, alsoo deselve (voor dit mael aldaer voor d' Ed. Compie beter dienst cunnen doen als hier), dat voornoemde boot hier lieten blijven, alsoo deselve haer in 't seylen ende laveren te veel hinderlijck is, omme dan haer voorgenomen reyse te spoediger mogen volbrengen, - Soo ist dat wij onderges. gesamentlijck hebben goet gevonden, de meer genoemde boot hier te laten blijven en hoogh op strant te halen om voor alle schade ende pryckel bevrijt te sijn, tot dat last van den voornoemden E. Heer van Riebeeck becomen hebben, oft na de bay van Saldanha met een partye volck sullen vertrecken, om 't ondersoecken wat daer tot dienst van d' Ed. Compie te verrichten is, ende alsdan de boot gevouglijken empassant

van hier cunnen halen, alsoo deselve aldaer doch moste gebruycken.

Aldus gedaen ende geresolveert op 't Dassen-eylandt datum als boven.

 

(was onderteyckent)

jan symonts.

jan woutersen.

cornelis.

 

Bij bovenstaende missive ende resolutie dan vernemende, dat het noch wat te vroegh was om de robbenvanghst met profijt bij der handt te vatten, soo stelde datelijck ordre omme wat riet ende hout te halen, tot een goede loods op 't Dassen-eylandt ondertusschen te maecken, soo om wat beter wooninge voort volcq, als oock om de vellen te bequamer onder goet dack te brengen, tot welcken ons ook plancquen mancqueeren.

16en do.

Goet weer ende wint westelijk, met betogen lucht sonder regen. Lieten heden goet deel riet bij der handt halen, ten eynde voors. als oock om matten van te maecken, tot onse jegenwoordigh onder handen hebbende steenbackerij, daer dagelijckx mede brandhout toe op voorraed gecapt ende bijgebracht wordt.

17en do.

Idem.

Sondagh den 18en do. Stormigh weer uytten Z.Z. Oosten, item

Den 19en, 20en ende 21en do.

Soo vehement hard aenhoudende, als wij gedencken dat het noch oyt aen de Caep gedaen heeft, soo langh wij aen de Caep gewoont hebben, tot groote schade aen de jonge cool ende andre vruchten, door die harde winden heel verplet gewaeyt, ende indiender soodanige winden comen tegen dat de granen rijp worden, salder qualyck een corl

in te samelen wesen, daeromme wij het sullen proberen op 't Dassen-eylandt, daer den adsistent Jan Woutersz. ons schrijfft, dat de Z. Ooste winden nergens soo hardt wayen als hier, ende een goet perck landts gevonden heeft, wes hem oock met den aldereersten wat taruw sullen toesenden om te proberen. 's Namiddags begont 't weer te bedaren.

22en do.

Fray warm ende stil sonneschijn weer. 't Galjot de Roode Vos weder seylreet leggende ende ingenomen hebbende partije riedt ende hout, nevens wat taruw ende eenige saden voor 't Dassen-eylandt, hebben 't selve noch desen avondt sijn affscheydt gegeven, omme die materialen ...1) te brengen, nevens ordre, na overleveringe van dien, voorts te verseylen na de bay van Zaldanha, om te vernemen oft daer al eenige inwoonders verschenen ende partye schapen sullen te ruylen wesen, waertoe coper ende tobacq is meede gelangt etc.

23en do.

Fray weer als voren; was 't galjot, smorgens vroegh ten einde voormelt onder seyl gerakende, noch voor den avondt buyten de bay.

24en do.

Betogen lucht ende redelijcke stijve Noord-Westewinden, waermede des namiddaghs hier wel ter rheede arriveerde 't schip de Swarte Bul, 30 May voor de camer Zeelandt uyt 't Vlie gelopen, ende 't canael deur gepasseert, sonder ergens als aen Torrebay in Engelandt aengeweest te sijn, op hebbende wel over de hondert siecken, daeronder oock selffs de schipper ende andere officieren, die seer ellendigh van 't scheurbuyck lagen, des haer partije biet, salade, wortelen, rapen, melck ende eijeren etc. tot ververssinge ten eersten na boort sonden, nevens ordre om haer siecken morgen aen landt te brengen, ten eynde

deselve metterhaest weder mochten door ververssinge op de been geholpen worden ende 't schip te vroeger weder vaerdigh raken om sijn reyse na Batavia te vervorderen. Soo quam mede wederom ter rhede 't galjot de Roode Vos, niet cunnende vermits de Westelijcke winden (contrarie zijnde) aen 't Dasseneylandt oft de bay van Saldanha comen: dierhalven 't voors schip in zee ontmoetende daer mede wederom gecomen, 't selve binnen geloost had: soude anders noch niet in de bay gewacht hebben.

Sondagh den 25en do.

Weer ende Westelijcke wint als gister. Quamen de siecken van 't schip de Bul aen landt, daer der tusschen wegen in de boot veele van storven, sulckx dat de menschen sonder erbarmingh niet waren aen te sien, ende waeromme oock ordre stelden, deselve wat gemak ende sooveel goet tractement aen te doen als mogelijck sij. 't Was seecker hooch tijt dat dese voors. plaetse cregen, want soo swack waren, dat de schipper van ons galjot verclaerde, hij met sijn galjots volcq de seylen genoechsaem moste regeren, ende 't schip binnen brengen: souden anders qualijck cunnen hebben te rechte geraecken, alsoo qualijck een man boven te crijgen was, die bequaemheijdt ofte sterckte had eenigh dingh te doen, als sijnde meest alle stijff van scheurbuyck etc., veroorsaeckt insonderheydt, omdat se hadden willen recht deur gaen; maer gecomende sijnde op 42 graden ende den schipper doen mede soo wel als 't ander volcq heel sieck ende stijff van scheurbuyck raeckende, mitsgaders niet meer als 4 mutsjes water cunnen geven, hadden nootshalven moeten resolveeren terugh te keeren ende hier te comen, daer Gode loff noch wel g'arriveert sijn, ende in een overvloedige tijt van ververssinge comen, waerdoor willen hoopen met Godes hulp haest weder sullen reconvaliseren ende

bequaem worden om 't schip voorts in India te brengen, ten welcken eynde haer sooveel moescruyden worden beschickt, datter alle dagen rijckelijck 2 mael van geschafft wordt nevens abondant crop ende andere salade, nu oock op sijn best wesende, ende wes meer mogelijck te contribueeren sij.

26en ende 27en do.

Fray weer ende wint als voren, Westelijck, tot tegens den avondt begond wat te wayen uytten Z. Z, Oosten, waer mede 't galjot de Roode Vos, ten fine vooren aengeroert, is onder seyl gegaen, na 't Dassen-eylandt ende de bay van Saldanha respective.

28en do.

's Morgens de wint noch al van den Z.Z. Oosten. Tot omtrent ½ voor middagh liep deselve Westelijck met heel schoon warm sonneschijn weer, maer tegen den avondt al weder stijff Z.Z. Oost, als wanneer een groot schip voor de bay vernamen, laverende om binnen te comen, maer moste vermits de contrarie wint ten ancker blijven, schijnende aen 't innemen van de seylen vrij swack van volcq te sijn.

den 29en do.

's Morgens stil mottigh weer sijnde, onse Biscayse sloep met wat verversinge ende onderstaende briefken derwaerts sonden van inhoude als te weten:

Copie briefken.
Aen d' opperhooffden van 't onbekende schip, leggende g'anckert voor de bay per Biscayse sloep ges.

Eersame discrete goede vrunden.

 

Wij senden bij desen onse sloep met wat ververssinge, uyt beduchtinge dat UE. misschien veel sieck volcq op hebben, ende soo sulcx is gelijck wij gister avont aent innemen van de seylen menen vermerckt

te hebben, soo laet het ons ten eersten weten om U alsdan met wat kloeck volcq te secunderen ende op de rechte rheede te helpen. Vale ende hertelijck gegroet van

 

UE. goede vrunt

(was geteyckent) johan van riebeeck.

Int fort de Goede Hoope den 29en October,

Ao. 1654.

 

Middags quam voors. schip wel ter rheede met boucheeren, sijnde de Walvis, 30 May passo in compie met de Bul ende Prins uyt 't Vlie 't canael deurgelopen, sonder ergens aengeweest te sijn, ophebbende wel omtrent 100 siecken, vrij ellendigh, van scheurbuyck plat te coy leggende: des daertoe ververssinge na behoren aen boort sonden, ende ordre gaven de siecken aen landt te brengen, omme hier opgequeeckt ende 't schip ondertusschen van alle stanck ende vuylicheydt gesuyvert te worden etc.

30en do.

Weer ende wint noch al westelijck als voren. Quam ons galjot oock wederom ter rheede, vermits de westelijcke winden niet verder als aen 't Dassen-eylandt hebbende cunnen comen, daer partye hout ende riedt hadde overgelevert, rapporterende dat de robben al redelijck begonnen op te comen ende door den adsistent Jan Wouterse eens was preuve genomen eenige te dooden; maer des anderdaeghs bevindende deselve van dien hoeck al te malen werden in zee gevlucht, hadden goet gevonden te wachten tot dat t' eenemael gejonght sullen hebben, als wanneer tot midden op 't eylandt bij hondert duysende opcomen. Ondertusschen begaven haer aen 't prepareren van de vette gront, die daer gevonden hadden, om met taruw ende ander saet te besayen. Den gemelten adsistent Jan Wouterse gevraecht hebbende gehadt, oft op den 18.

19. 20 ende 21en verleden daer oock soo extreem hard uytten Z.Z. Oosten had gewaeyt gelijck 't hier hadde, verclaert dat wel een tamelijcke Z.Z. Oostewint vernomen, maer van geen stormwinden geweten had, 't welck ons goede hoope geeft om van dat eylandt onse taruw ende broot te sullen cunnen crijgen, ende alsoo mettertijt ons selffs spijsen, mitsgaders oock sonder versuym met eenen de robbenvangst ende traenbranderij exerceren.

Ultimo do.

Westelijcke wint ende fray weer als voren. Hebben 2 beesten geruylt van Herrys' g'allieerde, die wederom gecomen ende met haer vee omtrent 1½ mijl van hier leggende sijn, sonder dat noch andere inwoonders vernomen worden, welcke voornoemde beesten voor de schepen lieten slachten.

Sondagh primo November Ao 1654.

's Morgens fray stil weer, hebbende in de voorlede voornacht wat uytten Z.Z. Oosten gewayt, waermede 't galjot de Roode Vos weder 't zijl gegaan is na de baay van Zaldanha, ten eynde meermael aengetogen.

Op dato is alhier door den predicant Marcus Masius, op den Bul bescheyden, 't avontmael des Heeren bedient ende sijn oock heden 2 koebeesten en 3 schapen geruylt van Herrys g' allieerde; 's avondts begondt wat te wayen uytten Z.Z. Oosten,

2en do.

's Morgens noch al aenhoudende, maer op den dagh fray weer; edoch tegen den nacht weder harde Z.Z. Ooste wint.

3en do.

Idem, ende alsoo den derden waeck van 't schip de Walvis, genaempt Evert Janss. Rijk, van Amsterdam, op dato versocht heeft sich te mogen begeven in den h. staet met d'eerbare jonge dochter Magdalena Andries van Middelburg, welckers vader is Andries Arentss. van Brussel, opperstuyrman op

't jacht de Bul, soo is bij den Raedt, niets voorgecomen wesende daer door die saecken souden cunnen ofte mogen verhindert worden, deselve jonge luyden haer versoeck toe te staen, als breeder g' extendeert bij resolutie daerover specialijck op dato genomen.

Heden heeft ons wiltschut, op 't versoeck van de Hottentoos, een leeuw dootgeschooten, wel soo groot als een redelijck koebeest, welcke onder de Hottentoos haer beesten was, sigh verborgen hebbende achter ende in eenige bossjens, ende oock een van de Hottentoos seer deerlijck met de claeuwen gequest, die geen raedt wetende denselve om te brengen, schoon sij met hunne hasegaijen ende al de koebeesten hem hadden omsingelt, onsen wildschut omtrent haer vernemende, hadden versocht denselven doodt te schieten, gelijck hij met sijn snaphaen seer geluckelijck in d' eerste schoot effectueerde, tot groote verwonderingh van de gemelte Hottentoos, dat soo fellen beest met een schoot soo stracx ter neder gevelt wierd, ende ingevolge oock tot niet minder verschrickinge ende vreese voor ons schietgeweer.

Tegen den avond begond al weder hard te waijen uytten Z.Z. Oosten,

4en do.

's Morgens noch al aenhoudende tot den

5en do.

's Middaghs begond wat te stillen ende heel fray weer te worden. Heden ruylden wij een os van Herrys g'allieerde, maer vernemen noch gantsch geen volcq van andre troupen, daer beter mede te handelen sal wesen, alsse hier comen, willende dese guyten seer qualijck van haer beesten ende schapen scheyden, hoewel se die heel veel ende schoon hebben, leggende met deselve en hare huysen omtrent 1 mijl weeghs van 't fort, boven de Zoute rivier; van dage lieten weder 2 beesten voor de scheepen slachten.

Tegen den avondt begond al weder vrij hard te waijen uytten voorz. hoeck.

6en do.

's Morgens fray bequaem weer, 't luchtjen uyt den N. Westen, maer tegen den avondt al weder harde Z.Z. Oostewindt, ende is op dato overleden een soldaet, genaempt Hessel Jacobse, metten Draeck hier gecomen.

7en do.

's Morgens noch al harde Z.Z. Oostewinden.

Sondagh den 8en do.

's Morgens idem.

9en do.

Moy weer met westelijcke labber coelte.

10en do.

Weer ende wint als vooren. Is den opperstuerman Hendrick Vries, bescheyden op de Walvis, over veelderley begane onfatsoenlijckheden ende vilipendien, begaen aen den Commandeur van 't fort ende andere, door de schippers Jan van Campen op de Walvis, ende Abraham Ariaensse op den Bul, daertoe gedirigeert als onpartijdige, gratieuslijck gesententieerd hier aen landt gelaerst te worden met 50 slagen, welcke sententie heden oock is ter executie gestelt omme de schepen daer niet na op te houden, welckers opperhooffden noch op desen avondt haer afscheydt gaven, nevens onse missive ende annexe pampieren aen d' Ed. heeren Gouverneur Generael ende Raden van India, omme daermede metten eersten goeten wint seyl te gaen tot bevordringe hunner reyse na Batavia. Heden sijn 2 personnen van de verbleven siecken uyt de Walvis ende Bul overleden.

11en do.

's Morgens slappe coelten uytte westelijcke handt. Gingen de scheepen Walvis ende Bul onder seyl ende sonden wij onse sloep na 't Robben-eylandt met 4 oyen van d' inwoonders geruylt ende ordre om een ram ende 162 peguynen met wat ganseneyeren etc. mede wederom te brengen voor de siecken van de scheepen hier omtrent de 60 verbleven.

's Namiddachs moste de gemelte scheepen, vermits

de stilte, even buyten de rheede ten ancker comen ende blijven leggen.

12en do.

's Morgens stil weer. Was 't galjot de Roode Vos uyt de bay van Saldanha bij de verhaelde scheepen g'arriveert ende den schipper met sijn schuyt bij ons aen landt gecomen sijnde, rapporteerden, dat in de voors. bay gantsch geen inwoonders nochte eenigh gewach van dien vernomen had, schoon verscheyden malen met canon geschooten, dat sij horen mochte daer een schip lach, ende dierhalven geen gelegentheydt aengetroffen om eenige schapen te reuylen, maer brachte 700 bossen fray langh riedt mede om matten van te maecken tot onse onder handen hebbende steenbackerije etc.

Op 't Dassen-eylandt in 't heen varen aengeweest hebbende, quamen noch weynich robben op, sulckx ons volcq hun besigh hielden tot preparatie van de gevonden vette gronden, om tot preuve met taruw etc. te besaijen, ende quamen de waterlemoenen ende ander goetjen daer al vray voor den dagh; soo waren door hun oock die daer op geplante 2 stucken al fray met een steen batterij (daerin fraije schietgaten) bebolwerckt; mitsgaders sijlieden nu mede besigh een huys van steene muyren met kley te metselen, welcke steen ende kley daer fray te vinden sij, in vougen sijlieden trachtende sijn dat werck in esse te brengen, dewijle doch noch weynich voordeel te doen is aen de robbenvanghst

Onsen sloep was heden morgen mede g'arriveert van 't Robben-eylandt, met tijdinge dat nu 56 jongen ende oude schapen daer bleuen, ende gebracht had, na onse ordre, aen de Walvis 100 peguyns, mitsgaders aen de Bul 60, nevens partije eijeren en 1 extraordinaire schoonen vetten ram, voor beyde de schepen, noch g'anckert leggende even wat buyten de rheede, daer

wij oock noch partye cool, wortelen, melck, salade ende andere moescruyden, beneffens dien na toe sonden, om haer noch soo lange met verversinge te dienen als mogelijck sij.

Op den namiddagh raeckten de gemelte scheepen de bay uyt met een Z. westelijck luchtjen, ende 't galjot op de rechte rheede voor 't fort.

13en do.

's Morgens warm sonneschijn weer, 't luchtjen uyter zee van den Noordwesten, edoch 's namiddaghs Z.Z. Oost over 't landt redelijck hard door wayende, is 't galjot de Roode Vos (van sijn riedt sigh ontladen hebbende) t' seyl gegaen, na de Houtbay hier achter den Tafelbergh leggende, met ordre om van daer in der haeste een ladinge hout te halen tot de steenoven, jegenwoordigh omtrent 4 à 500 ...(?) steen groot gemaeckt wordende, waertoe ons het hout mancqueert; maer indien wij wat meer paerden hadden, souden 't bos 2 à 3 mijlen van hier over lant met wagens hout genoech cunnen becomen, ende alsdan niet behoeven 't galjot daeromme na soo perículeuse baye te pericliteren, gelijck nu nootshalven doen moeten; pro memorie.

14en do.

Weer ende wint als gister. Vingen in eene treck wel over de 10000 harders met de zegen, omtrent het fort aen de zeestrandt.

Soo is oock heden de hovenier met 10 à 12 man, omtrent 1 mijl weeghs van 't fort gegaen om wat mostertsaet te halen, dat daer in 't wildt op 't veldt rijp stont.

Sondagh den 15en do.

's Morgens stil warm sonneschijn weer, maer begond op den namiddagh vrij hard te wayen uytten Z.Z. Oosten,

16en do.

Noch al even hard aenhoudende. Sonden op dato de timmerlieden weder na 't bos, om aldaer de houtsagerije in 't werck te stellen ende met eenen

affuyten te laten maecken tot het geschut, dat in de rampaerden op de wallen soo veel niet te gebruycken is. 't Ware te wenschen dat wij wat meer als de tegenwoordige 2 paerden, tot de steenbackerije wordende gebruyckt, hadden: costen alsdan uyt 't bos crijgen alles wat ons nodigh was, soo wel timmer- als branthout, vermits de wegen met wagens heel bequaem te berijden sijn, ende ons 't branthout alhier haest sal beginnen te ontbreecken, dat derhalven nodich alsdan sullen moeten uyt 't bos omtrent 2½ à 3 mijlen van hier gehaelt worden, sulckx sonder paerden ende wagens niet wel doenlijck sij; pr memorie.

17en do.

's Morgens schoon warm sonneschijn weer, tot tegen den avond, begond uytten Z.Z. Oosten weder wat te wayen.

Heden sonden 2 man na de Houtbay over landt, omme te vernemen of 't galjot daer al g'arriveert was, dewelcke, des namiddaghs wederom comende, rapporteerde dat 'tselve daer al g'anckert bevonden hadden, doende wesende met brandhout hacken.

18en do.

Den ganschen dagh fray stil, warm sonneschijn weer ende 't luchjen Z. West, maer op den avond begond heel fel te wayen uytten Z.Z. Oosten, met extraordinaire harde valbuyen over den Tafelbergh, die somtijts soo vehement sterck overvielen, dat scheen alles te sullen onder de voet wayen wat over eynde stond, waerdoor de vruchten, als cool ende granen, oock vrij groote last leden.

19en do.

's Morgens noch al even harde Z.Z. Oostewinden, waerdoor aen de steenoven niet coste gedaen worden, ende daeromme met al 't volcq branthout uyt 't geberchte lieten halen, daer den oven mede gestoockt sal worden.

20en do.

's Morgens wat bedaerder weer, doch vielen somtijts noch al eenige harde buyen over de Tafelbergh.

21en do.

Fray bequaem weer ende 't luchjen Z. West met lieffelijcke sonneschijn.

Sondagh den 22en do.

Doncker lucht met westelijcke coelte ende tegen den avondt wat regen.

23en do.

Betogen lucht ende westelijcke wint, als voren, maer geen regen. Quam des morgens hier weder ter rheede 't galjot de Roode Vos uyt de Houtbay, met een goede ladinge branthout voor de steenovens, ende rapporteerde de schipper, dat het soo dangereus met uyt ende in do bay te comen hadde gehadt, dat 't galjot verscheyden malen in groot hasard was geweest om tegens de wal ende op de clippen te vergaen, in voughen na sijn gevoelen niet behoorde weder onderstaen te worden om van daer meer hout te halen: datter oock boven een galjots ladingh qualijck meer te becomen soude wesen.

Op dato quamen oock eenige nieuwe Hottentoos uyt 't landt met 3 koebeesten aen 't fort, in haer compic hebbende eenige van Herrys g'allieerde, die doorgaens met hun vee hier omtrent leggen, als dickmael aengetogen; dewelcke dese nieuwe (redelijck graech sijnde met ons te handelen) soo traegh maeckten, dat wij qualijck tot eenige ruylingh comen conden, soodat wel te wenschen soude wesen de gemelte schelmen aen een kant waren, als wanneer met d' andere inwoonders seer bequaemlijck, civil ende gerustigh soude te negotieren sijn. Echter bequamen de gemelte 3 beesten noch voor omtrent 20 ℔ plaet coper ende 1½ ℔ tabacq, behalven noch ongeveer 4 a 5 mingelen aracq ende partije broot, daer wij se wat liberael mede onthaelden tot te meerder ........1) etc., soodat sijlieden al te malen fray ver......1) ende wel vernoeght na huys gingen.

24en do.

Uyttermaten schoon, warm, sonneschijn weer, 't luchtjen westelijck. Idem

25en en 26en do

tot tegen den middagh begond wat te wayen uytten Z.Z. Oosten, aenhoudende den gantschen nacht al vrij hard met extreme valbuyen over 't geberchte, tot weynich voordeel (voor de) tarwe ende garst, nu alle dagen beginnende rijp te worden.

27en en 28en do.

Idem, goet weer en de wint meest Z. westelijck. Hebben dese 2 dagen 2 beesten geruylt van nieuwe inwoonders, edoch al met bijwesen van meergedachte Herrijs g'allieerde, die schijnen haer als maeckelaers in te stellen, tot weynich voordeel van Comps handel, met d' andre inwoonders, daer sonder dese schelmen (ons noch al dagelijckx vrij affronterende ende spijt aendoende) fray mede te handelen soude wesen.

Sondagh den 29en do.

Goet weer ende Z.Z. Oostewint.

Ultimo do.

Idem, weer ende wint uytten Z.Z. Oosten, waermede 't schip 't Hoff van Zeelandt in de bay quam laveren ende weynich buyten de rheede moest ten ancker blijven, daer hem partije ververssinge voor 't volcq ende kajuyt ten eersten te gemoet sonden.

Desember ao 1654.

Primo do.

's Morgens heel stil warm sonneschijn weer. Quam gemelte schip geboucheert ter rechter rheede wel ten ancker, sijnde den 6en Augusto passado voor de kamer Amsterdam uyt 't Vlie in compie van de Oliphant t' zee gelopen ende nergens aengeweest, mitsgaders niet meer als vier luyden op de reyse overleden ende met maer omtrent 20 a 30 siecken ..... wesende, ende was den Oliphant omtrent ..... storm van haer afgedwaelt, d' Almogende ......... mede haest laten opdonderen ende ......1)

2en do.

Weer ende wint als voren. Hebben op den avondt 't galjot de Roode Vos afscheydt gegeven tot vertreck na 't Dassen-eylandt ende bay van Saldanha, nevens 15 man boven 't galjots volcq, om tot de robbenvanghst ende traenbranderij gebruyckt te worden, ende te ondersoecken oft in de gemelte bay noch geen inwoonders sullen verschijnen ende van deselve eenige schapen te handelen wesen, waertoe coper ende tabacq medegegeven is, nevens ordre om oock empassant in de gemelte bay op de eylanden aldaer soo veel robben te slaen ende derselver vellen op te gaderen als doenlijck sij etc.

3en do.

Is voornoemde galjot smorgens voor den dagh met een Z.Z. Ooste coelte ten fine voormelt onder seyl gegaen.

4en dite.

's Morgens fray stil weer. Sonden de Biscayse sloep na 't Robben-eylandt met wat provisie voor 't volcq aldaer, nevens 2 oyen om daer aen te teelen, met ordre dat ons een ram wederom soude brengen etc.

5en do.

Weer en wint als voren. Is de sloep wederom gecomen van 't Robben-eylandt, met een 10 maendigh lam, wegende stijff 150 ℔, ende schreeff ons den corporael Marcus Robeljaert aen, datter jegenwoordigh 58 stucx noch bleven, oock dat 8 dassen ende maer een conijn noch in 'tleven vernomen hadde.

Sondagh den 6en do.

Doncker betogen lucht ende westelijcke labber coelte.

7en do.

Idem met wat regen.

8en do.

Windrigh weer uytten Z.Z. Oosten, ende alsoo wij eens gingen na 't bos, omme te sien, hoe 't met de houtsagerij stond, soo sagen wij, daer omtrent comende, dat de troup Hottentoos, welcke Herrys g'allieerde sijn, met al haer hutten ende vee wegh na de Caep Falso vertrocken.

9en do.

Hard stormigh weer ........ Oosten, soo-

dat gister noch van dage geen .............. van off na boort costen comen ende weel 6 ...........1) Hoff van Zeelandt hier aen landt verweert bleven, anders soude 't selve heden hebben mogen vertrecken, 't welcke derhalven om redenen voors. na bleeff.

10en do.

Noch als voren even hard stormigh weer uytten Z.Z. Oosten, 't welck tegen de nacht soodanigh vehement toenam, dat te affgrijsselijck was, ende 't meeste deel van de taruw (bijna rijp sijnde) door die harde winden heel uytgeslagen wierd, in vougen 't vierde part daervan niet sal cunnen ingehaelt worden, dat jammer is: soude anders bijsonder schoon graen wesen.

11en do.

's Morgens was 't weer moy bedaert, sulckx dat wij den taruw begonnen te maijen, die meest al de airen van de winden glad uytgeslagen waren.

Tegen den middagh begond al weder even hardt uyt de vorige hoeck te wayen, in vougen die van 't Hoff heden haer volcq noch niet costen aen boort halen.

12en do.

's Morgens fray, stil, bequaem weer. Cregen tijdinge van de uytkijckers, datter een schip onder 't landt was, ende cort daerna sagen wij den ondercoopman Fredrick Verburgh achter den Taeffelbergh van daen comen, daer sigh, vermits de stilte, met een Madagascarse kano had laten aensetten. Rapporteerde 't gemelte seyl te wesen 't galjot de Tulp, op den 26en October passo mede van Madagascar gescheyden, daer met de Coningh van Antongil goede conditie gemaeckt had, namentlijck dat ingevalle wijlieden daer weder wilden comen ende een logie stabileren, ons na genoegen van rijs ende slaven soude accomoderen etc.

Relaterende denselven Verburgh wijders, dat, van

hier gescheyden sijnde, in 't seylen langhs de custe van desen hoeck aff, gansch geene gelegentheydt hadden bevonden om met soo cleyne scheep ... eenige havens aen te doen, ende dat om ..............1) ende stortinge daeruyt tegen de wal ontstaende, in vougen nergens waren aen geweest als in de Mosselbay, daer oock door quaet weer wel 3 dagen verweert waren, ende geen inwoonders oft handel vernomen hadden; ende comende voor de bay van Os Medaos d' Auro, hadden soo vehementen storm ontmoet, waerdoor sulcke harde stortingen tegen den wal liepen, dat niet hadden derven onderstaen die bay aen te doen, maer geresolveert, om schip ende goet te behouden, t' zee te steecken, waerdoor oock soo laegh quamen te vervallen, dat Rio des Reys te beseylen geen moet hadden, te minder dewijle op de binnen custe van Madagascar comende, ten eersten cort na den anderen 2 groote scheepen vernamen, daer se voor genootsaeckt waren te vluchten. Edoch indien een fray defensief jacht bij haer gehadt hadden, souden na hare opinie wel een goede buyt opgedaen hebben, daerse nu loopen moeste, sulckx dat sijlieden, vreesende voor meerder te ontmoeten ende haer soo onsterck bevindende, dat voor elck seyl 'twelcke sagen moesten vluchten, eyndelijck resolveerden haer cours op Madagascar na de bay van Antongil te stellen, sulckx haer nae eenigh suckelen noch fray geluckten, ende in die bay van den Coningh ende sijn onderdanen fray ende minnelijck bejegent ende onthaelt waren, mitsgaders in den tijt van omtrent een maent, boven de overvloedige ververssinge ende andere nootwendicheden, gehandelt hebben 3 lasten pady ende 2 do schoonen witte rijs, nietjegenstaende deselve daer buyten tijts gecomen

waren, datter weynich rijs in voorraet was. Ende was voornoemde Verburgh met sommige Nederlanders bij den Coningh een gansche maent langh in eenige huysjes appart wel gelogeert ende getracteert geweest, mitsgaders in goede vrintschap gescheyden ........, dat hij, Verburgh, met alderhande coopmansch .......1) wederom comen ende den Coningh ondertusschen maecken rijs ende slaven na genoegen in voorraet te hebben, ende hadde seer gaerne gehadt dat d' onse daer eenige Nederlanders hadden laten blijven.

Desen Coningh was op Verburghs comste met eenigh vergift vergeven, sulckx dat hij in pryckel stondt om te sterven, waeromme des galjots barbier aen landt gehaelt wierd, die den Coningh wederom met ingeven van eenige medicamenten, met Godes bestieringe, weder tot gesondheydt bracht, waerover bijsondere genegentheydt tot d' onse betoont wierd, ende belooft de Nederlanders t' allen tijden sooveel acces in haer landt te verlenen als sij souden willen begeren. Deselve scheenen groote droefheydt te toonen over de doodt van den Commandeur van der Stel, daer voor dato geweest ende bij haer, na 't scheen, seer bemindt; sulckx dat als 't d' Ed. Compie soo geliefft te verstaen, in die bay fray een logie can gestabileert worden.

Aengaende de Francen, haer doen was op dat eylandt Madagascar principalijck om koehuyden op te gaderen, sijnde omtrent St. Lucia 200 sterck, ende hadden d' onse van haer een scheepjen gevonden achter 't eylandt St. Maria, voor de baye van Antongil, doende wesende met een cleyn vaertuygh, bij haer Barka Longo genaempt, om aen de vaste cust van Madagascar rijs te handelen tot provisie van haer gemelte schip ende volcq, die in een fortjen op St. Lucia bij Antipera

leggen, daer se door hongersnoot (vermits daer weynich rijs valt) hadden oorlogh aengevangen tegen de inwoonders, ende van deselve veele beesten etc. genomen om haer in dese te versadigen, vermits in 5 jaren geen scheepen hadden gehadt om haer provisie van omtrent Antongil te halen; sulckx dat d'inwoonders van de France seer affgeschrickt waren ende apparent daerdoor wel gelegentheydt voor d' Ed. Compie mochte ........... soodanige conditie met die van Madagascar ........1), dat al den rijs van dat landt in Comps handen cregen ende de Francen verlegen wierden, mitsgaders door die verlegentheydt hare plaetse van daer mettertijt wel mochten genootsaeckt worden te verlaten, als houdende die ten principalen maer aen, als geseyt, om de vellen ende oock om een ververschplaetse te hebben voor hare rode meirs rovers, daer sij ende oock in de bay van Saldanha telckens comen te verversen ende water halen.

Anno passado hadden wij verstaen van de Fransman, die in de bay van Saldanha lagh, dat de principale mrs waren van haer colonie op Madagascar den cardinael Mazarin en Monsr de Luyne, tresorier van den Coningh, nevens noch eenige andre graven ende grooten van Vranckrijck, die 'tselve, mits de weynige proffijten, hadden afgestaen, ende nu weder aengevaert eenen Marechal de la Miljerie2), alleenigh op sijn eygen beurs. Soo waren de Francen oock al van 400 tot op 200 aldaer vermindert, ende als wij haer in den rijshandel soodanigh costen vercloecken dat sij weynich voor haer bequamen, ende haer rode meyrs scheepen dan oock wat weynich buyt opdeden, mochten metter tijt te hopen wesen dat sijlieden hare gansche residentie souden genootsaeckt sijn te verlaten,

ende alsoo die natie van b'oosten desen Cabo quyt raeckte; sulckx wij vertrouwen d' E. Compie niet qualijck bevallen soude, als 't soo lucken woude.

Vernoemde Verburgh hadde uyt gemelte Fransman, die aen St. Maria lagh, verstaen, dat de Francen op 't eylant de Mascarenhas oock gestabileert waren. Heden gaven d' opperhooffden van 't Hoff van Zeelandt haer afscheydt, om hun reyse voorts na Batavia te vervolgen. Ende quam op den avondt hier wel ter rheede 't voorgemelte galjot de Tulp.

Sondagh den 13en do.

's Morgens is 't .................... met den Z.Z. Ooste luchtjen onder seyl .............. buyten geraeckt.

Tegen den avondt begont ............1) regenen.

14en do.

Idem stil, regenachtigh weer.

15en do.

Stil weer met mistige lught, maer op den namiddagh begond heel hard te wayen uytten Z.Z. Oosten,

16en do.

Noch al even stijff aenhoudende, ende waren wij besigh met onsen nieuw gewonnen taruw te dorssen.

17en do.

Fray weer ende Zuyd-Westelijcke coelte.

18en en 19en do.

Idem, ende quam hier op dato ter rheede een Engels schip, genaempt d' Oost Indias Marchiant, daer Captn op was Anthony Nijpoort, aen ons vertonende een open brieff van de heeren Zeventiene, waerinne gemelt werd, dat alle acte van hostiliteyt met deselven waren gecesseert, ende wij derhalven met haer souden handelen als goede vrinden etc., ende alsoo sijlieden bij de 5 maenden in zee hadden geweest en daerdoor veele siecken ende scheurbuyckige op hadden, mitsgaders oock alsoo seer om water als ververssinge benodight waren, met 'twelcke

minnelijck versochten dat se souden mogen worden g'accomodeert, soo hebben wij haer 'tselve als goede vrinden gaerne toegestaen, mitsgaders beloofft dagelijckx soo veel cool en der ander groenmoes aen boort te beschicken, dat se voor haer volcq daervan 2 mael des daeghs souden cunnen schaffen.

Sijlieden souden oock gaerne 5 à 6 koebeesten hebben gehad, maer gaven haer te verstaen dat wij daer niet wel van versien waren, maer dat hun met groente genoechsaem souden accomoderen, over 'twelcke haer danckbaer thoonden ende op ons versoeck oock belooffden soodanige ordre op haer volcq te houden, dat niemandt yts van de inwoonders souden ruylen, mangelen, oft oock om te schieten oft jagen in 't landt lopen, maer sorge dragen bij de hare in geenen delen d' ordre, over ons volcq gestelt, ende wierde overtreden etc.

Sondagh den 20en do.

Weer ende wint als voren. Gaven 't galjot de Tulp sijn despeche omme met den eersten goede wint van hier te verseylen na 't Dasseneylandt ende bay van Saldanha, met schrijvens aen den schipper van de Roode Vos, Jan Symonsse, dat al d' opgegaderde vellen ende traen dit galjot soude ingeven, nevens oock de schapen die daer mochte gehandelt hebben, ende met sijn galjot daer vooreerst noch blijven soo langh alsser robben op d' eylanden in de gemelte bay becomelijck waren, alsoo wij om de vellen ende traen hier te halen 't galjot de Tulp telckens souden laten over en weder varen, sulckx wij aen de adsistent Jan Woutersen oock ges. hebben, mitsgaders g'ordineert om sijn aldaer hebbende vellen ende traen per de Tulp mede over te senden. Smiddaghs cregen wij d' opperhooffden van 't Engels schip, op onse voorgaende nodiginge ter maeltijt, aen landt, die wij, nevens eenige over ende weergaende compli-

menten, soodanich goet tractement aendeden, dat deselve des avondts mooy soet ende vrolijck ende wel vernoeght na boort gingen. Waren seer liberael in 't presenteren van alles dat in 't schip hadden, ende wij niet min danckbaer daerover, met betoninge dat wij van alles overvloedigh hadden ende gansch niet mancqueerden, anders als vermogen om hun ten genoege na onse genegentheydt oock met beesten t' accomoderen ende alsoo te bethoonen wat goet hart dat wij onbevijnst haer toe droegen.

Den Captn liet aen de Commandeur tot vereringe senden een oxhoofft goet Engels bier, een keldertje gedistileerde wateren met een goede Engelse kaes ende 6 geroockte tongen, waertegen haer weder voor 't volcq ende kajuyt na boort sonden partye kool, croten, wortelen, salade etc., omme haer niet schuldich te blijven, maer, mogelijck sijnde, d' obligatie aen hun cant te laten.

21en do.

Fray weer ende wint als voren. Was 't galjot de Tulp, ten fine voormelt, onder seyl, maer vermits hem stilte overviel, moeste even buyten de rheede weder ten ancker komen ende blijven leggen tot den

22en do.

als wanneer met ......1) luchtjen uytten Zuyd Zuyd Oosten weder ondernam.

Heden hadden wij d' opperhooffden van 't Engels schip weder ter maeltijt, die wij soodanigh tractement deden, dat des avondts emmer soo vrolijck als eergisteren, al dansende, springende ende rollende, heel verheucht ende wel vernoecht na boort gingen; hadden oock seer gaerne den Commandeur aen 't schip om denselven mede wat eer te mogen aendoen, die 't haer tot noch toe met beleeftheydt ontpraet heeft.

23en do.

Fray weer ende westelijcke coelte. Lieten een vetten ram halen van 't Robben-eylandt, om d' Engelse mede te tracteren, daer d' onse den

24en do.

's morgens vroegh, weer ende wint als voren sijnde, mede wederom quamen. Ende hadde de Engelse soo schoon weten te praten, dat se den Commandeur, nevens eenige van sijn geselschap, aen boort cregen, ende aldaer bijsonder groote ere ende tractement aendeden.

Kersdagh den 25en do.

Fray, bequaem weer ende wint ut s.

26en do.

's Morgens idem. Hebben op dato 't partijtjen Madagascars ebbenhout, vermits 't heel slecht ende gescheurt was, om noch yts voor te hebben, aen de Engelse vercocht; bestaende in 100 stocken, ende wegen stijff 1800 ℔ tot 10 Gl. 't cento, ende dat in mangelinge tegen 2 booten goet Engels bier tot provisie voor de taeffel aengenomen à 36 res de boot, in vougen wij voor die lompen, d' E. Compie maer 20 Gl. hebbende gekost, noch goede wijle een frayen dronck over taeffel van sullen hebben.

Sondagh den 27en do.

Weer ende wint als voren. Staken des avondts den brandt in den steenoven, die wij laten metselen hebben, langh 60, wijt 30 ende hooch 13 voeten rijnlants, daerinne gecroode is 437 .... steen, met dewelcke (affgebacken wesende) al vrij wat sal cunnen uytgerecht worden, sijnde niettemin de .................... besigh met meerder steen te vormen om ............ ovens dese somer claer te crijgen, soo 't ....................1)

28en do.

's Morgens windrigh weer uytten Z.Z. Oosten, in voegen 't volcq, niet anders cunnende om

d' harde wints halven doen, met alle man brandhout bij den steenoven lieten halen etc.

Van onsen gedorsten taruw hebben omtrent eens sooveel gecregen als wij gesaeyt hadden, sulckx soo langhs soo meer bemercken, om de harde Zuyd Oostewints halven, hier geen granen cunnen aenwinnen; edoch hoe 't op 't Dassen-eylandt sal succederen, hopen metter tijt te ervaren, ende nemen wij oock preuve met eenigen taruw, die wij nu van desen nieuwen gesaeyt hebben, om te sien oft die oock voor de winter sal willen rijp worden, welcke alsdan (sooveel harde Zuyd Oostewinden niet subject sijnde) soo seer niet sal uytslaen ende ingevolge (soo wij hopen) beter sal in te gaderen wesen. Ondertusschen moeten wij derhalven noch al met broot ende gort oft rijs nootsaeckelijck telckens versien worden; maer van cool, wortelen ende alle anderen thuynvruchten ende moescruyden staen, Gode loff, de thuynen soo vol, dat ons geen schepen van d' E. Compie cunnen te veel comen om daervan na behoren wel te ververssen; ja wort nu oock doorgaens al meest (om 't goet te oirbaren) de wortelen, rapen ende kool op de vleysketel voor ons volcq selffs geschafft, dat hare voorige soberheydt al vrij begint te doen vergeten.

's Middaghs wat beter weer sijnde, quamen d' Engelsen haer affscheydt van ons nemen ende bedancken voor de courtosie hier genoten etc., ende gaven ons eenige brieven aen hunne mrs tot Londen, ende wij aen haer weder d' onse aen d' Ed. Heer Generael ende Raden van India. Edoch alvoren de maeltijt gedaen was, begond weder soo hard te wayen uytten Zuyd Zuyd Oosten, dat niet costen aen boort comen, maer den gantschen nacht moesten hier verweert blijven.

29en do.

's Morgens even hard windrigh weer, maer wierd tegen den middagh wat stilder .............

d' Engelse capiteyn met sijn geselschap na boort...............1) affscheydt van ons, ende begond op den namiddagh weder hard te wayen uytten vorigen hoeck, met bijsondere harde ende felle valbuyen over den Tafelbergh; echter gingh den Engelsman onder seyl.

30en do.

Harde Zuyd Zuyd Oosten winden als voren.

Ultimo do.

's Morgens wat stil aen dese sijde, maer aen d' overcant van de bay even harde Z.Z. Oosten winden.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

landen


Over dit hoofdstuk/artikel

datums