Daghregister. Deel 3. 1659-1662

[p. 500]

Bylae VI (In teks bls. 441).⁺

November anno 1661⁺

Journael gehouden bij mij, Cornelis de Cretser, van de heen- ende wederreyse gedaen in 't lant van Africa bij Pieter Everaert, sergeant (in conformité van seeckere memorien denselven daervan ter hande gestelt) in qualité als opperhooft, met sijn bijhebbende compagnie, bestaende in 12 personen, door last van d' E. Jan van Riebeeck, Commandeur van 't fort de Goede Hope ende verderen ommeslach aen Cabo de Bonne Esperance, etc., aengegaen den 14 November 1661, als doen van 't voorss. fort vertrocken sijnde.

+ 81

+ Kol. Arch. 39

Anno 1661.

⁺ 15en November, van den slachboom aen de Zoute-Rivier vertrocken ende ons op reys begeven, nemende onse cours N.O., gaende soo omtrent 1½ uyr ende,⁺ naedat wij een weynigh vertoeffde, sijn wederom voortgegaen, vervolgende de voorss. cours noch 2½ uyr, sijnde doen tusschen^1. den Tijgersbergh, daer wij des nachts verbleven.

16en dito, des morgens vroegh onse beesten gepackt ende weder op reys begeven, namen onse cours N.O. ten O., ende gingen alsoo rijckelijck 3 uyren, sijnde doen bij een moras-rivier, daer wij met onse beesten (vermits in een corte stont aen geen⁺ water meer was te becomen) 't vorder^2. van den dagh ende nacht verbleven.

17en dito, des morgens ut zupra^3., nemende ons cours N.O., gaende soo rijckelijck^4.+ 2 uyren, sijnde doen bij een rivier die de Mosselbanck genaemt wierde, daer wij de beesten ontpackten ende yts rustende bleven, ende naerdat het heetste van den dach⁺ een weynigh gepasseert was, weder op reys begeven, namen de cours N.O. ten N., gaende soo ½ uyr, doen verandert ende gingen 1 uyr N.O. ten O., sijnde doen bij een cleyne waterplaets daer wij onse nachtrust namen.

18en dito, weder des morgens voor het opgaen van de son, onse beesten gepackt sijnde, vervolghden onse laetste gepasseerde cours ongeveerlijck^5. 2 uyren, doen een weynigh water vernemende, doch brackachtigh, daer wij yets vertoeffde, ende naedat de zon sijn grootste cracht getoont hadde, begaven ons weder op reys,⁺ naemen de cours N.O. ten Oosten, gingen soo rijckelijck 1 uyr, sijnde doen bij een cleyn riviertjen, daer wij des nachts verbleven.

19 dito, weder des morgens ut zupra, nemende de cours N.O., gaende soo 1½ uyr, doen yts aen een cleyn riviertjen gerust ende, vermits den geduyrigen regen,⁺ 't vorder van dien dagh ende nacht aldaer moeten verblijven.

+ [uyren]

+ [4]

1. Vgl. asnog I 392, 409, II 116, 339 waar die grondbegrip twee (of meer) ook ontbreek. Die bet. skyn hier te wees: by, omtrent.

+ [3]

2. 't vorder, die verdere, die res. So passim in hierdie joernaal.

3. ut zupra, ut supra, soos bo, soos gister. Herhaaldelik in die laaste betekenis in hierdie joernaal.

4. ruim. Kom dikwels voor in die taal van ‘den scribent Cornelis de Cretser’. Kyk Resolusie 10/11/1661.

+ 81v

+ [3½]

5. Nog een van De Cretser se vorme. Dit is duidelik dat De Cretser se styl nie op die van die Daghregister gemodelleer was nie.

+ [3]

+ [1½]

[p. 501]

⁺ 20en dito, des morgens ut zupra, namen onse cours N.N.O., gingen soo 1½ uyr, doen veranderende ende gingen 1 uyr N.O. ten O., sijnde doen bij een claer reviertjen, daer wij ons nedersloegen ende, naedat wij yets gerust hadden, nemende de cours Z.O., vervolgden die totdat wij over de clooff van seecker geberchte quamen, 'twelck bij d' onse Riebeecqs Casteel genaemt wierde, hebbende soo gemarscheert⁺⁺ 1 uyr, doen verandert ende gingen ½ uyr O. ten N., item gelijck ½ uyr N.O., sijnde hier weder bij een claer riviertjen, alwaer wij des nachts verbleven.

21en dito, des 's morgens als vooren, vervolghde onse laetste genomene cours rijckelijck 1½ uyr, doen noch ½ uyr N.O. ten N., sijnde doen aen een riviertjen, daer wij (naer yts verblijvingh) weder vandaen trocken, ende vervolgens^1. laetste gepasseerde cours gemarscheert 2 uyren, sijnde doen bij een groote rivier, die bij d' onse⁺ den naem van den Grooten Berghrievier voerde, daer wij verbleven, sijnde in dese rivier extra-ordinaire schoone, versche visch, daer bij ons in abondantie aff gevongen^2. wierde.

22 dito, hebben dien geheelen dach (vermits de groote diepte der voorsz. rievier) besigh moeten wesen met het overvlooten^3. van onse victualie; derhalven des nachts aen de oversijde verbleven.

Wat aengaet de lantsdouwe^4. tot hier van de clooff van Riebeeckx voorss. Casteel, mitsgaders ¾ uyrs aen d' oversijde naer de Caep^5., ofte 't fort van dien, gepasseert, is redelijck goet tot bouwinge, doch al wat sandigh, maer, nopende^6. 't voorgepasseerde^7., geheel sant-, steen- ende clipachtigh. Ende welcke passagie met een wagen⁺ tot aen dese voorgemelte rivier mede (indien 't noot waere) soude te gebruycken.

23en dito, des 's morgens geheel vroegh, voor het opgaen van de zon, onse beesten gepackt sijnde, begaven ons weder op reys ende de cours genomen N.O., gingen soo 1½ uyr; sijn doen <gecomen> aen een cleyn riviertjen, 'twelck den Cleynen Berch-rievier genaemt wierde, daer wij (als met de beesten, soo ten deele gepackt⁺ als ongepackt, doorcomende) bleven rusten, ende naedat het heetste van den dach een weynich over was, namen de cours N.O. ten N., gaende soo 2 uyren, doen verandert ende gingen gelijcke 2 uyren N.N.O., passerende inmiddels 17, soo cleyn als groote rivieren die alle haeren loop tot ende in den voorss. Grooten Berchrivier waeren hebbende.

't Lant desen dach gepasseert, is geheel sant- ende steenachtigh.

24 dito, des morgens vroegh van meninge wesende ons op de reys te begeven, dochten nootsaeckelijcker dien voormiddach stil te leggen ende ons inmiddels met hertebeesten als anders te provideren doordien, verder sijnde, deselve niet wel en

+ [uyren]

+ 82

+ [4½]

1. volgens? Vgl. nog fol. 93v o.d. 29 Jan.

+ [4]

2. Verouderde verl. deelw. van vangen.

3. met 'n vlot oor die water voer. In hierdie betekenis gee WNT alleen hierdie vindplek.

4. landstreek. Teenswoordig min of meer verouderde, digterlike woord.

5. d.w.s. aan die fort se kant van Riebeeckskasteel.

6. Teenw. deelw. van nopen in die verouderde betekenis: aanroer. Hier = aangaande.

7. die gedeelte gepasseer voor hulle in die omgewing van Riebeeckskasteel gekom het.

+ 82v

+ [5½]

[p. 502]

⁺bennen te becomen, oversulcx^1. des achternoens ons op reyse begaven, namen onse⁺ cours N.O. ten N., gingen soo 1½ uyr, doen veranderende, vermits wij tegen een riviertjen quamen aenlopen, ende gingen ¼ uyrs Z. ten O., doen weder onse voorsz.⁺ cours van N.O. ten N., ongeveerlijck ½ uyr, daer wij ontpackten ende des nachts aen een rivier verbleven voor welcke voorsz. nacht^2., als in 't vallen van den avont, niet verre van onse rustplaetse, vernomen een oliphant, die sigh gelatende tot ons te willen affcomen, derhalven tot bevrijdinge van onse beesten denselven tegemoet gegaen om hem soo een weynigh, indien 't mogelijck waere, van ons aff te crijgen; in welcke tegemoetcominge^3. (niettegenstaende al verscheyde schooten op denselven waeren gedaen) een van onse mede-compagnie, genaemt Pieter Roman, niet alleen van^4. wierde achterhaelt, maer oock soo deerlijck gequest dat hij ongeveerlijck 2 uyren daernae is comen te overlijden.

25en dito, soo over^5. 't begraven van den overleden als de swacheyt van Coenraet Schatman des voormiddachs stil gelegen, derhalven des achternoens ons op reys begeven, nemende de cours N., die alsoo vervolcht tot dat wij aen een moras quamen, daer onse passagie stuytende was; bevonden gemarscheert te hebben 1 uyr,⁺ doen ½ uyr W. ten N. gaende, ende naer expiratie van dien onse voorsz. cours van N. noch 1 uyr vervolcht, daer wij ontpackten ende des nachts aen <een> cleyn riviertjen verbleven.

't Lant als voorsz., doch soude noch yts wesen om hooy te winnen.⁺

26en dito, vermits de swacheyt van den bovengenoemde noch hadde toegenomen, stil gelegen.

27en dito, des morgens als voorsz., namen onse cours N.N.O., gingen soo rijckelijck 3½ uyr, doen een weynigh aen een cleyne rivier gerust ende, naedat het heetste van den dach een weynigh gepasseert was, de voorss. cours noch 2½ uyr vervolcht sijnde,⁺ doen weder aen een cleyn riviertjen, daer wij des nacht verbleven.

't Lant ut zupra.

28 dito, des morgens ut zupra, nemende de cours Noorden, gaende soo rijckelijck⁺ 3 uyren, bevonden doen weder aen eenigh water te wesen, daer wij rusten ende, nae yts verblijvingh, sijn weder op reys getogen, naemen onse cours N. ten W., gaende soo 2½ uyr, daer weder wat water vernomen, daer wij onse nachtrust namen.

't Lant als vooren.

29en dito, weder des morgens als vooren, vervolghde onse voorsz. laetste cours rijckelijck 1½ uyr, doen verandert ende gingen 1 uyr Noorden, sijnde doen neffens

+ [uyren]

1. weshalve, daarom. Weer 'n woord van De Cretser wat selde voorkom in die eintlike Daghregister.

+ [2¼]

+ 83

2. voor welcke voorz. nacht, als... 'n uitdrukking wat meermale in die joernaal voorkom, vgl. fol. 85v. Die bedoeling is: in die aand voor die nag in kwessie. Die juiste waarde van die als is mij nie duidelik nie, tensy na als (= toen) die onderwerp wij versweë is.

3. ontmoeting, ‘treffen’; verwys na ‘tegemoet gegaen’ hierbo.

4. deur (‘denselven’).

5. weens.

+ [2½]

+ 83v

+ [6]

+ [5½]

[p. 503]

⁺ een hoogh geberchte daer de passagie ons oververeyschte^1., ende vermits de swackheyt⁺ ende vermoeytheyt onser beesten, 't vorder van dien dach aldaer verbleven, sijnde hier oock een cleyn riviertjen.

't Lant als boven.

30en dito, 's morgens vroegh in 't aencomen van den dagh onse beesten gepackt ende alsoo ons naer 't geberchte begeven. Ons cours was meestendeel Oost, marscheerde⁺ soo rijckelijck 2½ uyr, sijnde doen aen een grote rivier, die den Oliphants-rievier⁺ genaemt worden, daer wij 't vorder van den dach, mitsgaders des nachts verbleven.

't Lant heel sant- ende steenachtigh.

+ [uyren]

1. te veel van ons kragte geverg het. Nie in WNT nie; wel overeischen, maar dit alleen in die bet. ‘overvragen’.

+ [2½]

+ 84

+ [2½]

December anno 1661

Primo December, weder des morgens vroegh ons op reys begeven, nemende onse cours N., gaende soo 2½ uyr, daer wij, als neffens een spruyt der voorss. rivier sijnde, rusten ende, naer yts vertoevingh, vervolghde onse voorss. cours noch ½ uyr, doen⁺ verandert ende gingen 1 uyr N.O. ten N., doen nochmaels onse voorn. cours 1 uyr, alwaer wij, als 't voorsz. spruytjen noch op sijde hebbende, des nacht verbleven.

't Lant ut zupra, doch hier en daer een cleyn partijtjen goede, vaste bougront.

2 dito, weder ut zupra, noch vervolgens voorsz. cours gemarscheert 1½ uyr, doen een weynigh (vermits de moeyelijcheyt der passagie) gerust ende, naerdat de grootste hette een weynigh gepasseert was, onse meergemelte cours noch 1 uyr vervolcht, alwaer wij ontpackten, des nachts verbleven, hebbende d'Oliphantsrivier hier weder⁺ dicht op zijde.

't Lant geheel sant- ende steenachtigh.

3 dito, weder des morgens als voorss., nemende onse cours N. ten O., gaende soo⁺ ½ uyr, doen veranderende ende gingen rijckelijck 2 uyren N.N.O., mitsgaders noch N. ten O. ½ uyr, sijnde doen bij een moras-rievier daer wij rusten ende, nae yts verblijvingh, namen onse cours Noorden, gingen soo rijckelijck 2½ uyr, hebbende⁺ doen weder d' Oliphants-rivier op sijde, daer wij ons rendevou namen.

't Land ad idem.

4en dito, weder als boven, vervolchde onse laetste gepasseerde cours 2½ uyr, gingen doen door ende over de Oliphants-rvier; daer over sijnde, marscheerde noch 1 uyr N.O. ten N., mitsgader ½ uur Noorden tot aen een moras, daer wij rusten ende, vermits de schwacheyt van den meergenoemden Schatman, 't vorder van den dach ende des nachts aldaer moe<s>ten verblijven.

't Lant noch als vooren.

5en dito, ter cause voorsz. noch stil gelegen, met meninge om ons op aenstaende morgen weder op reys te begeven.

+ [5]

+ [2½]

+ 84v

+ [5½]

[p. 504]

⁺ 6en dito, hadden geerne volgens onse genomene opinie ons vroech op reys begeven, maer doordien de swackheyt^1. noch meerder hadde toegenomen, dien dach noch stil gelegen, hebbende inmiddels ons wat geprovideert ende versorgt met 't schieten van gevogelte <ende> 't vissen in de rivier, daer bij d' onse in abondantie, ende oock seer groot ende schoon^2., aff gevongen wierden.

7en dito, 's morgens vroech, voor het opgaen van de zon, 3 van onse beesten⁺ gepackt ende de resterende 2 met 2 man van onse compagnie bij den voorsz. siecken met genoechsame victualie hier gelaten sijnde, begaven ons op reys, vervolghde onse meergemelte cours van Noorden 2½ uyr, passerende weder over de Oliphantsrivier,⁺ daer wij (vermits de moeyelijckheyt van 't gepasseerde) bleven rusten, ende des achternoens ons weder op reys begeven, namen de cours N. ten W., gaende soo 2 uyren, doen weder onse cours van N. 1 uyr, sijnde doen ter plaetse daer Meerhoff de Chariguriquas, mitsgaders de Namaquas, de jongste reys bij hem creegh, de Oliphants-rivier dicht op sijde.

't Lant noch als vooren, doch de veerte van ½ uyr naer 't gepasseerde goede bougront.

8en dito, des morgens ut zupra, nemende de cours N.N.W., gaende soo rijckelijck ½ uyr, doen verandert ende gingen gelijck ½ uyr Noorden, mitsgaders noch 2 uyren N.N.W., sijnde doen weder dicht aen de Oliphants-rivier daer wij rusten ende, naer een weynigh verblijvingh, de voorsz. laetste gegaene cours noch ½ uyr vervolcht, veranderende doen ende gingen 2 uyren N. ten W., passerende doen weder over de Oliphants-rivier, naedat een ¼ uyr op die laetste cours gemarscheert hadden,⁺ sijnde doen bij een claere rivier, dat^3. uyt off van 't geberchte naer ende in den Oliphants dito^4. was lopende, daer wij des nachts verbleven.

't Lant ad idem.

9en dito, weder 's morgens als vooren, passerende soo over de voorsz. rivier, vervolgens⁺ onse laetste cours rijckelijck 3 uyren, sijnde doen in een seer schoone, vlacke, groene valey dicht aen de meergemelte Oliphants-rievier, daer wij yts vertoeffde ende, naedat de zon sijn meeste cracht betoont hadt, begaven ons weder op reys,⁺ namen onse cours N. ten O., gaende soo ½ uyr, doen de voorseyde Oliphants-rievier vervolcht, die sijnen loop meestendeel N.N.W. was nemende, rijckelijck 1½ uyr, daer wij des nachts verbleven, voor welcke voorsz. nacht^5., als naer zonnenonderganck, twee Chariguriquas, g'assisteert met eenige Souquas, bij ons gecregen, die ons belooffden aen haer crael te brengen omme, daeraen sijnde, alsdan terecht soude connen vernemen waer de Namaquas leggende waren.

10 dito, 's morgens ut zupra, nemende onse cours (vergeselschapt met voorss. compagnie) O.N.O., gaende soo ½ uyr, doen daervan verandert ende gingen rijckelijck 2 uyren N.O. ten O., sijnde doen neffens een rivier die uyt 't geberchte quam,

+ [uyren]

1. nl. van Schatman.

2. d.w.s. visse: daer....aff = daarvan.

+ 85

+ [5½]

+ [5½]

3. !

4. d.w.s. -rivier.

+ 85v

+ [5]

5. Vgl. noot 2, bls. 502.

[p. 505]

⁺ alwaer wij onsselven een weynigh ter neder stelde ende, nae yts verblijvingh, vervolghde⁺ de voorss. rievier 1 uyr, die sijnen^1. loop O. ten N. was, hebbende doen deselve verlaeten ende gingen ½ uyr N.O., sijnde doen weder aen een cleyn riviertjen, daer wij verbleven, gaende niettemin onse voorn. compagnie verder ende alsoo vermogens presumptie^2. naer de voorseyde crael.

't Lant geheel zant- ende steenachtigh.

11en dito, des voormiddachs, vermits de swack- ende vermoe<i>theyt onser beesten, stil gelegen, in welcke ons quamen besoecken 2 capiteinen ofte oversten⁺ der voorsz. Chariguriquas, die onder andere versochten aen haer crael te willen comen, die sij seyden hier niet veer vandaen te wesen; derhalven des achternoens ons met deselve op reys begeven, nemende de cours van W.N.W., gaende soo ½ uyr, mitsgaders 2 uyren N.W. ten N., alwaer wij sonder eenigh de^3. minste water te vernemen,⁺ des nachts verbleven, gaende de voorss. capiteinen inmiddels nae haere crael.

't Lant als voorsz.

12 dito, des morgens vroegh onse beesten gepackt sijnde, begaven ons weder op reys, vervolghde voorss. laetste cours ½ uyr, mitsgaders 1 uyr Noorden, sijnde doen⁺ bij ende aen de voorsz crael, hebbende 't vorder van den dach aldaer verbleven ende ons een weynig ververscht.

't Lant desen dagh gepasseert redelijck goede bougront.

13 dito, noch stil gelegen, doch middelertijt vernomen naer de Namaquas, die^4. ons berichten voor desen mael daer niet bij te connen comen, vermits deselve geheel ver lantwaert ingetrocken waeren ende op derselver passagie geen waeter noch yts voor de beesten en is te becomen, ende wat belangde de tocht der voorsz. Namaquas, seyden, dat deselve haer in de regentijt op reys hadde begeven; niettemin resolveerden, als haer seggen in geen vast gelove accepterende ende om ons diligentie⁺ sooveel doenelijck te bethonen, morgen geheel vroegh ons weder op reys te begeven ende haer crael ofte gelegene plaetse^5. te soecken ende deselve vindende, 't spoor, indien 't eenighsints mogelijck is, te vervolgen.

14en dito, achtervolgende onsze voorsz. genomene resolutie, vergeselschapt met de meergenoemde capiteinen, ons weder des morgens geheel vroech op reys te begeven, nemende onse cours Z. ten W., gaende soo een crommen hoeck naer 't Noorden, te reeckenen ½ uyr, doen verandert ende gingen gelijck ½ uyr W.N.W., bevonden doen te wesen ter plaetse daer de voorsz. Namaquas met haer vee gelegen⁺ hadden; namen doen de cours, conform derselver spoor, N.N.W.; gingen soo 1 uyr,

+ [uyren]

+ [5½]

1. die synen loop O. ten N. was: Let op die konstruksie.

2. behalwe ‘veronderstel, vermoed’ beteken presumeren in Ndl. ook ‘aandurf’ - of het dit vroeër ook beteken (WNT XII, 4069). Dit lyk of vermogens presumptie hier die beste verklaar kan word deur: nagelang van hulle durf, moed.

+ 86

3. Blykbaar word eenigh de minste as formule gebruik, sonder inagneming van die geslag van die snw.

+ [2½]

+ [2]

4. Verstaan sij (die mense van ‘de voorsz. crael’). na die. Vgl. Verhage, a.w. bls. 186 vlg.

+ 86v

5. gelegene plaetse in die betekenis: plaas waar hulle gelê het, ‘ligplaats’? Vgl. noot 6, bls. 507 en fol. 90v o.d. 29 Des. hierna: den hier gelegene capitein.

+ [3]

[p. 506]

⁺ mitsgaders ½ uyr W.N.W., passerende alsoo over een geberchte. Daerover sijnde, gingen soo ½ uyr Z.W., sijnde doen bij een weynigh brack water, daer wij dien dach, mitsgaders des nachts, verbleven.

't Lant redelijck tot bouwinge.

15en dito, 's morgens vroech als voorss., namen onse cours Z.W. ten W., gaende soo rijckelijck 1 uyr, doen verandert ende gingen ½ uyr West, item ½ uyr W. ten N., mitsgaders gelijcke ½ uyr Z.W., sijnde als doen weder bij de Oliphants-rivier ende op 't rechte spoor daer de voorsz. Namaquas gedreven^1. hadden, 'twelck bij ons vermist^2. was, hebbende daer 't vorder van dien dach (over^3. 't wachten van den⁺ capitein der Chariguriquas, die wij belooft hadden heden aldaer te verwachten ende hij met sijn vee bij ons te comen) stil gelegen omme, hier sijnde, als dan met den anderen, indien 't mogelijck <was> ende wij geen gebreck van water en leden⁺ ('twelck hij voor vast stelden te sullen geschieden) 't voorss. spoor te vervolgen ende alsoo de meer genoemde Namaquas op te soecken.

't Lant ut zupra.

16en dito, 's morgens den voorsz. capitein noch niet vernomen, sustinerende met ons gegeckt te hebben, derhalven ons weder op reys begeven, nemende de cours O.N.O., gaende soo ½ uyr, doen verandert ende gingen gelijck ½ uyr W.N.W., mitsgaders 1½ uyr N.W., ende noch rijckelijck 1 uyr N.N.W., sijnde doen weder bij de gemelte Oliphants-rievier, daer wij de beesten ontpackten ende, nae een weynigh verblijving, onse beesten wederom gepackt sijnde, ende van meninge onse reys alsoo te vervolgen, erscheen^4. ons den voorgemelten capitein, die sijn vee ter plaetse daer wij van den morgen vandaen getrocken bennen, seggende^5. gelaeten te hebben, ende onder andren repeterende dat, indien wij noch verder marscheren wilden, de rivier nu t' eenemael sullen moeten verlaeten ende verseeckert te wesen in 1 dach à 4 geen waeter meer hebben te verwachten ende, dan al bij water comende, 'tselve soo sout soude sijn omme onmogelijck voor ons te connen nuttigen, mitsgaders niet voor de beesten, ende sijn dienst presenterende om ons 'tselve te doen sien, indien wij met^6. gaen woude. Derhalven alle hetselve in deliberatie genomen genomen hebbende ende nae genoechsame overlegginge verstaen dat 2 à 3 man⁺ twee à 3 dagen 't voorss. spoor souden vervolgen ende wel scherpe toesicht nemen off alle 'tselve conform voorss. sijn seggen alsoo mochte wesen, ende ons van al hetselve (die^7. haer hier ter plaetse weder sullen inwachten) rapport te doen, omme, 'tselve gesien ende gehoort, als dan te resolveren naer behooren, onder welcke sigh dan den sergeant als een derde wil laeten gebruycken ende van meninge op morgen geheel vroegh hem op reys <te> begeven.

+ [uyren]

1. hulle vee gedryf, getrek?

2. (die spoor) misgeloop, verloor.

3. na aanleiding van, weens.

+ [3]

+ 87

4. Sic. ‘Uit oostelijke dialecten of ontleend aan mhd. erschinen, hd. erscheinen. - Verschijnen’. (WNT III, 4210). De Cretser was van ‘Cuylenburgh’, volgens die monsterrol van 1662.

5. Vir seijde.

6. mee. Vgl. noot 1, bls. 496.

+ 87v

7. Slaan op voorgaande ons.

[p. 507]

⁺ 't Lant geheel zant- ende steenachtigh.

17en dito, des morgens geheel vroegh, den voorss. sergiant met 2 van onsen trop offte compagnie, vergeselschapt met den voorss. capitein ende onse medegenomen tolcq, sigh ten fine voorss. op reys begeven, die den 20en daeraenvolgende ons met sijne voorss. medegenomene^1. in redelijcke gesontheyt weder is verschenen, die rapporteerden gansch geen waeter, mitsgaders gras noch yts voor de beesten vernomen te hebben dan yts brack ende zoutachtigh waeter, als onder breder in 't naervolgende, bij haer gehoudene, journael g'expresseert, d'welck luydende was aldus:

17 dito^2., 's morgens vroegh met 't beginnen van den dach ons op reys begeven, namen onse cours N.N.Oost, gingen soo 1 uyr, doen veranderende ende gingen N. ten W. rijckelijck 3 uyren, sijnde doen bij een weynig water, maer soo brack ende zout onmogelijck om^3. voor ons te connen drincken, daer wij yts verbleven, ende een weynich tijt g'expireert wesende, vervolchde onse laetste gegaene cours 2 uyren, daer wij weder, sonder eenigh water te vernemen, yts rusten ende, naer yts verblijvingh, noch vervolgens voorss. cours gemarscheert 3 uyren, sijnde doen⁺⁺ weder bij water, doch een weynigh^4. beter als 't voorss., alwaer wij een Sonqua vernamen die ons naer examinatie seyde de Namaquas noch 3 dagen hier van daen te leggen, oversulcx geresolveert ons daernae te begeven ende, daerbij comende, deselve te bewilligen^5. om met ons naer onse gelegene^6. plaets aff te trecken om haere vereringen te ontfangen, waertoe den medegenomene capiteyn insgelijcx resolveerden. Derhalven alhier des nachts verbleven.

18en dito, achtervolgende genomen resolutie, ons vroegh op reys begeven, vervolghde onse laetste gepasseerde cours 4 uyren, daer wij aen een weynigh waeter, doch als 't voorss., yts vertoeffde ende, naer een weynigh verblijvingh, weder vervolgens voorss. cours gemarscheert 3 uyren; bevonden doen te wesen aen een crael daer de Namaquas met haer vee gelegen hadden ende waeter als voorss. vernomen, daer wij ut zupra ende naer ut zupra de meergemelte cours^7. noch 2 uyren vervolcht,⁺ alwaer wij 2 Sonquas-huyskens, doch sonder menschen, vernomen, daer den voorss. medegenomen capitein verblijven ende wij noch verder marscheren wouden, daerbij seggende^8. dat wij daer niet bij conde comen ende, al bij comende (denoterende⁺ voorss. Namaquas) met ons niet en souden willen afftrecken ende meer andere uytvluchten, ende dienaengaende ongenegentheden bethonende ende in 't corte^9. weder terugh wilde, 'twelcke wij grootelijcx tegenstonde, doch naer lange tegenhoudinge, als aensiende de groote armoede nopende 't gebreck van waeter, eyndelijck naequamen. Dienvolgende begaven ons weder rugwaerts ende de cours conform 't ge-

+ [uyren]

1. Sy reisgenote.

2. Hier begin dus 'n joernaal binne in 'n joernaal.

3. om beter tussen ons en te. Vgl. ook fol. 87: soo sout.... omme onmogelijck voor ons te connen nuttigen: Proleptiese konstruksie.

+ 88

+ [9]

4. Beter: weynigh i.p.v. een weynigh.

5. oor te haal. Hierdie betekenis tans verouderd.

6. Vgl. noot 5, bls. 505 hierbo.

7. waar ons, net soos bo, en volgens die bogenoemde koers, ons koers vervolg het.

+ [9]

8. seggende bepaal ‘den voorss. medegenomen capitein’.

+ 88v

9. in 't corte, gou, onmiddellik. Weer o.d. ultimo December hierna.

[p. 508]

⁺ passeerde Z. ten O., gaende soo 1 uyr, sijnde doen aen een clip daer wij een weynigh regenwaeter, dat dien dach gevallen was, vernamen ende des nachts verbleven.

19 dito, 's morgens vroegh, voor het opgaen van de zon, ons weder op reys begeven, vervolghde voorss. cours rijckelijck 2 uyren, doen aen water, als vooren, een weynigh gerust, ende, naer yts vertoevingh, noch vervolgens voorss. cours⁺ 4 uyren gemarscheert, sijnde doen weder aen de gementionneerde huyskens daer wij des nachts verbleven.

20en dito, weder des morgens vroegh vervolgens voorss. cours gemarscheert 4 uyren, doen aen yts water, als vooren, gerust, ende, nae een weynigh verblijvingh, noch vervolgens dien in 2 schofften^1. gegaen 6 uyren ende doen verandert, gingen 1 uyr Z.Z.W., sijnde doen weder ter plaetse daer wij vandaen gemarscheert ende onse vordre compagnie gelaeten hadden^2..

't Lant soo in 't gins als wederreyse gepasseert, is geheel steen- en zantachtigh.⁺

21 dito, siende geen apparentie om de voorss. Namaquas verder (ten aensien 't gebreck van waeter ende gras ofte yts waerbij onse medegenomen beesten 't leven soude behouden) te connen vervolgen, dienthalven versocht op den voorss. capitein om eenige van sijner^3. volckeren nae deselve te willen affsenden en haer onse compste bekent te maecken, mitsgaders ter cause voorschreve te bewilligen haere vereeringen (die wij seyden bij ons te hebben ende hem oock verthoont) te comen ontfangen, die 'tselve (naedat wij hem een vereringe voor sijne genomene moeyten hadde gedaen ende met belofften, indien hij de Namaquas conde hier doen comen, noch een groter vereringe doen soude) aennam, ende ons in een corten tijt daerop antwoort sou laeten toecomen.

Hebbende inmiddels mede geresolveert, vermits 't op- ende aflopen deser voorss. Oliphants^4. ende 't ruyschen dat wij alle daegen, insonderheyt des avonts, sijn horende, om de voorsz. rivier sijnen loop ofte cours door 2 à 3 man te laten vervolgen ende te sien off daer ergens geen ander water en is waer de meergemelte rivier sijnen loop toe en in is nemende, presumerende dat de zee hier dichte bij is ende alsoo oorsaeck van 'tselve soude mogen wesen. Dienvolgende den sergeant

22 dito, geheel vroegh met 3 van onse compagnie ten dien fine sigh op reys begeven,⁺ die den 23, als des anderen daechs, met sijn medegenomene, tegens den avont weder is verscheenen. Die rapporteerden de voorss. rivier vervolcht te sijn rijckelijck⁺ 7 uyren, de cours was vervolgens voorss. revier Z.W., ende naer expiratie van dien, bevonden deselve Z.W. in een zee te lopen, separerende aleer sij in die zee comt seecker stucklants^e, dat alsoo tusschen de voorn. rivier ende aen die zee is leggende, moetende oock rijckelijck 4 uyren van de gemelte zee wesen aleer het water in de

+ [uyren]

+ [6]

1. Vgl. WNT XIV, 771. Dit is miskien die eerste maal dat schoft gebruik word in die Afr. betekenis: trekafstand.

2. Einde van die joernaal binne in 'n joernaal.

+ 89

3. Sic. Skryffout of moeilikheid met genitief.

4. Eb en vloed bij die mond van die Olifantsrivier.

+ 89v

+ [7]

e

[p. 509]

⁺ voorss. rievier sijne sout- ofte brackachtige smaeck verlooren heeft, gelijck sulcx bij haerluyden, vermogens^1. derselver seggen, wel is vernomen.

23en dito, sijnde den dach van haere terughreysinge, de cours was conform 't gepasseerde⁺ N.O., gaende gelijcke 7 uyren, sijnde doen ter plaetse daer sij van ons gescheyden waeren, ende vermits aldaer langer geen eeten voor de beesten en was te becomen, rijckelijck 1 uyr rugwaerts gereyst, de cours van Z. ten W., alwaer wij weder aen d' Oliphants-rivier verbleven ende ons aldaer denselven dito^2. bevonden, voor welcke haer compste <wij> besocht wierden van den meergenoemden capitein, vergeselschapt met 3 man, die ons onder anderen te kennen gaff, achtervolgende de beloften ofte toeseggingh op den 21en deser gedaen, 3 man naer de Namaquas toegesonden te hebben, die den 9en dach sonder twijffel weder hier⁺ soude wesen ende ons alsdan deselve hier te brengen, ofte ten minsten behoorlijck bescheyt waernaer wij ons sullen hebben te reguleren.

Wat aengaet het lant op haere^3. reyse gepasseert, is geheel sant- ende steenachtigh, alsmede 'tgene bij ons in 't rughreysen tot hier is gedaen.

24 dito, ten insichte^4. als op den 23en deser, noch rijckelijck ½ uyr rugwaerts gereyst, de cours was vervolgens voorss. rievier O. ten Z., bevonden doen op een tamelijcke⁺ plaetse te sijn daer wij ons weder nedersloegen.

't Landt ad idem.

25 dito, ten fine voorsz. stil gelegen.

26 dito, aensiende de schraelheyt der weyde voor de beesten, dochten gedienstiger nae de Chariguriquas haere crael te trecken, die in onse te doene passagie sijn leggende, ende aldaer ons bescheyt te verwachten. Derhalven begaven ons op reys ende⁺ naemen onse cours O. en Z., item ¼ uyrs^5. Z., mitsgaders gelijck ¼ uyrs^5. W. ten Z., sijnde doen weder aen de Oliphants-rivier ende op de plaets daer wij den 15en deser onse rustplaets genomen hadden, alwaer 't vorder van den dach, mitsgaders des nachts, verbleven.

't Lant ut zupra.

27 en dito, 's morgens vroegh ons weder op reys begeven, namen ons cours O.⁺ ten Z., gaende soo 1 uyr, doen noch ½ uyr Z.Z.W., sijnde doen weder bij de voorss.⁺ crael, dicht aen de gemelte rivier leggende, daer wij ontpackten ende verbleven.

't Lant als vooren.

28 dito, ten eynde als vooren noch stil gelegen.

29 dito, vermits den hier gelegene capitein met sijn crael op gisteren een weynigh⁺ rugwaerts (ten aensien van de weyde ende andere sijner^6. moverende redenen) was vertrocken, hebben denselven gevolcht, nemende onse cours Z.O., gingen soo 2 uyren, sijnde doen weder als op den 27en deser.

+ [uyren]

1. na, volgens.

+ [7]

2. dag, datum.

+ 90

3. Slaan op die lede van die ekspedisie wat na die mond van die Olifantsrivier gegaan het.

4. d.w.s. omdat ‘aldaer langer geen eeten voor de beesten en was te becomen’.

+ [½]

+ [2½]

5. Volgens marge: 1¼ uyrs.

5. Volgens marge: 1¼ uyrs.

+ [1½]

+ 90v

+ [2]

6. van de hem moverende redenen?

[p. 510]

⁺ 't Lant noch als voorss.

30 dito, als op den 28en deser.

Ultimo dito, vermits als op den 29en denselven weder gevolcht, namen ons cours⁺ Z. ten O., gaende soo ½ uyr, doen verandert ende gingen 1½ uyr Z.O., item 1 uyr Z. ten O., ende eyndelijck noch 1 uyr Z. ten W., sijnde doen als voorss.

't Lant ad idem.

In welcke voorsz. dach, des achtermiddachs, bij ons vernomen eenige der Chariguriquas, die bekent maeckten offte voor de waerheyt aendiende, alsdat de Namaquas op comende wege ende hier dichte bij waeren, bovendien dat haren voorss. capitein deselve heden geheel vroegh tegemoet was gegaen ende in 't corte hier soude wesen,⁺ oversulcx, contrarie onse genomene opinie, geresolveert 1 dach à 2 daernae te wachten.

+ uyren]

+ [4]

+ 91

January anno 1662

Primo January 1662, ten dien fine stil gelegen.

2 dito, ut zupra.

3 dito, dito ad idem.

4 dito, noch als voorss.

5 dito, vermits de vordre hier gelegene, met haer op gisteren opgebroocken ende noch rughwaerts sijn getrocken, deselve weder vervolcht, nemende de cours Z. ten O., gaende soo ½ mijl, doen verandert ende gingen gelijck ½ uyr Z.Z.W., item 1 uyr Z.O. ende noch ½ uyr Z.O. ten Oosten daer wij, als de Oliphantsrivier op sijde hebbende, yts rusten. Derhalven des achternoens ons weder op de reys begeven,⁺ namen de cours O. ten Z., gaende soo ½ uyr, doen noch 1 uyr Z. ten O., sijnde doen weder aen haer crael, dicht aen de meergemelte Oliphants-rivier leggende, daer wij verbleven.

't Lant geheel sant-, steen- ende clipachtigh.

6en dito, tegens den avont eenige der voorsz. Chariguriquas ontboden die (soo wij verstonden) van de Namaquas waeren gecomen, sijnde diegene daer den meergemelte capiteyn ons den 23en December anno passodo aff geseyt had, welcke ons⁺ berichten, naer scherpe ondervragingh, dat deselve Namaquas met haren capiteyn soo haest de mane g'eyndicht^1., ofte (naer haer seggen) doot^1., soude wesen, alsdan hier soude sijn, ende aengesien 'tselve alsoo noch wel 10 à 12 dagen soude aenlopen, oordeelden (insonderheyt omdat onser^2. bijhebbende provisie sulcx niet was toelaetende) niet gedienstich daer langer naer te wachten, maer ons op morgen weder op reys te begeven; dienvolgende

7en dito, des morgens met 't beginnen van den dag ons op reys begeven ende de cours genomen Z. ten O., gaende soo rijckelijck 1½ uyr, sijnde doen weder in die⁺ schoone valey daer wij den 9en December anno passado yts verbleven, nochmaels

+ [4]

+ 91v

1. d.w.s.: as dit donker maan was.

1. d.w.s.: as dit donker maan was.

2. Sic. Vgl. noot 1, bls. 511.

+ [4½]

[p. 511]

⁺ (doordien in een corten tijt aen geen ander waeter was te becomen) gerust ende, nae een weynich verblijvingh, vervolgde de voorss. cours noch rijckelijck 3 uyren, sijnde doen aen de rivier daer wij den 8en December voorss. des nachts verbleven, weder onse nachtrust genomen.

Wat aengaet 't lant nopende^1. deser onser passagie, is voorheen op onse gins-reyse affgehandelt, oversulcx onnodigh om alhier weder mentie aff te maecken.

8en dito, weder 's morgens als voorsz. onse voorsz. cours noch rijckelijck 2 uyren⁺ vervolcht, naer welcke wij weder over de Oliphants-rivier passeerde, doen veranderende ende gingen 1 uyr Z.Z.Oost, sijnde doen ½ uyr over^2. onse voorhene⁺ genomene rustplaetse, daer wij het vorder van den dach (over^3. 't soecken onser schapen, die bij ons tot ververssing van onse verlatene mede-compagnie ingereuylt ende vermist waeren) des nachts hebben moeten verblijven.

9 dito, 's morgens deselve noch niet weder vernomen hebbende, vervolghde onse voorsz. reys ende cours rijckelijck 1½ uyr, doen verandert ende gingen ½ uyr Z., doen weder onse voorss. cours, gelijck ½ uyr, sijnde doen ter plaetse daer wij den 7en December voorss. des nachts verbleven, alwaer wij yts rusten, ende naerdat⁺ het heetste van den dach een weynigh gepasseert was, begaven ons weder op reys, nemende de cours Z., gingen soo rijckelijck 1 uyr, doen verandert ende gingen gelijcke 2 uyren Z. ten O., passerende alsoo, naedat wij 2½ uyr gemarscheert hadden, weder over de Oliphants-rivier, alwaer wij aen de voorss. rivier des nachts verbleven.

10 dito, over^2. het pergeren van den sergeant, alsoo hij sigh niet wel en was gevoelende, des voormiddachs stil gelegen; derhalven des achternoens ons weder op reys begeven, nemende onse cours Z., gaende soo rijckelijck 2½ uyr, sijnde doen weder ter plaetse daer wij den 7en December voorss. des 's morgens vroegh vandaen⁺ trocken, ende onser^4. alhier gelatene mede-compagnie in goede gesontheyt doch⁺ onder^5. alle eenen, genaemt Laurens Jansz., geheel sieck ende swack bevonden ende naer haer seggen bijnae 3 weecken bed- ofte coylegerigh^6. geweest te sijn, doch verhopende met de hulpe van Godt Almachtigh hem haest weder op de been te helpen, oversulcx des nachts aldaer verbleven.

11 dito, ten fine voorss. stil gelegen.

12 dito, ut zupra.

13 dito, als boven.

14 dito, idem.

15 dito, als vooren.

16 dito, als voorss.

+ [uyren]

1. nopende deser onser passagie - slordige taal en styl! Vir die betekenis van nopende, kyk noot o.d. 22/11/1661 van hierdie joernaal, fol. 82. Daar is geen ander aanduiding dat nopende die genitief sou vereis nie. ‘Deftige’ genitiefvorme! Vgl. noot 2, bls. 510.

+ 92

2. verder as? Weer o.d. 26 Jan. hierna, fol. 93.

+ [3]

3. met die oog op, van weë. Weer o.d. 27 Jan. hierna, fol. 93.

+ [5½]

2. verder as? Weer o.d. 26 Jan. hierna, fol. 93.

+ 92v

4. Sic.

+ [2½]

5. In die hs.: sonder.

6. Spesiaal vir hierdie geleentheid gevormde samestelling; bed seker te deftig vir die betrokke slaapgeleentheid in die kamp.

[p. 512]

⁺ 17 dito, ut supra.

18 dito, idem.

19 dito, noch als vooren.

20 dito, noch blijven leggen.

21 dito, als voorsz.

22 dito, ut zupra.

23 dito, idem.

24 dito, noch als voorss. ende van meninge (doordien den voorn. siecken nu een weynigh sterckte weder heeft becomen ende sigh wel gedisponeert voelende) ons morgen weder op reys te begeven.

25en dito 's morgens vroegh ons weder op reys begevende, nemende onse cours Z., gingen soo ½ uyr, doen verandert ende gingen 1 uyr Z.W. ten W., passerende doen weder door ende over de Oliphants-rivier; daerover sijnde, marscheerden noch rijckelijck 2½ uyr, sijnde doen ter plaetse daer wij den 3en December des nachts⁺ aldaer verbleven; in welcke ons quam besoecken den langh naer gewachten capiteyn, die onder andre seyde alsnu van de Namaquas gecomen te sijn ende tot antwoort te dienen, dat sij niet soude, off conde, comen.

26 dito, weder des 's morgens vroegh als voorsz., vervolghde onse voorss. laetste gegaene cours rijckelijck 2½ uyr, doen veranderende ende gingen ½ uyr Z. ten W.,⁺ sijnde doen ½ uyr over^1. onse voorheene genomene rustplaets, mede een moras-rivier sijnde, alwaer wij weder yets rusten ende, naer een weynigh verblijvingh, namen onse cours Z.Z.W., gaende soo 2 uyren, doen noch een ½ uyr Z. ten W., sijnde doen ter plaetsze daer wij den 2en December verbleven, dien nacht nochmaels verbleven.

27en dito, (over^2. het purgeren van den voorgemelte Lourens Jansz. alsoo sijner dispositie noch niet al te wel en was) stil gelegen.

28en dito, 's morgens vroegh als voorsz., ons weder op reys begevende, namen onse cours Z.O. ten Z., gaende soo 2½ uyr, sijnde doen ter plaetsze daer wij primo⁺ December onse nachtrust namen, alwaer wij yets rusten ende, nae en weynigh vertoevingh, hebben weder opgepackt, naemen de cours Z., gingen soo ½ uyr, doen veranderende ende gingen gelijck ½ uyr Z.W. ten Z., mitsgaders noch 1 uyr onse cours van Z., sijnde doen neffens een spruyt der gemelte Oliphants-rievier, daer wij des nachts verbleven.

29en dito, 's morgens ut zupra, vervolghde onse laetste gepasseerde cours rijckelijck⁺ 2 uyren, sijnde doen aen een moras-rivier, daer wij wat vertoeffde; deshalven des achternoens ons weder op reys begeven, noch vervolgens voorss. cours gem^t3.

+ [uyren]

+ 93

+ [5½]

1. Vgl. noot 2 o.d. 8 Jan. hiervóór, fol. 92.

2. Vgl. noot 3 o.d. 8 en 10 Jan. hiervóór, fol. 92.

+ [4½]

+ 93v

3. Sic. O.d. 2 en 3 Feb. hierna word die woord weer so gebruik. In die teks staan gem^t. Die ‘oplossing’ is onseker. Ek gis gemarscheert; voorgemart (fol. 94) sal dan voortgemarscheert moet lees.

[p. 513]

⁺1 uyr, sijnde doen ter plaetse daer wij den laetsten November des nachts verbleven; weder aldaer des nachts verbleven.

30 dito, ter cause als op den 27en deser, weder stil gelegen.

Ultimo dito, des morgens vroegh als voorsz., namen onse cours W., gaende alsoo naer ende over 't geberchte daer wij den 30en November overgecomen waeren; marscheerden alsoo 2½ uyr, sijnde doen ter plaetze daer wij op den 30en November voorsz. des 's morgens vroegh vandaen trocken, alwaer wij rusten, ende naerdat⁺ het heetste van den dach een weynigh gepasseert was, naemen onse cours Z., gingen soo 1 uyr, doen noch 1½ uyr Z. ten O., sijnde doen ter plaetse daer wij den 28en November onse nachtrust naemen; weder des nachts aldaer verbleven.

+ [uyren]

+ [5]

February anno 1662

Adij, primo February des 's morgens weder als voorsz., vervolgde onse laetste⁺⁺ genomene cours rijckelijck 1½ uyr, alwaer wij, vermits den geduyrigen regen, 't vorder van den dach moe<s>ten verblijven, sijnde hier een weynigh waeter.

2 dito, des 's morgens vroegh ut zupra, nemende de cours Z., gaende soo 2½ uyr, sijnde doen hier weder bij een cleyn water daer wij ons wat ter neder stelde, ende naer een weynigh rustinge sijn weder voorgem^t1., vervolghde de voorss. cours noch⁺ 1½ uyr, sijnde doen ter plaetse daer wij den 27en November des nachts verbleven; nochmaels onse nachtrust genomen.

3 dito, weder 's morgens vroegh, voor het opgaen van de zon, ons op reys begeven, naemen de cours Z.Z.W., gingen soo 2½ uyr, sijnde alsdoen ter plaetse daer wij den 27en November voorss. yts rusten, weder wat vertoefft, ende, naer yet verblijvingh,⁺ vervolgens voorss. cours gem^t1. 1½ uyr, bevonden doen te wesen bij een claer lopent riviertjen, daer wij des nachts verbleven.

4en dito, 's morgens als vooren, noch vervolgens voorss. cours gemarscheert 3½ uyr, doen noch een ½ uyr Z.O. ten Z., sijnde doen weder aen een cleyn riviertjen daer wij yts rusten ende, naer wat verblijvingh, namen onse cours Z., gaende soo 1 uyr,⁺ doen noch ½ uyr Z.W. ten Z., sijnde doen weder bij een riviertjen daer wij des nachts verbleven.

5en dito, weder 's morgens ut zupra, vervolgens onse laetste genomene cours⁺ 1½ uyr gemarscheert, doen veranderende ende gingen gelijck 1½ uyr Z.Z.W., doen een weynigh (als sijnde aen ende over de laetste der 17 rievieren daer wij den 23en⁺ November overgecomen waeren) gerust ende, naer yts vertoevingh, begaven ons weder op reys ende vervolgens voorsz. cours noch gegaen ½ uyr, doen verandert ende gingen 2 uyren Z.W. ten Z., sijnde doen weder aen de Cleyne Berch-rivier daer wij des nachts verbleven.

6en dito, des voormiddachs (vermits de swack- ende vermoeytheyt onser beesten)

+ 94

+ [1½]

1. Kyk vorige aantekening.

+ [4]

+ [4]

1. Kyk vorige aantekening.

+ [5½]

+ 94v

+ [5½]

[p. 514]

⁺stil gelegen; oversulcx des achternoens ons weder op reys begeven, namen onse⁺ cours Z.W., gingen soo rijckelijck 1½ uyr, sijnde doen aen de Groote Bergh-rivier, daer wij des nachts aen d' oversijde verbleven.

7en dito, weder ter cause als op den 27en January, stil gelegen.

8 dito, 's morgens vroegh met het krieken van den dach ons weder op reyse begeven, namen de cours Z.W. ten Z., gingen soo 2½ uyr, doen noch 2 uyren Z.W., sijnde doen weder voor de clooff van Riebeeckx voorsz. Casteel, daer wij (als een weynigh water vernemende) yets rusten, ende naedat het heetste van den dach⁺ gepasseert was, nemende de cours W. ten Z., gaende soo ½ uyr, doen verandert ende gingen, naedat wij over voorsz. clooff gepasseert waeren, 1 uyr N.W., sijnde doen ter plaetsze daer wij den 20en November yts rusten, alwaer wij des nachts verbleven.

9en dito, des morgens weder als vooren, naemen de coers Z.W. ten Z., gingen soo 1 uyr, doen verandert ende gingen 1½ uyr Z.Z.W., sijnde doen ter plaetse daer wij den 19en November des nachts verbleven, alwaer wij (sonder eenigh water te⁺⁺ vernemen) yts rusten ende, naer een weynigh verblijff, sijn weder voortgegaen, namen de cours Z.W., gaende soo 1½ uyr, bevonden doen te sijn ter plaetse daer wij den 18 November geslapen hadden, alwaer wij weder ons nachtrust namen.

10 dito, weder des morgens vroegh ons op reys begeven, nemende de cours Z.W. ten W., gaende soo 1 uyr, doen noch 2 uyren Z.W. ten Z., sijnde doen weder ter plaetsze daer wij den 17en November des nachts verbleven, alwaer wij (sonder <water> als op den 9en deser) ons een weynigh nederstelden ende, naer yts vertoevingh,⁺ namen onsze cours Z.W. ten W., gingen soo 1 uyr, doen noch ½ uyr Z.W. ten Z., zijnde doen weder aen de Mosselbanck, daer wij des nachts verbleven.

11 dito, des voormiddachs alhier stil gelegen; derhalven des achternoens ons op reys begeven, naemen onsze cours Z.W., gingen soo 2 uyren, sijnde doen ter plaetsze daer wij den 16en November des nachts verbleven, alwaer wij weder onsze verblijff ende rustplaetse naemen.

12 dito, des 's morgens vroegh begaven ons weder op reys, nemende de cours Z.W. ten W., gaende soo rijckelijck 3 uyren, sijnde doen tusschen den Tijgers-bergh ende ter plaetsze daer wij den 15en November des nachts bleven, alwaer wij yts rusten⁺ ende, naerdat de son sijn grootste cracht betoont hadde, namen de cours Z.W., gingen soo 4 uyren, sijnde doen weder aen de Zoute-rivier ende ter plaetse daer wij met dese onse journale begin genomen hebben, danckende derhalven den Almogende voor sijne genade aen ons bewesen. Amen.

+ [uyren]

+ [1½]

+ [6]

+ 95

+ [4]

+ [4½]

+ [7]