Daghregister. Deel 3. 1659-1662

Augusty anno 1660

⁺ Sondagh, den eersten dito, graeuwe lucht en de wint variabel. Waren van Oedasoä's volcq omtrent 40 man aen 't fort gecomen met 9 beesten ende 16 schapen, welcke ingereuylt wierden, als te weten:

8 stuck voor coralen	}tabacq	}ende pijpen
1 dito voor coper	}tabacq	}ende pijpen
9 koebeesten, mitsgaders		}ende pijpen
7 schapen voor coper, ende		}ende pijpen
9 dito voor alleen tabacq		}ende pijpen

mits^1. deselve met brandewijn, aracq ende broot, etc. na gewoonte moeten getracteert worden, dat de coopmanschappen soo vrij wat beswaert.

Relateerende de gemelte Cochoquas dat Oedasoä's vrouw, de suster van de tolckinne Eva, overleden was, welcke in des Commandeurs huys woonende, daerover groote droeffheyt thoonden.

2, 3 ende 4 dito, fray, liefflijck weder, als wanneer tegen den avont eenigh volcq van de Chainouquas waren aen 't fort gecomen, daer sedert eenighen tijd herwaerts, ende voornaementlijcq op den 23 passado, door de Caepmans off Goringhaiquas ende andre soo van geroepen^2. is, al off se met sulcke menichte bestiael souden affcomen, dat wij geen coopmanschappen genoegh souden hebben daertegen te verhandelen, maer laet sigh 't beginsel^3. soo groot niet aensien, vermits maer elff beesten hadden medegebracht, van welcke

4 voor cooper ende	}tabacq ende pijpen ingereuylt, mitsgaders die
d' andere 7 voor coraelen	}tabacq ende pijpen ingereuylt, mitsgaders die

luyden wat met eeten ende drincken getracteerd wierden, om te meer aen te locken, alsoo hope gaven dagelijcx met meer aff te comen, hebbende dit tot een proeff⁺ affgebracht ende, soo ons meenighmael gebleecken is, mager goet sijnde van de Caepmans, apparent tegen haer beter slagh verreuylt, alsoo sijluyden weten te

+ 106v

1. op voorwaarde dat? Eerder verskrywing vir mitsgaders. Vgl. ná opsomming o.d. 24 Aug. hierna.

2. ophef gemaak.

3. begin, aanvang.

+ 107

[p. 253]

maecken dat het volcq uyt landt eerst aen hun leger comen ende dan voorts hier, waerdoor sij seer schoon vee opsamelen ende maecken dat ons alsoo maer hun eygen out, affgeslooft refuys^1. toecompt, 'twelcq om verscheyde insichten voornamentlijck in dese tere tijden noch al soo ongemerckt met goede oogen aengesien wort.

Nieuwe maen, den 5en dito, idem liefflijcq weer als vooren.

6 ende 7 dito, insgelijcx, ende is op dato het Schape-jachtjen affgevaerdicht na 't Robben-eylandt met navolgend brieffken, geschreven

‘Aen Otto Jansz.

Hiernevens wort U gesonden 27 jonge rammen om gesneden ende vetgeweyt te worden, neffens wat oude booter. Tot den inct moet ghij U kannetjen oversenden. Soo gaet oock noch een halve legger ende 2 halff amen draff^2., een vat zemelen ende een vat gruys^3. van broot voor 't vercken dat opgeleyt^4. <wordt> ende voor de zeugen die suygende jongen hebben. Ul. moet het wel suynigen, alsoo men altijt sooveel niet sal cunnen bijeencrijgen. Ende laet ons nu weten, hoeveel jongh ende oude zeugen, beeren, burgen, hamels, rammen ende oyen datter voor d' E. Compagnie sijn. De halff amen ende alle vaten met ijsere hoepen moeten ten eersten altijt wederom comen. Wij senden U oock thien gewortelde wijngaerden^5. om aen 't Noort-W.-eynde van de stal ende 't huys te setten ende eenige in de thuyn tegen de muyr, alsoocq wat rancken om steecken^6. van te snijden, en de steecken^6., die 5 leeden^7. langh wesen ende alsoo drie leden onder ende 2 leden boven de aerde moeten gesteecken^8. worden, de aerd met mest⁺ toegemaeckt ende fray vermengt sijnde, sullen se wel wassen; ende laet tegen 't stal ende 't huys, tusschen de gewortelde wijngaert, oocq eenige stecken^6. alsoo stellen, alsoo de gewortelde blaeuw^9. ende d' ongewortelde witte druyff is.

De sloep gaet mede om daer de mest in te draegen ende dan deselve door de brandingh met een lijn in 't vlot^10. aen 't Schape-jachtjen te trecken, maer moet de sloep geduyrigh vlot gehouden worden, al souden se de mest tot den hals door 't water daer indragen; dit verstaen wij dat soo wesen can ende daerom oocq alsoo geschieden can. Als de Perkit wat vertimmert is, sal ick U licht eens bijcomen ende sien hoe gij 't daer al stelt. Past wel op 't vuyren voor Compagnies aencomende schepen bij avondt, ende blijft gegroet van Ul. vrunt, etc.

In 't fort de Goede Hoope, den 7en Augusty anno 1660.

(Geteyckent:)

Jan van Riebeeck.’

1. uitskot.

2. varkenskos.

3. krummels, reste. In die brief o.d. 25/9/1660: cruymelbeschuyt.

4. vetgevoer.

5. wingerdstokke.

6. Afr. stekkies of steggies. Is steecken hier 'n skryffout vir stecken, soos 'n paar reëls verder? (K is hier onleesbaar). V.R. skryf normaal steck(en), soos o.d. 21 en 25 Aug. 1658 en 5 Aug. 1659.

6. 'n Vorm steek naas stek by die werkwoord steken is egter moontlik. Ndl. staak, Eng. stick is verwante woorde. Stok is van 'n ander stam. Afr. steg(gie) skyn 'n verbastering van stek(kie) te wees.

7. litte.

8. geplant.

+ 107v

6.

9. Uit blaeuwe vóór ende?

10. in 't vlot, drywend.

[p. 254]

Heden gestelden^1. rechtdagh wesende, sijn oocq eenige questien (onder de borgers ontstaen) ten overstaen van de vrije borgerraden ter neder geleyt^2. ende sommige over begaene faulten wat sivile correctie gedaen. Item oocq wegen sommige dienaers van d' E. Compagnie bij des forts Raedt, etc^(a).

Sondagh, den 8en, doncker, graeuw weer ende Noortweste-coelte. 's Avonts omtrent tusschen 9 ende thien uyren is den corporael Elias Giers met sijn paert in de Verse-revier, geen twee musquetschoot^3. van 't wachthuys Keert de Koe, verdroncken, sijnde vrij beschoncken, aen wie een stout soldaet verlooren ende aen 't paert mede wel 200 realen schade geleden wierd, ten aensien het de alderbeste Caepse merry ende oocq met veulen was, vermits de paerden, hier tot ruyterije⁺ toe geschickt^4., bysonder ontsagh onder dese natie baren, door de miraculen in haer oogen rede daermede gedaen, etc.

9 dito, idem, swaren stortregen die tot den

10en dito, soo dicht ende fel aenhield als 't noch oyt van dit saysoen gedaen heeft.

11 dito, was het wederom heel schoon, liefflijcq, helder sonneschijn-weer, maer den

12en <dito>, stijve Noortwestewinden met regenvlaegen, gelijck de dagen voor gister. Ende is op heden bij den Raedt 't navolgende geresolveert, als te weten:

‘Donderdagh, den 12en Augusty anno 1660^(b)

Den schipper ende stuyrluyden van 't galjot de Perkyt, versocht hebbende om de premie bij d' E. Compagnie in den generaelen articulbrieff^(c) gestelt op de spoedige vojagies naer India, ende gemerckt voorss. galjot bij Mijn Heeren de 17e gemaeckt ende gedestineert, mitsgaders daeromme oocq expres gesonden, tot dienst van dese residentie, etc., volgens dien niet in staet na Batavia te gaen; item oocq dat geen reden cunnen gevonden worden waeromme de gemelte opperhooffden, meer als andre, van de premie tot dese plaetse toe, sijnde ⅔ van de reys, soude versteecken sijn, te min dewijle deselve hier op een seer slecht ende crap^5. vaerwater ('twelcq al de werelt tegen de borst staet) hun sullen moeten getroosten te vaeren - Soo is, om haer daerinne te meer aen te moedigen, goetgevonden hun de gemelte premie, op ⅔ van de reys gereeckent, te laten genieten, sijnde die met de ses maenden^6. op Batavia comen, 600 guldens, ende volgens dien tot hier 400 guldens, vermits⁺ vorder gevaren hebbende bij de seven weecken noch overigh hadden, binnen welcken tijt het veeltijts wel overgeseylt wort, boven dat het scheepjen oock wel eerder soude hier geweest hebben, indien 't soo laegh niet verbonden^7. had geweest, dat, om geen water over te crijgen, selden sijn marseyls bij eenige de minste topseyls-

1. vasgestelde.

2. ter neder geleyt, gesleg, vereffen. Vgl. noot 2, fol. 103 hiervóór.

(a) Nader besonderhede in verband met hierdie verrigtinge is te vinde in C.J. 1: Crim. en Civ. Regtsrolle, 1652-1673, pp. 75-80. K.A.

3. Sic.

+ 108

4. toe geschikt, geskik tot? Of toegeschikt, toegestuur?

(b) Vgl. C. 1: Res., Raad van Pol., 1651-1663, pp. 581-584. K.A.

(c) Vgl. Van der Chijs, Nederlandsch-Indisch Plakaatboek, 1602-1811, I (1602-1642), pp. 309-361.

5. Volgens WNT hier: ‘nauwelijks diep genoeg om te kunnen varen en manoeuvreeren’.

6. met de ses maenden, binne ses maande, d.w.s. seilende van Nederland na Batavia.

+ 108v

7. laegh.... verbonden slaan op die konstruksie van die Parkiet. Vgl. hierna waar die ‘overloop wat hooger als den jegenwoordigen’ gemaak word om die gebrek te verhelp.

[p. 255]

coelte heeft cunnen voeren off wierd telckens vol water gesmeten, soodanigh dat conform haer eenparige verclaringe al verscheyde maelen ('t waeter niet haestich genoegh cunnende losen) hebben gemeent van die overstolpinge te sincken, sulcx sijluyden oock dieswegen hebben moeten voor de wint lensen, tot verachteringe der vojagie, gelijck laest noch gebleecken hier onder 't landt door de groove zee om voorss. oorsaecken niet hebbende cunnen bijhouden^1., veeltijts voor de wint wegh ende eyndelijck noch op dese wal beset sijnde, moetende Hout-bay om haer te salveeren inlopen, soudende^2. het anders niet cunnen bolwercken maer tegen de wal aengeraeckt hebben.

Om welcq dangereus gebreck te beteren, dan verscheyde conferentien gehouden sijnde, niet alleen met de opperhoofden bovengemelt, maer oocq met die van de Musquaetboom, hier bij 't gemelte galjot gelegen, ende in presentie van den Commandeur en de Raedt, neffens beyder scheeps-oppertimmerluyden, etc., gevisiteert ende alsoo eenparigh g'oordeelt sijnde dat het niet beter te helpen soude sijn als met een overloop, wat hooger als den jegenwoordigen, daer in te brengen, mits^3. sloopende de plancken, behalven de lijfhouten^4. van den jegenwoordigen overloop, om boven off elders weder te gebruycken, ende 't oude verbandt der balcken, etc., in sijn geheel ende als lastbalcken te laten leggen onder den voorss. nieuw te leggen overloop, om 't scheepjen daerdoor emmers 't alderminste niet te krencken^5., maer eenlijcq te maecken dat het door gemelte middel te min overnemen ende oocq⁺ te meer ende beter losinge hebben, alsmede het behoorlijcke seyl sal mogen voeren, 'twelcq het nu, om de voorss. cuylachticheyt dcs overloops, moet spaeren ende daerom, t' eeniger tijt op de wal benart sijnde, niet soude cunnen affleggen maer daerdoor wel ellendigh t' eeniger tijt comen te verongelucken - Soo is na gehouden conferentien ende deliberatien eyndelijck eenstemmigh geresolveert 'tselve in forma als vooren (aengaende 't verhoogen van den overloop) alsoo te laten vertimmeren ende volgens dien ordre te stellen om de ribben, plancken, lijffhouten ende andre houtwercken daertoe nodigh in 't bos bij den vrij-houtsager, Leendert Corneliss. van Zevenhuysen, ten eersten te laten prepareren, om hoe eer hoe liever aen dat wercq te vallen ende den vereysschenden dienst van 't scheepjen te spoediger te mogen trecken.

Aldus gedaen ende geresolveert in 't fort de Goede Hoope, ten daege ende jaere als boven.

(Was geteyckent:)

Jan van Riebeeck

Roeloff de Man

Isbrant van Bancke

Abraham Gabbema

Pieter Danielsz. Coocker

Pieter Everaerts

Hendrick Lacus, secretaris.’

1. ‘Als scheepsterm: de zeilen bijhouden, geen zeil minderen, b.v. als er een bui komt aanzetten’ (WNT).

2. Eienaardige deelwoord vorm: Die uitgang van die teenw. deelw. agter 'n verledetydsvorm.

3. daarby, op voorwaarde dat.

4. ‘Plancken, die op de verdecken het naest aan boort leggen’ (Verklaring in WNT aangehaal).

5. swakker te maak.

+ 109

[p. 256]

13 dito, 's morgens noch al even onstuymigh weer ende vrij stijve Noortwestecoelte.

14 dito, idem, sonder ophouden tot

Sondagh, den 15en, 's morgens, als wanneer 't wat begond te bedaren ende liefflijcq te worden, hebben die van 't Robben-eylandt 's avonts gevuyrt, waeromme den

⁺ 16en <dito>, idem liefflijcq weer sijnde, een roeysloep derwaerts is gesonden, om te vernemen de oorsaecken van dien; welcke tegen den avondt retournerende, tijdingh bracht dat Compagnies Schape-jachtjen met de jongste West- ende Noortlijcke stormwinden op den 13 ende 14en des nachts aldaer over veel clippen heen is comen te stranden ende d' eene sijde glad aen stucq gesmeten, doch nademael het heel hoogh op strand sit, isser noch eenighsints hoop om weder te sullen cunnen worden gerepareert, daer nader sal na gesien worden.

17, 18, 19 ende 20 dito, al fray, liefflijck, helder weer ende niet sonders gepasseert als dat dagelijcx aen 't weder opmaecken des forts wallen (van den swaren regen deses saysoens nedergestort ende noch out werck sijnde) ijverigh g'arbeyt wierd; item oocq aen 't verwijden ende diepen van de gracht, mitsgaders 't leggen van een dam onder de Reygerspunt^1. in de revier, om 't water daer tegen te stutten ende rontsom 't fort te leyden, na d' eerste ordre onser Heeren Meesters bij instructie den Commandeur Riebeeck anno 1651 op sijn vertrecq uyt 't Vaderlandt medegegeven^(d), ende oocq om dito water, alsdan heel diep staende, suyver door craenen ende coockers^2. uyt gemelte dam^3. (dicht tegen 't hooft^4. staende) in de vaten te tappen tot groote accommodatie ende gemacq van 't volcq der passerende schepen, conform 't project bij gemelte Commandeur in Maert passado aen d' E. Heer Commissaris Sterthemius verthoont ende d' ordre bij denselven daerop (als gansch dienstich sijnde) positive gegeven.

⁺ 's Namiddags begond al vrij wat te roesmoesen^5. uytten Noortwesten, daer 's nachts oock swaren reegen op volghden.

Volle maan, den 21 dito, 's morgens stormigh weer als vooren.

Sondagh, den 22 dito, idem, aenhoudende met vrij felle regen ende hagelbuyen, tot den

23en, tegen den avond, als wanneer 't wat begond te bedaren ende eenige Chainouquas ende Cochoquas, geleyt van sommige van de principaelste Goringhaiquas ofte Caepmans aen 't fort verschenen, met redelijck partije bestiael ende schaepen, welcke des anderdaegs den

24 dito, fray weer sijnde, van haer gehandelt wierden als te weten,

van de Chainouquas:

36 stucx koebeesten ende

+ 109v

1. d.w.s. die gooi van 'n wal in die Verserivier onder die punt van die fort genoem die ‘Reiger’.

(d) Vgl. C. 409: Ink. Br., 1649-1660, pp. 25-32. K.A.

2. pype, buise.

3. dam, hier in die Afr. sin van die woord: insluitende die water agter die wal.

4. die seehoof.

+ 110

5. onstuimig te keer gaan.

[p. 257]

van de Cochoquas:

14 dito's, beneffens 43 schapen, naementlijck^1.:

35 meest magere, oude koeyen	}voor coper, coralen, tabacq ende pijpen, mitsgaders een
5 dito oude ende	}voor coper, coralen, tabacq ende pijpen, mitsgaders een
8 redelijcke jonge ossjes ende	}voor coper, coralen, tabacq ende pijpen, mitsgaders een
2 suyghcalven	}voor coper, coralen, tabacq ende pijpen, mitsgaders een

voor- ende nae-tractement van broot, rijs ende brandewijn, boven eenige vereeringtjens aen de principaelste gedaen.

't Begond uytten Noortwesten des nachts al weder hard te wayen, met regen ende hagelvlagen, blijvende den

25 ende 26 dito, aenhouden. Ende is op dato in vergaderinge 't navolgende beslooten, te weten:

‘Donderdagh, den 26 Augusty 1660^(e).

Naedemael door den extraordinaren regen dit saysoen meer als oyt te vooren⁺ staende Compagnies residentie alhier gevallen, het eerste oude werck van des forts wallen (noch sonder hout- ende thuynwercq gevlochten, gelijcq nu geschiet) beset^2. sijnde, meest altemaelen is comen neder te storten, invougen daeraen al een lange wijle groot ende veel wercx voor 't volcq is geweest ende noch blijft aenhouden, behalven oock het nodigh verwijden der grachten ende besettinge des waters met 2 stijve, stercke dammen onder de Reygers-pundt onder handen genomen, omme conform de gelaten ordre van Mijn Heere Sterthemius^(f) (op ons verthoonde project) aldaer met beter gemacq ende minder spillinge offte^3. breecken der vaten door 't volcq der aencomende schepen heel suyver, schoon ende gesoncken^4. waeter te cunnen laten haelen ende alsoo met eenen tot voldoeninge der medegegeven instructie onser Heeren Majores uyt 't Vaderlandt aen den Commandeur Riebeecq^(g) t water rontsom in des forts grachten te leyden ende op te stutten^5. bij 't leggen deser voorss. dammen ende verlaeten^6., daerdoor den minsten arbeyt en de costen best doenlijcq, etc., - Soo is bij den Raedt, overwogen de veele swaere moeyelijcheden van al dat werck ende 't waernemen der posten ende wachten bij nacht al met eenen mede, na overlegh van saecken goetgevonden, om het gemelte werck te eerder te spoedigen ende 't volcq daerinne wat meer aen te moedigen, te stellen verscheyde perken om, tot daer g'arbeyt sijnde, haer alsdan telckens (verstaende die aen voorss. extraordinaris wercq der wallen ende grachten arbeyden) te laten trackteren met een vat van 't beste gebrouwen bier ende een vette maeltijt ofte croegh^7., soo 't den

1. naementlijck dui 'die opsomming van die pryse aan, nie van die getalle en soorte vee nie.

(e) Vgl. C. 1: Res., Raad van Pol., 1651-1663, pp. 587-588. K.A.

+ 110v

2. Die funksie en betekenis van beset sijnde is nie duidelik nie. Bepaal dit ‘wallen’? En is die bedoeling: door de regen beset sijnde?

(f) Sien C. 700: Mem en Instr., 1657-1685, pp. 43-57. K.A.

3. In die teks: aff te. K is geskonde en nie vir vergelyking beskikbaar nie.

4. besonke?

(g) Vgl. C. 409: Ink. Br., 1649-1660, pp. 25-32. K.A.

5. op te dam.

6. Meervoud van verlaet, sluis.

7. WNT haal hierdie plek aan vir hierdie betekenis en verder alleen Winschooten: Seeman, waar blyk dat kroeg = maaltyd, gebruik is om die viering van die voltooiing van 's skip of huis aan te dui.

[p. 258]

gemeenen man noemt, ende wanneer 't alles sal wesen g'absolveert^1., yder van⁺ deselve alsdan, boven d' ordinaris leeninge, te verstrecken een maendtgelt in contant op reecqueninge, boven noch een generaele vereeringe van tweehondert guldens voor deselve extraordinaire arbeyders, beneffens 2 mael daegs warme cost ende 's middags vleys, vis, off wes anders te crijgen sij, ende een halff pondt rijs, yder boven hun ordinair ransoen brooden ende costgelt, etc., te laten schaffen, soo langh tot voorss. wercq sal g'absolveert wesen.

Aldus gedaen ende geresolveert in 't fort de Goede Hope, datum ut supra.

(Was geteyckent:)

Jan van Riebeeck

Roeloff de Man

Abraham Gabbema

Pieter Everarts

Hendrick Lacus, secretaris.’

Jegen den avont, onaengesien 't vuyle weer, quaemen eenige van de Chainouquas volcq weder met 21 beesten aen 't fort, te weten 12 koeyen, 2 oude ende 7 jonge ossen ende bulletjes, die alle tegen coraelen ende tabacq soo civil wierden ingereuylt dat yder beest niet boven een schellingh quam te staen, schijnende dit volcq seer begerigh na de coraeltjes (d' E. Compagnie heel weynigh gelt costende) te wesen ende gansch geen werck van 't coper te maecken, gelijck wel de Cochoquas (onse naebuyren) doen, welcke haer schaepen voor coper handelende, yder wel omtrent een halff reael somtijts meer comen te costen, mitsgaders hun beesten al omtrent 2 realen, ontstaende uyt de duyrte des copers, doch worden daerom al even graegh⁺ aengenomen, als sij der maer mede willen aencomen, 'twelcke wel apparent mochte wesen, soo de tolckinne Eva maer niet al te veel op de mouw spelt^2. ende dat het waer is 'tgene sij weet te seggen, naementlijcq, dat dese twee volckeren, de Cochoquas ende Chainouquas, seer jalours op den andren soude wesen ende daeromme haer swager Oedasöa, overste ofte coningh der Cochoquas, omme emmers niet te min van vermogen ende middelen bij ons te schijnen, soude soecken alsoo veel bestiael aen te brengen als de Chainouquas, die nochtans veel meer van volcq ende extraordinaire rijck van bestiael sijn, de Cochoquas daerinne verre overtreffende, hoewel gemeendt wort deselve wel 17 à 18 duizend zielen stercq sijn, in verscheyden troppen ende twee hooftleggers^3. altijt verdeelt onder Oedasöa voorss. ende sijn 2e, genaemt Ngonnomöa. 't Succes van de voorss. handel, daer door de Goringhaiquas ofte Caepmans, ende Gorachouquas ofte de Tabacqdieven, soo van geroepen wordt, staet ons mettertijt te ondervinden, met hope Godt de Heere daertoe geluck ende zegen gelieve te verleenen.

1. afgemaak, voltooi.

+ 111

+ 111v

2. op de mouw spelt, wysmaak.

3. Sic. Vir hooftlegers.

[p. 259]

27 dito, noch al even nat, vuyl ende onstuymigh weer, waerdoor de Zuytsijde van de punt Walvis mede t' eenemael nederstorten ende affcalffden, doch is noch van 't oude onbethuynde^1. werck in den eersten opgehaelt, vermits men doen geen beesten offte paerden had om hout ende rijsbossen bij te haelen, gelijck men nu door Compagnies ende vrije luyden wagens fray doen can, ende 't wercq daermede soo stercq maken dat na geen affcalven meer sal omgesien behoeven te worden, doch wort echter niets onder handen genomen om alsoo te vermaecken^2. als 'tgene⁺ eerst comt te vallen, om niet al te veel overhoop te hebben, 'twelcq dan nu ter degen gemaect ende boven met wackere, dicke, gebrande stormpaelen van durabel, hard iserhout^3. ingeleght wort, voor 't overloopen der wallen, die van eerde sijn, wat schuyn moeten leggen, ende daerom oock rontsom den barm met een goede staketsel beset wordt van onder uyt de grondt van de gracht, dat een bysonder sterckte is gevende, ende te meer gevordert wordt om van geen Europianen, die somtijts, doch nu meest uyt Vranckrijck hier aencomen, eenige schielijcke overrompelinge te lijden, alsoock van Genuesen off andere geveynsde vrunden ende openbaere vijanden, dewijle d' E. Compagnie om 't missen van St. Helena aen dese plaetse nu meer als te vooren sal gelegen sijn. Doch sal 't principaelste ende 't eerste werck in soodanigh cas hier wesen, dat men vijanden de voet ende haer canon van 't landt siet te houden, ende tot dien eynde in 't landen soo veel affbreuck te doen als mogelijcq wesen mochte, alsoo (gelijcq gemelte fort versterckt sijnde) sonder gewelt van canon ende mortiers, ofte verraet, 't fort dan qualijcq te dwingen ofte te incorporeren sal sijn, doch mogen met den tamboer^4. hopen, dat het daer niet toe comen magh, etc.

28 dito, 's morgens was het weer fray bedaert.

Sondagh, den 29en, al wederom nat, stormigh weer van den Noortwesten, tot tegen midnacht begond 't te bedaeren.

30 ende 31 dito, redelijcq, doch echter noch al nat, vuyl, regenachtigh weer en⁺ de wint als boven.

1. nie met gevlegte hout versterk nie.

2. reg te maak.

+ 112

3. harde, inheemse hout. Olea laurifolia. Iserhout, soos vandag nog Afr. oli(w)enhout, met ongediftongeerde lang i. Vandag egter Afr. ysterhout, (met diftongering).

4. met den tamboer hopen, blykbaar 'n spreekwoordelike gesegde, mij onbekend.

+ 112v