Daghregister. Deel 3. 1659-1662

February anno 1660

⁺ Sondagh, den eersten dito, 's morgens 't weer fraey, bedaert, dogh 't luchjen Zuytoostelijck.

2 dito, idem, ende is tegen den avont den fiscael per het Schape-jachjen gesonden na 't Robben-eylant, expres om ordre te stellen dat bij opdoeningh^5. van de retourvlote aldaer datelijck sal seyn gedaen worden ten eynde voorsz. Schape-jachjen (daertoe buyten de rhee vaerdigh te houden met roeyers, etc.) daerop datelijck met voorsz. fiscus dito vloot soude cunnen tegemoet gevaren worden om deselve van der Engelse besettinge van St. Helena, etc., te waerschouwen, mitsgaders te communiceeren de ordre onser Heeren Majores om dienthalven dit saysoen St. Helena te excuseren^6., conform onderstaende briefken, geschreven aen Mijn Heere den Admirael en de Breeden Raet van de retourvlote, per expresse door den fiscael met 't Schapejachjen in zee tegemoet gesonden.

Ed., Erntfeste, wel-achtbare, wijse, voorsienige, seer discrete Heere,

‘Mijn Heere,

Naer onse ootmoedige gebiedenisse aen Mijn Heere en de vordre vrunden, dient tot advys dat de Engelsen het eylant St. Helena beset ende volgens dien van Mijn Heeren de 17e alhier schriftelijck ordre is dat de retourschepen desen jare dat eylant niet en sullen mogen aenloopen, omdat men oocq in twijffel is off de saecken jegenwoordigh, door de wanckelige regeringe aldaer, mit^7. onsen staet tot een vaster alliantie ofte wel tot een rupture sal uytgeborsten zijn, 'twelck wij U.Ed. bij desen expres laten weten om bij harde Z.Z.Oostewint off andersints (dees tijts jaers veel waeyende) hun van te mogen dienen, 'tsij in soodanigh cas ergens te anckeren off in zee bij te houden, sooals elck na zeemanschap sal bevinden te behooren, om van dese rheede emmers, mogelijck sijnde, niet versteecken te blijven,

+ 160

5. verskyning.

6. verbyloop. Die betekenis sluit aan bij WNT III, 4315,4): ‘zich onttrekken aan, vrijloopen’.

7. Sic.

[p. 181]

ofte wel andersints, niet cunnende, 't Robben- ende Dassen-eylants rheeden ofte Saldanha-baey tot een uytterste wijck te nemen, om vandaer met westelijcke luchjens (dickwils onverdacht opcomende) mede herwaerts op te seylen, ofte des al niet vermogende, aldaer dan soodanigh van hier te mogen werden gesecondeert als met Mijn Heere den Admirael voorsz. ende die van Zijn E. vlote hier de rheede mochten comen te bereycken, na goet overlegh ten besten sal cunnen uytgevonden⁺ ende beraempt worden, etc., waermede, na onse ootmoedige gebiedenisse ende dienstige groete, wij Mijn Heere ende de vrunden willen wenschen een geluckige arrive hier ter rheede van

Mijn Heere,

UEd. alderootmoedigste dienaren.

(Was geteyckent:)

Jan van Riebeeck

Roeloff de Man

Abraham Gabbema’.

3 ende 4 dito, idem goet weer, was den fiscael met 't Schapejachjen wederom gecomen, rapporteerden dat de gerecommandeerde ordre daergestelt ende alles wel bevonden had. Item oock de verckens ende schapen in goeden tier, welcke schapen weder al op 90 stucx waren aengegroeit, daer onder 25 cloecke, vette rammen bequaem voor de schepen etc., wordende voorsz. Schape-jachjen met cloecke roeyers op stroom^1. vaerdigh gehouden, om ten fine voorhaelt op 't eerste seyn de retourvloote in 't gemoet te varen ende bij stilte daerbij te cunnen roeyen, etc.

5, 6 ende 7en dito, fraeye, lieffelijcke dagen ende niet sonders voorgevallen als dat den Commandeur rontsom overal der vrije luyden ende Compagnies bou, etc., soowat de visite gedaen heeft ende op verscheyde saecken ordre gestelt daer het vereyste, die deselve overal fraey besigh vont met de stoppelen onder te ploegen ende eenige oock beginnende haer nieuwe coren te dorssen.

Sondagh, den 8 dito, 's morgens stijve, droge Z.Z.Ooste-winden.

9 ende Nieuwe maen, den 10en dito, idem, als oock

11, 12, 13 ende 14 dito, met weynigh stilte tusschenbeyde.

Sondagh, den 15 dito, 't luchjen meest N.westelijck, ende wiert een schip onder 't lant gesien, dat 's nachts ter rheede quam, sijnde 't fleuytje Loenen, 22en December, 7 dagen na de retourvloote, van Batavia vertrocken, met partije rijs ende andere nootwendigheden voor dese residentie, ende hebbende gemelte retourvloote gepasseert den 27en daeraenvolgende onder 't eylant Crakatou in Sunda's engte, van

+ 160v

1. Op stroom liggen moet oorspronklik beteken het: klaar om met die stroom af te vaar. Later soveel as ‘op de reede of op de open rivier, buiten de haven’ (WNT XVI, 151), gereed om uit te loop.

[p. 182]

welckers admirael (d'E. Heer Sterthemius) voorsz. opperhoofden een briefken medebrachten, geschreven aen d' heer Commandeur, Jan van Riebeecq.

⁺ ‘Erntfeste, wijse, voorsienige en seer discrete Heer,

Bij d' jegenwoordige overgaende generale missive door d' Ed. Heer Gouverneur-Generael ende d' E.Heeren Raden van India aen UE. geschreven^(a), sal UE. omstandelijck vernemen connen wat costelijcke retouren^1. d'selve, op 9 bodemen verdeelt, onder onse vlagge alsnu naer 't lieve Patria retournerende zijn en hoe, buyten 'tgeen voor UE. presidie^2. over d'selve verdeelt is, nogh goetgevonden hebben 't fleuytjen Loenen, eenlijck tot overvoer der noodige g'eyschte provisien voor de Caep derwaerts aff te steecken, gelijck 'tselve dan op huyden alhier bij ons in de vloot verschenen is, en overmits 'tselve een licht scheepken en seer wel beseylt is, sulcx wij staet maecken 'tselve vrijwel wat eerder als in compagnie onser vloot de Caep sal bereycken connen, soo hebben goetgevonden 'tselve vooraff, met dit preadvys-briefken te laten vertrecken, soo ten insichte wij gaerne sagen UE. tijdigh van 't noodige vereyschte aldaer mochte werden gedient, als wel ten principalen om ons per 'tselve weder vandaer, tegens onse aencomste aldaer, buyten, dogh in 't gesicht van de Caap, cuntschap van den toestant tusschen onsen Staet ende de republiek van Engelant toe te brengen, dewijle daervan alhier diverse geruchten geloopen hebben, alsoff deselve wel met een aensienlijcke macht naer St. Helena, om possessie van dat eylant te nemen, vertrocken mochten zijn, dogh dewijle op dit voorgeven geen staet te maecken zij, en zij onder dien naem en deckmantel wel eenigh ander deseyn, om bij forme van represalie (alsoo sij dogh doorgaens sustineren van d' onse hier beledigt te zijn) onse retourvloot aen d' Caep t' attraperen souden voorhebben connen, soo sal UE. dan, als gesegt, 't geseyde fleuytjen ter eerster instantie weder even buyten en in 't gesicht van de Caep op ons met zijne advysen cruysen laten, om ons in 't aendoen van deselve met des te meerder gerustigheyt daernaer te mogen reguleren. Onderentusschen^3. sal ick Godt bidden hij UE., naer groete, te sparen in langhduerige gesontheyt en gunnen wij in 't corten aldaer mede bij UE. paresseren mogen.

In 't schip Wapen van Hollant, seylende bij 't eylandt Cracatou, adij 27 December 1659.

(Was geteyckent:)

UE. genegen vrund,

Pieter Sterthemius.’

+ 161

(a) Vgl. C. 409: Ink. Br., 1649-1660, p. 1322. K.A. Hierdie generale missive was gedateer 15 Desember 1659.

1. retoerladinge.

2. pos, garnisoen, residensie. Nie by Meyer, Kramer of in WNT nie. Van Lat. praesidium.

3. Vir ondertusschen, na analogie van ouer entusschen, (intusschen), daarentusschen, hierentusschen.

[p. 183]

16 dito, 's morgens stille, donckere mist, die met een N.westelijck luchjen op⁺ den dagh verdween; des den Commandeur de opperhoofden van de schepen Erasmus ende Loenen aen lant liet comen, met wie na overlegh van saecken dese navolgende resolutie is getrocken, te weten:

‘Maendagh, den 16en February anno 1660^(b).

Verlede nacht hier, Gode loff, wel ter rheede g'arriveert wesende 't fleuytschip Loenen, van Batavia met stijff 60 lasten rijs ende andere nootwendigheden voor dese residentie, beneffens een brieffken gedateert 27 December 1659 uyt de Straet Sunda, van Mijn Heer Pieter Sterthemius, Raet van India ende Admirael over de laest van Batavia vertrocken retourschepen, waerbij Sijn E. is ordonnerende dat men voorsz. fleuytjen ten eersten na sijn arrivement ontladen ende dito Heere in zee tegemoet op de gemelte vloote in 't gesichte van 't landt te cruysen soude senden, hoedanigh oocq onse intentie al van overlangh is geweest, bij paresse van 't Caepse galjoot met 3 masjens^1. alle ueren uyt 't Patria tegemoet gesien wordende, omme deselve retourschepen kennisse te doen hebben van der Engelsen besettinge aen St. Helena, etc., ende ingevolge oocq van d' ordre onser Heeren Majoris uyt 't Patria, waertoe (soo langh 'tselve ende dese gelegentheyt van Loenen heeft gemanqueert) d' opgeboeyde boot 't Schape-jachjen met de daertoe geprepareerde brieven, voor yder schip een, heeft gereet gelegen, soo is in Rade, versterckt met d' opperhoofden van 't jacht Erasmus ende voorsz. fleuytjen Loenen, ten dienste van d' E. Compagnie verstaen, soo om voorsz. Sijn E. ordre te voldoen, als ten aensien van de hooge nootsaeckelijckheyt in dese saecke, dewijle voorsz. fleuyt door de contrarie wint niet can buyten raecken, met hulp van alle 't vaertuygh des voorsz. jachts Erasmus ende voorsz. Schape-jachjen van landt soo veel rijs uyt Loenen vooreerst maer te halen dat hij watervast^2. sal mogen blijven ende met eenen soo veel drinckwater aen boort te doen brengen, dat gemelte Loenen, soo haest morgen de wint slaghboegt, ten eersten tot voorigen fine sal mogen in zee loopen, beneffens de briefkens van ons^(c) en de originele missive van Mijn Heeren de 17e aen opgemelte Zijn E. ende de vordere hoofden der voorsz. vloote, al vaerdigh leggende, gedirigeert met oock partie cool, wortelen ende andere van de durabelste vruchten tot verversinge, etc.

Vermits d' indispositie van den opperstuerman des fleuyts Loenen, is verstaen dat den opperstuerman van Erasmus, soo langh 't cruyssen duert, op dito fleuytjen sal overgaen om daerna weder op zijn eygen schip te comen.

+ 161v

(b) Vgl. C. 1: Res., Raad van Pol., 1651-1663, pp. 526-527. K.A.

1. 't Caepse galjoot met 3 masjens = ? Die Parkiet? Vgl. bls. 247 en bls. 251 hierna.

2. stabiel, nie ‘rank’ nie. As daar te veel van die ryslading afgehaal word, kon die skip onstabiel word.

(c) Vgl. C. 493: Uitg. Br., 1652-1661, pp. 1058-1062. K.A.

[p. 184]

Aldus gedaen ende geresolveert in 't fort de Goede Hope, datum ut supra.

(Geteyckent:)

Jan van Riebeecq,

Pieter Gerritsz.

Jan Schrael

Roeloff de Man

Abraham Gabbema

Vincent Vette

Abraham Blom

Gijsbert van Campen, secretaris.’

⁺ 17 dito, is des morgens vroegh den fiscael met 't Schape-jachjen vol cool, wortelen ‘ende watermeloenen voor de retourvloote, nevens ongeveer 2000 verse herders, gesonden na 't fleuytje Loenen met navolgende ordre, etc., van inhoude als te weten:

Schipper Schrael,

Achtervolgende 't besluyt deser annexe resolutie, genomen op d'ordre van Mijn Heer Sterthemius, sal UE. deselve dienen tot narichtinge om geduerigh in 't gesicht van 't landt op de retourvloote (onder Sijn E. gesagh gehoorende) te cruysen, ten minsten tot halff off 20 Maert, hoewel wij niet twijffelen off Ul. sal deselve eerder opdoen, als wanneer onse neffensgaende brieven aen Sijn E. ende vordere opperhoofden derselver vloote sult hebben over te leveren, beneffens soo vele van de medegegeven verversinge als Ul. met goede sorgvuldigheyt sult cunnen goet ende buyten 't bederven houden. Ende alsoo hiermede alles aen boort ende sijn volcomen afscheyt hebt, mitsgaders oocq genoegsaem versien sijt met water, sullen U gerecommandeert laten met den aldereersten na buyten te loopen, 'tzij met laveren, boucheeren off andersints, soo 't best vallen ende met soo een licht scheepjen volgens ervaringh genoegh geschieden can. De siecken daervan gesproocken is, sal brenger deses (den fiscael) met onse sloep ofte Schaepe-jachjen mede aen landt nemen, om in 't sieckenhuys opgequeeckt te worden. Des Ul. maer soo datelijck gelieft t'seyl te gaen sonder noodigh te sijn om afscheyt^1. aen landt te halen, als gevende UE. sulcx bij desen, met toewensingh van geluck ende voorspoet op UE. reyse, ende dat de vloote haest moogt opdoen^2. ende behouden binnen lootsen ende geleyden.

In 't fort de Goede Hope,

den 17en February 1660.

(Geteyckent:)

Jan van Riebeecq.’

+ 162

1. seilbevel, -vergunning.

2. in die gesig kry.

[p. 185]

Op welcq afscheyt voorsz. fleuytjen Loenen ten eersten dan is onder seyl gegaen, ende alhier weder g'arriveert van 't Dassen-eylandt 't vrije luyden vaertuygh de Peguyn met vis, eyeren; item haer ander vaertuygh, de Zeeleeuw uyt de Saldanhabaey met 25 schapen, gehandelt 8 van de Caepmans (onse vijanden) ende de rest van de clijne Chariguriquas, daer Herry sigh jegenwoordigh bij onthout, welcke op 't gesonden consent van ons met dito vaertuygh nu gaerne hadde mede herwaerts gecomen, dogh vermits den Hottentoo Claes Das (jegenwoordigh bij 't fort als hooft over de Watermans in Herry's plaets aengenomen) daerin was van herwaerts gegaen om de Caepmans (bij dito baey oocq leggende), te doen gelooven dat zijn volcq, de Watermans, weder bij 't fort wierden gedult, etc., ende dat voorsz. Herry ende Claes Das tesamen geen heele goede vrunden sijn, hadden zijluyden dese mael sulcx ergens anders op g'excuseert, 'twelcq denselven oocq in te vaster vertrouwen⁺ over ons sal houden ende dies om verscheyde consideratien niet quaet sal wesen.

Voorts rapporteerden ons voorsz. Saldanha-vaerders ende den Hottento Claes Das, dat Pieter Otegne Khuma, alias Jan, 2 zoonen van der Caepmans capiteyn Gogosoa, Doman, Gotiko Platneus ofte Carabinga, beyde de Zymons ende eenige andere van der Caepmans principaelste geseyt hadden eerstdaegs met gecommitteerden aen 't fort te willen comen, neffens sooveel van 't geroofde vee alsser nogh in 't leven ende bij haer niet opgegeten was, op vertrouwen den Commandeur sulcx aennemen ende met haer een vaste, onverbreeckelijcke vrede sal willen aengaen ende onderhouden, etc., ten welcken eynde oocq al een goet stucq herwaerts aengeweecken^1. waren.

Ngonnomoa, den anderen oversten der Cochoquas, die wij altijt plachten den Swarten Capiteyn te noemen, was met de Gorachouquas ofte Tabacqdieven (onse andere vijanden) te samen geworden^2. ende had sigh van Oedasoa aff begeven, sulcx wel mochte, vermits Caepman na Oedasoa's raet weder vrede soeckt (soo 't altoos schijnt) ende den Gorachouquar te groots is met ons te reconcilieeren, alhoewel zijn volcq ons veel overlast hebben gedaen, dat ons die 2 groote troupen niet genegen sullen wesen ons gerustigh te laten, dogh dewijl wij nu paerden becomen ende sijluyden lustigh rijck van bestiael zijn, salder weder lustigh guarant^3. op te halen wesen, beter als van de cale Caep- ende Watermans, etc.

Dinsdags 's avonts, den 17 February 1660^(d).

‘Is bij den Raet na goet overlegh goetgevonden, om de retourvloote emmers in zee te seeckerder met onse brieven van waerschouwinge, etc., bij alle occasien te cunnen dienen, een van der vrije luyden vaertuygen boven 't cruyssen van Loenen uyt te laten leggen soo verre aen den buytensten hoecq van de Caep, achter eenigh beschut offte elders als deselve sullen mogelijck ende doenlijck wesen, om na de
^(e)

+ 162v

1. nader getrek.

2. d.w.s. het by hulle aangesluit.

3. vergoeding. Vgl. Deel I, bls. 217, noot 8, bls. 236, noot 9, bls. 368, noot 5.

(d) Vgl. C. 1: Res., Raad van Pol., 1651-1663, pp. 528-529. K.A.

(e) Dele van hierdie bitteramandel-heining is vandag nog te sien. Vgl. boek van die Historiese Monumente-Kommissie: Die Gedenkwaardighede van Suid-Afrika (Tweede Uitgawe), pp. 19-21; en Böeseken: Geskiedenis-Atlas vir Suid-Afrika, p. 52.

[p. 186]

vlote uyt te sien ende soo haest eenige schepen vernemen, datelijck daer na toe te steecken, waertoe zijluyden moed hebben, schoon het al wat crap voor haer (opgeboeyde boots zijnde) sal wesen, ende volgens dien g'accordeert is voor elcke brieff die se aen een retourschip bestellen, offte bij hard weer, achterom seylende, bescheydentlijcke^1. preyen^2. dat het die van 't schip off schepen recht verstaen sullen hebben,⁺ te betalen 8 realen van achten, mits tot 20 Meert na de gemelte vloote gehouden sullen wesen uyt te blijven, verstaende soo deselve niet te voren binnencompt, dogh indien se geen van deselve quamen te beseylen, sal haer vergeefse moeyten na discretie vergoet worden.

Ten welcken eynde oocq Compagnies opgeboeyde boot, het Schapejachjen, geduerigh met insgelijcke^3. brieven op stroom vaerdigh gehouden sal worden om de vloote hier voor de mont van de baey waer te nemen, daer se dikwils wel comen ende door schielijcke Z.Z.Ooste stijve winden aldermeest het incomen belet worden, die dan te vooren nogh buyten sijnde, uyt meeninge van wel binnen te comen, voorsz. Loenen ende vrijmans vaertuygh mochte ontseylt ende daerna niet gewacht hebben, echter door voorsz. Schape-jachjen de gemelte brieven van waerschouwinge ten uyttersten naseylende, nogh tussen de Saldanha-baey ende hier bestelt ende aen boort gebracht cunnen worden, gelijck de vrije luyden met haer ander vaertuygh aen 't Dassen-eylant ten dien fine mede aengenomen hebben uyt te sien ende op te passen, vóór die van de gemelte vloot soo laegh mochten comen te vervallen. Sulcx dan nu overal, daer 't mogelijck ende doenlijck is, op de vloote gepast ende naer uytgesien wort, met hope Godt de Heere dese aengewende debvoiren ten meesten dienste ende voordeele van d' E. Compagnie sal gelieven te segenen.

Aldus gedaen ende geresolveert in 't fort de Goede Hope,

datum ut ante.

(Ende geteyckent:)

Jan van Riebeecq

Roeloff de Man

Abraham Gabbema

Pieter Evrard door sieckte absent

ende Gijsbert van Campen, secretaris.’

18 dito, fraey, stil, bequaem weer, is den Commandeur eens uyt wesen sien hoe 't overal stonde, omme alles in ordre te doen hebben tegen de compste van de retourvloote ende het dan alsoo aen d' Heer Starthemius, admirael van deselve vloote, met te minder moeyte naeckt ende claer te cunnen verthonen, etc.; comende 's avonts weder thuys, als wanneer de vrije Saldanha-vaerders affscheyt namen om met haer vaertuygh ten fine voorsz. uyt te loopen.

1. duidelik verstaanbaar. Verouderde betekenis van die woord.

2. aanroep

+ 163

3. So K.H het insgelijcx. WNT ken insgelijks alleen as byw. of voegw.

[p. 187]

19 dito, is 't eene van der vrije luyden vaertuygen met een Z.Z.oostelijck luchjen 's morgens vroegh al na de Zuythoeck van de Caep ten fine voorsz. uytgeloopen, ende haer ander vaertuygh na 't Dassen-eylant en de Saldanha-baey, om met eenen haer neringh aldaer oocq waer te nemen.

20 ende 21 dito, fraey, lieffelijck weer ende 't luchjen variabel.

Sondagh, den 22en dito, idem.

23, 24 ende 25en dito, al aengenaem weer met westelijcke luchjens, ende niet sonders gepasseert als dat het tegen den nacht wederom vrij stijff begond te waeyen uytten Z.Z.Oosten, mitsgaders heden den circkel^1. van den Caepsen omslagh afgemeten ende bevonden is van de zeecant bij 't eerste wachthuys Kijck Uyt aff, achter aen der vrije luyden ende Compagnies landerijen om, ende over den rugh van den Bosheuvel heen tot tegen de Bosbergen, bij den vrij-houtsager Leendert Corn.bos^2.+ incluys, te weten 3673 roeden distantie, namentlijck van de zeecant tot de principael geprojecteerde ruyterwacht: 1320 roeden, ende de ander 2353 roeden voor de rest, dat voorgenomen is (een roe breet) te laten omploegen, om met bitter amandelboomen ende alderhande braem ende steeckdoorn (haestigh groeyende) soo dicht te beplanten ende besaeyen datter geen beesten off schapen sullen cunnen werden deurgedreven, in forma als een lantweer^3., gelijck in Duyts- ende Keuls-landt sommige graven ende heeren hare jurisdictien afscheyden ende hier ende daer ronde wachtoff waerthorens^4. hebben met slaghboomen daerbij om de boeren voor invallen van buyten te beschermen, hoedanigh alhier de reede gemaeckte wachthuysen ende bijgestelde slagboomen sullen dienen ende te pas comen; welcq omploegen ende beplanten, etc., g'oordeelt wort wel 't oncostelijckste ende 't gereetste te sijn, vermits 't ploegen niet boven 2 à 3 weecken werck aen sigh sal hebben ende de bitter amandelen alhier tegen 't uytgaen van Maert ende begin van April in abonda<n>tie (rijp zijnde) cunnen opgesamelt ende dan met dit eerste aenstaende natte mouson gesayt ende den doorn geplant worden, welcke in 4 à 5 jaer tot een goede, dichte ende stercke beschuttingh (bequaem genoegh tot voorsz. oogmerck) na alle apparentie sal begroeyt off bewassen zijn, alsoo men bevint dat de voorsz. bitter amandelboomen alsoo weligh als eenige willigh^5. in 't Vaderlant groeyende ende dick hout settende is, ja soodanigh dat het oocq, met voorsz. doorn doorplant, bewassen sijnde, selff qualijck voor menschen sal deur te comen wesen, veel min eenigh bestiael, als dat men met wil^6. van de ruyterwachters op voorsz. wachthuysen door de gemelte slaghboomen sal consenteren uyt ende in te laten, waerbinnen dan den ganschen omslagh en all corenbouwerije, bosschagies, etc., als in een halff maen fraey sal beslooten ende voor de Hottentoos inval bequaem beschermpt cunnen blijven.

1. omtrek, grenslijn.

2. den vrij-houtsager Leendert Corn. is blykbaar genitief: tot by en insluitende die bos van L.C.

+ 163v

3. V.R. dink hier klaarblyklik aan Du. landwehr ‘zur Verteidigung eines Landes errichtete Mauern, Wälle, Gräben usw.’ (Paul, Deutsches Wörterbuch). Kyk WNT VIII, 1035.

4. Du. Warttürme.

5. d.i. ‘wilg’, wilgerboom.

6. vergunning.

[p. 188]

Volle maen, den 26en dito, 's morgens fraey, lieffelijck weer ende 't luchjen westelijck, dogh tegen den nacht al weder harde Z.Z.Oostewinden, welcke den

27 en 28en dito, vrij stijff bleven aenhouden, als wanneer 's middags een schip onder de wal wiert gesien dat, vermits dese stijve winden, moste buyten blijven, dogh naderhant vernomen wiert dat het was 't cruyssende fleuytjen Loenen, 'twelcq tegen den nacht weder t'zee stack.

Sondagh, den laetsten dito, 's morgens stil, maer tegen den middagh begon al weder even hard uyt den vorigen hoecq te waeyen, waerdoor 't fleuytjen Loenen (heden weder voor de baey gecomen wesende) het niet coste binnen leggen, maer onder 't Robben-eylant ter rheede lopen moste.