Dagelyckse huys-catechisatie

Van de Heiligmakinge.
De agthiende Dag.

a. Vr.

Blijven Gods kinderen nog onrein door de sonde?

Ant. Daer blijfd in haer, soo lange als sy op der aerde leven, nog eenige onreynigheid, evenwel van Christo ontfangen sy den Heiligen Geest, die haer tot nieuwe schepselen maekt, 2 Cor. 5.17. Indien yemand in Christo is, die is een nieuw schepsel, 1 Cor. 6.11. Gy zijt afgewasschen, gy zijt geheiligt, Rom. 8.9.

a. Vr.

Is het dan genoeg als het herte is vernieuwt?

Ant. Neen, maer de vrugten van de weder-geboorte des herten moeten zijn de heiligmakinge des levens, Rom. 8.1. Soo en is 'er dan nu geen verdoemenisse voor den genen die in Christo Jesu zijn, die niet na den vleesche wandelen, maer na den geest, Gal. 5.24. Die Christi zijn, hebben het vleesch gekruyst met de bewegingen en begeerlijkheden, Col. 3.5.

a. Vr.

Wat is dan de vernieuwing van den geheelen mensch?

Ant. Het is een inwendige en uitwendige veranderinge des levens, waer door men meer en meer den ouden mensche, afleyt, ende den nieuwen mensche aendoet, Eph. 4.22. Dat gy soudet afleggen aengaende de vorige wandelinge, den ouden mensche, die verdorven wort door de begeerlijkheit der verleidinge, vs. 23. Ende dat gy soudet

[p. 99]

vernieuwt worden in den geest uwes gemoeds, en den nieuwen mensche aen-doen, die na God geschapen is, in regtveerdigheit en heiligheit, 2 Cor. 5.17. Die in Christo is, is een nieuw schepsel, 2 Cor. 6.14.

a. Vr.

Is de Heiligmakinge een gave Gods?

Ant. Ja: Jer. 31.33. Ik sal mijne wet in haer binnenste geven ende sal die in hare herten in-schrijven, Ezech. 36. 26, 27. Ik sal u een vleeschen herte geven, en een nieuwen geest. Heb. 8. 10, 11.

c. Vr.

Wat word in den mensche geheiligt?

Antw. De Heiligmakinge gaet over den gehelen mensche, 1 Thess. 5.23. De God des vredes heilige u geheel en al: Ende uwe geheele opregte geest, ende ziele, ende lichaem worde onberispelijk bewaert in de toekomste onses Heeren Jesu Christi, Rom. 6.19. 2 Cor. 7.1. Reinigt u van alle besmettinge des geests ende des vlees, vol-eindigende de heiligmakinge in de vreese Gods.

b. Vr.

Gaet dese Heiligmakinge ook over de wille?

Ant. Ja: Deut. 30.6. De Heere uwe God sal u herte besnijden, en het herte uwes zaeds, om den Heere uwen God lief te hebben met u gantsche herte, en met u gantsche ziele, op dat gy levet. Rom. 2. vs. 29. Phil. 2.13. God werkt in u het willen en het werken.

c. Vr.

Wat oogmerk heeft de Heiligmakinge?

Antw. De Heiligmakinge be-oogt de herstellinge van Gods Beeld in den mensche; ende in de uyterlijke wandel door een nieuw herte, Eph. 4.14. Dat gy den nieuwen mensche soudet aendoen die na God geschapen is, in geregtigheid en heiligheid, Rom. 6.4. Op dat gy in nieuwigheid des levens zoudet wandelen, 2 Pet. 1.4.

c. Vr.

Wat werkingen heeft de Heiligmakinge?

Ant. (1.) Soo is hier in de dodinge van den ouden mensche: (2.) Heeftse ook de levendigmakinge van den nieuwen mensche, Col. 3.5. Doodet dan uwe leden die op der aerde sijn, namelijk hoererye, onreinigheid, schandelijke beweginge, quade begeerlijkheid, en gierigheid, welke is afgoden-dienst, Eph. 4. 22, 23. Rom. 6. 5, 6.

b. Vr.

Hoe kan de mensche magtig worden om den ouden mensche te dooden?

Ant. Niet door hem selven, maer God geeft de geest der sterkte, ende het geloove, waer door de mensche de verdiensten Christi soo aenmerkt, en sig toepast, dat hy den ouden mensche te magtig word. Rom. 8.13. Indien gy door den Geest de werken des lighaems dood, soo sult gy leven, Rom. 6. 5, 6, 7. Eph. 6.10. Wordet sterk in den Heere.

a. Vr.

Hoe word de doodinge van den ouden mensche anders in Gods Woord genaemt?

Ant. De versakinge van ons selven: dewelke ook een kragtig

[p. 100]

middel is om den ouden mensche te doen sterven, Luc. 9.23. Soo yemand agter my wilt komen, die verloochene hem zelven, Gal. 5. vs. 24. Gal. 16.14. De wereld is my gekruyst, en ik de wereld.

b. Vr.

Wat is de levendigmakinge van den nieuwen mensche?

Ant. Het is die heylige betragtinge, waer door de wedergboorte meer en meer word voort-geset tot een Godsaligen wandel, Rom. 12.2. Word verandert door de vernieuwinge uwes gemoeds: op dat gy meugt beproeven welken de goede, ende wel-behagende, en de volmaekte wille Gods zy, Col. 3.10.

c. Vra.

Hoe wort de mensche daer toe magtig?

Ant. De Heere geeft daer toe sijnen Heiligen Geest: Ende het geloove grijpt Jesum soo vast aen, dat het de mensche als met Christo doet levendig worden, in een geestelijke opstandinge, Rom. 8.11. Indien den Geest des genen die Jesum uit den dooden opgewekt heeft in u woont, Gal. 2.20. Ik leve, dog niet meer ik, maer Christus leeft in my, 2 Cor. 4.10. Op dat het leven Christi in ons lichaem soude geopenbaert worden, Col. 3.1, 2.

b. Vr.

Hoe verre gaet dese Heyligmakinge?

Ant. In dit leven zijn eenige beginselen, maer na dit leven sal de volmaecktheyd zijn, Eph. 5.25. Christus heeft hem selven overgegeven, vs. 26. Op dat hy sijn gemeinte heiligen soude, vs. 27. Op dat hyse hem selven soude heerlijk voorstellen, een Gemeinte die noch vlecke nog rimpel heeft, of yet diergelijk: Maer dat sy souden heilig en onberispelijk zijn, Heb. 12.23. 1 Cor. 13.10. Wy kennen maer ten deele.

a. Vr.

Is dan in dit leven geen volmaeckte Heyligmakinge in eenige geloovige?

Ant. Neen: de volmaektheid is een privilegie voor den Hemel: Maer in dit leven zijn altijt nog onvolmaektheden in de kennisse, ende in de oeffeninge der Godsaligheyd, 1 Cor. 13.9. Wy kennen ten deele, Jac. 3.2. Wy struikelen allen in velen, 1 Joh. 1.8. Indien yemand seid dat hy geen sonde en heeft, die liegt.

c. Vr.

Waerom seid dan Paulus, Phil. 3.15. Soo vele dan als wy volmaekt zijn?

Ant. Volmaekt te zijn, is niet te seggen, sonder eenig gebrek te zijn: Maer het beteikend, die staet te hebben, ende die gedeelten van de weder-geboorte en van de Godsaligheid, waer mede wy konnen behouden worden: Het is een volmaektheid niet der trappen, maer der deelen: Dat is, dit zijn volmaekte Geloovige, die alle de deelen van de Heyligmakinge hebben, al is 't dat yder deel niet staet in de hoogste trap van heyligheyd: Gelijk een kind genaempt kan worden een volmaekt mensche, nogtans moet het nog vry

[p. 101]

verre aen-groeyen. Soo wort dit ook geseit van de Geloovige, in vergelijckinge met andere, die noch soo verre niet gekomen zijn: Als mede ten opsigte van haer oprecht herte, en volmaeckte voornemen om in alle de geboden Gods te leven, Esai. 38.3. Al-hoe-wel het niet uyt-valt sonder struykelingen, Esai. 38.17. Andersints soude Paulus sig selven tegen-spreken, vs. 12. Niet dat ik het alreede gekregen hebbe, ofte alreede volmaekt ben, Rom. 7.23, Gal. 5.17.

c. Vra.

Hoe wort dan van vele Heilige geseit datse onberispelijk, met een volkomen Herte God hebben gedient? Gelijk David, 1 Reg. 14.8. Josia, 2 Reg. 24.25. Asa, 1 Reg. 15.11. Zacharias, Luc. 1 vs. 6.

Antw. Dit beteykent hare oprechtigheid omtrent alle Gods geboden, en niet hare volmaektheid. Gelijk Hiskia seyde, Esa. 38.3. Och Heere! gedenkt dog dat ik voor u aengesigte in waerheid, en met een volkomen hert gewandelt, en dat goed in uwe oogen is, gedaen hebbe, Ps. 26.2. Ps. 32.1. In wiens geest geen bedrog en woont.

b. Vr.

Kan men dan wel bewijsen, dat die heylige Mannen hare feylen hebben gehad?

Ant. Ja: Want van David is 't bekent, die ook bad, Ps. 19. vs. 13. Reinigt my van de verborgen afdwalingen, Josia sondigde 2 Chron. 35.22. Doch Josia en keerde sijn aengesigte niet van hem, maer hy verstelde sig om tegen hem te strijden, ende en hoorde niet na de woorden van Necho, uit de mont Gods, 2 Reg. 22.23. Van Asa wort geseit, 2 Chron. 16.12. Asa sogt den Heere niet in zijne krankheid, maer den Medicijn meester, Hiskia belijd selve, Esai. 38.17. Gy hebt alle mijne sonden achter uwe rug geworpen. Zacharias verliep sig in ongeloovigheyd, daerom hy met stomheyd wierd geslagen, Luc. 1.20.

c. Vra.

Hoe soude men die lieden, de welke soo de volmaecktheid drijven klaerlijk konnen overtuygen?

Ant. Men moet haer vragen, indien daer nevens haer stont een Engel, of Jesus Christus, ofte wel tegen haer souden derven seggen; Wy zijn soo heilig als gy zijt, Heere Jesu, Ja soo heilig als u Vader is. Want dat zijn de regels van onse volmaektheyd, 1 Joa. 2.6. Die segt dat hy in hem blijft, die moet selve alsoo wandelen, gelijk hy gewandelt heeft, Mat. 6.10. Uwen wille geschiede, op aerden, gelijk als in den Hemel. Mat. 5.48. Weest gy-lieden dan volmaekt, gelijk uwe Vader die in de Hemelen is, volmaekt is.

b. Vra.

Is 'er ook een onderscheyd in de Heyligmakinge in dit leven?

[p. 102]

Ant. Ja: Want gelijk de eene Geloovige verder is gekomen als de andere, so groeit ook yeder Geloovige dagelijks in sijn Heiligmakinge; Immers dit is de pligt van yder Christen, 2 Pet. 3.18. Wasschet op in de genade, en in de kennisse des Heeren Jesu Christi onses Zaligmakers. Heb. 5.13, 14. 1 Cor. 13.11, 12.

a. Vr.

Sal dan in de beste Geloovige noch altijds eenige verdorventheit over-blijven die sonde zy?

Ant. Ja: Rom. 7.23. Ik sie een ander wet in mijne lede, Gal. 5. vs. 17. Het vleesch strijdt tegen den geest. Eph. 4.13.

a. Vr.

Gaet men in de Heiligmakinge somtijds wel te rugge?

Ant. Ja, Apoc. 2.4. Ik hebbe tegen u, dat gy uwe eerste liefde verlaten hebt, Heb. 12.12. Wekt wederom op de slappe handen en de trage knien, Psal. 51.12.

b. Vr.

Kan men den geest der Heiligmakinge wel geheel komen te verliesen?

Ant. Sy souden dese gave seer ligtelijk konnen verliesen, in haer selven aengemerkt zijnde; Maer God bewaert haer alsoo, datse deselvige noit geheelijk sullen verliesen, nogte datse haer treyn des levens in sondigen sullen doorbrengen, 1 Joan. 3.9. een yegelijk die uyt God geboren is, dien en doet de sonde niet: Want sijn saed blijft in hem, en hy en kan niet sondigen, want hy is uit God geboren, Jer. 23.40. Ik sal een nieuw verbont met hen maken, dat ik van agter hen niet en sal af-keeren, op dat ik hen wel doe, en ik sal mijne vreese in hare herten geven: datse van my niet af en wijken, 1 Pet. 1.5. Gy die in de kragt Gods bewaert wort.

c. Vr.

Hebben dan David, Salomon, Petrus, etc. in haer groote sonden den Geest der Heiligmakinge niet verloren?

Ant. De geest der Heiligmakinge is in haer seer verduistert en bedwelmt geworden; ja als in zwijmeling gevallen: Nogtans is deselvige niet uit-gebluscht geworden: Gelijk blijkt uit Davids vierig gebed, Psal. 51.31. En neemt uwen Heiligen Geest niet van my, Psal. 89.34. Luc. 22.32. Simon, ik hebbe voor uw gebeden, dat uw geloove niet op en houde, 1 Joh. 3.9. Het zaet Gods blijft in haer.

a. Vr.

Welk zijn de vrugten van de Heiligmakinge?

Ant. De goede werken, Mat. 7.18. Een goede boom en kan geen quade vrugten dragen, Joa. 15.2. Gal. 5.22. De vrugt des Geestes is liefde, blijdschap, vrede, langmoedigheid, goedertierenheid, goetheid, geloove, sagtmoedigheid, en matigheid.

b. Vr.Wat zijn goede werken?

Ant. Tot een goed werk zijn dese dingen noodig;

Voor eerst: Het moet gedaen zijn na Gods Wet: Mat. 18.17.

[p. 103]

Onderhoud de geboden, Mat. 28.19. Leert haer onderhouden alles dat ik u geboden hebbe.

(2) Het moet gedaen worden uyt den geloove, Rom. 14.23. Al wat uit den geloove niet en is, dat is sonde, 1 Tim. 1.5.

(3.) Het moet gedaen worden met een goet herte, en met een geheiligt oogmerk, 1 Tim. 1.5. Het einde des gebods is liefde, uit een rein herte, en uit een goede conscientie.

c. Vr.

Mag men in de goede werken niet sien op de vergeldinge des loons.

Ant. Men mag op de genaden-loon wel sien, en denken maer nogtans dit moet het bysonderste oogmerk niet zijn, Hebr. 11.26. Moses sag op vergeldinge des loons, Mat. 5.12. 2 Cor. 4.18. Wy aenmerken de dingen die men niet en siet.

a. Vr.

Konnen onse goede werken dan den Hemel niet verdienen?

Ant. Neen: Want den Hemel is een genaden-gifte, en een vaderlijke erffenisse, Rom. 6.23. De genaden-gifte Gods is het eeuwige leven, door Jesum Christum onsen Heere, Eph. 2.8. Uyt genaden zijt gy salig geworden, niet uit u, het is Gods gave, Mat. 25.34.

b. Vr.

Waerom spreekt de Schrifture dan van een loon, van een vergeldinge, van een waerdigheid, van een werken om de saligheid, &c. Mat. 5.12. 2 Cor. 4.17. Phil. 2.12.

Ant. Door een loon word verstaen, niet een eygentlijk verdienden loon na de waerdye van het werk, maer een genadige vereefinge met een groote gifte wegens een vlytige besigheyd: Dit wort genaemt, een loon na genade; en niet na schult, Rom. 4.4. Col. 3.24. Psal. 127.3.

c. Vr.

Waerom konnen wy met onse goede werken niet verdienen?

Ant. De redenen zijn onder andere dese;

(1.) Om dat, al wat wy doen wy dat selvige aen God als onsen Schepper schuldig zijn, Luc. 17.10. Alsoo gy ook, als gy sult gedaen hebben al het gene u bevolen is, soo segt wy zijn onnutte Dienst-knegten: Want wij hebben niet meer gedaen, dan 't gene wy schuldig waren te doen, Rom. 8.12.

(2.) Om dat onse werken seer mismaekt, en onvolkomen zijn, Esai. 64.6. Alle onse geregtigheden zijn als een wech-werpelijk kleed, Jac. 3.2.

(3.) Om dat de oneindige heerlijkheid des Hemels, geen gelijkheid heeft by onse nietige werken, Rom. 8.18. Ik houde het daer voor, dat het lijden deses tegenwoordigen tijds, niet is te waerderen tegen de heerlijkheid, die ons sal geopenbaert worden, 1 Pet. 1.4.

a. Vr.

Zijn dan de goede werken al noodig?

[p. 104]

Ant. Ja: Heb. 12.14. Sonder Heiligmakinge sal niemant den Heere sien, Gal. 6.7, 8. 2 Cor. 5.10.

b. Vr.

Waer toe zijn dan de goede werken dienstig?

Ant. (1.) De goede werken dienen om God te verheerlijken, Joh. 15.8. Hier in is mijn Vader verheerlijkt, dat gy vele vrugten draegt, Mat. 5.16. Laet u ligt schijnen voor de menschen, op dat sy uwe goede werken ziende, uwen Vader prijsen die in de Hemelen is.

(2.) Om den weg ten leven in te gaen, en ons door de vrugten van ons geloove te versekeren, Gal. 5.6. Het geloove is werkende door de liefde, 1 Joh. 3.14. Wy weten dat wy zijn over-gegaen uit de dood, in het leven, dewijle wy de Broederen lief hebben.

(3.) Om andere menschen te stigten, en te winnen, 1 Pet. 3.1. Op dat ook, soo eenige den woorde ongehoorsaem zijn, sy door den wandel der Vrouwen, sonder woord mogen gewonnen worden, 1 Thess. 5.14. Wy bidden u Broeders, vermaent de ongeregelde, vertroost de kleinmoedige, ondersteunt de swakke, zijt lankmoedig tegen alle.