|
| |
| |
| |
Vierde hoofdstuk.
I.
Voor de deur ontmoette Odilia Harris van der Wielen, en ging met hem het gebouw binnen.
- Zoo, Harris, en wat had je gisteren voor gewichtigs, dat je niet kon verschijnen?
Harris stak geheimzinnig de lippen vooruit.
- Zei van Arckel nog wat?
- Nee, niets. Maar als de prof merkt, dat je d'r nooit ben...
- Nooit! riep Harris verontwaardigd.
- Maar zeg, vroeg Odilia, hoe gaat 't toch met Bob?
- Bob? Goed, best, tenminste... Ja, hij heeft zich dat engagement van je vriendin erg aangetrokken, krankzinnig genoeg. Je zag 'm 'n paar dagen nergens, maar nu...
- Maar nu?
- Maar nu komt hij alweer zoo wat in z'n assiette ordinaire. Gisteren heeft hij op de kroeg gebiljart tegen Lindenberg, je weet Lindenberg, ‘de meester op alle keu's’?
| |
| |
- En hoe ging dat?
- Schandalig, 't leek wel kegelen, wat Bob deed, en ten slotte stoot hij nog 'n gat in 't biljart.
Odilia schudde het hoofd.
- Arme jongen...
- Arme jongen! arme jongen! vlamde Harris op. 'n Mooie arme jongen! 't Een of 't ander: je laat je je meisje niet door 'n ander afkapen, - of als je dat doet, berust dan, en stel je niet aan. Hoe komt hij ook zoo gek, om verliefd te worden, - bah, ik wou nog liever!
- 't Moet je zelf maar 's eerst overkomen, dan zal je wel anders praten.
- Mij overkomen? Nooit in der eeuwigheid! Verliefd worden, tenminste zoo verliefd, dat ik trouwen wil, nóóit! Zeg nou zelf, ben ik 'n jongen, om te trouwen, ik?
- Nee, daar moet ik je gelijk in geven, zei Odilia lachend. 't Meisje, dat jou eenmaal krijgt, zal ik niet benijden!
- Ik houd me aan 't zelfde compliment! De man, die jou eenmaal krijgt...
- Maar ik trouw niet, Harris, nooit! Ben ik nu 'n meisje om te trouwen, ik?
Lachend, luchthartig gestemd, kwamen zij de zaal binnen, mét zich brengend een atmosfeer van frissche vroolijkheid, die de zuster en de leerling-verpleegster opgewekt ‘goeden-morgen’ deed terug-wenschen, en de patiënten in de bedden al aan het glimlachen bracht.
Harris maakte een praatje met de zusters, en vertelde dadelijk een grap:
| |
| |
- D'r was 's 'n dokter, en die zei tegen 'n vrouw, dat ze d'r voeten wel 's mocht wasschen. En d'r man, toen de dokter weg was, die lachte en hoonde d'r uit: Wat 'n figuur heb jij geslagen! riep die aldoor. Maar de vrouw zei nijdig: Lach jij maar zoo niet, jouw voeten ben nog veel vuiler as de mijne. En wat zei toen de man? O, ja vrouwlief, maar bedenk, ik ben ook tien jaar ouer dan jij!
Toen trok hij een stoel bij het bed van zijn ‘nullipara’, van wie hij het verhaal over de zilveren bruiloft harer ouders moest hooren.
- Hoe is 't van-nacht geweest? vroeg Odilia aan de zuster. En met de nieuwe patiënte?
- Nog-al veel pijn... toch minder dan vóor d'r opname.
Odilia ging het oude vrouwtje begroeten.
- Hebt u goed geslapen, juffrouw?
- Best gerust, dank u wel. En de juffrouw?
- O, ik slaap altijd goed.
- Dat 's de jeugd, dat 's de jeugd! zei het vrouwtje vriendelijk.
- Odilia! kom ook 's hooren! riep Harris van het andere einde der zaal. 't Is zoo verd... zoo ver... zoo eeuwig amusant!
Odilia kwam.
-... nou, ziet u, menheer, we wisten héél goed, dat de buurt wat wou doen. Want m'n Moeder, die had gezeid, dat ze geen trek had om feesten te maken, omreden dat m'n broer juist door z'n baas was bedankt, en m'n Vader, die had wel werk, maar 't bleef bij zeven gulden | |
| |
in de week, en ik breng net 'n daalder thuis, dus, u ken na-gaan, dat m'n Moeder d'r hoofd niet stond na feesten. Maar de buurt, die wou 't toch zóo niet laten passeeren.
- En waarom was uw broer ineens bedankt?
- Nou, die had zich met de socejalen afgegeven, en daar bennen de bazen niet van thuis. Daar bennen ze bang voor, omreden ze laatst 'n baas z'n tuin heelegaar hebben verwoest; 't heb nog voor 't gerecht gediend; die baas die plantte daar van alles in voor z'n huishouen; en de sla, die was heelegaar plat-getrapt, en de komkommers waren allemaal bitter, je kon ze zoo weg-gooien... Affijn, maar as de bazen dan zoo iet of wat van zoo'n jongen merken, dat ie socejaal is, of zoo, dan boren ze 'm d'r uit. Ja, 't is 'n kruis. Affijn.
- Maar u hebt tóch feest gevierd? vroeg Odilia, die een-en-al belangstelling was.
- Nou, en of. Moet u hooren. Juffrouw van Vuren, die is hier vaste werkvrouw op 't ziekenhuis, wellicht kent u d'r wel? Nee? nou, die heb 't an m'n Moeder verraaien, dat de buurt wat wou doen. Want, zei ze, ze hebben 'n inzameling voor u gehouen, ze willen wat zilvers voor u koopen in uw huishouen, en als ze d'r dan zoo ineenen mee kommen aanzetten, dan dien u d'r toch wel wat van te weten. Nou, m'n Moeder die had wel liever de centen as wat ‘zilvers’, maar ze dorst niks te zeggen. Ze zee alleen maar wat van de kosten, as d'r zooveel menschen kwamen, en toen zeit juffrouw van Vuren nog zoo: O, nou, dan neem u 'n flesch bessensap van | |
| |
zestien centen, en voor de mannen wat bitter, dat zal zich best redden. Maar wat gebeurt d'r? M'n Vader, weet u, die is bootwerker, en die is d'r ook ineenen uitgescheien.
- Nou, dat kwam jullie goed te pas. En waarom deed je Vader dat zoo ineens?
- Hij, en de andere bootwerkers, die hadden herrie met de stuwadoor. Ze mosten spoorreels laaien, en toen zeit die man: huren jullie de stoomkraan maar en 't noodige matterjaal, dan zel ik 't later wel vinden met de loonen, - maar later hiette die 't hun liegen, en dan kwam d'r nog bij: twaalf man in 'n ploeg, dat is de regel, en zullie waren maar met z'n negenen; nou wouen ze natuurlijk 't loon van twaalf man hebben, nou ze 't werk van twaalf man mosten doen, maar ho maar! De vent, die scheepte ze af met zestien stuiver, in plaats van eenentwintig. Nou, maar nou ken u na-gaan, wat dat d'r 'n feestelijke stemming bij ons inzat.
De zuster en de leerling-verpleegster waren naderbij gekomen, en luisterden. De zieken richtten zich op, en rekten zich uit in bed, om geen woord te verliezen. Een doovig vrouwtje, dat pruttelde, omdat ze niets kon verstaan, werd terecht gezet met een: Wil je wel 's stil wezen, mensch! door een buurvrouw, die niet in haar luisteren gestoord wilde worden.
- Nou, affijn, maar op de dag van de zilveren bruiloft dan, toen had ik de stoelen van m'n Vader en Moeder zoo wat groen-gemaakt, en m'n mevrouw, die had 'n groote taart gestuurd, | |
| |
en de vorige dag had 'k nog 'n bos bloemen uit d'r tuin mee-gekregen, en die bloemen, die stonden nou in 'n melk-kan naast de taart. En ik had vrij, de heele dag. En m'n Vader die was toch net zoo uit z'n humeur! En m'n Moeder, die zee geen woord, maar 't verdriet lag zoo op d'r aangezicht. En m'n Vader, die wier zoo ongeduldig! Zallen ze ons hier nog lang voor gek laten zitten! zeit ie, en m'n Moeder, die was maar bang, dat ie in z'n boosheid uitbarsten zou, want ie kan tóch zoo driftig wezen, en die zeit: Hou-je nou kalm, hou je nou kalm, en ik zei: Nou motten jullie allebei lachen, hoor, as ze kommen, en daar kwamen ze. 'n Heele boel buren, en almaar feleceteeren en 'n lachen en 'n drukte! En m'n Vader en m'n Moeder en ik en m'n broer, wij keken maar naar Klaas de Jong, die had 't pakje in z'n handen, en daar begint ie:
Sinds teedre min Arjaan en Mie deed paren,
Verliepen thans reeds vijfentwintig jaren,
Arjaan en Mie, die hebben, 't aardig paartje
Een kwart-eeuw lang alreeds het eigen haardje,
Kom, steek uw handen uit...
Maar verder kwam zij niet. Met driftige haast werd de deur open-gerukt, en binnen stapte de hoofd-verpleegster, rond-ziende met haar strengsten blik.
- Wat is dat hier voor 'n heidensch geweld? Op de gang al hoor ik 't gelach en gejoel. En zingen! dat ontbreekt d'r nog maar aan! O, meneer | |
| |
van der Wielen, is ú 't weer? Had u dat nu niet kunnen verhinderen, zuster Vervoort? Juffrouw Berghem, u had daaraan toch niet mee moeten doen!
- 't Is niet zoo erg, zuster, zei Harris onverstoorbaar, zich even omdraaiende op zijn stoel. 't Zal juffrouw Mina heusch heelemaal geen kwaad doen, dat ze vertelt. U moet ons werkelijk niet 't slot van de zilveren bruiloft onthouden. Och, zusje, zei hij tegen de leerling-verpleegster, geeft u de zuster 's 'n stoel.
- Meneer van der Wielen, mag ik u verzoeken...
- Toe, zuster, 't is bijna uit, en 't is zoo bar interessant; ziet u nou niet, wat 'n pleizier al die arme menschen hebben? Ga nou voort, Mina.
- Vooruit, Mina! maande haar een belangstellende buurvrouw. Vooruit nou, meid.
De hoofd-verpleegster keek om zich heen, en inderdaad niets dan geanimeerde gezichten ziende, zei ze:
- Nou, gauw dan maar, vóordat de dokter komt, en niet meer zingen. En jullie allemaal kalm, hoor. Vrouw Baks, ga jij 's wat beter liggen...
Mina, verheugd en trotsch, zoo het middelpunt te zijn, blij, dat zij haar verhaal toch uit mocht vertellen, ratelde druk en vlug door...
-... en daar geeft ie, Klaas de Jong dan, 't pakje aan m'n Vader, en m'n Vader riep: Hoera! en allemaal riepen ze: Hoera! en m'n Vader maak 't pakje open, en wat zit d'r in? | |
| |
'n zilveren trekpot! en m'n Vader aan 't lachen! 't lachen! en die zeit: Daar hebben wij allemachtig veel an! en ie lachte, asof die d'r wat van most krijgen, maar m'n Moeder, die overstemde 'm, en die aan 't bedanken, en de trekpot werd op tafel gezet naast de taart. En ik ging de menschen bedienen, maar d'r was lang geen genoeg taart, en m'n Vader, die was toch zoo vroolijk geworden, en die zeit tegen mijn: Meid, ga jij nog 's wat worstebroodjes halen en wat taartjes, en klare voor onslui, zeit ie, ze poffen je nou wel... en ik ging, en we hebben 'n pleizier gehad, en nog gedanst! maar m'n Moeder, die zat d'r mee in, want die dacht, nou die trekpot...
Weer ging de deur open; ditmaal was het dokter van Arckel. Maar Odilia trad snel op hem toe, en wenkte hem mee naar het bed:
- Prachtig verhaal! fluisterde ze. We zijn nu juist aan 't slot... en zij legde hem licht de hand op den arm, om hem tot stilte te manen. En zonder eenige verbazing te toonen, dat allen, zelfs de zusters en de hoofd-zuster luisterden, bleef hij roerloos, met neergeslagen oogen staan, niets voelend dan dien lichten druk op zijn arm...
- Wat dacht je Moeder?
- Die dacht: nou, die trekpot, die kost ons duur, en die zat maar te tobben en te rekenen... want m'n Vader, die dronk en zong, en die werd rojaal, nou. En toen de heele boel was afgeloopen, toen zeit me Vader: 't eerste van alles, wat d'r nou gaat gebeuren, dat is: die trekpot mot achter | |
| |
de schuine deur. En wat gaf de lommerd d'r op? Ik geef 't u te raaien? Twee kwartjes, menschen, tien stuiver, menschen! Hij was geeneens niet van zilver!
Overweldigd door de grappigheid van haar eigen verhaal, schaterde Mina het uit. De patiënten sloegen op de dekens van pret, vroegen elkaar: hoe is die? riepen rumoerig: hij is goed!... óók 'n bak!... en boven alles klonk Harris' hartelijk gelach. Maar met een slag op het tafeltje, en een gebiedend: Stilte! herstelde de hoofd-verpleegster de orde. Een enkel na-lachje van een zenuwachtige patiënte, die niet zoo dadelijk ophouden kon, klonk nog vluchtig door het algemeen zwijgen... maar weldra kon men een speld hooren vallen, en heerschte er een voorbeeldelooze rust.
- En hoe is 't met je Vader afgeloopen? vroeg Harris, die dit nog moest weten. Is die weer aan 't werk?
- Jawel, die is weer an 't werk. De stuwadoor het motten toe-geven. Ze hebben 'm gedreigd 't voor de polisie te brengen, as die zich niet aan de loon-lijst hield. Nou, en wat kon die man doen, as ze maar bleven staken? Want ze hadden 't vol-gehouen, menheer, o, jee, ja; m'n Vader zee: al most d'r weer zoo'n staking van kommen as in '96.
- Was d'r toen zoo'n staking?
- Nou, weet u dat niet? 't Was nog-al...
- Meneer van der Wielen!
- Ja, zuster, ik kom. En je broer?
| |
| |
- M'n broer, die is met 'n vrind van 'm 'n schuurtje gaan huren, en daar bennen ze op d'r eigen gaan werken: trappen en ramen en deuren voor aannemers, begrijp u. Maar, - begrijp u, dan mot je, om te beginnen...
- Meneer van der...
- Ja, zuster, ja, zuster... Wát moet je, om te beginnen? vroeg hij, opstaande.
- Dan mot je, om te beginnen, toch centen hebben. Zet d'r 's 'n vuist, as je geen hand heb.
- Ja, dat's de zaak. Enfin, we zullen 't beste maar hopen.
- Affijn, ja, we zullen 't beste maar hopen, zei Mina Harris na, die, in overijlde haast, zich bij de groep van hoofd-verpleegster, dokter en Odilia kwam voegen, die reeds stonden bij het eerste bed, om het gewone onderzoek der patiënten te gaan beginnen. Vluchtig keek Harris op de aan het voeten-eind hangende lijst: temperatuur 37.3... ouderdom... 48 jaar... hé, is die vrouw al zoo oud? je zou d'r minder geven... gewicht... 79 Kilo? Zie ik goed? Ja, dat dat mensch zich ziek en onprettig voelt, kan ik me begrijpen.
Odilia stiet hem aan.
- Let toch op! fluisterde zij. Ik zal 't aan de meester en de juffrouw klikken, hoor, dat je nooit oplet.
De ‘meester’ hoorde haar fluisteren, en keek om. Dat moest zij toch niet doen, aldoor gekheid maken met dien jongen, zelfs aan 't bed der patiënten... Zou hij er iets van zeggen, straks... of niet...
| |
| |
- Zoo, 'n betere nacht gehad?... Laat uw tong 's zien? Zoo, dank u. Was er nog iets bizonders van-nacht, zuster?
De hoofd-verpleegster keek op het verslag van de nacht-zuster, dat zij in de hand had.
- Nee, dokter, met deze patiënte niet.
- Goed, dan zullen we vandaag 's probeeren 'n stukje vleesch met rijst, niet veel, 'n half ons bijvoorbeeld.
De zieke keek tevreden, dat zij nu weer tot een meer consistente voeding terug-keeren mocht, en haastte zich te verklaren, dat zij juist zoo'n trek had in vleesch
- Vleesch is goed voor u, knipoogde Harris, daar word je mager van.
- Zeker van 'n half ons! zei Odilia, maar dokter van Arckel keek zóo strak, dat zij haar lachen inhield, en hem volgde naar een tweede ledikant.
Zwijgend, ernstig, bekeek de dokter de temperatuur-lijst, die hij had aangenomen van de zuster.
- 39.7? Dan moeten we 's even onderzoeken. Helpt u mij, meneer van der Wielen?
- Ik heb gisteren ook weer haverdegort motten eten, klaagde de vrouw. Ik heb 't nog gezeid: daar word 'k zoo branderig van, en nou heb 'k weer de koorts...
- Kan 't daarvan komen, dokter? vroeg Odilia.
Hij haalde de schouders op.
- Welnee. Wij gelooven zoo erg niet meer aan alimentaire koorts. Vroeger schermden ze daar bizonder mee, maar dat leidde tot allerlei | |
| |
diëtische dwaal-leeren; je bracht er je patiënten zelfs mee in gevaar van hongerdood...
- Maar ik kan d'r tóch niet tegen, tegen haverdegort, zei de zieke. En as je wat tegen heug en meug eet, dan gedijt 't ook niet.
- Is dat waar, dokter? vroeg Odilia.
- Och, de tegenzin, waarmee 't voedsel genomen wordt, heeft weinig invloed op de spijsvertering... Maar laten we nu eerst voort-gaan, straks kunt u me vragen, wat u wilt.
Odilia trok haar wenkbrauwen op, maar zei niets. Zij vond dokter van Arckel erg droog vanmorgen. Hij vroeg haar niets, hij liet haar niets doen... aldoor was 't: meneer van der Wielen... Dat klonk zoo komisch, daar ze elkaar in 't gewone leven altijd bij den naam noemden... Dáar alwéér:
- Meneer van der Wielen...
En zij luisterde naar de koele, correcte stem van den dokter, die met Harris sprak:
- Iedere avond-temperatuur, die 38° overschrijdt, moet als pathologisch worden beschouwd, dat is zoo; maar in dit geval is koorts niet 't eigenlijk ziekte-beeld, alleen 'n symptoom.
De zuster noteerde, wat de dokter opgaf, in haar boekje:
- De patiënte mag dan nu 'n zacht-gekookt ei hebben, en van-middag wat bouillon met gort, en rijst met kaneel en suiker.
Patiënte na patiënte werd onderzocht, en als er een zieke gepercuteerd, geausculteerd, of gepalpeerd moest worden, liet van Arckel het | |
| |
Harris doen, of deed het zelf. Odilia stond er ongeduldig bij; wat flauw, om háar niets te vragen; hij wist toch, hoe graag zij practisch bezig was. En wat antwoordde hij haar kortaf... wat hád mijnheer van-morgen?...
Harris moest zeggen, welke veranderingen of verbeteringen hij zag, en hij gaf veel beter uitsluitsel, dan iemand van hem had kunnen verwachten. Die jongen scheen een intuïtie voor de geneeskunde te hebben, die duidelijk toonde, hoe geschikt hij was voor dit beroep.
De dokter zette zich aan de groote tafel aan het begin van de zaal, en begon voor de patiënten recepten te schrijven in het recepten-boek. Harris, in een voor hem ongewone belangstelling, maar nog in studie-ijver, dien hij zoo-even zoo daadwerkelijk had moeten toonen, keek over zijn schouder, maar het verveelde hem gauw. Hij wendde zich tot Odilia, en vroeg haar zacht, met een blik op van Arckel:
- Zeg, zou hij zooveel van gort houden? Ik heb geteld: niet minder dan vier ongelukkigen heeft hij gort voor-geschreven. Haverdegort, bouillon met gort, nog 's bouillon met gort, en één, zeker 'n favorite van 'm: gort met rozijnen.
- Maar waarom moet hij dan juist van gort houden? vroeg Odilia lachend.
- O, dat is 'n gewoonte van doktoren, om vóor te schrijven, wat ze zelf 't liefste lusten: zoo herinner ik mij er een uit m'n kinder-jaren, die zei altijd: rijst met krenten. Daarom werd hij zelfs Jan Krent genoemd. En eens was hij bij | |
| |
m'n ouders op 'n kaart-avondje; toen werden hem saucijzen-broodjes of zoo iets gepresenteerd, en wat doet hij? hij wijst er met z'n vinger op, en hij zegt: Zijn daar krenten in? Toen kon ik 't niet uithouden, ik barstte net in z'n gezicht in lachen uit. Ik kreeg 'n standje van heb ik jou daar, en werd natuurlijk naar boven gestuurd, maar ik moet nú nog lachen, als ik d'r aan denk. En heb je dan nooit gehoord van de ‘père du macaroni’?
- Nee?
- Dat is Bourget, 'n prof uit Genève, die kreeg eens 'n brief van 'n actrice, die al vier jaar lang macaroni at, omdat zij had gehoord, dat hij ‘le père du macaroni’ was, en macaroni aan iedereen voor-schreef. Nou, Bourget moest erkennen, dat macaroni z'n lievelings-gerecht was, en dat hij de neiging had 't aan z'n patiënten aan te bevelen... maar ‘macaroni-papa’ te worden genoemd, - dat was een van de grootste ontgoochelingen van z'n leven.
Odilia zag, hoe van Arckel's schouder met een snel, ongeduldig gebaar bewoog.
- We storen 'm, fluisterde zij.
- Ken je die mop van...
- Harris! nu zoet wezen, hoor! waarschuwde zij.
- Luister dan nog even... even maar...
- Nee, zeg... Nou, wat dan?
- D'r was 'n dokter, en die had in geen twee nachten geslapen, en hij was gewoon doodop, en die komt bij 'n patiënt met pneumonie, | |
| |
en hij legt z'n hoofd tegen de borst van die man, en zegt: Tel nu maar. Maar de vent had nog niet tot tien geteld, of de dokter was al vást in slaap. En na 'n poosje wordt hij opeens wakker, en daar hoort hij boven zich: Elfduizend zevenhonderd eenentwintig... elfduizend zevenhonderd tweeëntwintig... elfduizend zevenhonderd drieëntwintig...
Odilia barstte uit in een korten, spontanen lach, dien zij dadelijk bedwong, toen zij het strakke gezicht van dokter van Arckel zag, die met een korte beweging opstond, en het boek aan de zuster gaf, om het naar de apotheek te laten brengen.
- Wat scheelt hèm toch van-morgen? vroeg Odilia fluisterend aan Harris.
- Wat hem scheelt? Ik heb niets aan 'm gemerkt!
O, neen, natuurlijk. Hoe zou Harris iets hebben gemerkt; tegen hem was van Arckel spraakzaam genoeg geweest, maar zij scheen wel in ongenade gevallen. Enfin, als hij, zonder eenige reden boos op haar kon worden, moest hij, zonder eenige aanleiding, maar weer goed worden óok. Hij keek zóo strak, en zijn heele houding was zóo gepreoccupeerd, dat zij maar niet eens probeeren zou, hem de ‘mop’ van Harris te vertellen, om te zien, of hij nog lachen kon.
Met veel levendigheid en drukte verscheen de professor. Hij sprak snel met de zuster over de patiënte, die in het college voorgesteld moest worden, keek hier en daar nog even een zieke na, en verdween weer naar zijn kamer.
| |
| |
't Was tijd voor college.
- Kom, zei Harris tegen Odilia, en nóg eens begon hij een vroolijk verhaal, maar Odilia had er haar aandacht niet bij. Hè, zij had nergens meer het land aan, dan aan ‘humeurige’ menschen. Die, zonder dat je wist waarom, opeens stijf tegen je werden; zij had daar altijd iets vreeselijk pretentieus' in gevonden, alsof men uit zichzelf wel kon weten, wat men tegen de hooge persoonlijkheid had misdaan. Hoe heel anders was hij gisteren-middag nog... ofschoon, toen deed hij bij oogenblikken wèl erg verstrooid. Enfin, wat dacht zij toch over hem? Als hij nu eenmaal een mensch was, met onbegrijpelijke manieren, met allerlei onberekenbare stemmingen, dan moest zij hem maar nemen, zooals het viel, nu zij dat eenmaal wist. Zij was er heusch het meisje niet naar, zich door zoo'n kleinigheid uit haar evenwicht te laten brengen. Wel was het vervelend, dat zij zooveel met hem te maken had op zaal... maar, nóg eens enfin, aan dien tijd kwam ook wel weer een einde, en dan zagen zij elkander alleen zooveel, als zij zelf verlangden.
Met haar geheele opmerkzaamheid woonde zij het college bij, en stond, na afloop daarvan, nog even met Brandt te praten, van wien zij juist afscheid nam, toen van Arckel uit het gebouw naar buiten trad.
Dadelijk dacht zij weer aan haar overwegingen van straks. En even, terwijl hij zijn hoed afnam, keken zij elkander aan. Zou ik met haar oploopen, en haar vragen wat ernstiger te zijn op zaal? | |
| |
dacht hij. Zou ik naar hem toe-gaan, om opheldering te krijgen over zijn stroeve houding? dacht zij. En opeens, zonder dat zij zelf precies wisten, hoe het gebeurde, waren zij naast elkander, en stapten zij samen voort.
- Dokter, begon zij dadelijk, waarom heb ik van-morgen niets mogen doen, waarom hebt u Harris alles laten doen?
- Ik vond 't wel s goed voor 'm...
- Néé, dokter, dat is de reden niet... U liet er mij gewoon bij staan, alsof ik er niet was...
- Ik vond u van-morgen niet erg in 'n stemming, om...
- Om?
- Nee, als ik 't zeg, dan wordt u boos, zei hij, verlangende rond-uit met haar te spreken, maar wachtende op een uitnoodiging van háar.
- Boos? Ik word zoo gauw niet boos, dokter. Ik heb niet veel deugden... misschien... maar deze bezit ik toch: die van 'n goed, gelijkmatig humeur. Ik word nóoit om de een of andere geheimzinnige reden plotseling gepikeerd. Zij keek hem lachend aan, en hij ontroerde onder dien blik, en wendde zich dadelijk af. Hij wilde nu bedaard en verstandig blijven; hij moest zich aanwennen, rustig en koel met haar te praten, en vooral, voorál er voor zorgen, dat hij nooit aandoening toonde.
- Dacht u dan, dat ik gepikeerd was? waarom?
- Waarom ik 't dacht? Omdat u de heele morgen op zaal zoo anders was dan gewoonlijk, | |
| |
en speciaal tegen mij. U deed aldoor zoo korzelig, zoo ongeduldig... Nu, waarom wás dat, dokter?
- Omdat... begon hij. Maar hij kon haar toch niet zeggen: Omdat u aldoor zoo'n gekheid met Harris maakte... Omdat... zei hij nog eens. Ja, kijk u 's, ik vind: heeft men zich eenmaal gegeven aan 'n taak, dan moet men zich daar ook héélemaal aan toe-wijden.
Hij vond zichzelf onuitstaanbaar van pedanterie. Allerminst wou hij in haar oogen schijnen een droog, waanwijs geleerde, die zich in zijn dogma's heeft verstard, en niets meer weten wil van het bewegelijke, het warme, het levende leven... En zoo wás hij ook immers niet?
- Doe ik dat dan niet? vroeg Odilia, zóo verbaasd, dat hij begreep, met spreken veel meer te bederven, dan hij met zwijgen kon doen.
- Nee, natuurlijk doet u dat wèl, tenminste in 't algemeene. Ik heb meer 't oog op kleinigheden. Kleinigheden, zooals...
- Zooals...
- Zooals uw gekheid maken met Harris, de heele morgen...
Nu had hij het gezegd, en het erg bruusk uitgedrukt zelfs. Als zij nu zijn jaloerschheid had opgemerkt, zou hij het heel begrijpelijk vinden, al speet het hem, dat hij zich zoo onomwonden had uitgesproken...
Maar toen zij blijk gaf, niets daarvan te hebben opgemerkt, vond hij het óok weer niet goed. Neen, zij was toch te koel, werkelijk te koel...
| |
| |
- Hè, dokter! Om u de waarheid te zeggen, is er volgens mij niets beters dan vroolijkheid en 'n opgewekt gezicht in 'n zieken-zaal...
- Jawel, jawel, maar...
- En daarom zal Harris, ondanks alles, tóch waarschijnlijk 'n goede dokter zijn, omdat...
Ja, dat moest zij noodig doen: dien jongen in zijn gezicht verdedigen! Misschien vergeleek zij hen-beiden wel...
- Vroolijkheid, opgewektheid, daar ben ik óók niet tegen. Misschien weet u 't niet, maar ik heb volstrekt geen naargeestige natuur. Maar daartusschen en tusschen voortdurend gekheid maken, altijd maar clown spelen, is 'n groot verschil.
Clown spelen... hij gebruikte dezelfde woorden, die zij gisteren had gezegd. Maar in den toon van zijn stem was zóoveel geringschatting, dat zij er toch even tegen moest opkomen.
- Ja, ik begrijp, zei ze. U is dokter... dat is 'n heel-andere positie, dan nog maar ‘student’ zijn... Je levens-visie wordt dan natuurlijk dadelijk heel anders, veel hóóger...
Haar ironie prikkelde hem. Maar hij dwong zich tot bedaardheid.
- Als u me niet wilt begrijpen... Ik sprak ook alleen, omdat u me om 'n ‘verklaring’ vroeg... Enfin, ik wil dit nog zeggen. Hoe Harris doen wil en zijn wil, dat moet hij weten, maar u acht ik te goed, om 'n levens-opvatting als die van hem tot de uwe te maken.
Al haar individualistische trots, al de heftigheid | |
| |
van haar bloed-warm temperament klonk in haar driftig antwoord dóor.
- U vergeet, dokter, dat ik 'n volwassen meisje ben, méer dan meerderjarig, u kán niet tegen me spreken, als tegen 'n kind. Ik wou graag m'n eigen weg gaan, absoluut m'n eigen weg; niemand zal ik óóit toestaan invloed op m'n leven te hebben; ik zal nóoit de ‘levensopvatting’ van 'n ander tot de mijne maken, ik wil mezelf zijn, ik wil mezelf blijven, en ik verzoek iedereen me met rust te laten, me in elk geval niet aan te tasten in m'n innerlijkste ik!
Haar opgewondenheid verbaasde hem in de hoogste mate. Had hij dan zóo iets ergs gezegd? Hij trok zich dadelijk geheel in zich-zelven terug, en zei op zijn koelsten, gereserveerdsten toon:
- Pardon, dat ik u geantwoord heb op uw vraag. Maar ik kon niet zoo onbeleefd wezen, u 'n uitleg te weigeren. Toch was 't beter geweest, als ik had gezwegen. Zwijgen is meestal beter dan zich uitspreken. 't Zal me niet weer overkomen, dat beloof ik u. 't Was werkelijk niet m'n bedoeling u te kwetsen, en allerminst om u ‘aan te tasten in uw innerlijkste ik.’
Terwijl hij haar laatste woorden herhaalde, klonken ze Odilia opeens bespottelijk van overdrevenheid. Zij had moeten lachen om zijn wijze beweringen, lang en hartelijk moeten lachen, in plaats van er boos om te worden. Maar wat er was in dien man, zij wist het niet, maar hij irriteerde haar. Telkens. Was het zijn stem, lag het aan zijn manieren... zij wist het niet. Maar | |
| |
ieder keer was er iets tusschen hen; nu eens nam zij hem iets kwalijk, dan weer hij haar. Vervelend, die voortdurende botsingen. Maar wat kon zij er aan doen? Het kwam misschien, omdat zij zoo'n krachtig, enthousiast temperament bezat, en hij zoo koel was, zoo stijf, zoo onverschillig altijd...
Zij keek hem aan. Ja, die mond... die oogen... alles in strakke, onbeweeglijke rust. zij voelde, na de woorden-wisseling, haar wangen gloeien, maar hij... hij liep daar zoo kalm, zoo onontroerd, als aan het begin van het onderhoud...
Zij stond eensklaps stil. Zij kon die superieure houding niet langer uitstaan. Zij was van plan met een koelen groet van hem weg te gaan, hem zelfs geen hand te geven, maar zij ontmoette zijn blik, en zij zág opeens, hoe heftig zijn oogen stonden. Zij glansden haar tegen, en zij bemerkte er duidelijk boosheid in, maar óok iets anders, diepers, ernstigers... het leek wel droefheid, dacht zij.
En met haar gewone spontane onoverlegdheid stak zij hem de hand toe, en zei:
- Toe, laten we toch niet aldoor kibbelen, dokter. Ik vind óok wel, dat Harris wat te veel gekheid maakt... 't was eigenlijk de moeite niet waard, om daar beiden zóo boos om te worden, vindt u wel?
Hij greep haar hand, en trachtte iets te zeggen, maar hij kon geen woorden vinden. Een oogenblikkelijke sterke ontroering drong zich door al zijn leden. In dit moment was hij zóo door | |
| |
haar bekoord, en zóo getroffen door de mooie, eerlijke natuurlijkheid van haar élan, dat hij op het punt was, haar zijn liefde te verklaren. Maar zij zag de uitdrukking van zijn gelaat veranderen, en hoe de blik zijner oogen zich verzachtte... verzachtte... En haar vroolijk humeur kreeg weer de overhand, nu zij hem sentimenteel zag worden.
- Zóó gewichtig moet u 't nu óok weer niet opvatten, dokter. U is niet boos meer, ik ben niet boos meer, dat is dus alweer in orde.
Zij lachte haar frisschen, gezonden lach, en hij drukte haar hand in de zijne, zonder er aan te denken die los te laten, totdat zij haar vingers weg-trok, en nog lachend zei:
- Ik moet weg, dokter. Sans rancune, hè?
- Sans rancune, herhaalde hij. Maar die woorden hadden geen beteekenis voor hem. Hij staarde haar na, en kwam eerst weer tot zichzelf, toen hij haar om den hoek van een straat zag verdwijnen. God, wat was zij lief... en zoo nobel, zoo mooi van karakter... Welk meisje had in een dergelijk geval de eerste verzoenende woorden gesproken?... Zij... hoe zuiver-menschelijk was zij, zonder éénige behaagzucht, zonder éénige aanstellerij. Haar fierheid schaadde het niet, dat zij zoo vriendelijk, zoo tegemoetkomend sprak... integendeel, hij voelde zich nu als het kind, dat op de zachtste, tactvolste wijze van zijn ongelijk wordt overtuigd... Neen, hij moest, hij mocht niet meer zóo tegen haar spreken, zoo meesterachtig, zoo van uit de hoogte... Belachelijk, om haar te verwijten, | |
| |
dat zij niet ernstig genoeg was... Alsof haar lachen, haar gelukkige vroolijkheid hem niet het meeste in haar charmeerde... Maar hij wist het wel: elk woord door haar tot een ander gesproken, elke lach door haar aan een ander gegund, deed hem inwendig sidderen van jalouzie. Maar hij wilde niet aldoor aan die stemmingen toe-geven... hij kwelde haar nutteloos, hij maakte zichzelf onrustig, - en mocht hij dan riskeeren, dat zij, ten slotte ongeduldig wordend, zich van hem afwendde voor goed?
Zijn liefde mocht hem niet verlagen... die moest hem hooger, ruimer-voelend, béter maken... opdat hij eenmaal rustig tot haar zou kunnen gaan, omdat hij wist, harer waardig te zijn...
In gedachten liep Odilia voort. Vreemde man... hoe wás hij toch eigenlijk? En hoe kon het toch mogelijk wezen, dat er telkens tusschen hen conflicten ontstonden? Hij was iemand, dien zij graag tot vriend zou willen hebben; zij had hem leeren kennen als een goed, betrouwbaar mensch, verstandig, ernstig, vol van een vaste, rustige kracht. Alleen leed hij wel eens aan een ongelijkmatig humeur. Maar wie is volmaakt... philosofeerde zij. Als het noodig was, kon zij hem ook heel goed de waarheid zeggen. Toch was het eigenaardig, hoe hij soms opeens veranderen kon. Dan praatte hij gewoon met haar, om plotseling verstrooid te worden en abrupt te zwijgen. Soms keken zijn oogen zoo koel, zoo sterk, zoo hard... om dan opeens weer van uitdrukking te veranderen, en zacht te worden, heel zacht en ontroerd...
| |
| |
Was hij innerlijk koud?... of toch wel gevoelig?...
Zij begreep niets van hem. Neen, zij begreep niets van hem. En al moest zij erkennen, dat hij haar dikwijls driftig maakte, onredelijk driftig zelfs, zooals straks, - dat hij haar opwond tot een verliezen van haar zelfbeheersching, terwijl dan haar wangen brandden en haar hart heftig klopte, - toch wilde zij graag, dat hij zijn goede opinie over haar bleef bewaren. Zij achtte hem, en wilde óok, dat hij achting voor háar hebben kon...
Nu, maar zij zou het toch wel prettig vinden, als hij wat verdraagzamer werd. Ook later, als zij arts was, zou zij zijn omgang niet graag missen. Hij was knap, heel knap, zij kwam altijd een beetje onder den indruk, als hij zoo ernstig-rustig haar de dingen verklaarde, en alles wat hij zei, omdat hij zoo duidelijk was, kon zij goed onthouden. Het was wel grappig, dat zij het telkens weer in orde maakte, als er tusschen hen iets was geweest. Dat moest zij eigenlijk aan hèm overlaten... en als hij niet kwam, nu, wat zou het dan nog? Maar in die oogenblikken dacht zij niet aan haar fierheid, haar onafhankelijkheid, waar zij zoo trotsch op was. Trouwens, koppig was zij niet, en niet kwalijk nemend ook, en niet onverdraagzaam... neen, als zij zich zoo eens van alle kanten bekeek, dan kon zij heel tevreden zijn over zich-zelve... héél tevreden.
Had Emilie maar iets van haar sterke, onwrikbare opgewektheid, haar krachtigen levenslust... Dat | |
| |
arme kind, zelfs nu, gelukkig verloofd met een goeden, hartelijken man, weifelde zij, klaagde zij nog. Zij had ook dadelijk in een zwak toegeven aan haar lusteloosheid, de studie laten varen. Hoe was het mogelijk. De studie, die je geest zoo frisch en veerkrachtig maakte... die je aldoor hield in een stemming van geanimeerdheid en activiteit... Maar het werken vermoeide haar, zei Emilie, nu zij tegenwoordig haar gedachten bij zooveel andere dingen had te bepalen. Maar haar engagement, haar aanstaand huwelijk... daaraan hoefde zij toch niet voortdurend te denken? Dat wás nu eenmaal zoo. Arm kind, 't was niet aangenaam aldoor te moeten grübeln in jezelf... Neen, het was heusch niet goed, dat zij zoo opeens met de studie was uit-gescheiden. Door haar werk had zij tenminste afleiding gehad en waren haar dagen gevuld geweest. Nu zat zij daar maar op haar nare kamers, en peinsde en peinsde... daar had zij tóch al zoo'n neiging toe...
Nu dacht zij zoo vast, Emilie in de veilige haven te hebben binnen-geloodst, en nu toch... Maar zij blééf er bij: het huwelijk was de eenige toekomst voor Emilie, - het huwelijk met George Daumier wel te verstaan.
Dat Emilie nog zoo tobde over Bob... Het ging dien jongen immers uitstekend. Bleek? mager? dat was hij altijd geweest. Wat was hij nu niet, als praeses van het dispuut: De Edele Literatuur Vereenigt Ons, - waar Harris natuurlijk: Dolle Echte Lol Vereenigt Ons van maakte - druk in de weer voor de feesten. Je zag hem niet | |
| |
meer, aan werken dacht hij niet; hij maakte plannen, vertelde Harris, voor een fuif op Inter nos, waarvoor De Oude Vette Hen de haren te berge waren gerezen. Want Bob wou ‘dames’ inviteeren. 't Moest een jool worden, die de clou van de feesten zou zijn. Ze zouden een aanplakbiljet in de gang hangen: Groote parade gala élite orgie. Vrij entrée, Heeren zonder dames worden niet toe-gelaten...
Nu, als Bob zulke dolle dingen verzinnen kon, dan was hij ook nog niet zoo verschrikkelijk bedroefd. Emilie beweerde wel, dat hij zoo deed, juist omdat hij zoo bedroefd was, misschien... maar, op zoo'n manier kon je wel aan den gang blijven. Je moest natuurlijk te rade gaan, met wat je zag, en je zag, dat de jongen vroolijk was tot uitgelatenheid toe; niemand hoorde je zeggen, dat hij veranderd was; dikwijls had zij er naar geïnformeerd: bij dokter van Arckel, bij Brandt, bij Harris... maar allen gaven haar de meest bevredigende antwoorden. Waarom Emilie dan óok niet gerust kon zijn...
De feesten kwámen nu: dat was gelukkig. Zij stelde er zich heel veel van voor, en zij zou zorgen, dat ook Emilie mee-deed aan al het genoegen. Zij zou haar midden-in het woelige, jolige, bruisende leven brengen, en haar dan toe-voegen: zet nu nog eens een sip gezicht, als je kan! Die Milia had toch werkelijk álle reden om gelukkig en tevreden te zijn, - waarom was zij het dan ook niet... Manr zij zou aan háár altijd een fermen steun blijven behouden... en | |
| |
de omgang met George kon onmogelijk anders dan gunstig werken op haar...
Die feesten... Met een bijna kinderlijk enthousiasme verheugde zij er zich op. Het kon haar wel eens spijten, geen jongen te zijn, omdat zij het echte, het, voor oningewijden, zoo mysterieusaantrekkelijke, het wilde, uitbundige, vrije studenten-leven zoo dol-graag eens mee-maken wilde. Want, ofschoon zij nu toch óok ‘student’ was, ofschoon de emancipatie de vrouwen en meisjes al van heel veel vooroordeel en bekrompenheid had verlost, ofschoon de moderne vrouw als leuze stelde: Gelijkheid tusschen man en vrouw, - er was toch geen kwestie van, dat de studenten meisjes toe-lieten in hun corps, haar toe-gang gaven op de societeit, haar tot lid benoemden in hun disputen... neen, er bestond een bepaalde afscheiding, er bleef een onoverkomelijke afstand tusschen hen, die door de jongelui met kracht en beslistheid gehandhaafd werd. De meisjes waren de outsiders, en zouden dat vooreerst ook wel blijven... waarschijnlijk altijd.
En kón het dan anders? Was er mogelijkheid op, dat meisjes hetzelfde leven zouden kunnen leiden als jongens? Immers neen! Zij behoorde volstrekt niet tot de ouderwetsche categorie van vrouwen, die in den man haar ‘heer en meester’ erkenden, die blindelings tot hem opzagen, die hem gehoorzaamden met voorbij-zien van eigen wil. Integendeel: zedelijk gesproken beteekende de vrouw méér dan de man, - en dat die zienswijze waarheid was, bewees dagelijks het | |
| |
leven zelf: want een man zonder vrouw?!... Al de menschelijke emoties genoot en leed de man door de vrouw. Zijn werken had een doel door haar, - zijn hééle leven had een dóel door háar. Een maatschappij van vrouwen-alleen kon iedereen zich heel goed voorstellen; een maatschappij van mannen-alleen zou iets absoluut onbestaanbaars zijn. Maar al was dit alles ook zoo, - men kon daarom toch wel toe-geven, dat de vrouw, physiologisch gesproken, anders was dan de man. Nooit zou een vrouw op het gebied van het lichaam den man kunnen evenaren, al overtrof zij hem ook op het gebied van den geest. Nooit zou een vrouw in alle opzichten de gelijke van den man kunnen zijn... evenmin als een man dat kon zijn van de vrouw.
Daarom, omdat zij dit zoo duidelijk inzag, zou zij ook nooit eenig deel aan de vrouwen-beweging nemen, al vond men ook, dat zij, door haar kloeke en uitgesproken onafhankelijkheid, zoo geschikt was, om daadwerkelijk daaraan mede te doen. Om consequent haar voornemen door te drijven, moest de vrouw beginnen den man met haar gelijk te stellen. Zij moest hem benoemen tot ‘huishouder’, ‘knecht-alleen’, ‘werkman’, ‘versteller, mazer, breier’, ‘baker’, (dit woord had gelukkig al een mannelijken uitgang) ‘kindermijnheer’, enfin, in al de betrekkingen, die tot dusverre als speciaal ‘vrouwelijk’ golden. Als de mannen dan zagen, dat het de vrouwen werkelijk ernst was met haar hervormings-ideeën van: gelijkheid-in-alles, zouden ze zich natuurlijk niet zoo stug terug-houden, | |
| |
maar veel toeschietelijker worden. Recht is recht. En wie weet, wie weet, wat er dan te bereiken viel. Misschien kregen de vrouwen dan wel, mèt het kiesrecht, haar aanstelling als stookster, oppervrouw, smid, matroos...
Neen, zonder gekheid nu. Zij begreep niet goed, waarover de vrouwen eigenlijk klaagden. Dat zij niet gelijk stonden met den man? Maar zij waren immers niet gelijk! En bovendien, hoe heel anders was haar toestand thans, vergeleken bij vroeger! In die oude eeuwen zat zij maar thuis, in de huiskamer, bij haar kinderen en haar naaiwerk en de wasch, en nu... hoe vrij kon zij zich niet over de wereld bewegen!... De eerste vrouwelijke dokter in Amerika, een vijftig jaar geleden, werd door de straatjongens bespot en geplaagd, voorbij-gangers hoonden haar... en tháns las men in de courant, dat, in het achterlijke China, een voorname Chineesche dame cum laude het doctoraat in de geneeskunde had verworven! En bovendien, als er hier een man langs de straat liep, met naaimachine en werkmand, om een dagje uit verstellen te gaan, - dan zouden de straatjongens nog wel heel wat harder joelen en jouwen dan bij wijlen die dappere Elisabeth Robins! Het ‘ongewone’ gaf aanstoot; en zoodra dat ‘gewoon’ werd, bedaarden ook de gemoederen.
Zij was thuis gekomen, en hield haar hand aan den knop van de bel, en eensklaps ontwaakte zij uit haar diepe droomerij, en moest om zichzelve lachen. Mijn hemel, wat was zij ver af-ge- | |
| |
dwaald met haar gedachten! Er was toch eigenlijk maar éen ding, dat haar tegenwoordig geheel bezig-hield, en dat was het vooruitzicht van de feesten... de heerlijke feesten!...
| |
II.
Odilia had bij zich-zelve besloten, dat zij alles, wat maar eenigszins mogelijk was, van de studentenfeesten zou bij-wonen of zien. Zij had Emilie ook tot eenige geanimeerdheid weten op te winden, en Charlotte gelukkig gemaakt door de belofte Carel, zooveel zij kon, met zich mee te nemen.
Odilia had de prettige eigenschap in gezelschap altijd in een onverstoorbaar-opgewekte stemming te zijn. Zij was nooit ontstemd, nooit vermoeid, nooit teleurgesteld; zij nam alles altijd van de beste zijde op, en wist ook anderen opgeruimd te maken door haar aanstekelijke vroolijkheid. Zij lachte Emilie uit, die dikwijls druilde en klaagde; die hier niet tegen kon, daar niet tegen kon, hier tegen opzag, daar niet van hield, - en troonde Charlotte mee, die altijd zeide liever thuis te blijven.
In den warmen, milden Juni-zonneschijn, reden Charlotte, Odilia, Emilie en Carel naar het plein vóor het Centraal-station, waar zij den stoet der reunisten wilden zien voorbij-trekken. In den open landauer zat Emilie naast Charlotte, en Odilia met Carel, op de achterbank.
- Heerlijk, hè? zoo'n ritje, zei Odilia, die altijd overal van genoot, ook al was het voor | |
| |
haar niets ongewoons. Die gummi-banden is maar 'n goede uitvinding, en wat draven de paarden gelijk: tok-tok-tok-tok!
- Tok-tok-tok-tok! herhaalde Carel natuurlijk.
Zij knikte Emilie toe, die, wat bleek, wat verveeld, tegen de grijze kussens leunde, en Emilie zuchtte, en zei:
- Als wij Dilia niet hadden, wat zouden wij dan beginnen, hè, mevrouw?
- Nu, jullie hebben me, en kunnen me altijd gebruiken als stimulans, hoor, zei Odilia. Nos jungit amicitia!
Een glimlach omspeelde Charlotte's zwaarmoedigen mond. Het was onmogelijk, in Odilia's tegenwoordigheid, afgetrokken of neerslachtig te zijn. Men voelde zoo, dat Odilia zich gaf, zooals zij was, dat zij zich nooit opschroefde tot gemaakte vroolijkheid, maar dat haar optimisme louter natuur was, en dat zij werkelijk pleizier in het leven had.
- Dus nu om twee uur begint de pret, zei Emilie. Nu, 't zal me benieuwen, hoe de jongens zich voelen aan 't eind van de week!
- Uiterst voldaan en gelukkig...
- Dat 't weer achter de rug is! zei Emilie. De helft wordt ziek, en de andere helft voelt zich zoo lusteloos en gedesoevreerd, dat 't erbarmelijk is, om aan te zien.
- Hoe weet je dat zoo precies? We hebben toch nog nooit de feesten mee-gemaakt?
- Nee, maar je moet maar verhalen hooren van de maskerades in Utrecht, in Leiden, de eene hoofd-persoon krijgt 'n bloedspuwing, de ander | |
| |
moet naar 'n zenuw-gesticht, en alle deelnemers...
Zij is ongerust over Bob, dacht Odilia, en zij wilde haar wel gerust stellen, maar zij moest toch een beetje terecht gezet worden óok. Was dat nu een manier, om aan zoo'n neef te denken, terwijl zij toch verloofd was met een ander?...
- O, 'n maskerade! natuurlijk! maar dat is heel iets anders dan deze feesten hier! Heusch, maak je over de studenten maar niet bezorgd, die zullen d'r beter afkomen, dan je denkt!
Sterk keek zij Emilie in de oogen, en deze wendde zich af, en bloosde. Wat doorzag Odilia haar toch altijd, - en, o, wat was het goed, dat zij zoo op haar lette, en haar altijd waarschuwde, - want, ja, het was vreemd, maar haar gedachten schenen wel veel meer bij Bob te zijn, tegenwoordig, dan vóór haar engagement... En George, zij had immers niets op hem aan te merken, hij was bijna altijd zoo zacht, zoo geduldig... werkelijk, zij hield héél veel van hem...
Het rijtuig posteerde zich bij de brug, daar zij, volgens Odilia, zóo veel beter den stoet konden zien, dan vlak bij het station. Carel stond, recht-op in het rijtuig, star naar het stations-gebouw te kijken; de dames zaten rustig onder haar parasols, en praatten.
- O, ja, zei Odilia; 't begint niet nú pas, d'r is om twaalf uur al 'n reunie van O.D.O. L.E.H. geweest, in 't American, voor leden en honorairen; och, ze doen zooveel mogelijk hun best, om d'r alles van te maken, hè?
| |
| |
- Wat duurt 't lang, vond Emilie. En juist toen Odilia haar plaagde:
- O! ze verlangt naar George! riep Carel:
- Muziek! muziek! en begon zich te bewegen, en in zijn handen te klappen als een kind.
- Stil, Carel, stil, ga zitten! zei zijn Moeder, en Odilia trok hem bij zijn arm neer op de bank.
Al luider en luider klonk de nu dicht-bije muziek De koperen instrumenten der huzaren glinsterden in de zon: met open mond en oogen zat Carel te luisteren.
- Daar is 't vaandel! ziet u 't vaandel? vroeg Odilia.
- En daar heb je de pedel, zei Emilie, wat in de stemming komend.
- Nu de senaat, tante... en dat zijn de vertegenwoordigers van de bevriende studentencorpsen... Let nu op, Milia... daar komen de reunisten... zie je George?... wacht, ik zal mee-kijken... daar... daar heb je 'm... Wéér vaandels... de banier-dragers van de corps-vereenigingen... ziezoo, nu de studenten.
De lange rij studenten, twee aan twee, defileerde over de brug. Emilie en Odilia wezen elkaar bekenden, noemden namen; en Odilia zei:
- Als wij meisjes nu ook 's gingen mee-loopen in de stoet, wat zouden ze dan daartegen kunnen doen? Ik zou best willen mee-gaan naar de Aula, om de rede van de rector van de ‘Illustrissimus Senatus Studiosorum Amstelaedamensium’ te hooren.
- En zou je de ontvangst van de reunisten op N.I.A. niet 's willen zien?
| |
| |
- Ja... Nu, ik zal 't niet meer beleven, maar in de toekomst voorzie ik: algeheele gelijkheid, vrijheid en broederschap, tusschen studenten en studenten... gelijkheid in studie, gelijkheid in kleeding, gelijkheid in vermaken... Daar heb je Johan...
- Johan! riep Carel, zonder in het gejoel van feest-vierenden en druk mee-loopende voorbijgangers te worden gehoord.
- En Bob... en Harris... zie je Brandt? de deftige van Royen... kijk, die loopt met Beekman, is dat niet Beekman?...
- Wanneer gebeurt nou? vroeg Carel, die, na den optocht der zwart-gerokten, niets kleurigs of aantrekkelijks zag komen.
- Dit wás t, jongen!
- Dit?...
- Ja, nou 't was toch mooi genoeg? Al die vaandels, en de muziek! En van avond gaan we naar 't Vondelpark, daar is concert.
- Daar zal je anders niet veel studenten zien, zei Emilie.
- Nee, maar op 't laatst komen ze toch wel in bakjes binnen-rijden, om zich even te vertoonen... je moet denken, 't is 'n volks-concert... Kom, willen we nu maar gaan?
- We toeren nog wat rond, hè? zei Charlotte. Wat treft 't goed, dat 't zulk prachtig weer is.
- Als 't morgen met de roei-wedstrijd en overmorgen met 't bloemen-corso óok maar zoo is!
Het rijtuig gleed rustig voort op den dubbelen draf der paarden. Zij spraken niet veel; Carel, | |
| |
nog wat teleurgesteld, zat stil in een hoek; en Odilia keek zwijgend naar Emilie, wier gezichtsuitdrukking dadelijk verslapte, zoodra zij maar even haar blik niet meer voelde. Zij moest maar weer eens een gesprek met haar hebben... o, wat zou het goed zijn, als Emilie getrouwd was, en altijd den vasten, krachtigen steun van George's liefde ondervond...
- Kom je nog even mee naar m'n kamer? vroeg zij. Je hebt toch geen haast, want George...
- Nee, George zal 'k vandaag wel niet zien.
- Blijf dan eten, vroeg Charlotte, die medelijden had met Emilie's leven van eenzaam op kamers wonende.
- O, graag, mevrouw.
- Ik heb 'n nieuwe Jeanne d'Arc gekregen, die moet je zien, zei Odilia.
- Zoo, van wie is die?
- Van Doyen... ze ligt geknield, en bidt...
Maar toen zij, na den rit, samen op Odilia's kamer waren gekomen, hield Emilie, zoo geheel zonder aandacht, de plaat in haar handen, dat Odilia zei:
- Zeg 't me maar, hoor. D'r is weer wat, hè?
- Och...
- Nu?...
- Nee, 't is eigenlijk niets... niet...
- Kind, ik zie immers altijd alles dadelijk aan je? En je weet: je mag me nooit wat verzwijgen.
- Och... George wil al zoo gauw trouwen... dit jaar nog... al was 't over 'n maand, geloof ik.
| |
| |
- En waarom zou je 't over 'n maand niet doen? Je trouwt tóch met 'm, dus trouwen over 'n maand, of over 'n jaar, of over drie jaar, is precies 't zelfde.
- 't Is zoo gauw... zei Emilie, en haars ondanks huiverde een rilling haar door de schouders.
- Ik zeg nóg 's: als je tóch met 'm trouwt, blijft dat immers 't zelfde.
- Ik weet niet, wat 't is... zei Emilie, maar ik voel me zoo vreemd... Andere meisjes, als ze geëngageerd zijn, dan zie je ze op 't toppunt van geluk, en ik...
- Ja, maar jij hébt nu eenmaal 'n melancholisch temperament. Jij bent nooit vroolijk, nooit opgewekt, zooals ik. Jij voelt je altijd, of je iets niet krijgt, wat je zou willen hebben... En als ik je vraag: wat is dat dan?... Dan weet je 't niet.
- Ja, zoo is 't, zei Emilie, met een glimlach. Veel meisjes zouden me benijden... terwijl ik zelf me in 't geheel niet zóo voel, om benijd te worden.
- Maar waarom niet?
- Ja, waarom niet!
- Is 't dan geen voorrecht, dat er 'n goed, ernstig man is, die van je houdt, die zóó van je houdt, als George doet van jou? Vind je 't geen veilig gevoel, dat je nooit meer alléén in 't leven zal staan, dat je altijd hulp en raad en bescherming zal hebben... dat er iemand is, voor wie je zorgen kan, wiens geluk afhangt van jou, is dat niet iets heerlijks? is dat niet iets benijdbaars?
| |
| |
- Ja, ik weet wel, ik ben bevoorrecht, maar...
- Nu, als je toch wéet, toch vóelt, dat je bevoorrecht ben...
- Dat is 't juist: ik voel 't niet. Ik wéét 't wel, maar ik voel 't niet.
Odilia schudde het hoofd.
- Jij bent er me een, zei ze. Die heeft nu 'n lot uit de loterij getrokken, die wordt aangebeden door de beste man, die er bestaat... en die waardeert 't totaal niet.
- Ik waardeer 't wèl, zei Emilie zacht. Maar...
- Maar?...
- Ja, 't is vreeselijk egoïst, wat ik ga zeggen... Maar ik wil, liever dan gelukkig máken, gelukkig zijn.
- Hoor 's, zei Odilia, je weet wel: 't een volgt uit 't ander, als je gelukkig máákt, dan word je...
- Nee, nee, dat is zoo niet. Als je niet gelukkig bèn, dan kan je niet gelukkig máken. Nee...
- Weet je wat? zei Odilia. We hebben elkaar altijd als zusters beschouwd, nu moet je me rond-uit zeggen, wat je kwelt. Want er is iets, en er mag niets zijn.
Emilie werd donker-rood; toen, eensklaps, barstte zij in tranen uit.
- Is 't zóo erg, arm kind? vroeg Odilia, en sloeg even den arm om haar heen, en trok Emilie's hoofd aan haar borst. Zoo, huil nu maar eerst even uit... ik zal niets meer vragen, vóór je weer wat bedaard ben...
Maar Emilie richtte zich op: zij wou nu alles | |
| |
zeggen, een heftige, driftige aandrang was er in haar, zich uit te spreken, nú durfde zij.
- Er zijn twee dingen... 't eene...
- Toch niet iets van Bob? vroeg Odilia, en fronsde de wenkbrauwen.
- Ja... maar dat is 't minst erge. Dat kan ik je dadelijk wel zeggen. Ik maak me ongerust over 'm, omdat hij zoo dol doet. Hij hééft verdriet...
- Breng dat toch niet zoo noodzakelijk met elkaar in verband! Hij heeft verdriet, maar hij heeft óok pleizier. Je moet Harris over 'm hooren. De gezelschaps-kamer van Inter nos is 'n Turksche rookkamer geworden, bij uitdragers en costumiers heeft Bob allerlei dingen opgescharreld, lampjes met gekleurde steenen, bronzen schalen, kleedjes, kussens... hij wou zelfs...
- Wat?
- Nee, alleen dat ze allemaal Turksch gekleed zouden zijn op 't feest, zei Odilia, die het beter vond niet te zeggen, dat Bob voorgesteld had, opium te gaan rooken.
- Dus voor zulke dingen interesseert hij zich?
- Met hart en ziel, wees maar gerust, hoor.
- Als hij maar niet ziek wordt... hij is niet sterk... en dan van-avond die kroeg-jool...
- Kind, gun 'm toch wat! Hij is niet sterk! Wie is er dan wèl sterk? Hij mankeert toch nooit wat? Op zoo'n manier kan je altijd wel tobben, maar dat is letterlijk zoeken!
- Ik denk te veel aan 'm, zei Emilie, dat is waar... ik zal probeeren de gedachte aan hem wat van me af te zetten.
| |
| |
- Dat moet je zeker! toe, wees nu 's 'n flinke meid; ik zég je immers, dat je geen reden hebt...
- Nee... als hij zóó is, dan heb ik ook geen reden... zei Emilie peinzend.
- Maar nu 't andere; dat betreft nu natuurlijk George?
- Ja... zei Emilie, zoo hulpeloos voor zich uit starende, dat Odilia medelijden met haar kreeg.
- Kan je 't niet zeggen?
- Ja, ik kan jou alles zeggen... 't Is... 't is... dat ik... 't niets prettig vind, als George me... zoent...
- Maar, kind!
- Ja, hij is heel lief... maar hij kan soms zoo... zoo hartstochtelijk zijn... Ik houd niets van hartstocht, ik wou...
- Maar als hij van je houdt, dan móet hij je toch zoenen, en al is hij wat heftig, wat krachtig, dat is dan toch absoluut natuurlijk. Hoe zou je 't anders willen! Wat is nu 'n man zonder hartstocht! Nee, nu vind ik je overdreven.
- 't Is 'n gevoel, je kan d'r niet tegen redeneeren. Als George bij me zit, en we praten rustig samen, of als we wandelen, dan houd ik van 'm... maar als hij zoo verliefd gaat doen...
- Hè, wat ben je nú prude... Ik wist wel, dat er meisjes waren, die beven alleen bij de gedáchte aan 'n zoen, maar dat jij zoo aanstellerig was, dat had 'k niet gedacht.
- Wat ben je hard, zei Emilie alleen, en begon stil te snikken.
| |
| |
- Goed, lief kind, zóo meende ik 't niet... 'k wou je maar 'n beetje plagen... zei Odilia, dat begreep je toch wel?
- Ja, maar... ik ben zoo bang... zoo bang... Als ik nú al geen zoen, geen liefkoozing van 'm kan verdragen... hoe kan ik dan met 'm trouwen?...
- Is 't dan zóo erg? Staat hij je zóo tegen? Ja, dan...
- Nee, hij staat me niet tegen... ik heb volstrekt geen afschuw van 'm; 't is alleen maar zoo'n pijnlijk, angstig gevoel... ik moet me dwingen 't toe te laten, als hij me zoent...
- Dat komt door de ongewoonte, besliste Odilia. En ook 't gevoel van weerloos te zijn, van overmeesterd te worden, - hè, is 't dat niet?
- Misschien wel... Zou 't wel overgaan, denk je?...
- Natuurlijk. Je went toch overal aan... En als je eenmaal getrouwd bent, dan is alles zoo anders, zoo veel natuurlijker. Wees maar niet bang... je hoeft héusch niet bang te zijn.
- Ik hoop, dat 't went...
- Er zijn zooveel meisjes, die geen enkele aanraking kunnen velen, en toch alles leeren verdragen van de man, van wie ze zijn gaan houden. Die tegenzin is 't pure, zuivere vrouwen-instinct, geloof ik, 't allerdiepste gevoel van de vrouw, die zich ongerept wil bewaren... Maar alles wordt zoo anders, als je iemand lief heb gekregen...
- Misschien heb je gelijk... Ik houd van George... ik zal langzamerhand dan...
| |
| |
- Zeker, langzamerhand zal je je angst wel voelen verminderen. Denk er in elk geval niet te veel over, geef er niet aan toe, want dan maak je 't erger. Je moet maar rustig zijn, heel rustig... dan komt alles terecht. Maar wat je wél kon doen...
- Wat dan?
- 's Rond-uit met George spreken.
- O, nee! dat kan ik niet!
- Waarom niet? Je moet 'm toch alles kunnen zeggen? Durf je 'm niet te vragen, wat zacht, wat toegevend voor je te zijn, wat geduld met je te hebben?
- Nee, dat durf ik niet! O, nee, dat durf ik niet!
- Nu, weet je wat: schrijf 'm dan. Schrijf 'm alles. Dat je zoo'n stille, eenzelvige natuur ben; dat 't je 'n beetje moeite kost, je heelemaal aan 'n ander aan te passen... dat je geen Moeder hebt, die hem dat zeggen kan, en dat je 't dus zelf moet doen... vraag 'm, niet bedroefd of ongeduldig te worden, als je 's wat terug-getrokken ben... vraag 'm, je, in 't begin, 'n beetje te ontzien... en zeg 'm dan óok, dat je van 'm houdt, en dat je je, in volle gerustheid, aan 'm toe-vertrouwt... Dan, ik weet 't zeker, zal hij zich om jouwent-wil beheerschen, en óok: hij zal nog véél meer van je gaan houden om je openhartige eerlijkheid.
- Ik zal 't doen... zei Emilie. Ja, dat zal ik doen, en zij drukte Odilia's hand. Ik dank je, ik dank je, dat je me altijd zoo raad geeft, en helpt...
| |
| |
Zij bleven zwijgend zitten, beiden in eigen gedachten verdiept. Emilie was rustiger geworden, na het gesprek; Odilia peinsde nog na over Emilie's woorden, en over wat zij zélf had gezegd...
En, zich indenkende in Emilie's toestand, begon een vaag-onaangenaam gevoel haar allengs te besluipen. Ja, zij had nu wel sterke expressie's gebruikt, om Emilie te overtuigen... zij had haar zelfs aanstellerig genoemd... en toch, als zij zich-zelve eens verbeeldde in de armen van een man, zij het één oogenblik... wat begon haar dan opeens het hart te kloppen van toorn... zij, zij zou gedoogen, dat iemand haar naderde met zijn overheerschenden hartstocht?... nooit! o, nooit! Zij zou den man, die haar aanraakte, háten; zij zou hem van zich afstooten, die het waagde de hand naar haar uit te strekken, haar te beleedigen met zijn zoen... Nooit zou zij zich onderwerpen aan den wil van een ander, nooit lijdelijk verdragen, dat een kracht háar kracht overwon... Zij wou zich-zelve blijven, trotsch, onaangetast; onafhankelijk in het reine, vredige heden, en onafhankelijk in de reine, vredige eenzaamheid van haar toekomstige leven...
En liefde... de liefde, die alles veranderde, zooals zij straks tegen Emilie had beweerd, - die liefde kon zij ontberen. Zij was sterk, zij was gelukkig... zij was zich-zelve genoeg.
|
|
Auteursrecht onbekend