|
| |
| |
| |
V.
Het was morgen en Jacques wàs in de stemming. Den geheelen ochtend had hij getracht zijn zenuwachtigheid voor Felix te verbergen, die 't evenwel zeer goed gemerkt en hem maar stil aan zijn lot overgelaten had.
't Was na de koffie en half twee.
- Zou 'k nou maar gaan? vroeg Jacques, die zich al lang had gekleed.
- 'k Zou nog wat wachten, zeg, anders derangeer je hun misschien.
- Maar dan is ze uit......
- Om kwart voor tweeën? Wie gaat d'r dan uit? En 't is zoo dicht bij...... Hier, daar heb je wat...... Hij wierp hem een nieuwe Petit Parisien toe, die Jacques aannam en er voor den vorm in keek, maar zonder de letters te onderscheiden.
| |
| |
- 'k Zal tot tien minuten over twee wachten, dan ben 'k d'r om kwart, zei Jacques, die elke minuut wel twintigmaal op de klok keek.
Felix deed dat ook, zonder dat hij 't wist en toen de pendule twee sloeg, zei hij:
- Nou 'k zal je maar gelukkig maken. Hij gaat bijna tien minuten na......
- Werkelijk? vroeg Jacques en vloog op, alsof hij te laat zou komen.
- Nou, 'k ga, zei hij. Nou ga 'k maar......
- Goed succès dan, wenschte Felix hem toe.
- Als 'k d'r om vier uur nog niet ben, dan is 't in orde, hoor, daar kan je wel op rekenen......
- Best, zei Felix. Je zal d'r wel niet zijn, denk 'k.
- 'k Hoop 't. Nou, bonjour.
- Bonjour, goed succès, zei Felix nog eens.
Voor het raam staande, zag hij Jacques na, die den hoek omsloeg naar de Hugo de Grootstraat. 'n Beste vent...... Lam, dat ie 'm nou verliezen ging...... Nou, zóó gauw zou 't toch wel niet zijn...... Wie weet, wat d'r in die tijd met 'm zelf was gebeurd...... Trouwen...... trouwen...... 't is toch 'n heel ding...... eeuwig en altijd zoo'n zelfde gezicht om je heen, al kon je 't op 't laatst niet meer zien, zooals 't je was gaan vervelen...... Zouen alle mannen, die trouwen, zich inbeelden, dat ze nou voor hun heele leven genoeg hebben an
| |
| |
die ééne vrouw? Wàren d'r mannen, voor wie 't voldoende was? Waarom kon ie zich dan in de verste verte geen voorstelling maken van 't gevoel, dat je dan voor zoo'n vrouw hebben moest? Je hééle leven één vrouw...... Hij zou geen vrouw willen bezitten, als ie op dat moment geen passie voor d'r had...... En de grootste passie slijt in 'n huwelijk af tot 'n plat-alledaagsche gewoonte...... Zou d'r wel 's meer over gedacht worden, zooals hij d'r over dacht? Hoe kon 't dan bestaan, dat zooveel zich maar blindelings koppelden an elkaar? Waren die ideeën van 'm nou 't bewijs, dat ie dieper doordrong dan de meesten in 't vraagstuk van huwelijk en moraliteit, of ontstonden ze juist door z'n ontoombare zinnelijkheid...... Ach, jezus, wat raakte je toch in de war, als je je gedachten maar rond liet dwarrelen...... dan wist je royaal niet meer, wat goed was en wat niet goed was...... wat je doen en wat je laten moest......
In elk geval was ie 't met zichzelf eens, dat ie zich nauwkeurig contrôleeren moest, om te weten in hoeverre zich abnormale verschijnselen bij 'm vertoonden. Hij zou z'n tijd gebruiken, om zichzelf 's grondig te onderzoeken, om eindelijk dan 's tot 'n resultaat te komen van wat 'm te doen stond.
Vanmiddag kon ie nou wel 's thuisblijven en morgen ook en overmorgen...... Waarom zou
| |
| |
thuisblijven niet evengoed 'n gewoonte kunnen worden als dat dweilen langs de straat? Hij wou 's zien, hoe lang ie 't vol kon houen......
Als ie 's ergens an begon? An 't een of ander werk, of an 'n vertaling of zoo iets...... Veel zin had ie niet...... dan zou 't immers toch niet vlotten? Enfin, als 't 'm maar niet àl te veel tegen stond, zou de lust misschien langzamerhand wel komen...... Maar wat? Iets wetenschappelijks? Nee, daar had ie heelemaal geen kop voor, nou in deze vervelende tijd...... 'n Luchtig novelletje in 't Fransche genre...... 't genre van Gyp...... dat was gemakkelijk en loonend...... Zou ie kunnen? Nou, dat zou ie immers pas weten, als ie 't probeeren ging...... Eerst 'n onderwerp...... eerst 'n onderwerp...... Of zou ie wat gaan vertalen...... Bv. ‘La Femme et le Pantin’, van Pierre Louys? Waarom juist zòo'n boek? Nou...... 't wàs immers mooi? 't Zou d'r wel niet in 't Hollandsch zijn...... Maar 't moest uitstekend...... uitstekend gedaan worden, of ie kon 't even goed laten...... Maar ie had immers alle, alle tijd, om nauwkeurig te zijn en over al z'n woorden te denken? Hij zou 't zóólang beschaven en acheveeren, tot 't in één woord onberispelijk was...... Goddank, dat ie nou ten minste iets had weten te bedenken...... Hij zou 't dadelijk bestellen, Rue de l'Echaudé......
Opgewekt door het zich gestelde doel, liep hij
| |
| |
de kamer op en neer. 't Speet 'm gloeiend, dat ie 't nou al niet had, om 't nog 's over te lezen...... Zou ie 's ergens gaan vragen, of 't ook soms voorhanden was? Dat zou 't geval wel niet zijn waarschijnlijk en bovendien zou ie nou maar liever wachten op Jaap......
Hij zou z'n bureau 's gaan opruimen. Want daar lag van alles in, behalve 't geen ie noodig had. Nou was 't wel vervelend, dat ie 't zoo achter in de kamer had gezet...... zoo donker als wat......
Hij zat op zijn leeren stoel, de papier-mand naast zich en schoof een laadje uit, dat hij omkeerde op het uitgetrokken blad. Wat 'n rommel, waar ie niks meer van noodig had: oue invitatie-kaarten, menu's, balboekjes zelfs. Had ie diè nog bewaard...... O ja, daar had je die van 't kroegbal, waar Lottie Wege zelf d'r naam in had geschreven...... Wat was ie verliefd op d'r geweest met d'r ronde wangen en d'r lekkere rooie lippen...... Waar zou ze nou zitten? Toch zeker nog niet aangehaakt, dan had ie 't van Daendels wel gehoord...... Wat nog meer? O, ceremonie-meesters-rozetten...... weg d'r mee...... Die cotillon-orden waren nog van 't bal bij van Vorden van Beverwijk in de Baan, waar ie d'r vier tegelijk kreeg en ie met ieder dus maar één toertje had kunnen doen...... weg......
| |
| |
Wat waren dat voor flarden papier? O, dat moesten gedichten verbeelden...... daar had ie 't klad van een, dat ie met bloemen aan Ottoline had gestuurd......
Ziezoo, dat ruimde op. What next? O, daar zat niet veel in, in dat laatje...... 'n paar medailles van 'n tir de salon, 'n gedenkpenning van 'n studenten-feest... die zou ie maar houen... En in de andere laatjes wat los papier, lak, z'n cachet, 'n brief-openaar, 'n vouwbeen...... dat kon d'r wel inblijven...... 't Was gauwer klaar dan ie dacht... Nou nog de groote la, o, die was heelemaal leeg, alleen 'n diploma van z'n eere-lidmaatschap van Arti et Litteris en 'n groote kiek van ‘Het Hemelsche Rijk’. Die moest ie maar laten encadreeren en ergens ophangen hier......
Dat was gedaan...... En wat moest ie nou gaan aanvangen? Jaap scheen niet te komen...... bleef zeker dineeren daar...... Zou ie nog even 'n klein loopje pakken voor den eten? Even 'n blaadje halen an de kiosk op 't Prins Hendrik-Plein? En dan dadelijk weer zoet naar huis? Wat 'n flauwerd was ie toch...... Nee, hij ging doodeenvoudig z'n gewone toer in de stad maken en vanavond...... vanavond...... nee, niet naar Boccace, dan kreeg Prévost 'm weer te pakken en hij wòu nou immers niet?...... Hij zou 's gaan zien, hoe Daendels 't had, die had 'm al zóó dikwijls
| |
| |
gevraagd 's op te loopen......
Hij stak het gas op en draaide het flauw neer en juist stond hij in 't portaal zijn lange jas aan te trekken, toen 't slot van de voordeur werd omgedraaid.
- Ben jij 't Jaap? riep hij over de trapleuning.
- Ja, riep een stem van beneden en Jacques vloog tegen de trappen op, dat hij in vier stappen boven was. Toen greep hij Felix' hand en zwaaide er mee, terwijl hij hijgend van zenuwachtigheid uitbracht:
- Ja, ze wil...... ze wil......
Hij trok Felix de kamer in en barstte uit in opgewonden, juichende woorden van hartstochtelijke dankbaarheid.
- O, god, wat ben 'k gelukkig...... Kan je 't je voorstellen, Fik, dat zij...... zij me genomen heeft...... O, god, o, god, wat hou 'k van d'r......
- Van harte 't beste, kerel, zei Felix zijn hand krachtig schuddend. Maar...... had je 't dan anders gedacht?
- Nee, eigenlijk niet...... of wel...... 'k weet 't waarachtig niet meer, wat 'k dacht...... 'k Kan 't me nou niet meer voorstellen...... 'k Weet d'r niets meer van...... maar 'k geloof toch wel, dat 'k beroerd was......
- Nou, je hield je dapper, maar......
| |
| |
- Wou je soms uitgaan?
- Nee, nou niet meer...... Vanavond zullen we 's 'n extra fijntje op jullie welzijn drinken...... Of moet je d'r dan weer naar toe?
- Nee, morgen kan 'k accès komen halen.
- Wat 'n omslag...... Kon je de oue vrouw niet direct te spreken krijgen?
- Nee, ze was uit; je begrijpt toch wel, dat 'k dat zelf ook vrij wat prettiger zou gevonden hebben?
- Waarom heb je dan niet gewacht?
- Omdat 'k merkte, dat Lou dr' eerst 's liever met d'r Mama over wou spreken.
- O, wee, zei Felix, bedenkelijk zijn hoofd krabbend, zoometeen worden d'r nog informaties naar je genomen......
Jacques' stralend gezich betrok merkbaar. Een zinspeling hierop was hem nu uiterst pijnlijk.
Felix voelde, dat hij minder kiesch was geweest.
- Dat zou erger zijn, als d'r Papa nog leefde, zei hij daarom.
- Veel kunnen ze niet ten nadeele van me zeggen......
- Heelemaal niets zelfs...... Verontrust je nou maar niet...... Als ze bij mij komen, zal 'k ze wel 'n goed getuigschrift geven. Mag 'k ook vragen, hoe 't gegaan is?
- Nou, 'k kwam d'r an en vroeg Lou te
| |
| |
spreken en toen werd 'k in de suite gelaten...... En voor 'k nog 'n beetje m'n gedachten verzameld had, kwam ze binnen. Ze had 't al begrepen, geloof 'k, want ze zag zoo bleek en ze dee geen mond open, maar dat merkten we pas later, dat ze me niet eens had gegroet...... En wat ìk zei, dat weet 'k heelemaal niet meer, wèl, dat 'k d'r zoende en dat ze vreeselijk verlegen was, maar dat ze me eindelijk m'n zoenen teruggaf......
- Wat 'n verluchting hé, dat je d'r nou zeker van ben.
- O, om niet uit te spreken...... Nou merk 'k pas, hòe erg 'k d'r tegen op heb gezien.
- Wanneer zou ìk 's in ernst verliefd worden?
- Ben je dat dan nooit?
- In ernst? Nee...... 'k Zie d'r altijd vooruit 't einde in......
- Nou, wacht maar af...... je beurt zal ook wel 's komen......
's Avonds nam Felix, die vond, dat Jacques afleiding noodig had, hem toch maar mee naar Boccace. Ze zaten in de stalles, daar had hij geen ontmoeting te vreezen. Ze wandelden naar huis, ieder in eigen gedachten verdiept, en zwijgend van hun sigaar genietend.
- 't Is toch ver van de stad, zei Jacques, toen ze eindelijk de Piet Heinstraat hadden bereikt.
- Dat 's voor jou geen bezwaar, dunkt me,
| |
| |
zei Felix, hoe dicht ben je nou niet bij je herzallerliebste......
- Nou ja, maar 'k bedoel voor die avonduitgangen......
In de doodstille Barentzstraat trof hen het hevig geblaf van een hond en dichterbij zagen ze, hoe een klein, langharig hondje in de vensterbank zat van een gesloten huis.
Bij hun nadering sprong het dier er af en liep hun blaffend en springend tegemoet, alsof het hun uitnoodigde even aan te bellen.
- 't Huis is dicht, zei Felix, naar boven ziende, de menschen zijn zeker uit...... Wie woont hier? Houtman, las hij op de witte, zwart-beletterde plaat. Waar moet dat beest nou naar toe?
- Laten de buren 'm opnemen...... Daar kunnen wij toch niets an doen...... Kom je nou mee, zei Jacques, die liever wou doorloopen.
- Wacht even, d'r staat 'n papier tegen 't raam...... Heb je even lucifers...... O, 't hoeft niet, 'k heb ze zelf, en bij het bevende, kleine lichtje, dat tweemaal uitwoei, voor hij tijd had gehad het briefje te lezen, ontdekte hij het adres der brieven en boodschappen: Zoutmanstraat, familie Heinse.
- Wat wou je doen? vroeg Jacques, toen hij zag, dat Felix 't hondje lokte en oppakte.
- 'm D'r even naar toe brengen, natuurlijk.
| |
| |
- Ach, die menschen slapen al lang...... Dat beest blijft wel hier...... dat zal je zien...... Laten we non maar naar huis gaan, want 'k verlang naar m'n bed......
- Nou, ga jij maar...... wat belet je...... 'k Ben in 'n oogenblik weer terug.
Maar Jacques liep toch mee.
In de Zoutmanstraat bij de familie Heinse was het donker. Jacques belde, maar men kreeg geen gehoor.
- Zie je wel? Wat heb 'k je gezegd? Ze zijn allemaal al naar bed......
- Bel nog maar 's, zei Felix.
Toen merkten ze iets van licht, dat opgestoken werd en hoorden een raam open-schuiven.
- Wie is daar?
- Moeten hier de brieven en boodschappen voor de familie Houtman bezorgd worden? riep Felix naar boven.
- Ja.
- Dan heb 'k hier 'n boodschap......
- Ik kom.
Het raam werd dicht-geschoven en een oogenblik later knapte de knip van de voordeur en trok een oude dame haar open.
- O, meneer, de hond? Hoe heerlijk...... Dank u duizendmaal...... Wat waren we ongerust, toen ie vanavond niet thuis kwam...... Mag
| |
| |
'k u wel hartelijk bedanken?
Ze nam het hondje in haar armen en herhaalde nog eens haar dank.
- Tot uw dienst...... tot uw dienst, Mevrouw, antwoordde Felix en verwijderde zich groetend en buigend met Jacques.
Twee Zondagen later, de tiende April was het Jacques' en Louise's receptie. De ruime suite was geurig en frisch van de vele bloemen in losse ruikers en manden, die tot een smaakvol geheel waren gearrangeerd. Felix had een kussen van Bougainvilles gezonden met de letters J. en L. in witte rozen er tusschen. Namens de club was hun een groote bloemen-mand vereerd van lila en witte chrysanten, met strikken van wit en lila lint. Het bestuur zelf was officieel verschenen en al de clubgenooten-werkende leden waren hun gelukwenschen komen aanbieden.
Wim en Tilly waren tegenwoordig als genoodigden op het diner, dat na de receptie gegeven werd en Felix vermaakte hun met zijn opmerkingen over de gasten.
Lientje in haar witte jurk was nu hier dan daar tusschen de bezoekers. Ze had Felix opgezocht en hem verteld, dat ze mee aan tafel mocht zitten vanmiddag......
- Naast mij, hoop 'k? vroeg Felix.
| |
| |
- Nee, heelemaal onderaan met Gus en Fer...
Dat waren haar broertjes, tusschen wie en Louise, die de oudste was, twee jongens gestorven waren.
Louise stond bleek, maar met schitterende geluksoogen, naast Jacques, wiens gelaat vermooid werd door zijn inwendige vreugde. Ze stonden voor de canapé, te midden van een weelderigen planten-overvloed en zagen elkaar van tijd tot tijd aan: Is dat alles voor ons? Is ieder nu met ons en door ons blij?
Na een langdurige, vermoeiende receptie had men een oogenblik rust, voor de gasten kwamen.
Het diner kenmerkte zich door ongedwongen vroolijkheid onder de uitstekende leiding van Felix als ceremonie-meester.
In zijn geluksdroom verdiept, merkte Jacques niets van Felix' afgetrokkenheid. Hij was nog steeds bezig zichzelven te bestudeeren. Maar 't viel hem moeilijker, dan hij gedacht had, omdat hij nooit ten uitvoer kon brengen, wat hij zich voornam. En juist nu hij zijn gezelschap zoo noodig had, kon Jacques niets voor hem zijn, omdat hij geheel opging in zijn eigen omstandigheden. En toen Felix inzag, dat het niet ging, stelde hij maar weer zijn plannen uit en dacht: later...... later...
Hij kon soms vloeken over zijn onstandvastig- | |
| |
heid, hij verwenschte zijn weinigen wil, totdat op 't laatst die zelf-verwijtingen hem verveelden en hij zich maar weer gaan liet voor een poos.
Jacques had een briefje aan Marietje geschreven dat hij veel te werken had en haar niet dikwijls afhalen kon, maar een enkele keer gebeurde het nog en wandelden ze wat met hun drieën door de stad of gingen naar het Casino of naar een café chantant.
Jacques kon 't niet over zijn hart verkrijgen, haar nu al de waarheid te zeggen en Felix, die zag, hoe lief en geduldig ze bleef onder Jacques' weinige toeschietelijkheid en soms, door zijn eigen wrevel zelfs norsche gezegden, voelde diep medelijden met het vertrouwende zieltje, dat zoo argeloos en onwetend om den tuin werd geleid...... Als hìj er een verliet, hadden ze beiden vooruit geweten, dat 't een spel, een flirtation zou zijn... dìt was als ernst bedoeld...... tenminste door haar...... Ze had hem lief...... en offerde ze hem niet haar naam...... haar eer......
Jacques forceerde zich niet aan zijn valsche positie te denken. Hij praatte zijn schaamte weg en zijn verbazing, dat hij met zijn toch niet gemeene beginselen zóó gemeen handelen kon... bedriegelijk tegenover beiden...... En of hij zich voornam, dat 't nu uit moest zijn, hij was te laf, hij durfde niet......
| |
| |
Ook Felix vond, dat er een eind aan komen moest. Maar hij gaf geen zijdelingsche wenken meer; hij vreesde in zijn tegenwoordigen overspannen toestand meer te zullen zeggen dan hij verantwoorden kon en omdat Jacques door zijn ongelijk-weten ook niet kalm zou zijn, was hij bang voor een brouille.
Een poos bleef het onvermijdelijke dreigen, tot eindelijk, geheel onverwacht, op een avond de uitbarsting kwam.
Jacques en Felix zaten stil te lezen, Jacques aan den eenen en Felix aan den anderen kant van de tafel, waarop hun thee stond en de avondbladen lagen.
Ze hadden wel hooren bellen en gemerkt, dat iemand de trap opkwam, maar hadden er geen acht op geslagen en waren dus geheel onvoorbereid, toen zonder kloppen de deur openging en Marietje binnentrad.
Ze ging recht naar Jacques, die met zijn rug naar de deur zat, greep hem bij den schouder en zei, licht-hijgend van haar harde loopen:
- Is 't waar, Jaap, dat je geëngageerd ben?
Zijn courant was op den grond gevallen; hij stond op en boos over haar onstuimig optreden, zei hij:
- Waarom zou 'k d'r om liegen? Ja, 't is waar.
| |
| |
Marietje zag heel bleek, ze had geen voile voor en haar handschoenen hield ze in de hand; ze was blijkbaar in groote haast vertrokken. Haar lippen begonnen te trillen.
- En dat moet 'k zoo maar bij toeval hooren...... toen d'r vanmiddag in de winkel over gesproken werd...... Anders zou 'k 't nou nòg niet weten...... O, Jaap, hoe gemeen van je...... hoe in-, hoe in-gemeen......
- Stil, zei Jacques, die korzelig was over zijn eigen houding, dat past jou niet, zoo tegen me te spreken......
- En past 't jou me zóó laag te behandelen? Nee, Fik, ga niet weg, riep ze, en hield hem vast bij zijn mouw, blijf hier en hoor, hoe Jaap me maar ineens weer op straat zet, nou ie genoeg van me heeft......
- Je stelt iets onaangenaams zoo lang mogelijk uit, zei Jacques, zonder haar aan te zien.
- Ook als 't tòch gebeuren moet?...... Mòest 'k 't dan niet weten?
- Marietje, zei Jacques en ineens hervond hij zijn ouden, zachten, teederen toon, begrijp je dan niet, dat 'k 't je niet zei, om je zoolang mogelijk verdriet te sparen?
- En is 't nou dan niet veel erger?...... vroeg ze met een harde snik. Nou 'k 't van anderen hoor en de heele dag in spanning heb gezeten? O, god,
| |
| |
dat was vreeselijk...... dat was zoo vreeselijk......
Hij sloeg zijn arm om haar heen en zoende haar op den mond. Toen viel haar hoofd tegen zijn schouder en weende ze woest, wanhopig, onafgebroken.
Hij trok haar mee naar een stoel, nam haar op zijn knieën en liefkoosde haar op zijn innige wijze, totdat ze bedaarder begon te worden en nog alleen maar schreide met kleine, zenuwachtig-korte snikjes. Toen zuchtte ze heel diep en begon zachtjes te praten met haar droevig, flauw stemmetje.
- Je was zeker bang, dat 'k 't je lastig maken zou...... Dacht je dat niet, Jaap? Maar 'k heb d'r nooit 'n oogenblik op gehoopt, dat je met me trouwen zou...... nooit...... nooit...... op m'n woord van eer niet, Jaap...... 'k Weet veel te goed wie 'k ben, om dàt te kunnen verwachten...... Dat je van me hield...... en dat ìk van jou mocht houen...... dat wou 'k maar alleen......
- Dat hebben we toch gedaan, niet? zei Jacques en lichtte haar hoofd op, om haar in de oogen te kunnen zien. Is 't niet...... Marietje?
- Ja, zei ze en plotseling begonnen haar tranen weer te vloeien. En is 't nou héélemaal uit?...... Moet 't nou héélemaal uit zijn, Jaap?
Hij zoende haar, zonder haar antwoord te geven.
| |
| |
- Ik kan niet zoo gauw, Jaap...... kreet ze en klemde zich wanhopig aan hem vast, niet zoo ineens...... Ik moet d'r an wennen...... dat je niet meer van mij zal zijn......
- Kindje toch......
- Ach Jaap, 'k zal heusch niet lastig zijn...... maar laat 'k je toch nog 's 'n enkele keer zien...... van tijd tot tijd alleen maar...... En als je trouwt, zal je nooit meer wat van me hooren...... dat beloof 'k je...... dat beloof 'k je...... 'k Zal uit den Haag gaan, of wat anders verzinnen...... Maar laat me tot zóó lang nog van jou mogen zijn...... m'n schat......
Jacques tegenstand, die toch al zwak was, zwichtte geheel; hij dacht niet aan lafheid of zwakte in dit moment.
Ze hief het tranen-vochte gezichtje op, toen stak ze haar hand uit en trok Felix naar zich toe.
- Hoe kinderachtig, hè Fik...... Wat 'n gek kind ben 'k, om zoo te huilen...... vin je niet?
Hij streelde haar over 't haar, alsof ze een kindje was, dat hij troosten wou.
- Hoe zou 'k je nou gek noemen, omdat je zoo van Japie houdt, zei hij eenvoudig.
Marietje maakte zich uit Jacques armen los en streek met beide handen haar haar glad. Toen nam ze haar hoed, die gevallen was, en zette die op voor den spiegel.
| |
| |
- O, wat zie 'k d'r uit...... wat zie 'k d'r uit, zei ze, wat heb 'k 'n rooie oogen...... Zóó kan 'k nog niet over straat.
- Wil je 'n kopje thee? vroeg Felix.
- Graag...... wil 'k 't zelf ook even inschenken?
- Nee, dat zal ik nou wel 's voor je doen...... Jij ben nou hier op visite......
Hij schoof een fauteuil voor haar bij. Hier, ga zitten zoolang......
Marietje vlijde er zich dankbaar in neer; ze was zoo moe van haar strijd, om niets te toonen dien ganschen, langen dag en van de voorbije scène......
Jacques zat stil naar haar te kijken, met de beenen over elkaar en zijn handen gevouwen om de eene knie. Er ging niet veel anders in hem om, dan dat dat arme kindje zoo'n leed had en treurde om hem...... geheel door zijn schuld......
Felix praatte de strakheid weg en trachtte gewoon te doen; ze glimlachte soms even, maar ging niet diep op zijn scherts-toon in.
- Nou kan je d'r niets meer van zien, zei Jacques na een poos, nou kan je gerust gaan, Marietje.
- Breng je me thuis? vroeg ze smeekend.
- Natuurlijk.
Toen ze weg waren en hij er over ging naden- | |
| |
ken, drong het pijnlijke van het voorgevallene pas goed tot Felix door. Hij wist niet, of hij woedend was op Jacques, of dat hij medelijden met hem had. Hij kon geen resultaat bereiken en maakte er zich van af met de gedachte: Wat gaat 't mij ook eigenlijk aan......
Hij ging nog een beetje aan 't werk, dat hem boven verwachting was meegevallen. Hij had ‘La Femme et le Pantin’ gekregen en was dadelijk met veel ijver begonnen te vertalen, maar stuitte spoedig op gedeelten, die niet bizonder in zijn smaak vielen. Toen had hij er iets anders op bedacht; hij koos de plaatsen, die hem 't liefste waren en die hij 't meest bewonderde, de vertaling daarvan viel hem niet moeilijk. En als hij daarmee klaar was, zouden de minder gemakkelijke gedeelten vanzelf ook beter gaan. Hij behoefde dan alleen de verschillende stukken goed aan elkaar sluitend te maken.
Toen Jacques om twaalf uur nog niet thuis was, zette Felix het warme water voor de groc op de vulkachel, draaide het gas laag en ging naar bed.
Wim en Louise hadden samen boodschappen gedaan in de stad en zaten nu uit te rusten in het thee-salon op de Plaats.
Het was er niet erg vol. Ze hadden een gezellig
| |
| |
plaatsje opgezocht, waar ze vertrouwelijk konden babbelen, zonder dat ze bang behoefden te zijn, dat iemand haar hooren zou. Ze hadden haar bont wat losgemaakt en genoten met kleine teugjes van haar thee.
Wim zat aldoor naar Lou te kijken, die tegenwoordig zulk een warmen, gelukkigen glans in de oogen had.
- Hoe is 't met Jacques' boek? vroeg ze.
- O, 't is ter perse. Hij zal nou wel gauw de eerste proeven krijgen.
- Prettig, hé?
- Ja.
- 'k Ben toch zoo blij voor je Lou, dat je zoo gelukkig ben......
- O, 'k kan je niet zeggen, hoe innig, hoe innig...... Zoo wensch 'k 't jou ook eenmaal toe...
- 't Is 'n toeval, als de man van je keuze je ook liefheeft, zei Wim peinzend, 'n heel groot toeval......
- Ach, nee. Geloof je dan niet, dat 'n man 't altijd merkt, als 'n vrouw van 'm houdt? En dat dat heel veel invloed heeft op z'n eigen gevoel?
- En wij, die geleerd worden, 't zoo zorgvuldig mogelijk te verbergen, zei Willy een beetje bitter.
- Maar wat geeft dat? Je toont 't 'm op allerlei wijzen zonder 't zelf te weten.
| |
| |
- Denk je?
- O, zeker...... 't Is je niet mogelijk onverschilligheid te veinzen voor je grootste geluk...... En al denk je heel stroef te zijn, of al zeg je in 't geheel niets...... dan verraden je toch je oogen...
- Maar dat vin 'k ellendig, zei Wim. Vin jij dat geen vernedering, als 'n man van je weet, dat je 'm liefhebt, als ie zelf totaal niets om je geeft?
- Waarom? Zou 'n man dan maar alleen 't recht hebben van welke vrouw ie wil, te houen en 'n vrouw dàn pas, als 'n man d'r bewijzen van zijn liefde gegeven heeft?
- Natuurlijk niet...... Ze mag wel van 'm houen, maar tòonen moet ze 't 'm niet...... Want, dat ie 't van haar zou weten, terwijl ie zelf niets voor d'r voelt...... dat lijkt me iets verschrikkelijks toe......
- Maar merk jij 't dan niet van 'n man, nog vóór ie gesproken heeft?
- Ja, 't ìs wel 't zelfde, maar 't schijnt toch zoo heel iets anders......
- O, die Jacques...... zei Lou. Wij wisten 't ook al zoo lang van elkaar...... O, Wim, hij is zoo goed en zoo lief voor me...... zoo vriendelijk en zoo zacht...... En als ie me in z'n armen neemt en m'n hoofd tegen z'n schouder legt, dan krijg 'k opeens 'n gevoel, of alles weg is om ons heen en d'r niets anders bestaat dan wij met ons beien...
| |
| |
Wim zweeg. O, 't moest toch wel goddelijk zijn je bemind te weten door den man, dien je zelf zoo heerlijk liefhad...... van wien je hield met je heele lichaam...... met je heele ziel......
Lou sprak weer voort.
- 'k Heb daar natuurlijk dikwijls over gedacht, hoe dat zou zijn...... later...... als we waren getrouwd...... en 'k voel, dat Jacques de eenige is met wie 'k altijd zou kunnen samenzijn...... van wie 'k alles zou kunnen verdragen...
O, bid dan, dat je je geluk niet verliest, wou Willy zeggen, maar ze durfde niet.
Jacques was veel uit; Felix bemoeide er zich niet mee, maar hij geloofde dat hij dikwijls 's avonds naar Marietje ging. Jacques vroeg nooit om hem te vergezellen, en Felix bood het niet aan, opdat het niet den schijn zou hebben, of hij hem contrôleeren wou.
Felix was met zijn zelf-analyse opgehouden, omdat hij verder niets verontrustends in zichzelf had bespeurd. Hij betrapte er zich een paar keer op, dat hij, uitwijkend voor een dame, de oogen had neergeslagen. Hij vond dit 't bewijs, dat hij tot in 't overdrevene toe nauwkeurig was, hoewel de nog steeds in hem woelende angst er juist de oorzaak van was.
Toen hij op een Zondagavond naar het Gebouw
| |
| |
voor K. en W. was gegaan, waar een café-chantant-troep kunsten vertoonde, zag hij, toen hij in de pauze den corridor doorwandelde, een mooie, jonge vrouw in een opzichtige, ponceau zijden blouse met den elleboog leunend op een spiegeltafeltje, waarop een kop thee en pratende met een jong mensch, dat tegenover haar stond.
Felix herkende haar onmiddellijk, 't was ‘l'amie des étudiants’, de Utrechtsche Lolotte.
Het blonde, geonduleerde haar hing laag over de ooren; haar donkere, bijgemaakte oogen zagen hem uitdagend aan.
Zij hield op te leunen en ging hem een pas te gemoet met een schitterenden glimlach.
- Is dat niet ce cher Félix? zei ze geaffecteerd, o, mon bon, wat ben 'k verrukt je weer terug te zien......
- Hoe kom je hier? vroeg Felix, die niet wist, of hij de verrassing prettig of onaangenaam vond, je had 't daar toch goed?
- 'k Zal je alles vertellen...... Kareltje, riep ze en ze wenkte met een hoofdknik het jonge mensch, dat wantrouwend het tooneeltje had gadegeslagen.
- Wat? vroeg hij, onwillig.
Ze ging naar hem toe, nam hem bij den arm en fluisterde hem haastig iets in.
Hij scheen te weigeren, maar zij drong aan en
| |
| |
zei eindelijk hardop, terwijl ze weer naar Felix ging:
- Allons, Charlot...... Sois bon garçon, mon ami.
Charlot mompelde wat in zichzelf en ging nijdig heen.
- Waarom doe je dat? vroeg Felix. 'k Riep je toch niet?
- Nee, maar 'k mag toch wel 's even met je praten, nou 'k je in zoo lang niet heb gezien?
Hij had nooit over haar te klagen gehad en was van haar gescheiden met een vrij brusque rupture. Ze zag d'r best uit...... Hij wou 't nog wel 's met d'r over de oue tijd hebben.
Ze zaten op het balkon, zij achterover-geleund in haar stoel, het puntige, verlakte schoentje even te voorschijn komend onder den zwart-satijnen rok, en hem steeds aanziende met haar glinsterende oogen.
- Je was toen al 'n knappe jongen...... maar nou ben je om verliefd op te worden...... fluisterde ze met een smachtende, dwepende stem.
Hij lachte en beantwoordde den blik uit haar kwijnende, half-gesloten oogen. Ze zuchtte en even rilde ze, als ware het teeder gestreel zijner oogen een werkelijke liefkoozing geweest.
Ze vertelde hem, dat het jongetje van zooeven een grafelijk studentje was, die tijdelijk met haar
| |
| |
in de residentie woonde; dat hij alles voor haar over had en dat ze alles van hem gedaan kon krijgen; hij liet haar als 't ware heelemaal vrij, zoo doodsbenauwd was hij haar eenmaal te verliezen......
- Maak je d'r geen misbruik van? vroeg Felix. Dat zou 'k niet doen...... Als ie je in de steek laat, ben je d'r leelijk bij......
- Ja? vroeg ze zelfbewust, het hoofd trotsch achterover-werpend.
Ze was toch weergaasch mooi...... Zóó had ie d'r hier nog geen gezien...... 't Vleide hem toch wel, dat zij zoo'n neiging voor 'm toonde...... Net of ie niet begreep, waarom of ze 'm dat heele verhaal had gedaan...... Ze wou wel wat voor 'm wagen...... Nou, zij moest 't maar weten...... Waarom zou ie d'r afstooten, als ze 'm zelf pardoes in de armen vloog?......
- Waar woon je, Félix?
- Wou je dat weten?
- Toe, zeg 't me?...... Natuurlijk zou 'k d'r toch wel achter komen......
- Maar je mag nooit komen, of 'k moet 't vooruit weten, hoor.
- Als 'k kan...... Heb je 'n ander, Félix? vroeg ze jaloersch.
- Geen indiscreties...... Nee, zei hij toen, om haar tevreden te stellen en haar oogen weer met
| |
| |
een verliefde vleiïng op zich gevestigd te zien.
De pauze was om; ze bleef stil naast hem zitten, zonder aandacht te schenken aan de Japansche jongleurs of aan de Hongaarsche dansen of aan de muziek.
Na afloop had ze Felix alleen gelaten met een warmen handdruk en de belofte, dat ze Dinsdagsmiddags bij hem komen zou.
Door aangename gedachten vergezeld, wandelde Felix naar huis. Dat zij hèm had opgezocht en nageloopen, vond hij erg vermakelijk...... wat had ze hem veel beloofd...... Ineens schoot hem de gedachte aan Wim te binnen: dat hij in September naar een betrekking om zou zien...... Enfin, nog meer dan tijd genoeg. En was 't eenmaal zoover en had ie dan nòg geen zin, dan zou ie eenvoudig beweren, dat 't 'n grap was geweest...... Kon hij 't helpen, dat ie altijd in omstandigheden kwam, waardoor ie juist 't omgekeerde dee van wat ie had gedacht te doen? Wat stond dat rood haar goed...... wat had ze een elegantie over zich...... Hij genoot van zijn geheime gedachten, die hem opwekten en reeds vooruit een genots-sensatie gaven......
Een nachtwaker, die heen en weer liep langs de kuilen der opgegraven gaspijpen, gaf hij een paar sigaren, en liet hem even meegaan naar huis, waar hij hem een glas heete groc te drinken gaf
| |
| |
in de vestibule.
In het eind van April gaf de club haar laatste uitvoering van het seizoen. Felix was weer geprest, om mee te doen. Hij had toegestemd, omdat hij geen reden tot weigeren vinden kon. In het stukje ‘Eigenzinnigheid’ was hem de rol van den jongen man gegeven, die hij met Annie Revers spelen zou. 't Amuseerde hem meer dan hij gedacht had en door zijn betrekkelijke nieuwheid was hij voor de anderen een prettig element, daar zij aan het eeuwig repeteeren al een beetje gewoon waren geraakt. Felix was, zonder het te weten of te willen, opgewonden en druk. Men schaterde om zijn grappen en zelfs Mijnheer Veltman, die zijn taak van regisseur zoo hoogst ernstig opnam, kwam onder den indruk en lachte soms hardop, als Felix, die nooit zijn rol kende, allerlei van eigen vinding door zijn toevallig onthouden zinnen vlocht. Op een avond, toen hij op het tooneel voor Mijnheer Veltman en de repeteerenden als publiek een Fransche café-chantant-mop stond uit te galmen, waarvan hij de woorden opzettelijk zoo onverstaanbaar zong, dat niemand er iets van begreep, kwam ontsteld de concierge binnen en verzocht om stilte, daar er beneden in den kleinen foyer een lezing gehouden werd en men daar alles hooren kon.
| |
| |
Den volgenden keer had hij eenige paren rolschaatsen gehuurd en werd Mijnheer Veltman ontvangen met het oorverdoovend lawaai van het gerol over hout en het gegil der meisjes, die niet vooruit durfden en zich aan elkaar vasthielden, om niet te vallen. Mijnheer Veltman wou boos worden over die weinige ernst, maar Felix voorkwam hem, door hem hoffelijk-buigend ook een paar aan te bieden en hem te verzoeken den skating-rink eer aan te doen.
Elke repetitie eindigde nu met dansen, waarvoor Willem van Alphen zich goedig tot pianospelen liet exploiteeren. Daar Felix nooit voorkeur toonde, hadden alle meisjes evenveel recht zich verliefdheid in te beelden. Felix gebood als een koning; als hij er was, letten de meisjes niet op de andere aanwezige jongelui, en die schenen dat heel begrijpelijk te vinden en trachtten niet met hem te concurreeren. Maar hij was nu in een toestand, dat hij dat nauwlijks merkte, alles ging onberoerend langs hem heen. Hij was nu wild, omdat hij het niet laten kon, niet omdat zijn opgeruimde natuur er hem toe dreef.
Maar op den dag van de uitvoering scheen hij al zijn opgewektheid te hebben verbruikt en voelde hij zijn vroolijke luim uitgeput zijn. Hij voelde zich slap en lusteloos en had thuis willen blijven, maar er was geen sprake van, dat hij
| |
| |
gemist kon worden. Zoolang hij niet hoefde op te treden, ging hij naar de zaal, om aan de algemeene drukte te ontkomen en luisterde verstrooid naar het muziekstuk, dat door Emilie van Barneveld en Daisy van Maren op twee piano's werd gespeeld, naar de voordracht van Willem en Floris van Alphen en naar den zang van Juffrouw de Witt, een invitée.
Toen het zijn beurt was, kwam hij op en speelde zijn rol zoo goed als het behoefde, maar hij ging heen vóór het bal.
Willy verlangde naar een gezellig praatje met Lou, moe als ze was van veel visites maken. Ze stond voor haar huis in de Laan van Meerdervoort en drukte op de electrische schel.
- Is de freule ook thuis?
- De freule is zooeven thuisgekomen......
- Dan zal 'k maar naar boven gaan. Nee, laat maar, vervolgde ze tot den knecht, die haar wilde voorgaan, ik weet de weg wel, Gerard......
Toen Willy na een korten klop de deur van Lou's kamer opende, zag ze tot haar verbazing Lou aan haar schrijftafeltje zitten met haar hoed en mantel nog aan.
Ze zat met den rug naar Willy toe, die dacht, dat Lou haar niet had gehoord en daarom zei:
- 'k Mag toch wel binnenkomen, Lou? Ik ben
| |
| |
't, Wim.
- Stil, zei Lou hard, zonder zich om te keeren.
- Is er iets, Lou? Hinder 'k je ook soms?
Lou gaf geen antwoord, maar ging voort met haar zenuwachtig geschrijf.
Willy werd ongerust en kwam dichterbij, toen zag ze Lou's doodsbleek gezicht en haar wijde oogen. Wat was er toch? Ze raapte Lou's handschoenen, die op den grond lagen, op, toen ging ze naast haar staan en legde de hand op haar schouder.
Met een ongeduldige beweging schudde Lou haar af. Ze deed haar brief in een couvert, plakte het dicht en begon het adres te schrijven. Maar plotseling viel de pen haar uit de vingers en sloeg haar hoofd voorover in haar handen.
- O, god, kermde ze 't uit, o, god...... o, god.
Willy nam Lou in haar armen en boog zich over haar heen.
- Lou...... Loukie, wat is er?...... Zeg 't me maar...... kom, zeg 't me maar......
Lou scheen niet eens te bemerken, dat haar iets werd gevraagd.
Wim herhaalde haar vraag, zacht, vriendelijk, maar al ongeruster.
- O, god, nee...... nee...... ik kàn niet...... 't Is te verschrikkelijk...... ga maar weg, Wim... ga liever weg......
| |
| |
Willy bleef zwijgend staan met den arm om haar heen. Weggaan? Zóó kon ze Lou toch niet laten?......
Lou richtte zich eensklaps op en greep Willy bij de armen, ze zag haar aan met groote, wanhopige oogen, terwijl ze sprak.
- O, Wim...... hij bedriegt me...... 'k Wor
gek...... 'k wor gèk...... als 'k daaraan denk...
- Maar Lou heb je dàt kunnen gelooven? Dat zijn praatjes natuurlijk...... Hoe kan je aan 'm twijfelen, als je toch van 'm houdt......
Wim trachtte overtuigend te spreken, ook al begreep ze wel, dat losse praatjes alleen niet zóó een smart konden veroorzaakt hebben.
- O, god, 't is wáár...... Ik heb 't gezien...... met m'n eigen oogen gezien......
- Maar wat dan? vroeg Wim, die schrikte.
Lou zag langs haar heen, als kon ze anders niet spreken van dat ellendige...... Haar handen hadden Willy losgelaten; soms kneep ze ze samen, of balde ze, dan schoof ze haar voile hooger, of streek zich over 't gezicht.
- Ik stond voor Maasland, in de Hoogstraat, je weet wel...... daar lag zij voor 't raam en andere stof...... D'r stonden nog meer menschen en ineens zag ik Jacques, maar ie zag mij niet en 'k bleef stil staan, of ie me ook opmerken zou...... En toen merkte 'k, waar ie aldoor naar keek: 'n
| |
| |
Winkeljuffrouw stond voor de deur, om 'n dame iets te laten zien bij 't licht...... Heel even keek ze hem ook aan, toen kwam ze zóó...... Lou schudde snel 't hoofd en wenkte met de oogen ‘niet doen’, ‘ga weg’... en toen lachte-d-ie en draaide z'n knevel op... o, god, 'k zie 't 'm nog doen...... en ging langzaam weg...... Niemand zag 't, geloof 'k... 't ging zoo gauw... maar ik wel, omdat 'k aldoor op 'm lette...... O, wat 'k god dankte, dat ie me niet had gezien......
- Is dat alles? zei Willy met gemaakte luchtigheid. Je hebt je vergist...... dat 's zeker...... Ik kan 't niet gelooven van Jacques...... 't Is verbeelding van je geweest, malle Lou......
Lou luisterde niet naar haar.
- O, hoe 'k thuisgekomen ben...... In de bus zat 'k maar an m'n brief te denken...... Waar is die brief? Hij is klaar...... Gerard moet 'm wegbrengen...... dadelijk......
Willy nam haar bedaard den brief uit de handen.
- Lou, wees nou kalm...... Je gaat iets doen, waar je later spijt van hebben zal...... Laten we d'r eerst nog 's over praten...... En dan, als je 't dan nog wil...... zal 'k 'm zelf voor je weg gaan brengen...... hoor je 't, Lou?...... ik zelf.
Ze knoopte Lou's voile los, trok de naald uit haar hoed en nam die af, toen maakte ze haar
| |
| |
mantel los en hielp dien uittrekken.
- Niet zoo'n wanhopig gezicht, Loukielief, zei ze toen, haar streelend over 't haar, je wéét nog niets. En 'k gelòof 't ook niet......
- O, Wim, 'k vertrouwde 'm zoo...... Is 't niet schàndelijk, niet làag me zóó te bedriegen?...... En ik kàn 'm niet missen, riep ze hartstochtelijk, ik kàn niet...... hij was m'n alles......
Nu stroomden de tranen haar langs de wangen, haar lichaam trilde van het hevig gesnik.
- Jacques...... Jacques, ging haar nerveus gekerm, o, Jacques, hoe heb je dat kùnnen doen...
Ze schreide voort, woest, onstuimig en Willy was dankbaar voor die tranen. Ze bleef stil zitten met Lou's hand in de hare.
- Als 't niet waar was, zei ze na een poos, toen Lou wat bedaarder werd, dan zou je 'm toch vreeselijk beleedigen door je wantrouwen, hé...... daar moet je ook 's an denken......
- Ach, 't ìs zoo...... 't ìs zoo, Willy...... 'k Zou immers veel te graag willen, dat 'k me vergiste......
- Maar je moet toch met 'm spreken, 'm zich laten verantwoorden...... hij kan 't héélemaal ophelderen misschien......
- Nee, dat kan ie niet...... 't Zouen allemaal leugens zijn...... En 'k zou me niet goed kunnen houen tegenover 'm...... 't Is veel beter zoo.
| |
| |
- Maar Lou, als ie je nou 's alles zei...... hoe ie d'r toe gekomen was en zoo...... en berouw had...... en je vroeg 't te vergeven......
- Vergeven? Zoo'n laagheid? Ik zou me zelf gaan veràchten, als 'k dat dee...... Spreek jij zoo iets ellendigs nog voor? Zoo iets mins...... zoo iets gemeens......
- Stil, spreek niet zoo hard...... als ze 't hoorden...... Maar als je toch van 'm houdt, Lou...... wèrkelijk van 'm houdt...... hoe kan je 'm dan veroordeelen op zoo'n kleinigheid alleen?......
- 'n Kleinigheid? Noem je dàt 'n kleinigheid?...... Is dat niet 't vreeselijkste, 't vreeselijkste, wat d'r bestaat?...... En als ie me nòu al bedriegt...... hoe zal dat dan later gaan?
- Hoor 's Lou...... toen Jacques je vroeg...... was je toen heusch zoo naïef, te denken...... dat ie nooit...... nooit zoo 's iets had gehad?...... 'n Avontuurtje, bedoel 'k, 'n hofmakerijtje......
- Ach nee, natuurlijk...... 'n Aardigheidje... 'n beetje flirt, dat begreep 'k wel...... Maar verder...... verder...... nee, dat geloof 'k niet...... toen geloofde 'k 't niet, tenminste.
- Ach maar Lou, dat was toch kinderachtig van je...... Je wist toch wel...... je had toch wel kunnen weten......
- Wat?
- Wel, dat alle jongelui wel 's 'n liaison gehad
| |
| |
hebben...... bijna allemaal tenminste......
- Ja? ìs dat zoo? riep Lou en haar oogen flikkerden. Hoe dùrft dan 'n man, die zelf meer dan bezoedeld is, reinheid te eischen in 'n vrouw?
- Dat is niet 't zelfde, begon Willy. Lou was zoo overdreven in haar moraliteits-begrippen, heel mooi in theorie, maar onbruikbaar voor de practijk......
- Niet 't zelfde? Als 'n vrouw zichzelf kan bewaren, kan 'n màn dat dan niet?
- Nee, 't is niet 't zelfde, zei Willy nog eens, maar flinker nu. 't Is héél iets anders. 'n Man wordt midden in 't leven gezet...... midden in de verleiding...... en niets houdt 'm terug...... Hij moet dan wel héél sterk zijn, om d'r zich aldoor tegen te verzetten...... en vooral, zei ze zachter, hij moet d'r geen behoefte an hebben......
- Niets dat 'm tegenhoudt? Jawel, de gedachte an z'n Moeder, of an z'n aanstaande vrouw......
- Ja, dat moest wel misschien, maar daar is maar 'n enkele, die daaraan denkt...... Want niet alleen, dat 't 'm gemakkelijk wordt gemaakt...... an alle kanten wordt 't 'm angeboden...... Maar wij meisjes, die nooit in verzoeking zijn... wat beteekent 'n reinheid, die nooit op de proef is gesteld?
- Maar Willy, wij...... we denken immers
| |
| |
nooit an zoo iets......
- Ja, jij niet en ik...... Maar d'r zijn d'r genoeg, die 't wel zouen willen, als 't maar kon... Maar daar past 't fatsoen wel op...... ze kunnen niets doen, of 't wordt algemeen geweten en dàt is dan de reden, dat ze rein gebleven zijn...... omdat ze niet anders konden, zei Willy met een kleur en een beetje minachtend.
- Dus jij, Willy, jij zou kunnen trouwen met 'n man, waarvan je wist, dat ie......
- Ja, zei Willy vast, dat zou 'k kunnen, als 'k van 'm hield...... als 'k wèrkelijk van 'm hield...... Want ik zou denken: zóó lief zal 'k 'm hebben, dat ie niet meer denkt aan anderen......
- Ik kan 't nìet, zei Lou, ik weet dat 'k 't niet kan...... 'k Zou 'm blijven wantrouwen, altijd... en 'm gaan haten op 't laatst......
Willy zuchtte.
- En denk je in 't geheel niet om hèm? Hoe 'n vreeselijk verdriet je 'm zal doen?
- Ach, hij houdt niet van me...... Had ie anders dàt kunnen doen? Hij zal d'r niets om geven...... Weer barstte ze in een wanhopig schreien los. Hoe zal 'k 't uithouen...... hoe zal 'k uithouen zonder hèm......
Willy stond machteloos.
- Moet de brief weg, Lou? vroeg ze zacht, in de hoop, dat Lou terug-schrikken zou voor een
| |
| |
definitief besluit.
- Ja, zei Lou, haar natte zakdoekje vouwend en wringend, ja, als je wil......
- Zou je nog niet 's wachten, Loukie?...... D'r 's met je Mama over spreken?...... Zou dat niet beter zijn......
- O, god, plaag me zoo niet, viel Lou uit. Als jij 't niet doen wil, gooi 'k 'm zelf in de bus...... Ik zal niet rusten vóór ie weg is...... Ga je, Wim? 't Kan immers niet anders? Toe, doe 't voor me... Zie maar, 'k ben nou kalm......
Willy kuste haar. Ze wist niet, wat ze zou doen. Aarzelend stond ze nog bij de tafel.
- Toe, ga nou, Wim...... Anders komt ie van avond......
- Adieu dan, Loukie, wees nou verstandig, hé......
Lou knikte haar toe en Willy ging heen, maar nog was ze de trap niet af, of ze hoorde iets in Lou's kamer...... Snikken was 't, 't doffe geluid van onderdrukt geween......
Ze vloog weer naar boven. Daar lag Lou voor een fauteuiltje, het hoofd in de armen en snikte hevig, hartstochtelijk.
- Loukie...... Lou......
Ze lichtte haar hoofd niet op.
- Laat me toch...... Mag 'k dan niet even uithuilen...... Ga toch weg, Wim, in godsnaam...
| |
| |
- Nee, zóó ga 'k niet...... Lou, arme Lou......
Plotseling zag Lou haar aan met een flauwen, bitteren lach.
- O, 'k begrijp je...... Ga maar gerust, als 't daarom is...... Ik zal me niets doen...... Al durfde 'k nog, dan zou 'k 't laten om Ma......
- Wil je iets hebben?...... Kan 'k niets voor je doen? Wil 'k je Mama soms gaan roepen?
- Nee, ik ga zelf naar d'r toe...... straks, als 'k wat kalmer ben...... Ga nou maar, Wim... dag......
- Dag Lou, zei Willy, zich bukkend, om haar nog eens te kussen. Zal je je goed houen? Toe, zal je dat probeeren? 'k Kom je gauw weer 's opzoeken, hoor......
Toen Felix dien middag thuis kwam, om te dineeren en een airtje fluitend de kamer binnentrad, stond Jacques van de stoel voor zijn schrijftafel op en gooide hem een briefje voor de voeten.
- Jij heb gelijk gehad, zei hij.
Toen ging hij zijn slaapkamertje in, waarvan hij de deur achter zich sloot.
Felix raapte ongerust het papier van den grond en las:
Jacques, ik weet, dat je me bedriegt en neem mijn woord weer terug. O, gave God, dat je me
| |
| |
nooit je liefde had voorgelogen!
Louise.
Felix ging Jacques' kamertje binnen. Jacques had zich op het bed neergegooid, maar lag doodstil met starende oogen.
- Ben je gek, kerel, je dat an te trekken? Dat schrijft ze je nou in d'r eerste woede...... Hoe is ze 't te weten gekomen? Ach, 't komt weer in orde, dat zal je zien......
Jacques gaf geen antwoord.
- Kom, wees nou wijzer...... Laten we nou gauw gaan eten, dan kan je d'r straks dadelijk naar toe...... Kom, sta nou op, Jaap......
- Nee, zei Jacques norsch.
- Wil je dan niet 's met d'r spreken?
- Nee. Goddome, ga toch weg.
- Dat je schrikte, kan 'k me begrijpen, maar doe nou niet net of alles verloren is......
- 'k Wou, dat je me met rust liet...... Laat me maar liggen...... 'k Kan nou toch niet met je praten.
Bezwaard liet Felix hem alleen. Hij vond Louise's handelwijze al heel ruw en abrupt. Ze had 'm d'r toch wel 's eerst over kunnen spreken, in plaats van zoo ineens dat barsche briefje te schrijven...... Hoe zou ze d'r toch in 's hemelsnaam achter gekomen zijn?...... Was dat nou 'n
| |
| |
manier van doen? Die Jaap verdiende wat beters...... Z'n eenige fout was, dat ie niet ferm genoeg kon zijn...... En als dat ten nadeele van 'n ander kwam, werd 't 'n ondeugd genoemd natuurlijk... Kon hij d'r niet wat op verzinnen? Jaap weigerde pertinent naar d'r toe te gaan. Dat was nou zoo'n soort trots van meneer...... Zou hij gaan? De Rodenburgh's zouen 't zeker 'n ongepaste inmenging vinden...... Maar wat kon 'm dat schelen? Iets moest d'r toch worden gedaan...... Als Jaap zelf niet wou, moest hij dan niet voor 'm in de bres springen?
Om zeven uur ging hij nog eens naar Jacques, die roerloos in dezelfde houding lag. Hij boog zich over hem heen en legde de hand op zijn schouder.
- Heb je wat noodig, Jaap? Kan 'k ook iets voor je doen?
- Nee, dank je.
- Wil 'k licht maken? 't Is hier zoo donker.
- Nee, 't is zóó goed.
Felix ging weg en sloot zacht en voorzichtig de deur, om Jacques niet te laten merken, dat hij uit wou gaan.
Bij de Rodenburgh's werd hij in de voorkamer gelaten. Hij moest lang wachten en veronderstelde, dat de knecht een vermaning ontvangen had, omdat hij niet eerst was komen vragen, of er soms belet was geweest.
| |
| |
Felix voelde zich niet gauw beklemd, maar nu was hij toch weinig op zijn gemak. Een van de dames had hij te spreken gevraagd. Mevrouw zou 't wel zijn...... 't was niet te denken, dat Lou Jacques' afgezant te woord zou staan...... Ineens viel 't hem in, dat men hem werkelijk daarvoor houden zou...... alsof Jaap 'm d'r op af had gestuurd...... Te laat bedacht hij, dat 't misschien een verkeerde indruk maken zou, zooiets of Jaap zelf niet had gedurfd......
Daar ging de deur open en Mevrouw Rodenburgh kwam binnen met een bleek en bedroefd, maar niet boos gezicht.
Felix boog.
- Mevrouw, 'k hoop niet, dat 'k u derangeer... 't Is maar 'n oogenblik, dat 'k u spreken wou...... U begrijpt natuurlijk wel waarover......
- Laten we even gaan zitten, zei Mevrouw Rodenburgh, door dat ‘even’ te kennen gevende, dat het onderhoud niet lang zou zijn.
- 'k Stel voorop, Mevrouw, dat van Breevelt niets van m'n hierzijn weet...... Hij zou 't misschien niet eens hebben goedgekeurd...... Maar hij is zoo ongelukkig en zoo gebroken, dat 'k uit mezelf maar 's hier ben gekomen, om opheldering te vragen.
- Is 't misschien 'n misverstand? vroeg Mevrouw Rodenburgh met een zweem van hoop.
| |
| |
- Dat moet wel...... Uw dochter beschuldigt in d'r briefje Jacques, zonder d'r woorden door iets te motiveeren...... zei Felix, die hoopte, door om de kwestie heen te spreken, te voorkomen, dat Mevrouw Rodenburgh er zich in verdiepen zou.
- Mag 'k ronduit met u praten? vroeg Mevrouw Rodenburgh, die om haar dochter het pijnlijke van dit gesprek doorstond. Aan u, als Jacques' vriend, is zijn intieme leven natuurlijk volkomen bekend...... Kunt u me nou verzekeren, dat niets, niets 'm belet, 'n rein, onschuldig meisje tot vrouw te vragen?
- Jaap is 'n brave kerel, riep Felix, met zooveel overtuiging, dat 't Mevrouw Rodenburgh aangenaam aandeed. 'k Ken 'm al zoo lang, als 'k me herinneren kan...... D'r zit geen greintje slechts in 'm...... geen grein...... daar verpand 'k m'n eer op......
Zou Lou zich ook vergist hebben, dacht Mevrouw Rodenburgh. 't Was waar, Jacques was zijn vriend, maar zou hij hem wel zóó warm kunnen verdedigen, als 't geen waarheid was?
- 'k Zal u zeggen, hoe Lou d'r toe gekomen is...... U merkt, dat 'k u vertrouw...... Ze heeft gezien, dat 'n winkelmeisje tegen 'm knikte en 'm toewenkte en dat hij tegen d'r gelachen heeft...
- Maar m'n god, riep Felix onstuimig, is 'n jongmensch d'r dan aansprakelijk voor, dat 'n
| |
| |
winkeljuffrouw 'm knipoogjes geeft?...... dat kan ie toch waarachtig niet helpen...... En dat ie daarom alleen wordt verdacht, nee, dat is......
- Dus u beweert, dat Louise zich vergist?
- Volstrekt niet, want dat kan 'k niet weten...... Zulke juffertjes hebben altijd 'n lach op d'r gezicht...... Felix merkte niet eens, dat hij Marietje aan 't blameeren was. Maar wèl weet ik, dat Jaap 'n trouwe jongen is......
- Dus ie heeft nooit iets gedaan, waarvoor ie zich tegenover Louise zou hoeven te schamen?
Felix durfde Mevrouw Rodenburgh niet in haar gezicht voor te liegen.
- Mevrouw, zei hij, als u me vraagt, of Jaap nooit 's an 't fuiven is geweest, zooals ieder student, dan zeg 'k: natuurlijk wel...... natuurlijk... Maar laat 'k u nòg 's verzekeren, dat Jaap 'n goeie, beste kerel is, dat d'r niets op 'm te zeggen valt en dat 'k 't allerbeste meisje nog maar nauwlijks goed genoeg voor 'm acht......
Nu merkte Mevrouw Rodenburgh de vriendschaps-overdrijving.
- Dat u geen kwaad ziet in uw vriend, dat is geen wonder...... Maar kunt u aan mij, als Moeder, op uw woord van eer verzekeren, dat Jacques nooit...... 'n ernstige liaison heeft gehad?......
Dus overvallen zweeg Felix een oogenblik.
Mevrouw Rodenburgh zag zijn aarzeling, dat
| |
| |
was haar voldoende na zijn dadelijk-heftig-antwoorden van straks.
- U hoeft me niets meer te zeggen, zei ze opstaande. Ik heb 't al begrepen.
- En dus, Mevrouw?
- Jacques moet maar niet probeeren 't weer in orde te maken...... 't Zou vergeefsche moeite zijn......
Felix onderdrukte zijn drift.
- Zou 't niet beter zijn geweest, Mevrouw, als Louise Jaap gelegenheid had gegeven zichzelf te verdedigen?...... Hij heeft oòk z'n trots...... Hij zal na zoo'n beleediging niet de minste willen zijn.
- Ik geloof niet, dat m'n dochter 'n verzoening verlangt, zei Mevrouw Rodenburgh nu zeer hoog en koel. Mijns inziens heeft ze correct gehandeld door dadelijk haar engagement te verbreken, toen ze Jacques niet langer vertrouwen en achten kon.
Felix zweeg. Hij kon niets anders doen dan heengaan.
- 'k Hoop, Mevrouw, dat u m'n wel wat ruwe toon zult excuseeren...... u zult 't doel in 't oog willen houen, denk ik.
Hij boog diep.
Een oogenblik later liep hij weer in de Laan van Meerdervoort.
Hij had stierlijk 't land. Wat voor goeds had
| |
| |
die idiote visite nou uitgewerkt? Die lamme stijfheid van die menschen ook...... Wat verlangden die dan wel? 'n Man, die nog nooit 's 'n meisje angekeken had? Nou, zoo'n exemplaar moest d'r nog geboren worden...... En hij, als ie 'n vrouw was, zou d'r geen willen hebben, die nog nooit 's gelegenheid tot vergelijken had gehad......
Enfin, 't was mis. Hij hoefde nou d'r niet meer an te denken, dat 'n in orde zou komen...... 't Eenige, wat ie nou nog doen kon, was Marietje halen, dat die Jaap wat opbeuren kwam...... Dan zou ie toch zien, dat d'r één was, die van 'm hield, de arme kerel......
In de Anna Paulownastraat kwam hem een bus achterop en liet hij zich naar de Groenmarkt brengen. Daar drentelde hij een beetje heen en weer, totdat hij Marietje hem zag naderen.
- Ben jij 't, Fik? Ben jij 't? D'r is toch niets met Jaap?
- Ja, d'r is wel wat met Jaap, maar 't is anders dan je denkt, zei Felix. Kom gauw mee, dan zal 'k 't je vertellen.
Angstig liep ze naast hem de Halsstraat in; daar was het stil.
- Z'n engagement is af, zei Felix toen maar ineens.
- Wat? vroeg Marietje met zóó hevig kloppend hart, dat ze bijna niet spreken kon.
| |
| |
- Ja...... en nou ben 'k jou maar komen halen, dat je 'm 'n beetje troosten kan......
- Fik, zei ze zacht en steunde zich op zijn arm. Heeft zij 't afgemaakt?...... Is 't soms om mij...... Fik?
- Dat weet 'k niet, trachtte Felix er zich af te maken, daar weet 'k niets van......
- O, 't zal wel zoo zijn...... 't zal wel zoo zijn...... Welke reden zou ze anders kunnen hebben, om Japie dàt an te doen...... En dat ie zoo'n verdriet heeft door mij...... juist door mij, die toch zóóveel van 'm hou......
- Dat moet jij je niet aantrekken......
- Fik, zeg 's, waar woont ze, waar woont ze? Kan 'k niet naar d'r toegaan en zeggen, dat d'r niets bestond tusschen Japie en mij? Dat d'r wel over gesproken werd, maar dat 't 'n leugen was? Zeg, zou 'k dat doen? Wat kan 't me schelen, of 'k daarom lieg? 't Is toch voor Jaap, hé Fik?
- Nee hoor, dat mag je volstrekt niet...... en tenminste niet zonder d'r Jaap in te kennen, zei Felix, die haar niet zeggen kon, dat haar zelfopoffering met den naam van schandaal-maken zou bestempeld worden. In 't geheel niet...... 't Zou toch niets geven, dat verzeker 'k je...... De zaak erger maken misschien......
- 'k Wou toch zoo graag iets doen voor Jaap...... maar wat? zei ze besluiteloos.
| |
| |
- Kom, zei Felix, ga jij nou maar mee naar 'm toe, dat 's 't beste wat je voor 'm doen kan op 't oogenblik, en spreek 'm maar 'n beetje moed in...... Maar je goed houen, hoor......
Hij trok haar arm door den zijne, omdat hij zag hoe bleek ze was en hoe ze beefde, en liep met haar terug naar de Kettingstraat, waar juist een omnibus met luid bel-gerinkel uit te voorschijn kwam.
Voorzichtig ging Felix naar Jacques kijken, terwijl Marietje in de voorkamer haar hoed en mantel aflegde en in den spiegel haar ontsteld gezichtje bekeek.
- Slaap je?
- Nee.
- Hier is iemand voor je......
Schrikkend kwam Jacques overeind. Het krankzinnig denkbeeld schoot hem door 't hoofd: Lou...... Maar dadelijk begreep hij, dat 't Marietje moest zijn en toen zij, op een wenk van Felix, stil binnenkwam, haar armen om hem heen sloeg en haar zachte wang tegen de zijne vlijde, doorgloeide hem heerlijk haar warme sympathie en trok hij haar, half onbewust, dicht aan zijn borst en kuste haar.
- Schat...... schat...... m'n lieveling...... om zóó gauw te komen...... zei hij, zonder er zich rekenschap van te geven, hoe zij het zoo spoedig
| |
| |
had geweten. Goed kind...... goed kind, dat je ben...... Nou blijf je maar bij me, hoor...... nou blijf je maar bij me...... Nou wor jij m'n vrouw, Marietje...... m'n vrouw...... als je wil......
Marietje zweeg en streelde hem over 't gelaat. Ze was veel te edelmoedig en te onzelfzuchtig, om misbruik te maken van Jacques' toevallige stemming......
De dagen verliepen in kalme gelijkmatigheid. Toen door het terugkomen der cadeaux Jacques goed tot het besef van zijn verlies gekomen was, had Felix een hevige uitbarsting bijgewoond, waarin de kalme Jacques bloedrood was geworden van drift en het pak zonder het te openen, op den grond had gegooid en vertrapt.
- Wat denkt ze wel van me...... wat denkt ze wel...... had hij geschreeuwd en Felix had lang en overtuigend moeten redeneeren, om hem weer bedaard te krijgen en hem van zijn plan af te brengen: hals-over-kop met Marietje te trouwen, Lou te toonen, dat ie best buiten d'r kon.
- Jij ben nou net als de Chineezen, die, om zich te wreken, zelfmoord gaan plegen voor 't huis van hun vijand, zei hij.
- Dat kan me niet verdommen...... Of jij 't nou absurd gelieft te vinden, 'k zal 't toch doen...
- Waar wil je nou in godsnaam op trouwen?
| |
| |
- Zij kan blijven verdienen.
- Mevrouw van Breevelt 'n winkeljuffrouw, spotte Felix.
- Is ze soms niet goed genoeg voor me? smaalde Jacques. 'k Had anders gekozen, dat weet je, maar die heeft me weggegooid als 'n vod.
- Ik vin 't zoo laf, zoo kinderachtig, dat 'k 't je eenvoudig niet zeggen kan...... Om 'n oogenblikkelijke gril wil je Marietje an je verbinden... je maakt d'r wijs, dat 't 'n groote eer voor d'r is, die ze niet mag afslaan...... en 't kind geeft toe... Maar ik zeg je, dat je haar d'r niet an riskeeren mag.
- Waaraan niet?
- An 't ongeluk, dat ze als je vrouw tegemoet gaat.
- Je ben machtig beleefd......
- Je ziet toch wel in, dat zij, na wat ze geweest is, nooit in onze stand passen zal?
Jacques bromde nog een poos lang tegen, omdat hij niet wou, dat Felix zijn gezegden maar voor losse woorden zou opnemen. Maar eindelijk kreeg Felix 't toch van hem gedaan, dat Jacques van zijn trouw-voornemen afzag.
Jacques bleef in zichzelf gekeerd. Hij corrigeerde en werkte zijn proeven bij en Felix, die in de komende lente-dagen zich weer onrustiger
| |
| |
voelde, was ook weinig bewegelijk en spraakzaam. Zoo leefden ze stil voort naast elkaar en Felix, die eentonigheid niet verdragen kon, begon hartelijk naar een afleiding te verlangen. Zijn liaison met Lolotte was maar van zeer korten duur geweest. De kruik was zoo lang te water gegaan, totdat hij gebroken was en de eindelijk-in-ernst jaloersche graaf met haar naar elders vertrok.
einde van het eerste deel.
|
|
Auteursrecht onbekend