Over-Ysselsche sangen en dichten

[p. 186]

tekstkritische noten

Opde Nederduytsche wercken D. Jac. Triglandij. De tekst is hier afgedrukt naar het handschrift van Revius in C. De varianten (in titel en spelling) van het lofdicht in de ‘Opuscula’ (Op.) laat ik hieronder volgen; Titel. Op.: ‘Op de Nederduydtsche Wercken Des Eerweerdigen Hoog-geleerden seer Godsaligen H. Jacobi Triglandij, Doct. ende Profess. der H. Theologie tot Leyden’; 2. Op.: kuyl; komen; 3. Op.: yeder; bandt aen bandt; 4. Op.: landt; 5. Op.: aen 't; 6. Op.: 't was; klingklaer jocken; 7. Op.: koorden; 8. Op.: bykans gheworget in den; 9. Op.: spoghen in de handt; 10. Op.: vielen; 11. Op.: teghen; 12. Op.: snellen; 13. Op.: maghet; klaerheydt; 14. Op.: Coningin; Goddelijcke waerheydt; 15. Op.: op-klimmen; 16. Op.: handt; kussende; 17. Op.: gheen; malkander; scheyde; 18. Op.: alle-beyde.

Opde Nederduytsche wercken D. Jac. Triglandij.^*

De vree der kercken was, tot droefenis der vromen,
Geworpen in een cuyl om nimmer uyt te comen.^1-2

Een yder riep om seerst, men moste bant aen bant

Verknopen, en de vree weer hijssen op het lant.

Daer quammer veel aent werck die angstelijcken trocken,
(Soo't scheen aen haer gebaer) en t'was maer cling-claer iocken.⁶

Soms hebben looselijck de coorden soo geschudt⁷

Dat vrede waer bijcans geworget inden put.

Veel spogen inde hant, en schoorden met de hielen,⁹
Die willens, soo my docht, weer achter-over vielen.¹⁰

De een op d'ander keef, d'een tegen d'ander tooch:¹¹

Tot dat van boven af met sneller vaerde vlooch

Een maget, stralende van minnelijcke claerheyt,¹³
Het was de coningin, de goddelijcke waerheyt:

Die heeft den vrede doen op-climmen uyt den gront,¹⁵

Haer reyckende de hant, haer cussende den mont:

En sprack: geen mensch voortaen ons van malcander scheyde,
Die onser een begeert die soeck' ons alle beyde.

* Opde Nederduytsche wercken D. Jac. Triglandij. Jacobus Trigland (1583-1654), lid der Dordtsche Synode voor Noord-Holland en sinds 1634 professor in de theologie te Leiden, was een der vurige verdedigers van het Contra-Remonstrantisme. Revius' lofdicht komt voor in de ‘Opuscula Jacobi Triglandii, Dat is Verscheyden Boecken en Tractaten Door Jacobum Triglandium... t'Amstelredam. Gedruckt voor Marten Jansz. Brandt... 1640’, deel I; D.: Domini: van den Heere.

1-2 deze regels slaan op het begin der Remonstrantsche en Contra-Remonstrantsche twisten omstreeks 1615.

6 gebaer: manier van doen; cling-claer iocken: louter schertsen, doen alsof.

7 som: sommigen.

9 schoorden: zetten zich schrap.

10 willens: met opzet.

11 tegen d'ander tooch: trok tegen den ander in.

13 minnelijcke claerheyt: liefelijk licht.

15 gront: diepte.

[p. 187]

 

Triglandi, 't is geweest oock doemaels uwen raet,¹⁹

20

Een raet die in dit werck is trouwelijck vervaet,²⁰

 

'Twelck waerheyt ende vree in Neerlant sal doen leven

 

Soo lang' men Godes stem en u gehoor sal geven.

19 doemaels: toen, nl, in den tijd der twisten; uwen raet: nl. om alleen door de waarheid den vrede te redden: om geen vrede te willen ten koste der waarheid, der leerstelligheid (Zoo schreef Trigland in 1615 tegen de 5 artikelen der Remonstranten zijn ‘Rechtmatige Christen’, waarin hij betoogde ‘dat er geen vrede met hen, die deze voorstonden, zelfs niet tijdelijk tot het houden eener algemeene synode, kon en mogt gesloten worden’ [v.d. Aa]. Ook een ontwerp van bevrediging door De Groot en Uytenbogaert werd door hem heftig aangevallen).

20 vervaet: vervat, (hier) herdrukt.

Opde Nederduytsche wercken D. Jac. Triglandij, 21. Op.: waerheydt; Neerlandt; leven,; 22. Op.: ghehoor; gheven; Onderteekening. Op.: Jac. Revius.