Over-Ysselsche sangen en dichten

[p. 181]

tekstkritische noten

Vriendelijcke Replijcque. In C ingeplakte plano-uitgave, onderteekend: Jac. Revius.

Vriendelijcke Replijcque op de Soete Retorsie, aengaende het veroveren van Breda.^*

Myn vrient, mijn Cameraet, wat mach u doch bewegen¹
U eygen prophecy alsoo te spreken tegen?

* Vriendelijcke Replijcque. Revius' aanval op het anonieme ‘Prognosticon’ (zie het vorige vers, reg. 1-14 op pag. 178) had blijkbaar een weerwoord van den schrijver daarvan uitgelokt. Deze ‘Soete Retorsie’ heb ik niet kunnen terugvinden, maar uit het verband blijkt voldoende, op welke wijze de ‘dichter’ getracht had zijn verkeerd uitgekomen prophetie goed te praten. In reg. 3 van het ‘Prognosticon’ (zie Bijlage V) had hij gesproken van overgang van wel-bekende steden bij den volgens hem spoedig te sluiten vrede. Dit probeerde hij nu blijkbaar zóó te draaien, dat hij de overgave van een paar (hem toen verder nog niet bekende) steden aan den vijand voorspeld zou hebben: wat dan vervuld zou zijn door het verlies van Venlo en Roermond (zie de aant. bij de vertaling van reg. 23-38 in het vorige vers). Verder ging hij klaarblijkelijk sterk den nadruk leggen op ‘met Wapenen’ in zijn eersten regel (‘De Prins en sal Breda, met Wapenen niet winnen’), zoodat hij zich kon redden door te beweren, dat niet door de wapenen van den Prins, maar door het gebed der gemeente de val van Breda veroorzaakt was; Replijcque: weerlegging; soete retorsie: vriendelijke tegenwerping.

1 mijn Cameraet: misschien een toespeling op den (dan blijkbaar in de ‘Soete Retorsie’ vermelden) naam van den ‘profeet’.

[p. 182]

 

Ghy spraeckt van wisseling' van steden wel-bekent,³

 

In steden onbekent hebt ghy die nu gewendt.⁴

5

De reden sie ick wel. want waren u de Steden

 

Bekent, die van de macht des vyants syn vertreden,

 

Ghy soudet dan met recht van yeder zijn gelaeckt,

 

Om dat ghy die by tijts niet hadt bekent gemaeckt.^5-8

 

Maer 't was u meening' niet. ghy handeldet van Stede'⁹

10

Die men sou wisselen door treves of door vrede:¹⁰

 

Nu zijnder twee geraeckt door oorloch in verdriet,¹¹

 

En dat en seyden ons u eerste veersen niet.

 

En heeft de Prins Breda met wapens niet gekregen,

 

Om dat oock het gebedt ten hemel is gestegen?

15

Ghy weet dat dese bey gevlochten zijn aen een,

 

De Kercke heeft gebee'n, den Prince heeft gestree'n.^13-16

 

'kEn denck mijn eele tijt noch penne niet te slijten¹⁷

 

(Tot beter stof gewent) in snauwen en in bijten,

 

Versoeckend' als ghy dicht, en wickt den Prins geen quaet¹⁹

20

Maer goet, en biddet God; mijn vrient, mijn Cameraet.

3 wisseling': overgang, overgave.

4 gewendt: veranderd.

5-8 De zin is: ‘ik begrijp wel, waarom ge dat wel-bekent in onbekent moest veranderen, nu ge probeerdet het voor te stellen, als hadt gij de overgave van Venlo en Roermond voorspeld; want als ge de namen van die steden vooruit geweten hadt, dan zou iedereen u met het volste recht er om laken, dat ge ons niet bijtijds gewaarschuwd had door ze aan ons mee te deelen’.

9 't was u meening' niet: dàt was (in uw eerste vers) niet uw bedoeling; handeldet van: spraakt van.

10 wisselen door treves of door vrede: bij het sluiten van een bestand of vrede doen overgaan, overgeven.

11 twee: nl. Venlo en Roermond; door oorloch: in tegenstelling met ‘door treves of door vrede’ uit den vorigen regel.

13-16 Hier volgt de weerlegging van de bewering, dat niet door 's Prinsen wapenen, maar door het gebed der gemeente Breda tot overgave gedwongen was.

17 eele: edele, kostbare.

19 en wickt den Prins geen quaet: denk den Prins geen kwaad toe.

11. door oorloch in verdriet: de gedrukte tekst heeft: ‘int uyterste verdriet’, wat later door Revius in handschrift veranderd is.