Over-Ysselsche sangen en dichten

[p. 183]

tekstkritische noten

Op de verovering van Brisach. In C ingeplakte plano-uitgave, onderteekend: Iac. Revius. Met dit gedicht eindigt de eerste afdeeling, waarin ik de verspreide handschriftgedichten en ingeplakte plano-uitgaven gegroepeerd heb (zie de tekstcritische aant. op pag. 167), die der historische verzen. Met het gedicht voor Daniel Heinsius begint de reeks ‘gedichten voor vrienden’.

Op de verovering van Brisach.^*

Ginck Brisach over, door gebreck van stercke vesten?¹
Neen, 'twas een forteres soo goet als d'alderbesten.²

Ginck Brisach over, door gebreck van kruyt en loot?

Daer van was voorraet noch voor menich duysent schoot.⁴

Ginck Brisach over, door gebreck van kloecke crijgers?
Neen, want sy weerden haer als leeuwen en als tygers.

Ginck Brisach over door versuyming van ontset?

Neen seecker. want daer op is menichmael gelet.⁸

Most Brisach overgaen door scharsicheyt van gelde?⁹
Neen, want men gelts genoech aen de soldaten telde.

Most Brisach overgaen door twist en muytery?

Neen, daer van waren sy tot op het laetste vry.

Wat oorsaeck wasser dan dat den gecroonden Arent¹³
Dit nest liet vallen in de hant van Hartoch Barent¹⁴

Voor hem soo qualijck, en voor ons so wel te pas?

Hy mostet doen, om dat den Bry-sack ledich was.¹⁶

* Op de verovering van Brisach. De sterke vesting Breisach (bij Bazel), het bolwerk van de Keizerlijke legers aan den Rijn, moest zich den 7den December 1638 overgeven aan Hertog Bernard van Saksen-Weimar (1604-1639), die toen in Franschen dienst aan de zijde der Zweden streed.

1 vesten: vestingwerken.

2 forteres: vesting.

4 schoot: schoten.

8 daer op is menichmael gelet: driemaal moesten de belegeraars een poging tot ontzet afslaan: op 5 October die van Karel van Lotharingen, van 12-16 October die van Götz en Lamboy en op 22 October die van Mercy.

9 scharsicheyt: schaarschte, gebrek.

13 Arent: de dubbele Rijksadelaar van het Roomsch-Duitsche Keizerrijk, (hier voor:) keizer Ferdinand III (1637-1657).

14 Hartoch Barent: hertog Bernard van Saksen-Weimar.

16 Bry-sack: (ter wille der woordspeling voor:) brijpot, pappot. De overgave was nl. een gevolg van nijpend voedselgebrek.