Logo DBNL
Over-Ysselsche sangen en dichten (1930-1935)

Over-Ysselsche sangen en dichten

(1930-1935)–Jacobus Revius–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
tekstkritische noten

Tranen-vloet*

Op de droeve doot des alderdoorluchtichsten, groot-machtichsten ende groot-dadichsten Gustavi Adolphi, der Sweden, Gotthen ende Wenden Conincx, vromelijck strijdende ende overwinnende gebleven den 17. Novemb. 1632.

Aen M.H. Danielem Heinsium Ridder, ende Raetsheere van sijn hoochst-gedachte Majesteyt.

 
Ὤ πόποι Εινσιάδη πεπνυμένε, ἦ μάλα λυγρῆς
 
Πεύσεαι ἀγγελίης ἣ μη ὤϕελλε γένεσθαι
 
Κεῖται Γούσταβος, νέκρὸν δὲ δὴ ἀμϕιπένονται
 
Ἤρωες, τὸ δὲ πνεῦμα ἔχει πολύχαλκος ὄλυμπος.
 
I.
 
Soo haest Urania, van 'sPrincen lof te spreyden
 
Door 'swerelts ommeloop, haer meyninge ontboot,1-22
 
En Heinsius in const en alle talen groot3
 
Tot dit verheven werck hem dachte te bereyden,4
5
Phebus, dat merckende dreef zijn gespan na Leyden5
 
En bracht hem metter vaerd' de bootschap vande doot6
 
Des Sweetschen Cesars, die door een onsalich loot7
 
Gesneuvelt, oorsaeck was dat aerd' en hemel schreyden.
 
Dit maeckte dat de pen hem wt de handen viel.9
10
Wat doedy, Loxia? moogdy ons gra'ge siel10
 
Van sulcken meester-stuck afgunstelijck beroven?
 
Of vreesdy dat sijn dicht, indien het boven aen
 
Den hemel by den rey der sterren quam te staen,13
 
Van uwe gulden toorts de claerheyt sou verdoven?14
 
 
 
II.
15
Een wolcxken, seer gering' int aensien, onverwachtet15
 
Geresen wttet Noort na onsen hemel clom,16
 
Den troostelosen hoop der vromen wellecom
 
Maer by Gods vyanden gesmadet en verachtet.18
 
Het spreyde sich, en smeet (wie meynde het? wie dachtet?)19
20
Haer scharen met gewelt van blixem om end' om,20
 
Dat Duytschlant als een see aen alle boorden swom,21
 
En laefde menich hert in droefenis versmachtet.
 
Van donder het rumoer, van hagel het gecraeck
 
Dee trillen in haer nest den Arent en den Draeck.24
25
Maer, o onwissen troost van dit ellendich leven!
 
Dien strael die allen schroom wt onse herten nam26
 
Is wederom gekeert van daer hy henen quam.27
 
Het licht is wechgegaen, en 'tonweer is gebleven.
 
III.
 
Als Hector lach ontsielt int leger der Achijven29
30
Den grijsen Priamus heeft bitterlijck getreurt,
 
Andromache van druck haer vlechten wtgescheurt,31
 
Den rou van Hecuba en was niet om beschrijven.
 
Oock Helena, den haet vande Troyaansche wijven
 
(Als oorsaeck van dit quaet) dick hebbende gespeurt34
35
En siende dattet nu haest werden sou haer beurt35
 
Wist nauwelijcx van angst en droefenis waer blijven.
 
De smert van uwe doot, groot-moedige Gustaaf,
 
De Sweede en den Duyts, de Tater en de Sclaaf,38
 
Ja al wat eer en deucht oyt kennede, gevoelen:
40
Oock self de lichte pry van Romen sit en beeft40
 
U missende, die haer, terwijl ghy hebt geleeft
 
Bevrijdde voor het sweert van haer vergramde boelen.42
 
 
 
IV.
 
Grooten Bellerophon, die, haestende te comen43
 
Ter plaetse daer de son self wanckelet en beeft,44
45
U sterfelijck den doot een tijtlanck overgeeft,45
 
Betonende int minst haer nagels niet te schromen,46
 
De deugd' (u Pegasus) u siende wechgenomen47
 
Soeckt aenden hemel, by de Schutter, by de Creeft,48
 
Dien trotsen ridder, die soo lang' hy heeft geleeft
50
Bewesen had te sijn de vroomste aller vromen.50
 
En vindende, terwijl sy dalet na bene'en,
 
Mijn hert verstijvet en geworden als een steen
 
Door 't clagen over een soo bitteren ellende
 
Heeft daer een ogenblic gerustet haren voet,
55
Verweckende (tot danck) een levendige vloet
 
Van veersen spaersaem, maar van tranen sonder ende.55-56
 
 
 
V.
 
Wie had u niet besint? wien hebdy niet behaget57
 
O Coninck, die een croon van uwe crone waert?
 
Wie heeft u niet geacht een grooter crone waart
60
Als eenigen Monarch in Christenrijck en draget?
 
Wie hoopte niet te sien den Adelaer vertsaget61
 
Van u gepluckt, gevilt, verplettert op de aard'
 
Of de bebloedde snee van u verwoedde swaart
 
Hem jagen van het west tot daer de sonne daget?
65
Waer ghy by nacht of dach oyt namet uwen keer,65
 
De bloode liepen voor, de stoute vielen neer,66
 
En wat u oge sach heeft uwe hant verworven.
 
Nu ligdy. en het volck dat u soo heeft bemint
 
Siet haer verwachtinge verdwenen inden wint.
70
De liefde leeft noch, maer de hope is gestorven.
 
 
 
VI.
 
Den stijl is neergestort, de ceder is gevellet71
 
Die schaduw' maeckte aen der vromen cleyn getal.
 
Hy is verloren die men niet weer vinden sal
 
Of men tot in het graf sich pijniget en quellet.
75
De doot heeft ons verrae'n, de doot heeft ons versnellet75
 
Ons nemende een schat die in dit jammerdal
 
Met cloeckheyt, met gewelt, met bede, noch met al77
 
Des werelts gelt en goet niet werden can herstellet.
 
Ons borst gevullet met een nevel van verdriet
80
Door onse ogen een geduyrich water giet
 
Niet latende 'tgemoet een weynichsken bedaren.
 
Ah Heer, die alles schickt na uwen wijsen raet,82
 
Hoe comtet dat soo haest in eenen dach vergaet
 
Daermen na heeft gejanckt soo veel voorleden jaren?84
 
 
 
VII.
85
Die oogen, die gelijck twee schoone sonnen bloncken
 
Verdrijvende den nacht die Duytschlant had omset,86
 
Die tong' wiens reden meer als eenige trompet
 
De crijchsluy in het hert door hare oren cloncken,
 
Die handen die Gods kerck de waarde vryheyt schoncken89
90
En van haer jageren ontwerreden het net,90
 
Die voeten onder wien de machten sijn verplet,
 
En d'alderhoochste prael soo lage leyt gesoncken,
 
Dien aller boosen schrick, dien aller vromen hoop
 
Leyt op de aarde, en is self een aarden-hoop.
95
O Vorsten, waket op, en staeckt u ydel wenschen.
 
Hier siedy aen een Vorst daer niets aen en ontbrack
 
Die alle Coningen het hooft te boven stack97
 
Dat ghy wel Goden sijt, maer sterven moet als menschen.
 
 
 
VIII.
 
Sal ick met mijne stem, o hogen roem der Sweden,
100
Wtmeten na waardy u sinne-rijck beleyt,100
 
U ongecroockte trou, u Godesdiensticheyt,
 
De macht van uwen arm, 'tgewicht van uwe reden?
 
De glants van u gesicht, de schoonheyt uwer leden,
 
U vaderlijcke gonst den goeden nooyt ontseyt,
105
U herte dat nooyt Prins of crijger heeft gevleyt,
 
U dweegen ommeganck, u minnelijcke seden?106
 
Hoe ghy den roden Draeck gevat hebt by den neck,107
 
Hoe ghy den Arent wreet gekneuset hebt den beck,108
 
Hoe u noch noot noch doot heeft connen overwinnen;
110
O watten wyden meyr toont hem voor mijn gesicht!110
 
Legt om het roer, en kiest de haven, o mijn dicht,
 
Datmen niet eynden can is dwaesheyt te beginnen.
 
 
 
IX.
 
Hier leyt hy die verliet sijn vaderlijcke stranden
 
Niet soeckende den roof van vremder Heeren goet,
115
Maer wt een Conincklijck eer-lievende gemoet
 
Begerich door Gods cracht te lossen onse banden,116
 
Die den gecroonden wolf dreef wt ons vrye landen,117
 
En duytschlant heeft bevocht met een gemengde vloet
 
Van zijner vyanden en van sijn eygen bloet,
120
Niet weygerich voor ons sijn leven te verpanden.
 
Die siende 'sKeysers heyr vergruyset als het caf121
 
Sijn siele blydelijck den Schepper overgaf
 
En sulcken eelen doot hiel voor sijn grootste winste.123
 
Wiens name nu soo hooch als Phebi wagen climt,124
125
In wien de luyster schoon van alle deugden glimt,
 
Het Conincklijck geslacht dat is het alderminste.
 
 
 
X.
 
Sett by Gustavi graf den grooten Alexander,127
 
Den grooten en al-om vermaerden Antonijn,128
 
Den grooten Carel, en den grooten Constantijn
130
Vier Coningen, in eer niet wijckende malcander.
 
Hangt aen het hoofden-eynd' sijn crone, en aen 'tander
 
Sijn degen vlammende gelijck de sonne-schijn
 
Waer mee hy heeft bevrijdt den Moldau en den Rhijn,133
 
En wtet lant gejaecht der Duytsche-steden-brander.134
135
En op een marmer wit met diepe letters houw't
 
(Die vullende op 't netst met fijn gegoten gout)
 
Dit opschrift, dat den Turck en Spanjaert lesen connen:137
 
De deugden van ons vier sijn altemael verknocht138
 
In u, Gustave, want, terwijlen dat ghy socht
 
Te worden ons gelijck, hebdy ons overwonnen.

Vorige Volgende