Over-Ysselsche sangen en dichten (1930-1935)

Over-Ysselsche sangen en dichten

(1930-1935)–Jacobus Revius– rechtenstatus

Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende




Laurus Rediviva. In felicem inaugurationem cl. & Doctiss. V.D. Henrici Reneri artium libb. M. & designati philosophiae profesoris in ullustri gymnasio Daventriensi. Anno MDCXXXI. XXVIII. D. Nov.Ga naar voetnoot* Δάϕνη ὑψιπετηλ' ἣν παντοίων προβέβουλα Ἐρνῶν θαλλόντων κήπω ἐν ἡμετέρω,
[pagina 113]
Μή τί σε γυμνασίοιο Δαβεντριάδων τέρας εἶἰναι Φήσω, μαντοσύνας δηρὸν ἐπισταμένην;Ga naar voetnoot3-4 5[regelnummer] Σὲ κρύος ἔβλαψεν ϕθινοπωρινὸν, ἡ δὲ χάλαζα Χειμερία χλοερὴν κρατὸς ἔκερσε κόμην,Ga naar voetnoot6 'Ημεδάπων δὲ ϕρεσὶν στίβη πάλαι ἤλυθεν ἀνδρῶν Δεινὴ, Σκανδήρου, αἲ αἲ, ἀποϕθιμένου. Βριθομένην σε ἔθηκεν ἔαρ νέον, ἀκρεμόνεσσιν 10[regelnummer] Ὡν ὄλεσας ϕύλλων δισσὰ χαριζόμενον,Ga naar voetnoot9b-10 Καὶ Θεὸς, ὅστε ϕίλων μέγα κήδεται ἠδ' ἐλεαίρει,Ga naar voetnoot11 Ῥεινέριον σοϕίης ἄμμι δέδωκε ϕάος. Κλῶνες ἀπηόριοι πίσυρες σέθεν ἐκπεϕύασιGa naar voetnoot13 Τοὺς λιγέων δονέει πνοιὴ ἀπὸ ζεϕύρων,Ga naar voetnoot14 15[regelnummer] Ὡς τόδ᾽ ἀθηναῖον τὸ ἐπήρατον ἐστήριξαν Τέσσαρες οὐρανίου ἵστορες εὐεπίης.Ga naar voetnoot16 Σῆς ῥίζης ἀπαλῶν τε καὶ εὐθαλέων ὀροδάμνωνGa naar voetnoot17. Ἀρτίτοκος γενέη μητρὶ περιστρέϕεται,Ga naar voetnoot18 Καὶ δὴ καὶ πινυτῶν στρέϕεται πολὺς ἐσμὸς ἐϕήβων 20[regelnummer] Ἐσθλὰ διδάσκουσιν ἄμμιγα μουσαγέταις.Ga naar voetnoot20 Ειθ´ ὄϕελον δάϕνης μοσχεύματα τόσσα ϕυτεύεινGa naar voetnoot21 Ὥστε μαλ´ ἔμπλειον τὴν παράδεισον ἔχειν!Ga naar voetnoot22 Καὶι τόσον εἰναρέτων κούρων χόρον εὔχομαι εἰναι Ὡς δαϕνῶνα ἐμὴν πατρίδα χρηματίοαι.Ga naar voetnoot24 II. 25[regelnummer] Laure, mihi ante alias horti charissima plantas, Dulce fatigati delicium domini, Fallor? an, ut quondam, sic nunc praesaga futuri Omen gymnasij se renovantis habes? Te desolatam penetrabile frigus adussit, 30[regelnummer] Verticis & fluxas depopulavit opes, Pejus at, extincto crudeli funere nuper Scandero, tetigit pectora nostra gelu. Te ver purpureum, nivibus tellure fugatis, Et novâ, &, ut spes est, perpete fronde beat, 35[regelnummer] Nos quoque munifici miserata faventia coeli estGa naar voetnoot35 Reineri docto cum dedit ore frui. Stipite bis gemino patulam te fundis in umbram
[pagina 114]
Cantat ubi argutum Daulias ore melos,Ga naar voetnoot38 Nec schola bis gemino levius doctore triumphat 40[regelnummer] Cultior a quorum qui cupit ore redit.Ga naar voetnoot40 Pullulat ab radice tua densissima sylva Exerit ac tenera molle cacumen humo, Sic claudit latus assiduo delecta juventus His quibus ingenij est credita cura sui. 45[regelnummer] Tempus erit tua cum soboles a marte revulsa,Ga naar voetnoot45 Laure ferax, vacuum non sinet esse solum, Et tempus, facunda cohors, optabile, per vos Cum mea laurorum patria lucus erit. III. Laurier gentil, de qui la tresse verdoyante 50[regelnummer] Me donne de plaisir plus que nulle aultre plante, Tu portes le pourtraict au naturel tracé Du seminaire icy nouvellement dressé. En hyver, doux laurier, la poignante gelée Ta parure t' avoit fierement desrobbée:Ga naar voetnoot54 55[regelnummer] Et une aspre froideur nos ames a saisi Quand Scander, grand mignon des Muses, fut ravi. Au printemps as repris ton amoureux fueillageGa naar voetnoot57 Ou le gay rossignol desgorge son ramage,Ga naar voetnoot58 Et le ciel sa faveur en ce temps a faict veoir 60[regelnummer] Nous redonnant Regnier, thresor de hault scavoir. Deus tiges, deux encor, assemblez tu fais croistre Qui chascun à l'envi leurs boutons font paroistre;Ga naar voetnoot62 Et quatre hommes de coeur en besoigne sont mis Lesquels, a qui mieux, mieux font valoir leurs esprits. 65[regelnummer] Maints iettons delicats embellissent la margeGa naar voetnoot65 O triumphant laurier, de ta racine large: Et une quantité d'honnestes jeunes gents Formillent a l'entour de leurs doctes regens.Ga naar voetnoot68
[pagina 115]
Tes surjons, o laurier, de voir i'ay esperanceGa naar voetnoot69 70[regelnummer] Le long de mon iardin plantez en abondance; La compagnie aussy en ce lieu arresté Pour frayer le chemin à l'immortalité Si bien s' avancera, que ma chere patrie Comme d' une forest s' en trouvera remplie. IV. 75[regelnummer] O Lauwer, die my meest van alles con't vermakenGa naar voetnoot75 Dat in mijn hofken is te ruycken off te smaken, My dunckt (daerom ghy oock mijn oge bet behaecht)Ga naar voetnoot77 Dat ghy van onse school het beeltenisse draecht.Ga naar voetnoot78 Ghy waert te winter heel, o lauwer, wtgevrorenGa naar voetnoot79 80[regelnummer] En haddet al u pronck en groenicheyt verloren, De wetenschap alhier oock neygde na het graf Doe Scander door de doot soo haestich ons begaf.Ga naar voetnoot82 Ghy hebt weer inde lent gecregen nieuwe blaren En schoonder als voorheen, en meerder alsse waren, 85[regelnummer] Oock heeft mee-dogentlijck den hemel ons verquickt En Reyners hogen Geest ons weder toe-geschickt.Ga naar voetnoot86 Vier stammen vast aen een verheffen hare toppenGa naar voetnoot87 Die yder om het best ontluycken hare knoppen,Ga naar voetnoot88 Vier mannen tot dit werck verenicht sien wy staenGa naar voetnoot89 90[regelnummer] Die yder haren plicht opt wackerst gade slaen. Rontom u wortel sijn veel suyverlijcke loten Het een wat hoger, 'taar wat leger opgeschoten,Ga naar voetnoot92 Versamelt sien wy oock veel fraye jonge maetsGa naar voetnoot93 Die weerdich (elck int sijn) becleden hare plaets. 95[regelnummer] U spruyten hoop' ick noch, o lauwer te verplanten En cieren mijnen hof daer mee aen allen canten; En het leergierich volck, twelck in sijn lieve jeucht
[pagina 116]
Hier voorraet soect te doen van eere en van deucht, Sal (hoop ick) in dien lust en yver soo volherden 100[regelnummer] Dat Deventer een bos van lauweren sal werden.Ga naar voetnoot100	[tekstkritische noot]Laurus Rediviva. Ondertitel. B heeft, blijkbaar door het wegvallen van een gedeelte uit het zetsel: ‘Anno MDCXXX. VIII. D. Nov.’ Grieksche vers, passim. B geeft geen accenten en spirit[u]s bij de hoofdletters, ter verduidelijking heb ik ze echter overal aangebracht. voetnoot* Laurus Rediviva: ‘De herleefde Laurier’. Op 16 Februari 1630 (oude stijl) was te Deventer het Athenaeum illustre, aan welks oprichting Revius met hart en ziel meegewerkt had, plechtig geopend, terwijl den 23sten de lessen waren aangevangen. Den 25sten Augustus 1631 echter stierf David Scanderus, die de philosophie doceerde, en in zijn plaats was daarom Henricus Reneri (of Renerus) benoemd, die op 28 November zijn inaugureele rede hield. Reneri was in 1593 te Hoey geboren en tijdens zijn theologische studie aan het seminarium te Luik tot het Protestantisme overgegaan. Later werd hij een leerling van Descartes. Ten tijde van zijn benoeming te Deventer gaf hij te Leiden privaatlessen in de philosophie, terwijl er sprake was geweest van benoemingen tot hoogleeraar aldaar en te Franeker. In 1634 ging Reneri van Deventer over naar de pas opgerichte illustre school te Utrecht, waar hij in Maart 1639 stierf. - Waar Revius in het Grieksch, Latijn, Fransch en Nederlandsch telkens ongeveer hetzelfde vers schreef, geef ik alleen bij het laatste een verklaring van zin en inhoud; voor de rest bepaal ik mij tot enkele aanteekeningen bij de voornaamste woorden vertaalmoeilijkheden; Ondertitel: ‘Op de welgeslaagde inaugureele rede van den vermaarden en hooggeleerden Heer Henricus Reneri, magister (‘een graad, die door de universiteiten werd verleend en die de bevoegdheid gaf tot het onderwijzen aan hoogescholen; in sommige gevallen was magister synoniem met doctor’, Gr. Ned. Wrdb. IX, 422) in de schoone kunsten en wetenschappen, en benoemd hoogleeraar in de philosophie aan het Gymnasium (= Athenaeum) illustre te Deventer’; Cl. & Doctiss. V.D.: clarissimi et doctissimi viri, domini; artium libb. M.: artium liberalium Magistri; D. Nov.: die (mensis) Novembris. voetnoot3-4 μή τί σε..εἶναι..ϕήσω: hoe zal ik u anders noemen dan.. voetnoot6 ἔκερσε = ἔκειερ voetnoot9b-10 constructie: χαριζόμενον ἀκρεμόνεσσιν δισσὰ τούτων τῶν ϕύλλων, ἃ ὄλεσας (= ὤλεσας). voetnoot11 ὅστε = ὅς τε. voetnoot13 ἀπηόριοι = ἀπήωροι. voetnoot14 τοὺς = οὓς. voetnoot16 ἵστορες εὐεπίης: meesters der welsprekendheid. voetnoot17 ἀπαλῶν = ἁπαλῶν voetnoot18 ἀρτίτοκος: jeugdig. voetnoot20 ἄμμιγα: (letterlijk ‘vermengd’) tezamen en ieder op zijn gebied. voetnoot21 ὄϕελον = ὤϕελον. voetnoot22 την: Revius neemt hier παράδεισος vrouwelijk. voetnoot24 δαϕνων: laurierbosch; χρηματίtaζω: optreden als, zijn. voetnoot35 charissima = carissima. faventia = favor. [tekstkritische noot]59. B heeft een drukfout: en ce cemps; 65. B heeft een drukfout: le marge. voetnoot38 Daulias: de Daulische, nl. Procne, die op haar vlucht voor Tereus in een nachtegaal veranderd werd (volgens anderen in een zwaluw en haar zuster Philomele in een nachtegaal). voetnoot40 constructie: a quorum ore, qui cupit, cultior redit. voetnoot45 a marte revulsa: weggerukt, bevrijd van den oorlog. voetnoot54 fierement: keurig, heelemaal. voetnoot57 as repris: tu as repris. voetnoot58 desgorge son ramage: zijn gezang uitstort. voetnoot62 paroistre = paraître. voetnoot65 iettons: spruiten (tegenw.: rejetons); la marge: de (directe) omgeving. voetnoot68 regens: leermeesters. [tekstkritische noot]70. B heeft: plantéz; 71. B heeft een drukfout: en en ce lieu; 97. B heeft een komma na ‘en’. voetnoot69 surjons: wortelscheuten (tegenw.: surgeons). voetnoot75 Lauwer: laurierboom. voetnoot77 bet: des te meer. voetnoot78 het beeltenisse draecht: het symbool zijt. voetnoot79 wtgevroren: kaalgevroren. voetnoot82 Scander: David Scanderus, professor in de philosophie, die 25 Augustus 1631 gestorven was. voetnoot86 toe-geschickt: toegezonden, toebedeeld. voetnoot87 stammen: (hier in den zin van:) sterke, stamvormige loten. voetnoot88 ontluycken: openen. voetnoot89 vier mannen: nl. de professoren Martinus Schickardus (rechtsgeleerdheid), Nicolaus Vedelius (theologie en Hebreeuwsch), Henricus Guthberletus (logica en ethica) en de juist aangekomen Henricus Reneri. voetnoot92 'taar; 't andere; leger: lager. voetnoot93 fraye: flinke. voetnoot100 een bos van lauweren: nl. doordat vele Deventer studenten zich door hun werk lauweren weten te verwerven.

Vorige Volgende