Over-Ysselsche sangen en dichten

Gebedt voor de belegeringe van 'sHertogen-bos.

Op de wijse: Te rogamus audi nos.^*

1.

Ghy die in den Hemel woont

En van daer de Vorsten croont²

* Gebedt voor de belegeringe van 'sHertogen-bos: na zijn leger op de Mookerheide verzameld te hebben, rukte Frederik Hendrik eind April 1629 naar Den Bosch, dat zich 14 September aan hem overgaf; Te rogamus audi nos: ‘De tekst van Revius kan zeer goed op de melodie van “Te rogamus audi nos” worden gezongen. Deze gregoriaansche melodie is nl. c b a g a b c. Zij is de antwoordmelodie van het derde deel der Litanie van alle Heiligen, beginnende:
c b d e c b a g a b c
Pec-ca-to-res, als vraag of aanroep en eindigende: te ro-ga-mus au-di nos. Ik veronderstel nu, dat de oneven regels, zoo goed en kwaad als dat gaat op de vraagmelodie c b d e zullen moeten worden gezongen en de even regels op de antwoordmelodie c b a g a b c.’ (Mededeeling van Prof. Dr. W. Mulder S.J. te Nijmegen).

2 croont: huldigt, zegent.

[p. 77]

 

Die hier wagen goet en leven

 

Om den vyant te doen beven

5

Die vertredet uwe eer.⁵

 

Wilt ons horen lieve Heer.⁶

 

 

 

2.

 

Gevet den Nassouschen helt,

 

Die getogen is te velt

 

En, versien met cloecke mannen,

10

Heeft zijn tenten wtgespannen

 

Voor den Bos, al sijn begeer.

 

Wilt ons horen lieve Heer.

 

 

 

3.

 

Geeft hem wijsheyt ende cracht,

 

Deckt hem met u trouwe wacht,

15

Laet getroost sijn ruyters draven,¹⁵

 

Laet gerust zijn knechten graven,¹⁶

 

Geeft hem gunstich wint en weer.

 

Wilt ons horen lieve Heer.

 

 

 

4.

 

Sendet uwen Engel wt

20

Dat hy onsen leger sluyt²⁰

 

Met sijn bulderende raders.²¹

 

Hoedt den Prince voor verraders,

 

Dat geen aenslach hem en deer.

 

Wilt ons horen lieve Heer.

 

 

 

5.

25

Weest gestadich aen sijn sy

 

Als hy op de batery

 

Spelet met zijn grove ballen.²⁷

 

Laet de muyren voor hem vallen,

 

De rondelen storten neer.²⁹

30

Wilt ons horen lieve Heer.

 

 

 

6.

 

Neemt den vyant zijnen moet,

 

Neemt hem wijsheyt ende spoet,³²

5 de punt aan het einde van den regel heeft de waarde van een tegenwoordig gedachtenstreepje.

6 Elk couplet eindigt met de vrije vertaling van ‘Te rogamus audi nos’ (= wij smeeken U ons te hooren).

15 getroost: vol vertrouwen, moedig.

16 gerust: ongestoord; knechten: voetsoldaten.

20 leger: legerplaats; sluyt: veilig afsluit, beschermt.

21 met sijn bulderende raders: met zijn kanonnen (behoort niet bij ‘sluyt’, maar bij ‘leger’).

27 spelet met zijn grove ballen: zijn kanonskogels verschiet.

29 rondelen: vooruitstekende, ronde torens aan vestingwerken.

32 spoet: voorspoed.

[p. 78]

 

Neemt hem coren ende haver,

 

Neemt hem crijger ende graver,³⁴

35

Neemt hem harnas en geweer.³⁵

 

Wilt ons horen lieve Heer.

 

 

 

7.

 

Maeckt vertsaechtheyt inde stat,

 

Maeckt de wakers moe en mat,

 

Maeckt onveylich hare straten,

40

Maeckt onwillich haer soldaten,

 

Seeg' en segen van haer keer.

 

Wilt ons horen lieve Heer.

 

 

 

8.

 

Maeckt den oversten veracht,⁴³

 

Doet verdwijnen sijne macht,

45

Maket dat de borgerye

 

Weygere sijn heerschappye

 

En de Staten hulde sweer.⁴⁷

 

Wilt ons horen lieve Heer.

 

 

 

9.

 

Comt den Spaignaert voor den dach

50

Om ons heyr te bieden slach

 

Of de stede te ontsetten,

 

Uwen adem moet hem pletten⁵²

 

En wech-blasen als een veer.

 

Wilt ons horen lieve Heer.

 

 

 

10.

55

Sent hy hen in haren noot⁵⁵

 

Wijn of voeder, cruyt of loot,

 

Latet blijven onderwegen,

 

Latet van ons zijn gecregen,

 

Smijt sijn wagenen om-veer.

60

Wilt ons horen lieve Heer.

 

 

 

11.

 

Laet Philips van sijnen schat⁶¹

 

Niet ontfangen dit noch dat,

34 graver: 't graafwerk werd vaak door gepreste boeren verricht.

35 geweer: wapen.

43 den oversten: Den Bosch werd verdedigd door Antonie Schetz, Heer van Grobbendonck.

47 hulde: trouw.

52 moet hem pletten: verplettere hem.

55 hen: nl. den belegerden.

61 Philips: Philips IV (1621-1665); van sijnen schat: Revius denkt blijkbaar aan de ‘schatten van Peru’ (zie Matroosjes clachte, reg. 38, op pag. 75), die jaarlijks door de zilvervloot naar Spanje werden gevoerd en reeds eenmaal in handen der Hollanders onder Piet Heyn waren gevallen.

[p. 79]

 

Geeft dat hy na lange hopen

 

In zijn eygen nest gecropen

65

Suyg' zijn poten als een beer.

 

Wilt ons horen lieve Heer.

 

 

 

12.

 

Maket zijnen buydel leck,⁶⁷

 

Sent hem dierte en gebreck,

 

Dat zijn crijchsvolck onbetalet

70

Haren schaed' aen hem verhalet⁷⁰

 

Die nu teren op haer smeer.⁷¹

 

Wilt ons horen lieve Heer.

 

 

 

13.

 

Jaget eenmael' wt den Bos

 

Beyde wollef ende vos,⁷⁴

75

Schickt daer uwe trouwe knapen,⁷⁵

 

Weydet de verdoolde schapen

 

Met u goddelijcke leer.

 

Wilt ons horen lieve Heer.

 

 

 

14.

 

Wilt de palen van ons lant⁷⁹

80

Schutten met u hoge hant,

 

Hoedtse voor bedeckte lagen⁸¹

 

En voor onvoorsiene slagen,

 

En verlaetse nimmermeer.

 

Wilt ons horen lieve Heer.

 

 

 

15.

85

Brenget weer den gulden tijdt,⁸⁵

 

Maeckt ons dit verwoesten quijt,⁸⁶

 

Slaet u cudde weder gade,

 

Dat den dief haer niet en schade

67 buydel: geldbuidel.

70 haren schaed' aen hem verhalet: nl. door te gaan muiten en plunderen.

71 die nu teren: 't meervoud is ontleend aan de meervoudige beteekenis van ‘crijchsvolck’; op haer smeer: op hun vet.

74 wollef ende vos: den Spaanschen krijgsman en den Katholieken priester.

75 schickt: zend; uwe ttrouwe knapen (= dienaars): de Protestantsche predikanten.

79 palen: grenspalen, grenzen.

81 bedeckte lagen: hinderlagen.

85 den gulden tijdt: cf. de beschrijving daarvan bij Ovidius, Metamorph. I, reg. 89 vlgg.

86 maeckt ons quijt: verlos ons van:

[p. 80]

 

Noch den huyrlinck niet en scheer.^87-89

90

Wilt ons horen lieve Heer.

 

 

 

16.

 

Geeft dat yder soet en stil

 

Mach na-leven uwen wil,

 

Dat de groote mette cleyne

 

Niemant dien als u alleyne,

95

En hem redelijck geneer.⁹⁵

 

Wilt ons horen lieve Heer.

 

 

 

17.

 

Geeft den bouwer op het lant

 

Vruchten van het geen hy plant,

 

Geeft de poorters inde steden

100

Vele heyls en vele vreden,

 

Datse winnen cost en cleer.¹⁰¹

 

Wilt ons horen lieve Heer.

 

 

 

18.

 

Legget onder onsen voet¹⁰³

 

Die soo dorst na onse bloet.¹⁰⁴

105

Dat hem alle menschen haten,

 

Dat zijn vrienden hem verlaten,

 

Dat hem sellef hy verteer.

 

Wilt ons horen lieve Heer.

 

 

 

19.

 

Geeft de Vaticaensche pry¹⁰⁹

110

Dubbelt voor haer moordery,¹¹⁰

 

Smacktse schiedelijck her-onder¹¹¹

 

Dat den Hemel sich verwonder,¹¹²

 

Want zy pralet veel te seer.

 

Wilt ons horen lieve Heer.

 

 

 

20.

115

Ghy sijt die de crijgen vuert,¹¹⁵

 

Ghy sijt die de machten stuert,

87-89 cf. Johannes 10:10-16.

95 hem redelijck geneer: behoorlijk in zijn onderhoud kan voorzien.

101 cleer: kleeding.

103 legget onder onsen voet: doe ons de overwinning behalen op.

104 die soo...bloet: nl. den Spaanschen koning.

109 de Vaticaensche pry (= kreng): schimpnaam voor de Katholieke kerk.

110 dubbelt: een dubbele, zware straf.

111 her-onder: terneder.

112 dat den Hemel sich verwonder: nl. over de hevigheid van haar val.

115 vuert: voert.

[p. 81]

 

Ghy cont wonderlijck behouwen,

 

Op u jonste wy vertrouwen,¹¹⁸

 

Niet op ruyter ofte speer.

120

Wilt ons horen lieve Heer.

118 jonste: gunst.