Over-Ysselsche sangen en dichten

[p. 44]

tekstkritische noten

Op de Bruyloft van de E.E. Willem van Appeldoren enz., 11. A mist het sluithaakje na ‘dunckt’.

Op de Bruyloft van de E.E. Willem van Appeldoren ende Wijntgen Stedemeyers.^*

Ick soude (Appeldoorn) voldoende u begeren
Met stichtelick gedicht u hogen dach wel eeren,²

Maer alsmen yet in rijm, al spelende, bevat,³

De eene weet een dit, de ander weet een dat.

En, wildy oock de saeck in reden overleggen,⁵
'Tis const vant oude werck altijt wat nieuws te seggen.

Daerom. Maer wat is dit? wat isset dat ick sie?⁷

Drie maegden comen aen gelijck Godinnen drie,

Met deftigen gelaet en princelijcke treden:⁹
De cleeren wollic-wit, noch witter sijn de leden.

De outste (na my dunckt) begint een statich liet.

Sijn dit de Charites? of (denck ick) sijnset niet?¹²

Ghelove.

Constrijcke speel-genoots der suyvere ge-echten,¹³
Comt, laet ons met ons drien een handen-keten vlechten,

En sluyten onsen vrient al soetelick daer in,

Gewickelt in het snoer van prijselicke min.

Hy Wil-hem in den arm van zijn beminde geven.
Sy Wil-hem toegeneycht en trou sijn al haer leven.

Ick Wil-hem proeven doen genoechsaemheyt en vree.¹⁹

God Wil-hem segenen, jae segent hem alree.

En Wil-hem Godes Soon in sijne wegen leyden²¹
Wie Wil-hem immermeer van sijne liefde scheyden?²²

* Op de Bruyloft van de E.E. Willem van Appeldoren enz. De ondertrouw had 5 Maart 1625 te Deventer plaats, terwijl het huwelijk 27 Maart te Zutfen voltrokken werd. De bruidegom was een ‘sone van sal. Jan van Apeldoren gewesen secretaris alhier’ (= te Deventer). De bruid was een dochter van Bernard Stedemeyer, geboortig van Bremen, die na korten tijd (1598-1602) (con)rector der Deventersche school geweest te zijn, in 1619 als predikant te Zutfen stierf. Hij was 4 Juni 1600 gehuwd met Sophia Heynck, Revius' tante van moederszijde, zoodat hun dochter een ‘cousine’ van dezen was; E.E.: Edele (meervoudsvorm).

2 hogen dach: feestdag, bruiloft (cf. hoogtijd).

3 bevat: vervat.

5 in reden: verstandig.

7 daerom: door de plotselinge verschijning der drie maagden breekt ineens de zin af: ‘daarom ...’.

9 met deftigen gelaet: met schoon en statig uiterlijk.

12 de Charites: de drie Gratiën. Ze zijn het inderdaad, maar in de Christelijke gedaante van Geloof, Hoop en Liefde (cf, 1 Corinth. 13:13).

13 ge-echten: gehuwden.

19 genoechsaemheyt: tevredenheid.

21 sijne: nl. van Christus.

22 sijne: nl. van Christus.

[p. 45]

 

Hope.

 

Leyt-sterren vanden pat der deuchdelijcke menschen,

 

Laet ons, voort hoochste luck, den Bruydegom toe wenschen,²⁴

25

Den Appel daer soo seer na hongert sijnen geest,

 

Waer door hy distelen noch Dore nen en vreest,

 

'Ten is den Appel niet dien Adam heeft gesmaket,

 

Om wien hy is in sweet en Dore nen geraket:²⁸

 

'Ten is den Appel niet dien Paris overgaf,

30

Om wien sijn vaderlant leyt in een Doren-graf,^29-30

 

Maer 'tis den Appel van des levens boom gedregen,³¹

 

Om wien de Dore nen hem schijnen groene wegen.

 

Hy heeft in vrees' en hoop, in arebeyt en noot³³

 

Een uytgelesen vrucht doen vallen in sijn schoot:

35

Ick doe hem (susters) na een beter noch verlangen,³⁵

 

Die hy int Paradijs hier boven sal ontfangen.

 

Liefde.

 

Onsterfelijcken rey der goddelijck-gesinde,

 

Ick ben het als ghy weet die dees twee sielen binde.

 

Ick geef den jongen helt in sijnen nieuwen staet³⁹

40

Een Wijntgen metten naem, een Wijntgen metter daet.

 

Een Wijntgen ongemengt en helder in het oge,

 

Een Wijntgen niet te plat al springet niet om hoge,⁴²

 

Een Wijntgen niet gevuert als met een heylich vuer,⁴³

 

Een Wijntgen niet te serp, mont-treckende, noch suer,⁴⁴

24 luck: geluk.

28 in sweet en Dore nen: cf. Gen. 3:18-19.

29-30 op de bruiloft van Peleus en Thetis wierp Eris, de godin van den twist, een gouden appel naar binnen ‘voor de schoonste’. Toen Hera, Athene en Aphrodite elkaar den appel betwistten, werd Paris aaangewezen als scheidsrechter. Aphrodite beloofde hem de schoonste vrouw der aarde en verkreeg daarmee den appel. Met haar hulp ontvoerde Paris ook werkelijk de schoonste vrouw: Helena, gemalin van Menelaos, en bracht haar naar zijn vaderstad Troje. Dit leidde tot een oorlog met de Grieken, die na een tienjarig beleg de stad innamen en verwoestten.

31 des levens boom: cf. Genesis 2:9. De zin is: ‘maar dit is de appel, die leven en geluk brengt’.

33 arebeyt: moeite.

35 een beter: cf. Openb. 2: 7, ‘die overwint, ik zal hem geven te eten van den boom des levens, die in het midden van het paradijs Gods is’.

39 nieuwen staet: nl. den houwelijcken staet.

42 plat: stil, niet mousseerend.

43 gevuert: gezwaveld (wijn zwavelen: ‘smalle en in gesmolten zwavel gedoopte strooken linnen of spanen aansteken en in het ledige vat laten verbranden, opdat de wijn, dien men vervolgens in het vat doet, nieuwe kracht en beteren smaak krijge’, v. Dale); als: dan.

44 serp: zerp, scherp.

[p. 46]

45

Met alsem niet vergalt, met swavel niet ontsteken,⁴⁵

 

Een Wijntgen niet gestomt, want het can selver spreken.⁴⁶

 

Een Wijntgen dat niet haest sal lopen op de cant,⁴⁷

 

Een Wijntgen dat hem claert en mildert op de hant,⁴⁸

 

Wanneer ghy beyde gaet (gespelen) ick sal blijven

50

En alle hertenleet gestadich van haer drijven:

 

Tot dat sy by dien weert te gaste sullen sijn⁵¹

 

Die eerst het Wijntgen geeft, daer na den besten Wijn.⁵²

45 met swavel niet ontsteken: niet gezwaveld.

46 gestomt: ongegist.

47 lopen op de cant: òpraken.

48 hem claert: licht, helder wordt; hem mildert: milder wordt; op de hant: allengs.

51 by dien weert: nl. Christus.

52 het Wijntgen: den minderen wijn. Cf. Jezus' wonder op de bruiloft te Kana (Johannes 2:1-11). Maar hier is de beteekenis tevens ‘die eerst de bruid, het huwelijksgeluk, geeft en daarna de eeuwige zaligheid’.

Op de Bruyloft van de E.E. Willem van Appeldoren enz., 49. wanneer: A heeft: wanner.