|
| |
Forme om dat Heylige Nachtmael te houden.
GHeliefde inden Heere Iesu Christo, hoort aen de woorden der insettinge des Heyligen Nachtmaels onses Heeren Iesu Christi, welcke ons beschrijft de heylige Apostel Paulus, 1. Cor. 11.
ICk hebbe van den Heere ontfangen 't gene ic ooc u overgegeven hebbe, dat de Heere Iesus, in den nacht in welcken hy verraden wierdt, het broot nam: Ende als hy gedanct hadde, brack hy't, ende seyde Nemet, Etet: dat is mijn lichaem, dat voor u gebroken wordt: doet dat tot mijner gedachtenisse. Desgelijcks [nam] hy oock den drinck-beker nae het eten des Avontmaels ende seyde, dese Drinck-beker is het nieuwe Testament in mijnen bloede. Doet dat so dickwils als ghy [dien] sult drincken, tot mijner gedachtenisse. Want soo dickwils als ghy dit broot sult eten ende desen drinck-beker sult drincken, so vercondicht den doot des Heeren, tot dat hy | |
| |
comt. Soo dan wie onweerdelijck dit broot eet, oft den drinckbeker des Heeren drinckt, die sal schuldich zijn aen het lichaem ende bloet des Heeren. Maer de mensche beproeve hem selven, ende ete also van het broot, ende drincke van den drinck-beker. Want die onweerdelijck eet ende drinct, die eet ende drinct hem selven een oordeel, niet onderscheydende het lichaem des Heeren.
OP dat wy nu tot onse trooste, des Heeren Nachtmael mogen houden, is voor allen dingen ons van nooden, dat wy ons te voren recht beproeven. Ten anderen, dat wy het tot dien eynde richten daer toe het de Heere Christus verordineert ende ingeset heeft, namelijck, tot syner gedachtenisse.
De waerachtige beproevinge ons selfs, staet in dese drie stucken:
Ten eersten, bedencke een yegelijc by hem selven syne sonden ende vermaledydinge, op dat hy hem selven mishage ende hem voor Gode verootmoedige: Aen-gesien den toorn Gods tegen de sonde alsoo groot is, dat hy die (eer dat hyse ongestraft liet blijven) aen synen lieven Sone Iesum Christum met den bitteren ende smadelijcken doot des cruyces gestraft heeft.
Ten anderen, Ondersoecke een yegelijc syn herte, of hy oock deser gewisse belofte Gods gelooft, dat hem alle syn sonden alleen om des lijdens ende stervens Iesu Christi wille ver- | |
| |
geven zijn, ende de volcomen gerechticheyt Christi hem als syn eygen toe-gerekent, ende toe-geschoncken sy, ja so volcomen, als of hy selve in eygener persoone voor alle syne sonden betaelt, ende alle gerechticheyt volbracht hadde.
Ten derden, Ondersoecke een yegelijc syn conscientie, of hy ooc gesint is voortaen met syn gantsche leven waerachtige danckbaerheyt tegen God den Heere te bewijsen, ende voor den aengesichte Gods oprechtelijck te wandelen. Item, of hy sonder eenige geveynstheyt, alle vyantschap, haet ende nijt, van herten afleggende, een neerstich voornemen heeft om van nu voortaen in waerachtiger liefde ende eenicheyt met synen naesten te leven.
Alle die dan also gesint zijn, die wil God gewislijck in genaden aennemen, ende voor weerdige mede-genooten der tafel syns Soons Iesu Christi houden.
Daer-en-tegen die dit getuygenisse in hare herten niet gevoelen, die eten ende drincken hen selven dat oordeel. Daerom wy oock na den bevele Christi ende des Apostels Pauli, alle die sich met dese navolgende lasteren besmet weten, vermanen vande tafel des Heeren sich te onthouden, ende vercondigen hen datse geen deel in 'trijcke Christi hebben: Als daer zijn alle Afgoden-dienaers alle die verstorven Heyligen, Engelen, oft andere | |
| |
creaturen aenroepen, alle die den beelden eer aen doen, alle tovenaers ende waerseggers, die vee ofte menschen, mitsgaders andere dingen segenen, ende die sulcke segeninge gelove geven, alle verachters Gods ende zijns woorts, ende der heyliger Sacramenten, alle Gods lasteraers, alle die tweedracht, secten, ende muyterije in Kercken ende wereltlijcke regimenten begeeren aen te richten, alle meyn-eedige, alle die haren Ouderen ende Overheden ongehoorsaem zijn: alle dootslagers, kijvers, ende die in haet ende nijt tegen haren naesten leven: alle echt-brekers, hoereerders, dronckaerts, dieven, woeckenaers, rovers, spelers, gierigaerts, ende alle de gene die een ergerlijc leven leyden. Dese alle so lange sy in sulcke lasteren blijven, sullen sick deser spijse, (welcke Christus alleen synen gelovigen verordineert heeft) onthouden, op dat haer gerichte ende verdoemenisse niet dies te swaerder werde.
Maer dit wert ons, (geliefde in den Heere) niet voorgehouden, om de verslagen herten der gelovigen kleynmoedich te maken, even oft niemant tot den Nachtmale des Heeren gaen mochte, dan die sonder eenige sonde ware: Want wy en comen niet tot desen Avontmale om daer mede te betuygen, dat wy in ons selven volcomen, ende rechtveerdich zijn: Maer ter contrarien, aengesien dat wy ons leven, buyten ons selven in | |
| |
Iesu Christo soecken, so bekennen wy daer mede, dat wy midden inden doodt liggen. Daerom al is't dat wy noch veel gebreken ende ellendicheden in ons bevinden, als namelijck, dat wy geen volcomen geloove hebben, dat wy ons oock met sulcken yver om Gode te dienen niet begeven, also wy schuldich zijn: maer dagelijcx met de swackheyt onses geloofs, ende de boose lusten onses vleesches te strijden hebben: Nochtans dies niet tegenstaende, overmits dat ons (door de genade des Heyligen Geests) sulcke gebreken van herten leet zijn, ende wy van herten begeeren tegen ons ongeloove te strijden, ende na alle geboden Gods te leven: So sullen wy gewis, ende seker zijn, dat geen sonde noch swacheyt, die noch (tegen onsen wille) in ons overbleven is, ons can hinderen, dat ons God niet in genaden soude aennemen, ende also deser hemelsche spijse ende dranc weerdich ende deelachtich maken.
Ten anderen, Laet ons nu ooc overdencken, waer toe ons de Heere syn Avontmael heeft in geset, namelijck, dat wy sulcx doen souden tot syner gedachtenisse. Maer aldus sullen wy syns daer by gedencken:
Eerstelijck, dat wy gantschelijck in onse herten vertrouwen, dat onse Heere Iesus Christus, na luyd der beloftenissen, die den Voor-vaderen inde ouden Testamente vanden beginne aen geschiet zijn, vanden Vader | |
| |
in dese werelt gesonden zy, ons vleesch ende bloet aengenomen, den toorn Gods (onder welcken wy eeuwichlijck hadden moeten versincken) vanden beginne syner menschwerdinge tot den eynde syns levens, op aerden voor ons gedragen, ende alle gehoorsaemheyt der Godlijcker wet ende gerechticheyt voor ons vervult, voornamelijc, doen hem den last onser sonden, ende des toorns Gods het bloedige sweet inden hof uyt gedruckt heeft: Daer hy gebonden wert, op dat hy ons soude ontbinden: Daer na ontallijcke versmaetheden geleden heeft, op dat wy nimmermeer te schanden souden werden. Onschuldich ter doot veroordeelt, op dat wy voor 't gerichte Godes vry souden gesproken werden, Ia syn gebenedijde lichaem aen 't cruys laten nagelen, op dat hy de hant-schrift onser sonden daer aen soude hechten: Ende heeft also de vermaledijdinge van ons op hem geladen, op dat hy ons met syner gebenedijdinge vervullen soude: Ende heeft hem vernedert tot in de alderdiepste versmaetheyt ende angst der hellen, met lijf ende ziele aen den houte des cruyces, doen hy riep met luyder stemmen: mijn God, mijn God, waerom hebt ghy my verlaten? op dat wy tot God souden genomen, ende nimmermeer van hem verlaten werden. Ende eyndelijc, met syner doot ende bloetstortinge, dat nieuwe ende eeuwige Testament, dat | |
| |
Verbont der genaden ende der versoeninge besloten, als hy seyde: Het is volbracht.
Ende op dat wy vastelijc souden geloven, dat wy tot desen genaden-verbonde behooren, nam de Heere Iesus in synen laetsten Avontmale dat broot, Ende als hy gedanct hadde, brac hy't, ende gaf het syne jongeren, ende seyde: Nemet, etet, dat is mijn lichaem, dat voor u gegeven wert: doet dat tot mijnder gedachtenisse. Desgelijcken na den Avontmale, nam hy den Drinckbeker, seyde danc, ende sprack: Drincket alle daer uyt: desen drinckbeker is het nieuwe Testament in mijnen bloede, twelck voor u ende voor velen vergoten wort tot vergevinge der sonden: Sulcx doet (soo dickwils als ghy dien sult drincken) tot mijner gedachtenisse: Dat is, so dickwils als ghy van desen broode etet, ende van desen beker drincket, sult ghy daer door, als door een gewisse gedachtenisse ende pant, vermaent ende verseeckert werden, van dese mijne hertelijcke liefde, ende trouwe tegen u, dat ick voor u (daer ghy anders den eeuwigen doot haddet moeten sterven) mijn lichaem aen dat hout des cruyces inden doot geve, ende mijn bloet vergiete, ende uwe hongerige ende dorstige ziele met den selven mijnen gecruysten lichame, ende vergotenen bloede tot den eeuwigen leven spijse ende lave, also sekerlijck als eenen yegelijcken dit broot voor synen oogen gebroken, ende desen | |
| |
beker hem gegeven wert, ende ghy de selve tot mijner gedachtenisse met uwen monde etet ende drincket.
Wt dese insettinge des H. Avontmaels onses Heeren Iesu Christi sien wy, dat hy ons geloove ende betrouwen op syn volcomen offerhande (die een mael aen ʼt cruys geschiet is) als op den eenigen gront ende fondament onser salicheyt wijset, daer hy onse hongerige ende dorstige zielen tot een waerachtige spijse ende dranc des eeuwigen levens geworden is: Want door syn doot heeft hy de oorsake onses eeuwigen hongers ende commers, namelijck, de sonde wech genomen, ende ons den levendichmakenden geest verworven, op dat wy door den selven geest die in Christo als inden hoofde, ende in ons, als syne litmaten woonet, met hem waerachtige gemeynschap souden hebben, ende aller syner goeden des eeuwigen levens, gerechticheyt ende heerlijckheyt deelachtich werden.
Daer beneven, dat wy oock door den selven Geest onder malcanderen als litmaten eens lichaems in waerachtige broederlijcke liefde verbonden werden, gelijck de H. Apostel spreeckt: Een broot [is het so] zijn wy vele een lichaem, dewijle wy alle eens broots deelachtich zijn. Want gelijck uyt veel coornkens een meel gemalen, ende een broot gebacken wert, ende | |
| |
uyt veel bezyen t'samen geperst zijnde, eenen wijn ende dranck vlietet ende hem onder een vermenget: also sullen wy alle, die door den waerachtigen gelove Christo ingelijft zijn, door broederlijcke liefde, om Christi onses lieven Salichmakers wille, die ons te voren so uytnemelijck heeft lief gehadt, al te samen een lichaem zijn, ende sulcks niet alleen met woorden, maer metter daet tegen malcanderen bewijsen.
Daer toe helpe ons de almachtige, barmhertige God ende Vader onses Heeren Iesu Christi, door synen Heyligen Geest, Amen.
Op dat wy dan dit al mogen vercrijgen, laet ons voor Gode ons selven verootmoedigen, ende hem met waerachtigen geloove om syn genade aenroepen:
BArmhertige God ende Vader, wy bidden u, dat ghy in desen Avontmale (in ʼtwelck wy oeffenen de heerlijcke gedachtenisse des bitteren doots uwes lieven Soons Iesu Christi) door uwen H. Geest in onse herten willet wercken, dat wy ons met waerachtigen vertrouwen uwen Sone Iesu Christo so langer so meer overgeven, op dat onse beswaerde ende verslagen herten, met synen waerachtigen lichame ende bloede, Ia met hem waerachtich God ende mensche, dat eenige hemelsch broot, door cracht des Heyligen Geests | |
| |
gespijst ende gelaeft werden: Ende dat wy niet meer in onse sonden, maer hy in ons ende wy in hem leven, ende also waerachtichlijck des nieuwen ende eeuwigen Testaments ende verbonts der genaden deelachtich zijn mogen: Dat wy niet en twijffelen, oft ghy sult eeuwichlijck onse genadige Vader zijn, ons onse sonden nimmermeer toe-rekenende, ende met allen dingen aen lichaem ende ziele versorgende, als uwe lieve kinders ende erfgenamen.
Verleent ons oock de genade, dat wy getroostelijc ons cruys op ons nemen, ons selven verloochenen, onsen Heylant bekennen, ende in aller droeffenisse met opgehevene hoofden, onsen Heeren Iesum Christum uytten hemel verwachten, daer hy onse sterffelijcke lichamen synen verclaerden heerlijcken lichame gelijck maken, ende ons tot hem nemen sal in eeuwicheyt, Amen.
Onse Vader, etc.
Wilt ons oock door dit heylich Avontmael stercken in den algemeynen ongetwijffelden Christelijcken gelove, daer van wy bekentenisse doen met monde ende herte, sprekende:
Ic gelove in God etc.
OP dat wy dan met den waerachtigen hemelschen broode Christo gespijst mogen werden, so laet ons met onsen her- | |
| |
ten niet aen den uyterlijcken broode ende wijne blijven hangende: Maer onse herten opwaerts in den hemel verheffen, daer Christus Iesus is onse voor-sprake, ter rechterhant syns hemelschen Vaders, daer heenen ons oor de Artijckelen onses Christelicken geloofs wijsen: Niet twijfelende of wy sullen so waerachtichlijc door de werckinge des Heyligen Geests, met synen lichame ende bloede aen onse zielen gespijst ende gelaeft werden, als wy dat h. broot ende dranck tot syner gedachtenisse ontfangen.
In ʼtbreken ende uytdeylen des broots, sal de Dienaer spreken:
Dat broot dat wy breken, is een gemeynschap des Lichaems Christi.
Ende soo hy den Drinckbeker geeft:
De Drinckbeker der danck-segginge, dien wy [dancseggende] segenen, is een gemeynschap des Bloets Christi.
Dewijle datmen communiceert, salmen stichtelijck singen, ofte sommige capittelen lesen, ter gedachtenisse des stervens Christi dienende, als Esai.53. Ioan.13. 14. 15. 16. 17. 18. ofte diergelijcke.
Nae voleyndinge der Communicatie, sal de Dienaer spreken:
Geliefde inden Heere, dewijle de Heere nu aen syne tafel onse zielen gespijst heeft, | |
| |
so laet ons al te samen synen naem met dancsegginge prijsen, ende een yegelijck spreke in syn herte aldus:
| 1 LOoft den Heere mijn ziele: ende al wat binnen in my is synen heyligen Name. |
| 2 Looft den Heere mijn ziele, ende vergetet geene van syne weldaden. |
| 3 Die al uwe ongerechticheyt vergeeft, die alle uwe cranckheden geneest. |
| 4 Die u leven verlost van ʼtverderf: die u croont met goedertierenheyt ende barmherticheden: |
| 5 Die uwen mont versadicht met het goede: uwe jeucht vernieuwet als eenes Arents. |
| 6 De Heere doet gerechticheyt ende gerichte, allen den genen die onderdruckt worden. |
| 7 Hy heeft Mosi syne wegen bekent gemaeckt, den kinderen Israëls syne daden. |
| 8 Barmhertich ende genadich is de Heere, lanckmoedich, ende groot van goedertierenheyt. |
| 9 Hy en sal niet altoos twisten, noch eeuwichlijck [den toorn] behouden. |
| 10 Hy en doet ons niet nae onse sonden: ende en vergelt ons niet nae onse ongerechticheden. |
| 11 Want soo hooge den hemel is boven de aerde, is syn goedertierenheyt gewel- |
| |
| |
| dich over de gene die hem vreesen. |
| 12 Soo verre het Oosten is van ʼtWesten, soo verre doet hy onse overtredingen van ons. |
| 13 Gelijc hem een vader ontfermt over de kinderen: ontfermt hem de Heere over de gene, die hem vreesen. |
Welcke oock synen eygenen Sone niet gespaert en heeft: maer heeft hem voor ons allen overgegeven, ende ons alle dingen met hem geschoncken. Daerom bevesticht God daer mede syne liefde tegen ons, dat Christus voor ons gestorven is, als wy noch sondaers waren, veel meer dan, zijnde nu gerechveerdicht door syn bloet, sullen wy door hem behouden worden van den toorn. Want indien wy vyanden zijnde, met God versoent zijn door den doot syns Soons, veel meer sullen wy versoent zijnde, behouden worden door syn leven. Daerom sal mijn mont ende herte des Heeren lof vercondigen van nu aen tot in der eeuwicheyt.
Soo spreke een yegelijck met aendachtiger herten.
O Almachtige, barmhertige God ende Vader, wy dancken u van gantscher herten, dat ghy uyt grondelooser barmherticheyt ons uwen een-geborenen Sone tot een Middelaer ende offer voor onse | |
| |
sonden, ende tot een spijse ende dranck des eeuwigen levens geschoncken hebt: Ende dat ghy ons geeft een waerachtich geloove, daer door wy sulcker uwer weldaden deelachtich werden: Ghy hebt ons ooc tot sterckinge des selven, uwen lieven Sone Iesum Christum, syn H. Nachtmael laten in stellen ende verordenen: Wy bidden u, o getrouwe God ende Vader, dat ghy door de werckinge uwes H. Geests, de gedachtenisse onses Heeren Iesu Christi, ende de vercondinge syns doots, ons tot dagelijcschen toe-nemen in ʼtrechte gelove, ende de salige gemeenschap Christi wilt laten gedijen: Door den selven uwen lieven Soone Iesum Christum, in wiens Name wy onse gebeden besluyten.
Onse Vader, etc.
|
|
Auteursrechtvrij