De CL Psalmen Davids, eerst in Nederlantschen dichte gebracht door Petrum Dathenum, ende nu in sin ende rijmen gebetert

Vanden H. Avondmale onses Heeren Iesu Christi.

28. Sondach.

75 Vra. Hoe wert ghy inden H. Nachtmale vermaent ende versekert, dat ghy aen de eenige offerhande Christi aen 't cruys volbracht, ende aen alle syn goet gemeynschap hebt?

Ant. Also: Dat Christus my ende allen geloovigen, tot syner gedachtenis, van dit gebroken broot te eeten, ende van desen drincbeker te drincken bevolen heeft, ende daer toe ooc belooft: Eerstelijc, dat syn lichaem so sekerlijck voor my aen't cruys geoffert ende gebroken, ende syn bloet voor my vergoten zy, als ick met oogen sie dat dat broot des Heeren my gebroken, ende den drinckbeker my mede gedeylt

[fol. V12v]

wort. Ende ten anderen dat hy selve mijn ziele met synen gecruysten lichame, ende vergotenen bloede, so sekerlijck tot den eeuwigen leven spijst ende laeft, als ick dat broot, ende den drincbeker des Heeren, (als sekere waertekenen des lijfs ende bloets Christi) uyt des Dienaers hant ontfange, ende mondelijck geniete.

76 Vra. Wat is dat te seggen: Dat gecruyste lichaem Christi eten, ende syn vergoten bloet drincken?

Ant. Het is niet alleen met een geloovich herte dat gantsche lijden ende sterven Christi aennemen, ende daer door vergevinge der sonden ende dat eeuwich leven vercrijgen: Maer ooc daer beneven door den Heyligen Geeste die t'samen in Christo ende in ons woonet, alsoo met synen heyligen lichame hoe langer hoe meer vereenicht worden, dat wy, al ist dat Christus inden hemel is, ende wy op der aerden zijn, nochtans vleesch van synen vleesche ende been van synen beenen zijn, ende dat wy van eenen Geest (als geleden eens lichaems van eender zielen) eeuwichlijck leven ende geregeert werden.

77 Vra. Waer heeft Christus belooft dat hy de geloovige soo sekerlijck also met synen lijve ende bloede wil spijsen ende laven, als sy van desen gebrokenen broode eten, ende van desen drinckbeker drincken?

Ant. Inde insettinge des Avondtmaels,

[fol. X1r]

welcke alsoo luydet: De Heere Iesus, inder nacht in welcken hy verraden wierdt, nam het broot. Ende als hy gedanct hadde, brack hy't, ende seyde, Nemet, Etet; dat is mijn lichaem dat voor u gebroken wordt: doet dat tot mijner gedachtenisse. Desgelijcx [nam] hy oock den drinckbeker nae het eten des Avontmaels, ende seyde, Dese drinckbeker is het Nieuwe Testament in mijnen bloede. Doet dat, soo dickwils als ghy [dien] sult drincken, tot mijner gedachtenisse. Want so dickwils als ghy dit broot sult eten, ende desen drinc-beker sult drincken, so vercondicht den doot des Heeren, tot dat hy comt.

Dese toesegginge werdt oock verhaelt door den H. Paulum daer hy spreeckt:

De drinckbeker der dancksegginge, dien wy [danckseggende] segenen, is die niet een gemeynschap des bloets Christi? Het broot dat wy breken, is dat niet een gemeynschap des lichaems Christi? Want een broot [is het, soo] zijn wy vele een lichaem, want wy alle eens broots deelachtich zijn.

29 Sond. 78 Vr. Wert dan uyt broot ende wijn dat wesentlijc lichaem ende bloet Christi?

Ant. Neent: maer gelijckerwijs dat water inden Doop, niet in dat bloet Christi verandert wert, noch de afwasschinge der sonden selve is: (daer van het alleen een Goddelijck waerteken ende versekeringe is) also en wert oock dat broot in't Nachtmael niet

[fol. X1v]

dat lichaem Christi selve, hoe wel dat na den aert ende eygenschap der Sacramenten dat lichaem Christi Iesu genaemt wert.

79. Vra. Waerom noemt dan Christus dat broot syn lichaem, ende den drinckbeker syn bloet, ofte dat nieuwe Verbont door syn bloet, ende Paulus de gemeynschap des lichaems ende bloets Christi?

Ant. Christus en spreect alsoo niet sonder groote oorsake: namelijc niet alleen om ons daer mede te leeren, dat gelijc als broot ende wijn dit tijtlijck leven onderhouden, alsoo zy ooc syn gecruyste lichaem, ende syn vergoten bloet de waerachtige spijse ende dranck, daer door onse zielen ten eeuwigen leven gevoedt werden, maer veel meer om ons door dese sichtbare tekenen ende panden te versekeren, dat wy soo waerachtelijck syns waeren lichaems ende bloets door de werckinge des H. Geests deelachtich werden, als wy dese heylige waertekenen met den lichamelijcken monde tot synder gedachtenis ontfangen, ende dat al syn lijden ende gehoorsaemheyt, soo sekerlijck ons eygen zy, als hadden wy selve in onse eygene persoonen alles geleden, ende God voor onse sonden genoech gedaen.

30. Sondach.

80 Vr. Wat onderscheyt isser tusschen dat Avondmael des Heeren, ende de Paepsche Misse?

Ant. Dat Avondmael des Heeren betuycht ons, dat wy volcomene vergevenge

[fol. X2r]

aller onser sonden hebben door de eenige offerhande Iesu Christi, die hy selve eenmael aen't cruys volbracht heeft, ende dat wy door den H. Geest Christo werden ingelijft, die nu nae syne menschelijcke nature niet op der aerden, maer in den hemel is, ter rechterhant Gods sijns Vaders, ende wil daer van ons aengebeden zijn. Maer de Misse leert, dat de levende ende de dooden, niet door dat lijden Christi vergevinge der sonde hebben, ten zy dat Christus noch dagelijcx voor deselve vanden Mispriesteren geoffert werde, ende dat Christus lijflijck onder de gestalte des broots ende wijns zy, ende daerom ooc daer in moet aengebeden werden. Ende alsoo is de Misse inden gront anders niet dan een verloocheninge der eeniger offerhande ende lijdens Iesu Christi, ende een vervloecte afgoderije.

81 Vra. Voor wien is dat Avondmael des Heeren ingestelt?

Ant. Voor de gene die hen selven, van wegen harer sonden, mishagen, ende nochtans vertrouwen, dat de selve hen om Christi wille vergeven zijn, ende dat oock de overblijvende swacheyt met syn lijden ende sterven bedeckt zy, begeeren oock hoe lancx hoe meer haer gelove te stercken, ende haer leven te beteren: Maer de hypocrijten ende die hen niet met waren herten tot God en bekeeren, die eten ende drincken hen selven het oordeel.

82 Vra. Salmen oock die tot desen A-

[fol. X2v]

vondmale laten comen die hen met hare bekentenisse ende leven, als ongeloovige ende Godloose menschen aenstellen?

Ant. Neen: Want alsoo wert dat verbont Gods ontheyliget, ende synen toorn over de gantsche gemeynte verwect: Daerom is de Christelijcke kercke schuldich, na de ordeninge Christi, ende syner Apostelen, sulcke (tot dat sy beteringe haers levens bewijsen) door de sleutelen des hemelrijcx uyt te sluyten.

31. Sondach.

83 Vr. Wat zijn de sleutelen des hemelrijcx?

Ant. De vercondinge des heyligen Euangeliums, ende den Christelijcken Ban, ofte uytsluytinge uyt de Christelijcke gemeente, door welcke twee stucken dat hemelrijck den geloovigen op gedaen ende den ongeloovigen toegesloten wert.

84 Vra. Hoe wert dat hemelrijck door de predikinge des heyligen Euangeliums ontsloten ende toegesloten?

Ant. Alsoo, als achtervolgende het bevel Christi, allen ende yegelicken gelovigen vercondicht, ende opentlijck betuycht wordt, dat hen, so dicwils als sy de beloftenisse des Euangelij met waren geloove aen nemen, waerachtelijck alle hare sonden, van God, om de verdienste Christi wille vergeven zijn. Daer tegen alle ongeloovigen, ende die hen niet van herten bekeeren, vercondicht ende betuycht wert, dat den toorne Gods, ende de

[fol. X3r]

eeuwige verdoemenis op hen leyt, soo lange als sy hen niet en bekeeren, nae volgende welcke getuychenis des Euangelij, God beyde in desen ende in den toecomenden leven oordeelen wil.

85 Vr. Hoe wert dat hemelrijck toegesloten ende ontsloten, door den Christelijcken Ban?

Ant. Alsoo, als achtervolgende het bevel Christi, de gene die onder den Christelijcken name, onchristelijcke leere ofte leven voeren, na dat sy etlijck-mael broederlijc vermaent zijnde, van hare dwalingen, ende schantlijcken leven niet afstaen willen, der gemeynte (ofte den genen die vander gemeynte daer toe verordent zijn) aengebracht werden. Ende so sy na de vermaninge niet en vragen, van hen lieden (door 'tverbieden der Sacramenten) uyt de Christelicke gemeente ende van God selve uyt den rijcke Christi gesloten werden. Ende wederom als litmaten Christi, ende syner gemeynten aengenomen, so wanneer sy waerachtige beteringe beloven ende bewijsen.