In het goudland. Onder de boschnegers

VII.

Wij hebben Pohama verlaten op het oogenblik dat hij naar den wal gebracht werd, na van Willem afscheid te hebben genomen. Laat ons eens zien, wat er verder met hem gebeurde.

Zooals wij in het vorige hoofdstuk uit den mond van den ouden Sambo vernamen, was de ongelukkige koningszoon aan een wreeden meester verkocht. Dit had zich zóó toegedragen.

Zoodra de kapitein begreep dat Willem hem ontvlucht was, dat dus de knaap, die hem door zijn edele grondbeginselen meer dan eens had doen blozen van schaamte, aan zijn wraak was ontkomen, was hij aan wal gegaan om hem aan de bevoegde macht als deserteur aan te geven. Bovendien had hij zich naar den handelaar in slaven gespoed en vernomen dat zijn brief niet bezorgd was geworden.

Het gevolg van dat bezoek was, dat Pohama als ‘gevaarlijk’ van zijn makkers afgezonderd, en alleen verkocht werd.

Zijn nieuwe meester was zeker een der rijkste planters van Suriname, doch zelfs de andere grondeigenaars noemden hem ‘de zweep’, omdat hij zijn slaven alleen door dit middel regeerde. Tweehonderd negers en negerinnen waren aan zijn willekeur en die van zijn wreede opzichters, ‘blank-officieren’ genoemd, overgeleverd. Liever liet hij een slaaf doodgeeselen, dan dat hij eenig verzet duldde.

Aan zulk een man werd de fiere Pohama verkocht. Ge-

[p. 37]

lukkig begreep deze met zijn natuurlijk gezond verstand, dat het 't beste was zich in zijn lot te schikken, en zelden had de planter een ijveriger slaaf gehad.

Alleen wist hij niet dat hij door de teekens op zijn borst door de andere slaven als een koningszoon was herkend, en dat zijn invloed op de negers met den dag grooter werd. Des avonds, na volbrachten arbeid, werd er veel gesproken over het verlaten vaderland, en over de vrijheid. Dan werd er ook gefluisterd over de boschnegers en hun macht, en langzamerhand rijpte bij Pohama het plan te ontvluchten, en zich bij die wreede, maar vrije negers te voegen.

Bij de voortdurende ontevredenheid der slaven, die alleen door de vrees voor de zweep der opzichters bedwongen werd, zou het Pohama slechts één woord gekost hebben, en in het nachtelijk uur waren allen als tijgers op hun beulen losgesprongen.

Meer dan eens tooverde zijn warm Afrikaansch bloed hem tooneelen van moord en verwoesting voor den geest, doch juist zijn fierheid weerhield hem van zulk een daad. Het stuitte hem tegen de borst weerloozen in den slaap te overvallen.

Er bestond nog een reden. Hij had vriendschapsbetrekkingen aangeknoopt met Cato, de kamerslavin van mevrouw. Eenmaal hoopte hij van zijn meester haar tot vrouw te ontvangen, maar hij wist het, Cato zou dat niet willen als door zijn toedoen haar meesteres of iemand, dien zij liefhad, leed ware aangedaan.

Meermalen, als hij Cato over zijn vaderland en betrekkingen sprak, en over de onmenschelijke wijze, waarop hij was weggeroofd en behandeld, dan troostte zij hem daarmee, dat hij toch eigenlijk over geen slechte behandeling te klagen had. Maar ook dat zou spoedig veranderen.

[p. 38]

Een oude slaaf, die eigenlijk op de plantage het genadebrood at, daar hij niet veel meer doen kon, en misschien daarom zijn opzichter een doorn in het oog was, had iets misdreven en werd aan den paal gebonden om gegeeseld te worden.

Reeds had de oude eenige felle slagen ontvangen, en stroomde het bloed hem langs den rug. Verscheidene slaven stonden in het rond, doch ofschoon hun blikken spraken van medelijden en verontwaardiging, niemand durfde iets ten gunste van den armen oude ondernemen.

Daar kwam Pohama uit een der zijlanen aan. De zweep aan den onbarmhartigen opzichter te ontrukken en hem er eenige duchtige slagen mee toe te brengen, was het werk van een oogenblik.

Eenige andere negers, hierdoor moed krijgende, maakten den ouden man los, doch juist op dit oogenblik kwam de planter zelf met een aantal opzichters aansnellen. Met één blik overzag hij den toestand. Hier moest een voorbeeld gesteld worden, en met een van woede bevende stem riep hij, op Pohama wijzende:

‘Grijpt en bindt hem! Hij zal een geeseling hebben, die hem zijn leven lang zal heugen!’

Pohama verdedigde zich als een razende. Rechts en links smeet hij zijn aanvallers van zich af. Hij was te trotsch om hulp van zijn medeslaven te vragen, anders ware het gevecht stellig in zijn voordeel uitgevallen, hoewel de planter ieder der slaven dreigde neer te schieten, die zich voor Pohama durfde verklaren.

Eindelijk wierp men hem een touw om den hals, en nu werd hij tegen den grond getrokken. Eenige oogenblikken later was hij aan den paal gebonden, en klonken de zweepslagen op zijn naakten rug.

[p. 39]

Maar hoe fel de pijn ook was, geen klacht of kreet ontsnapte aan zijn gesloten lippen. De kracht der slagen werd verdubbeld, en het bloed stroomde op den grond. Dit verbitterde den planter nog meer, doch hij moest eindelijk laten ophouden met slaan, daar Pohama bewusteloos aan de touwen hing, waarmede hij gebonden was.

Het was reeds nacht eer de ongelukkige tot zich zelven kwam. Wat leed hij ondragelijke pijnen, want zonder eenige voorzorgen was hij in het hok, dat hem tot gevangenis diende, neergeworpen. Daar werd de deur voorzichtig geopend en trad Cato binnen, gevolgd door een oude negerin, die een lantaarn droeg.

Met zachte hand reinigden beiden de wonden en legden er heelende kruiden op, die zij voor dit doel in het woud geplukt hadden. Dadelijk voelde de lijder verzachting en hij viel in een diepen slaap.

Elken avond kwam Cato terug en het duurde niet lang of Pohama voelde zijn krachten terugkeeren, terwijl zijn wonden genazen. Maar steeds bleef hij somber en in zich zelven gekeerd: de schande van de geeseling brandde hem in het gemoed, dat naar wraak dorste.

Op een morgen, toen men hem zijn voedsel bracht, was Pohama verdwenen, en de vervolging van den planter bleef vruchteloos.

Maar niet lang duurde het, of men wist waar hij was. Hij had zich bij de boschnegers gevoegd, was spoedig tot hun hoofdman verkozen, en de schrik van zijn naam verontrustte de geheele kolonie.

Het wordt tijd dat wij tot Willem terugkeeren.

Diep in de wildernis, door rotskloven en bergspleten, waren de negers met hun doodelijk vermoeiden gevangene doorgedrongen. Meer dan eens was Willem op het punt

[p. 40]

neer te zijgen, maar de stompen en duwen, hem met milde hand toegediend, hielden hem op de been.

Gelukkig, eindelijk maakte men halt. Een der negers bracht de vingers aan den mond en liet een schel gefluit hooren. Kort daarop klonk hetzelfde sein als antwoord, en nu ging het dadelijk verder.

Op een groote, open vlakte in het woud, verrees voor den blik van den verrasten Willem, een vrij aanzienlijk dorp. Aan de boomstronken, die zich nog hier en daar boven het gras verhieven, kon men zien dat de bijl geholpen had de ruimte zoo groot mogelijk te maken. Op Afrikaansche wijze was het dorp omringd door doornachtige struiken, welke een ondoordringbaren muur vormden. Eén opening was er in gelaten, die door zware boomstammen in een oogenblik kon gesloten worden.

De aankomst van een gevangene bracht de geheele bevolking op de been. Mannen, vrouwen en kinderen liepen uit, en volgden juichend den kleinen stoet naar de woning des hoofdmans.

‘Men hem zeker ophang!’ verzekerden de jongens elkander.

Neen!’ riep een veelbelovend meisje, ‘hem levend vil.’

Dat alles te hooren was weinig troostrijk voor onzen armen Willem. Hij had niets anders dan den dood voor oogen, en trachtte zich zoo gelaten mogelijk in zijn lot te schikken. Alleen de gedachte aan zijn lieve moeder verbitterde de laatste oogenblikken zijns levens.

Daar werd de fiere gestalte des hoofdmans zichtbaar; hij had het breede slagzwaard aan de heup, den pijlkoker op den rug en den boog van ijzerhout in de hand. Zijn schitterend oog zocht den blanken gevangene, doch eensklaps bleef hij staan, en op een toon van vreugde klonk het van zijn lippen:

‘Massa Willem!’

[p. 41]

‘Pohama!’ riep Willem ten uiterste verbaasd. Maar reeds had deze zijn mes gegrepen en de banden van den gevangene losgesneden. Daarna kuste hij hem de handen, legde zijn zware hand op Willems hoofd, en riep tot de verbaasde omstanders:

‘Fetisch!’

Verwonderlijk was het de uitwerking van dit woord te zien. Allen bogen eerbiedig het hoofd, en sommigen poogden zelfs Willems kleederen aan te raken. Aller moordlust was geweken en had plaats gemaakt voor de levendigste belangstelling.

Om dit den lezers te verklaren, moet ik eerst vertellen dat de godsdienst der negers de fetisch-dienst is. De fetisch is hun godheid, maar het wonderlijkst is, dat elk voorwerp, een mensch, een dier, een steen zelfs fetisch kan zijn, zonder dat het nog godheden worden. Het best zou zijn te zeggen: voorwerpen, die fetisch verklaard zijn, zijn in het oog der negers heilig, onschendbaar.

Overigens is de fetisch-dienst een godsdienst van wraak en bloed, en heeft zijn vertakkingen door geheel Afrika. Wordt er een slachtoffer aangewezen, het is zeker dat het mes van den fetisch-aanbidder hem vroeg of laat treffen zal.

‘Massa is de verzorger geweest van Pohama. Massa heeft Pohama vriendschap bewezen en is daardoor gehaat geworden door slavenhandelaar. Pohama zal hem dienen tot den dood. Massa Willem is fetisch voor mij en voor ons allen.’

Nu voerde hij den vermoeiden vluchteling in zijn woning, waar hij hem spijs en drank voorzette en vervolgens een leger aanwees. In lang had Willem zich niet zoo veilig gevoeld, en vertrouwende op de bescherming van Pohama, viel hij in een gerusten slaap.