Album Joannis Rotarii (Johan Radermacher)

[fol. 112r]

[69. Excerpten uit het Album Amicorum van Samuel Radermacher.]

Excerpta ex Albo amicorum fratris mei. S. Radermacher

[De tussen vierkante haken geplaatste folionummers verwijzen naar het Album Amicorum van Samuel Radermacher] ¹

Emanuelis van Meteren ²

[fol.2r]

Bernardus Lib. de Conscientia. ³

Omnes cordis distractiones et mentis fluctuationes in unum collige, et in solo Deo totum desiderium tuum fige, et ibi sit cor tuum, thesaurus tuus desiderabilis multumque amabilis. Ipse frequenter visitat, et libenter inhabitat tranquillitatem cordis et otium quietae mentis, quoniam Pax est, et in pace locus eius. Propterea talem te praepara, ut tecum adsit Deus. sit in ore, sit in corde, tecum eat, tecum redeat, nec à te recedat. Nisi tu prior eum dimiseris, nunquam te ille dimittet: Ubicunque fueris, nunquam solus esse poteris, sed TECUM DEUS ERIT.

Pauli Merulae  [fol.21r]   ^4	τα του αυτου πραττειν, και μη πολυπραγμονειν Διακοσυνη εστι. ^5
Cypriani de Valera [fol.63r]	Vera Amicitia Christi glutine est conglutinata Vale y Valera la Verdad.
Lucae Trelcatii filii [fol.33r]	Sum tuus et meus es, non sum tuus et meus ipse es Sed Deus est noster, cuius uterque sumus.
Rodolphi Snellii [fol.36r]	Opinionum commenta delet Dies: Naturae iudicia confirmat. ^6
Gerardi Tuning. [fol.128r]	Πειρα δ*.*ο παντα τελειται. ^7 Chi si loda, si lorda Alcança, quien no se cansa.
Bartholomei Panhusii [fol.84r]	Praestantissimum, maximeque optabile omnibus bonis et sanis et beatis, CUM DIGNITATE OTIUM: ^8 sed difficillimum eodem tempore, magnam famam assequi et magnam quietem. ^9 Contemtu famae, contemni Virtutes. ^10
Hans Berwijns [fol.85v]	Uut Godt geboren ende in Christo herboren te zyn is het eeuwich Leven. Die vrindt is, heeft altyts lieff maer die lieff heeft is niet altyts vr*ind*, ^11

1 BPL 2185, Universiteit Leiden.

2 Deze onderstreping is in rood uitgevoerd evenals die op fol.112v

3 Bernardus van Clervaux, Tractatus de interiori domo seu de conscientia aedificanda, 101, 4; PLM, dl 184, 510.

4 De namen van de ‘vrienden’ zijn niet in de marge maar boven hun bijdragen geplaatst

5 Plato, Politeia, 433a; αυτου i.p.v. het correcte ‘αυτου ook in A.A. Διακοσυνη i.p.v. Δικαιοσυνη is fout van de excerptor.

6 Cicero, De natura deorum, II,2,5.

7 Theocritus, XV, 62;

8 Cicero, Pro Sestio 45,98.

9 Tacitus, Dialogus 41,5.

10 Tacitus, Annales IV, 38,6.

11 Door inktvlek onleesbaar; in A.A.: vrindt

[fol. 112v]

Patris mei  [fol.74r]	Molli ^1 vasa luto plastes facit, OMNIA VERTIT ^2 sic DEUS: haud fictae numen inane Deae           O ^3 Ut Patris coelestis benedictio meam tibi, mi fili; quod unice opto; ratam faciat, tuque non vane patrio hoc symbolo rebus tam adversis quam prosperis uti, teque solari possis, proximè praecedens Apostoli monitum constanter observa, diligenter serva. Sic inter bonos et fideles Dei famulos; Christi demum gratia, verè beatus censeri, et volubilis huius mundi fallacias evadere poteris, semper et ubique memor, Dei regnum, quod quaerimus, non in sermone, sed in VIRTUTE situm esse. 1.cor.4. Artes ingenuae à teneris mea magna voluptas, Mercatura labor: pax mea Christe manes.
	Joannes Radermacher Aquisgranensis Samueli f. suo peregrè ituro, vitae suae propè metam decursae imitandum exemplar, recolendi amoris paterni [-*obsequium*] μνημοσυνην et plurium monitorum summam, consulendi studio, benedictionis voto scripsit. Middelb. Zelandiae. ipsis cal.Decembris, natae salutis anno MICII ^4 aetatis 65, quadrante minus et dieb. 23. Laus Deo.
	Nota: illud Apostoli monitum, cuius pater meminit, habebatur pagina proximè praecedenti et erat adscriptum a Joanne Juniori Ecclesiaste Middelburgensi. [fol.67r] nempe ex 1.Timoth.4/ 7,8,9.
	Exerce teipsum ad Pietatem. Nam corporalis exercitatio paululum habet utilitatis: at pietas ad omnia utilis est, ut quae promissionem habeat vitae praesentis ac futurae. fidus est hic sermo et dignus qui omnibus modis recipiatur.
Antonii Anselmi [fol.88r]	Den loon van de duecht naer Godes vreese, is de eere     Antonio Anselmo.     Alom noot aensien. Praemium virtutis honos.
[Gillis Hooftman] [fol.89r]	Tegens alle leet is gedult, tbeste cleet     Gillis Hooftman     Há, lof sy myn Got.
[Willem Schuyl] [fol.96v]	Qui a la vertu, a le vray bien, qui vit selon Dieu, ne manque Rien Ums Well ly ich. Willem Schuyl

1 Jeremia

2 Zie ook fol.86r.

3 Dit cirkeltje verbeeldt het symbolum van J.R. - een wereldbol op een draaischijf met ‘bonis in bonum’ er om heen en de initialen I.R. - zoals te zien in het A.A. Over dit symbolum: Bostoen, Bonis in bonum, Johan Radermacher de Oude...... Hilversum, 1998.

4 verschrijving voor MDCII, zie A.A.

[fol. 113r]

Henrici Bruggen  [fol.106r]	OOtmoedich in Voorspoet, Grootmoedich in tegenspoet.   freunde in der noth, der gehn 25 auf ein loth solles aber ein harder stant sein, so gehn der 50 auf ein quintin.
Cornelii Swanenburchi [fol.29r]	Nihil quod ipse sis negaturus, pete, Nihil quod ipse sis petiturus, nega.
	Cicero. ^1 Vetus est lex iustae veraeque amicitiae ut idem amici semper velint, neque est ullum certius amicitiae vinculum quam consensus et societas consiliorum et voluntatum.   Virtus sibi Praemium.
Michael Maqueli ^2	Die wel leeft, die wel heeft, Die wel sterft, die wel erft.
Guillelmi Godaei [fol.26r]	Σκοπελος ϕιλιασ παν το ακαιρον non iuvat officium, quod me gravat. ^3 Εκ του οραν το εραν ^4
Hermanni Moded [fol.59v]	Si non ego mihi, quis mihi? et cum ego mihimet ipsi. quid ego? et si non modo, quando? ^5   Tria continet hoc apophtegma: Primum, quemque se ipsum debere excitare ad res sanctas, honestas, et utiles. parum enim efficiunt aliorum monita si non adsit propria animi voluntas et promptitudo. Alterum si in rebus honestis et utilibus promoveris, et quid rectè feceris, vide ne tibi placeas, arrogantiusque de te et factis tuis sentias, cum quicquid facimus, sit imperfectum, et nihil ex omniparte beatum. ^6 Tertium, in tempore: hoc est, in iuventute optimis, rebusque piis incumbendum esse; Difficile enim est, assueta, sive bona, sive mala sint, relinquere. Aegrè et non nisi magna molestia in senectute addiscimus, quae in iuventute negleximus.
Jac. Gruteri [fol.48r]	ως καλον χρηστοτης συνεσει κεκραμωνη ex Menandro. ^7
Petri Scriveri [fol.39r]	Nulla recordanti lux est ingrata gravisque; Nulla fuit, cuius non meminisse velim. Ampliat aetatis spacium sibi vir bonus: hoc est Vivere bis, vitâ posse priore frui. ^8
Hugo Grotii [fol.22r]	Qui sancta sumis arma Civilis Togae, Cui se reorum capita, fortunae, Decus Pensanda credunt, nomini praesta fidem Iuris Sacerdos: ipse dic causam tibi, Litemque iustus arbiter praeiudica, Votis clientûm iura metiri time, Nec quod colorem patiens id iustum puta: Peccet necesse est saepè, qui nunquam negat. ^9

1 Pro Plancio 2, 5

2 verschrijving voor M.Maquelini? Deze bijdrage ontbreekt in het A.A.

3 Horatius, Epist. II, 1, 264.

4 Agathon fragment 29 Snell

5 Hillel in Misjna, Nazikien, 9e tractaat 1, 14.

6 Laatste woorden citaat Horatius, Oden II, 16,27-28.

7 Fragment 531K

8 Martialis, X, 23 5-8.

9 Zie voor dit gedicht ook fol.87a r.

[fol. 113v]

Simon Bellomontius[fol.23r]	Properans nimis minus viator proficit Possis ut ire longius ita ^1tardius Praeproperum initium languidum finem facit. Studiumque nimium paenè negligentia est.
Josephi Scaligeri [fol.16r]	Rex, cui relicta vidua, cui suas preces Pupillus offert, vitae adulantes Canes feros in omnes, cicures uni tibi. Cui pro maligno est, parce adulans, hostis est Qui vera loquitur, ius ad omne is surdus est, Et blandientum, non suas, aures habet.
Joannis Canuti Episcopi Dani [fol.115r]	SICUT ROSA ita Veritas, Virtus, Vita inter SPINAS: Ut ROSA suaveolens SPINIS miscetur acutis Sic VIRTUTIS honos pungitur invidia Ambros. ^2 Spina sepsit gratiam ROSAE tanquam vitae humanae SPECULUM.
Antonii Walaei [fol.64r]	Μεγας πορισμος η ευσεβεια μετ' αυταρκειας Temporis maximè sumus prodigi, cuius Unius honesta avaritia est. Sis quod esse velis. ^3
Caroli Francii [fol.116r]	Virtus est placidis abstinuisse bonis, ^4
[Pieter Paau] [fol.28r] ^5	Virtus ipsa sibi pretium.
Bonifacii Junii [fol.77v]	Assiduitate et Diligentia. Haec praecipuè colenda est nobis. haec semper adhibenda ^6nam quaecunque sunt in cura, attentione animi, cogitatione Vigilantia, labore, uno verbo diligentiae complectuntur, qua una virtute, omnes reliquae virtutes continentur. ^7 Proxima puris sors est manibus nescire nefas.
Reneri Bontii [fol.37r]	Vive ut mori malis.
Jacobi Cornelii [fol.65r]	August. ^8 Qui vult cum DEO semper esse, frequenter debet orare et legere, nam cum oramus: ipsi cum DEO loquimur cum verò legimus Deus nobiscum loquitur.

1 Lees: ito.

2 Ambrosius, Hex. II, 11

3 1Tim. VI, 6.

4 Ovidius, Heroides 18, 100.

5 Ontbrekende naam aangevuld uit A.A.

6 Cicero, De Oratore 148.

7 Cicero, De Oratore, 150.

8 Sermo, 302,2, Minge P.L., 39, 2324

[fol. 114r]

Henrici Henningii   [fol.49r]	Bernardus. ^1 Quis poterit salvus esse? dicunt discipuli Servatoris: et Ille, Apud homines hoc impossibile est, sed non apud Deum. Haec tota fiducia nostra, haec unica consolatio nostra, haec tota ratio spei nostrae. Sed de possibilitate iam certi, de voluntate quid agimus? Quis scit, si est amore dignus an odio? Quis novit sensum Domini, aut quis consiliarius eius fuit? Hîc iam planè fidem nobis succurrere necesse est: Hic oportet succurrere veritatem, ut quod de nobis latet in corde Patris, nobis per ipsius Spiritum reveletur. Et Spiritus eius testificans persuadeat Spiritui nostro, quod filii Dei sumus. Persuadeat autem vocando et justificando gratis per fidem, in quibus nimirum medius quidam transitus est ab aeterna praedestinatione ad futuram magnificationem.
Hermanni Foekelii [fol.151r]	Augustinus Lib. de Virginitate ^2 Inspice vulnera pendentis Christi: sanguinem morientis: pretium redimentis: cicatrices resurgentis. Caput habet inclinatum ad osculandum, cor apertum, ad diligendum, brachia extensa ad amplexandum, totum corpus expositum ad redimendum. Haec quanta sint, cogitate, haec in statera cordis vestri appendite, ut totus figatur vobis in corde qui pro nobis fixus fuit in cruce. προς Γαλατας ε. Εμοι δε μη γενοι το καυχασθαι, ει μη εν τω σταυρω του κυριο ημων Ιησου Χριστου δι' ου εμος κοσμος εσταυρωται, καγω τω κοσμω.
Laurentii Potz [Potts] [fol.50r]	Tuta via, tuta vita, tuta modò conscientia   A Travaylers Caveat Epicharm. νηϕε και μεμνησ' αποστειν ^3 ^4 Be sober and distrustfull, for these'be two points off wisdome. ^5
Guillelmi ab Hasvelt [Hatzvelt] [fol.87r]	É terra geniti sub terram quisque redimus Natus homo sub humum, rursus humatur homo. Huc omnes properant, huc tendunt Cyrus et Irus. Dira bonos pariter mors rapit atque malos.
Melchior Engelbert. [fol.100r]	Cum spes omnis abest, cum nemo levamina praebet Tu spes Christe mihi, tuque levamen eris Tu Deus atque meo sanguis de sanguine nunquam Dimidium poteris deseruisse tibi

1 In dedicatione ecclesiae, sermo 5, par.6-7; S. Bernardi Opera, Leclerq Rochais, dl. 5, p. 393.

2 6, 14.

3 Epicharmus fragment 250K Kaibel.

4 αποστειν lees: απιστειν

5 In A.A. staat joints: oud-engels voor voorschriften.