Gerardus Joannes Vossius (1577-1649)
(1967)–C.S.M. Rademaker–
Auteursrechtelijk beschermd
bron
C.S.M. Rademaker, Gerardus Joannes Vossius (1577-1649). W.E.J. Tjeenk Willink, Zwolle 1967
codering
DBNL-TEI 1
Wijze van coderen: standaard
dbnl-nr rade001gera01_01
logboek
-
verantwoording
gebruikt exemplaar
eigen exemplaar dbnl
algemene opmerkingen
Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Gerardus Joannes Vossius (1577-1649) van C.S.M. Rademaker uit 1967.
redactionele ingrepen
Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (p. IV, X, XXIV, 326) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.
[pagina I]
ZWOLSE REEKS VAN TAAL- EN LETTERKUNDIGE STUDIES
Nr. 21
[pagina II]
ZWOLSE REEKS VAN TAAL- EN LETTERKUNDIGE STUDIES
REDACTIE:
| Prof. Dr. W.J.M.A. ASSELBERGS |
| Prof. Dr. A. VAN ELSLANDER |
| Prof. Dr. G. KUIPER |
| Prof. Dr. E. ROMBAUTS |
| Prof. Dr. W.A.P. SMIT |
| Prof. Dr. G. STUIVELING |
| Prof. Dr. C.A. ZAALBERG |
ADVISEURS VAN DE REDACTIE:
| Prof. Dr. W. Gs. HELLINGA |
| Prof. Dr. P. MINDERAA |
[pagina III]
Dr. C.S.M. RADEMAKER ss. cc.
GERARDUS JOANNES VOSSIUS
(1577-1649)
n.v. uitgeversmaatschappij w.e.j. tjeenk willink
zwolle 1967
[pagina V]
INHOUD
| INHOUD | v | |
| VOORWOORD | xi | |
| INLEIDING | xiii | |
| CHRONOLOGISCH OVERZICHT | xix | |
| GEBRUIKTE AFKORTINGEN | xxv | |
| HOOFDSTUK 1. JEUGD EN STUDIEJAREN (1577-1600). | ||
| 1. DE ODYSSEE VAN EEN PREDIKANTENGEZIN | 1 | |
| Een autobiografie van Vossius: 1 - Vossius' voorouders: 1 - Jan Vos: 3 - De hervorming in Roermond: 3 - Jan Vos, aanhanger van de hervorming, gaat naar Heidelberg: 4 - Huwelijk van Jan Vos met Cornelia van Buel: 5 - De geboorte van Gerardus Joannes Vossius: 6 - Jan Vos in Leiden, Leymuiden en Veurne: 6 - Jan Vos vlucht naar Dordrecht: 8 - Jan Vos predikant in Dordrecht: 9 - Dood van Vossius' ouders: 10. | ||
| 2. DE LATIJNSE SCHOOL TE DORDRECHT | 11 | |
| Barbara van der Myle: 11 - De Latijnse School te Dordrecht: 12 - Joachim Orydrius en Cornelius Rekenarius: 12 - Het dagelijks leven op de Latijnse School: 14 - Rector Hadrianus Marcellus en professor Franciscus Nansius: 15 - Vossius als leerling van de hoogste klassen: 17 - De Leuvense school: 18 - Moeilijke jaren: 19 - Goede vrienden: Leonard Casembroot, Abraham Aurelius en Erycius Puteanus: 19 - Naar het Leidse Statencollege: 20. | ||
| 3. OP HET STATENCOLLEGE | 21 | |
| De beginmoeilijkheden van het Statencollege: 21 - Vossius ingeschreven als bursaal: 22 - Joannes Kuchlinus en Petrus Bertius: 23 - Het dagelijks leven op het college: 24 - Vakanties en festiviteiten: 25 - Feestgedichten en een feestrede: 26 - De propaedeutische studie: 27 - Bonaventura Vulcanius: 28 - De beoefening van de wijsbegeerte: 29 - Petrus Molinaeus, Anto- |
[pagina VI]
| nius Trutius, Rudolf Snellius en Petrus Bertius: 30 - De dictaatcahiers van Vossius: 32 - Theses ethicae de bono et fine actionum humanarum: 33 - Magister Vossius: 34 - Magistertheses: 35 - Stellingen uit de filologie en de logica: 37 - Metafysica, fysica en ethica: 38. | ||
| 4. EEN BURCHT VAN RECHTZINNIGHEID | 41 | |
| De theologie te Leiden in het laatste kwart van de zestiende eeuw: 41 - Lucas Trelcat: 42 - Franciscus Junius en Franciscus Gomarus: 43 - Vossius' grote voorbeeld: Franciscus Junius: 45 - Vossius verdedigt theologische stellingen: 46 - Theses theologicae de Divina Praedestinatione: 48 - Het leven op het Statencollege: 50 - Vossius' medebursalen: 51 - Vossius geeft colleges in de fysica: 52 - Plannen voor de toekomst: 54 - Naar Dordrecht: 55 - Rector van de Latijnse School te Dordrecht: 57. | ||
| HOOFDSTUK 2. RECTOR EN REGENT (1600-1619). | ||
| 1. HET BEGIN VAN EEN CARRIÈRE | 58 | |
| Vossius als rector: 58 - Zijn naaste medewerkers: 60 - Pedagogische princiepen: 62 - Leerlingen: Jacob de Witt, Johan van Beverwijck, Janus Rutgersius en Johan Bosman: 64 - Wetenschap en contact met Leiden: 64 - Institutiones Oratoriae: 67 - Vossius' bibliotheek: 69. | ||
| 2. GROTE EN KLEINE ZORGEN | 71 | |
| Huwelijk met Elisabeth van den Corput: 71 - Dood van Vossius' eerste vrouw en huwelijk met Elisabeth Junius: 73 - De opvoeding van de kinderen: 75 - Relaties met de familie Van den Corput: 76 - Relaties met de familie Junius: 78 - De Bestandstwisten: 79 - Vossius' houding: 80 - De toestand in Dordrecht: 83 - Vossius en Hugo Grotius: 84 - Kerkelijk en politiek strijdrumoer: 85 - De stemming in Dordrecht: 87 - Steinfurt of Leiden: 88 - Regent van het Leidse Statencollege: 89. | ||
| 3. REGENT VAN HET STATENCOLLEGE | 91 | |
| Bertius neemt afscheid: 91 - Een zware taak: 91 - Caspar Barlaeus: 92 - Het werk van de regent: 93 - De bursalen en hun problemen: 94 - Theses theologicae: 96 - Blijde gebeurtenissen in huize Vossius: 99 - De familie Junius: 100 - De Corputerfenis: 101 - De familie in Roermond: 102 - Vossius' houding in de Bestandstwisten: 103 - Samenwerking met Grotius: 104 - Jus magistratus in rebus ecclesiasticis: 105 - Grotius' Defensio Fidei en Vossius' antwoord aan Herman Ravensperger: 106 - De Historia Pelagianismi: 108. |
[pagina VII]
| 4. RECHTERS EN VONNISSEN | 110 | |
| Het bewogen jaar 1618: 110 - De Synode van Dordrecht: 110 - Belangrijke contacten: 111 - Politieke ontwikkeling: 112 - Hulp aan Grotius: 113 - Bange onzekerheid: 114 - Vossius als regent ontslagen: 114 - De zuivering van het Statencollege: 116 - Vossius' tegenstanders: 117 - Vossius en de Zuidhollandse Synode: 118 - Een nieuwe taak: 121 - Vossius' mening over de Vijf Artikelen: 122 - De overtuiging van Vossius: 123. | ||
| HOOFDSTUK 3. DE LEIDSE UNIVERSITEIT (1620-1631). | ||
| 1. EEN NIEUWE WERKKRING | 127 | |
| De Synode van Gouda (1620): 127 - Het Collegium Oratorium: 128 - De Canones van Dordrecht: 129 - De Synode van Rotterdam (1621): 130 - De ontsnapping van Grotius: 130 - Vossius hoogleraar: 131 - De colleges van Vossius: 132 - Polemiek met Baronius: 132 - Academische functies: 134 - Joannes Meursius en Andreas Rivet: 135 - De hoogleraren in de theologie; Daniel Heinsius: 135 - Bronchorst, Coddaeus, Jacchaeus en Erpenius: 137 - De toestand in Leiden: 138 - Synodaal naspel: 138 - Eerste contacten met Engeland: 140 - Een leerstoel te Cambridge: 141 - William Laud: 142 - Een kanonikaat voor Vossius en een fellowship voor zijn oudste zoon: 143 - De reis naar Engeland: 144. | ||
| 2. DE MENS VOSSIUS | 146 | |
| De Leidse jaren: 146 - Het portret van Bailly: 147 - Een overladen dagprogramma: 147 - Hulpvaardigheid: 148 - Trots en deemoed: 149 - Een groot hart: 150 - Een oprecht christen: 151 - Een nieuw huis: 152 - Vossius' kinderen: 153 - Joannes Vossius naar Cambridge: 154 - De andere zonen van Vossius: 155 - Commensalen: 157 - Elisabeth Vossius: 158 - De familie in Roermond en de familie Van den Corput: 160 - De familie Junius: 161 - Toenemende correspondentie: 163 - Italiaanse relaties: 164 - Hugo Grotius: 165. | ||
| 3. DE SCHOOLORDRE VAN 1625 | 166 | |
| De toestand op de scholen: 166 - De Schoolordre van 1625: 168 - De betekenis van deze regeling: 169 - Nieuwe schoolboeken: 170 - Vossius' aandeel: 171 - De Rhetorica Contracta en de Elementa Rhetorica: 172 - De Institutiones linguae Graecae en de Prima linguae Graecae rudimenta: 174 - De Latina Grammatica: 176 - Latina Syntaxis en Latina Prosodia: 179 - Linguae Latinae rudimenta: 180 - Betekenis van Vossius' bijdrage: 181. |
[pagina VIII]
| 4. VRUCHTBARE JAREN | 181 | |
| Uitgaven in de Leidse periode: 181 - Commentaar op de oudere Romeinse tragici: 183 - Kritieken op het werk van Michael Lonigus: 184 - Biografie van Fabian von Dohna: 185 - De Theses Theologicae: 185 - Werken over de retorica: 186 - De rhetorices natura ac constitutione: 187 - Oordeel over Vossius' retorisch werk: 189 - De indeling van de geschiedenis: 190 - Chronologie: 191 - Vossius' Ars historica: 192 - Lexica van Grieks en Latijn schrijvende historici: 194 - Oordeel over Vossius' geschiedkundige publicaties: 196. | ||
| HOOFDSTUK. 4. HOOGLERAAR IN AMSTERDAM (1631-1649). | ||
| 1. HET ATHENAEUM ILLUSTRE | 197 | |
| Het eerste contact met Amsterdam: 197 - De Amsterdamse plannen: 197 - Vossius besluit naar Amsterdam te gaan: 198 - Bezwaren van kerkelijke zijde en van Leiden: 199 - Reacties in Leiden op Vossius' vertrek: 200 - De inwijding van het Athenaeum; Vossius' rede over het nut van de geschiedenis: 202 - Barlaeus' Mercator Sapiens: 203 - Hugo Grotius: 203 - Martinus Hortensius: 204 - Copernicus of Ptolemaeus: 204 - Galileo Galilei: 205 - De eerste jaren van het Athenaeum: 206 - Vossius' colleges: 208 - Veel bezoekers: 209 - Vossius en Vondel: 210 - Hooft en Huygens: 211 - Menasseh ben Israel: 212 - Bartoldus Nihusius: 213. | ||
| 2. WAT TREURT GHY, HOOGHGELEERDE VOS? | 216 | |
| Teleurgestelde verwachtingen: 216 - Joannes Vossius moet Cambridge verlaten: 217 - De dood van Dionysius: 218 - Nieuwe moeilijkheden met Joannes: 219 - Het ongeluk bij Leiden: 220 - De dood van Joannes, Gerardus en Johanna: 221 - Isaac en Franciscus: 223 - Annus Climactericus: 224 - Werk en dood van Matthaeus: 225 - De familie Junius: 226 - De familie De Brune: 229 - Jacob van den Corput: 230 - De Roermondse familieleden: 230 - Steeds meer correspondenten: 231 - Grotius: 232 - Crocius, Doublet en Van Beverwijck: 234 - Salmasius, Rivet en andere Leidse hoogleraren: 236 - Meursius, Stephanius en Gronovius: 237 - Vossius werkt voor Laud: 238 - James Ussher: 240 - De tweede reformatie in Engeland: 241. | ||
| 3. NOCTES AMSTELODAMENSES. | 242 | |
| Moeilijkheden en mogelijkheden voor wetenschapsbeoefening: 242 - Aristarchus sive de arte grammatica: 244 - De vitiis sermonis: 248 - Theologia gentilis: 249 - Dissertationes tres de |
[pagina IX]
| tribus symbolis: 250 - Theologische publicaties: 252 - Drie publicaties over de Ars Poëtica: 254 - Poëticae Institutiones: 255 - Vossius' invloed op de toneeltheorie in Frankrijk: 255 - Vossius' invloed op het werk van Vondel: 257. | ||
| 4. CENSEO STANTEM IMPERATOREM MORI OPORTERE | 260 | |
| Het portret van Sandrart: 20 - Eenzaamheid: 261 - Vossius' gezondheid: 262 - Laatste ziekte en dood: 263 - Elisabeth Vossius, Isaac Vossius en Franciscus Junius: 266 - Vossius' kleinkinderen Gerardus Joannes en Aafje: 267 - De bibliotheek: 268 - Het Etymologicon linguae Latinae en andere postuum uitgegeven werken: 269 - Eigentijdse waardering voor Vossius: 272 - De achttiende eeuw: 273 - De oorzaak van de vergetelheid: 274. | ||
| HOOFDSTUK 5. BIBLIOGRAFIE. | ||
| 1. DE WERKEN VAN VOSSIUS | 275 | |
| 2. NAGELATEN MANUSCRIPTEN EN ARCHIVALIA | 293 | |
| 3. BRIEVEN VAN EN AAN VOSSIUS | 301 | |
| 4. LITERATUUR | 309 | |
| SUMMARIUM | 321 | |
| SUMMARY | 323 | |
| REGISTER | 327 | |
| BIJLAGE I. DE FAMILIE VOSSIUS. | ||
| BIJLAGE II. DE FAMILIE VAN DEN CORPUT. | ||
| BIJLAGE III. DE FAMILIE JUNIUS. |