|
| |
| |
| |
Tweede bedryf.
Eerste tooneel.
Julia, Albina.
DIt Hóf vernieuwt uw' druk, bést was 't van hier geweeken
Oneen, 'k heb met Lavinia te spreeken:
Zy heeft haar wettig deel in myne droeffenis,
En mist een' minnaar, in den broeder, dien ik mis.
Dit ongeluk veréént noch vaster onze harten,
En die gemeene smart vermindert onze smarten.
'k Wilde, om Mezéntius bezoek, my van haar spoên:
Maar voelende op een nieuw myn hartzeer feller woên,
Had ik haar troost graag in myn bitt'ren druk genooten;
Doch 'k zie, 't is vreemd, de deur van haar vertrek geslooten!
Ligt troost de Koning haar in haar' bedroefden staat.
Indien ik dat geloofde, ik zou hem, vol van haat,
Afwachten, en in 't leed, dat al myn' vreugd verkortte,
Hem reden vraagen van het bloed dat hy verstortte.
Ik wil.... maar Goôn! kan ik u melden hoe myn hart...
Wat doet u staamelen? vreest gy voor my uw' smart,
Om dat ge'em haat uit plicht, vrymoedig te openbaaren?
Ach! hoe 'k hem haat, kan u dit staam'len ligt verklaaren.
Uw Broeders moordenaar, dié u in 't bloed zo nâ
| |
| |
En myne kwaal zoekt zich te ontdekken aan uwe oogen,
Op dat uw' raad my zou daar van geneezen moogen.
De ondankb're! met wat vreugd heb ik hem éér bekoord!
Dénk nu, Mêvrouw, dat hy uw' broeder heeft vermoord.
Ach! hy berooft my meer dan gy gelooft; zyn harte
Ontrooft my de ongetrouwe, in broeders dood: wat smarte!
Want sints dat wreede stuk, daar hem myn vader meê
Beschuldigt, hy niet ééns zyne onschuld aan my deê.
Die wreede stelt niet eens myn droevig hart te vréde;
En is myn broeder dood, zyn' liefde is die 't niet méde?
Is dit uws broeders dood, zo ryk van lóf, én eer',
Zo 't voegt, beschreijen?
Ach! hy was my waard, én meer
Dan gy vertrouwt, Natuur deedt nimmer het gevoelen
Van teêrheid in een' ziel, zo als in myne, woelen.
Zy zélf, zy zélf beval my hem te minnen: want
Zy had hem 't weezen van myn' minnaar ingeplant.
Van harte minde ik hem; én deelende in zyn' kwaalen,
Kom ik zyn' dood nóch steeds eene offerhand betaalen
Van traanen; maar helaas! die minnaar zo volmaakt,
Dien ik verlies, én die my 't hart door liefde blaakt,
Doet door zyn schoonheid, én die twé gelykenissen,
Myn' broeder, 'k zég 't récht uit, veel van myn' traanen missen.
En zyn tieran, zo waard aan myn begeerte, rooft
My 't zuchten, dat ik aan zyn' doodbus had beloofd.
Wie kan 'er voor? wat raad? want als de plicht komt dingen
Naar myne traanen, komt despyt my die ontwringen.
| |
| |
De min myn 's ondanks met de rouw in myn gemoed
Verméngd, verdeelt myn rouw, én traanen met het bloed.
Herdénk, om krachtiger uws broeders beul te haaten,
't Géne u, uw Vader in 't geheugen heeft gelaaten.
Door Vader aangepord, haat ik hem, als de dood;
Hoewél hy my voorheen het minnen zélf geboodt.
En zo ik kwaalyk min, ik minde eerst zonder zonden;
Een wettelyk bevél had my daar toe verbonden.
De last valt zachter voor het maagdelyk gemoed,
Die ons tot min beweegt, als die ons haaten doet.
Myn min kwam eerst uit pligt, nu uit gewoonte boven;
En zoekt men 't vuur, dat eerst in 't hart komt, niet te dooven
ô Julia, dan blaakt die nieuwe vlam zo zoet,
Dat niemand willig dérft dien aangenaamen gloed.
'k Ontschuldig veel, maar zulk een laf besluit te streelen,
En 't géne u hoont, kan my geen inzicht aanbeveelen.
Ja, 't was verraad, indien men vleidde uw dwaas bestaan.
'k Héb 't u geméld op dat gy 't fier te keer zoudt gaan;
En, zynde alleen te zwak myn' vlammen te bestryden,
Roep ik uw' raad te hulp, om 't snood gevólg te myden.
Om zulk een schand'lyk én gevaarlyk vuur te ontgaan,
Ach zwyg! daar komt myn vader aan.
| |
Tweede tooneel.
Tirrenus, Albina, Julia.
OHarde tieranny! O wreede onménschlykhéden,
| |
| |
Albina, kom uw deel in myne smart bekleeden!
Myn Heer, wat 's de oorzaak tóch van deeze ontsteltenis?
Een' nieuwe hoon, die my de Koning doet; maar is
't Hier veilig, Julia, kan ons ook iemand hooren?
Want zonder klagten, én my zélv' niet te verstooren,
Kan ik 't niet mélden; én indien het Tiberyn
Vernam, die klagte zou by hem een misdaad zyn;
Zo hoog is hem de woede in 't dulle brein gesteigerd.
Lavinia heeft hem straks haar bezoek geweigerd,
En hy, geloovende, ach! dat ik haar tégens hem
Opruidde, snaauwt my toe met een vergramde stém
Dat ik voortaan my nooit meer by haar zal vervoegen;
Of dat ik 't met de dood zal boeten. Zyn genoegen
Vindt zich nóch met de dood uws Broeders niet voldaan;
Hy kan daar méde noch zyn' bloeddorst niet verslaan,
Ten zy hy 't tót de bron, die 't voortbragt, uit koom' putten:
Ik klaag dit niet om my het leeven te beschutten;
Maar, ziende u jong, ontbloot van hulpe én bystand, moet
Ik uwenthalve nóch zórg draagen voor myn bloed.
Wyl hy u sléchts verbiedt Lavinia te aanschouwen,
Zo wil tóch, mag het zyn, u zélven 't lyf behouwen;
Of zo gy haar weêr ziet, verbind haar tóch, myn Heer,
Dat zy haar byzyn aan den Vórst gunne, om hem neêr
Te zetten, én op u zyn wreedheid in te toomen;
Ly dat ze'em vleije, al is 't geveinsdlyk voorgenomen.
Dat zy zyn' liefde vlei, zou ik dat raaden? ach!
Ja, 't geheim raakt eind'lyk aan den dag,
Waarom hy de Prinsés alleenig wilde spreeken:
Want brandende van spyt, om dat zy 't is ontweeken,
| |
| |
Heeft hy, vervoerd van zyn' verwoedheid, my ontdékt
Dat haar' volmaaktheid hem tot liefde had verwékt;
Dat hy myn' zoon niet slagtte, als om dien buit te stryken;
Dat hy zyn' dood leidde op den schyn van hun gelyken;
Maar dat de liefde alléén die dood'lyke oorzaak gaf,
Dat hy als minnaar hem geholpen had in 't graf.
Zal ik Lavinia zich aan een' vlam, die 't leeven
Uws broeders heeft gekóst, aanraaden te overgeeven?
En lév'ren, om wat hoop van leeven, om wat heul,
't Hart van zyn' Minnaarés in handen van zyn' beul?
Neen, die lafhartigheid zou al te schand'lyk schynen.
Doe liever die onwaarde én snoode vlam verdwynen;
Hits haar eer op hem aan; en maak dat haare schrik,
Als zy hem ziet, verdubb'le op ieder oogenblik.
Dat is de toelég daar myn' zórgen zich in steeken.
Maar 't heeft gevaar voor u, Lavinia te spreeken.
Die wreedaard, hoort hy 't, zal u dooden, vrees hem vry.
Ik kan haar zonder nood bezoeken; laat aan my
De zórg, om haar tót haat, én gramschap aan te raaden.
Gaa spreek haar, hits haar aan, stél al wat hem kan schaaden,
In 't wérk; maak, dat zy hem, als haar' doodvyand, haat.
Ik hoop 't volkomen uit te réchten door myn' raad.
Ja, Julia, 'k voldoe hier door my zélve ook nader;
En dien gelykelyk myn' spyt, én mynen vader.
Ach! zo Lavinia naar myn' vervoerdheid hoort...
Maar 'k zie haar naderen in 't opgaan van de poort.
| |
| |
| |
Derde tooneel.
Lavinia, Albina, Julia, Camilla.
MEvrouw, ik kom u, heel verbysterd én verlégen,
Een' maar vertellen, die 'k my zwaar op 't hart voel weegen.
De trótse Tiberyn, nóch rood van 't édel bloed
Myns waarden minnaars, wil, dat ik op myn gemoed
Verkryge, zyn bezoek, én byzyn te verdraagen;
Dus verre gaat zyn' woede, én lust om my te plaagen.
Nóch vérder gaat de lust, én woede, die hem port,
Als u de hand, die 't bloed uws minnaars heeft gestort,
Te toonen; hém speelt nóch iets dollers in de zinnen.
Wat kan hy meerder doen, de Aartsdwingland?
Met wélk een' slag, helaas, ontstélt gy mynen geest!
't Is vader, die 't my zei, niet lang bekénd geweest;
En had de Vórst hem niet verboôn by u te komen,
Had gy die droeve maar door vader zélfs vernomen.
Helaas! die liefde hulp myn' broeder aan zyn énd.
Myn' liefde, Albina, was hem zélf nóch onbekénd.
Een' fiere hovaardy belette my, by 't leeven
Uws broeders, hem de weet van myne min te geeven.
'k Héb die met groote zórg bedékt voor zyn gezigt.
Een médeminnaar heeft, door minnenyd verlicht,
Doordringende oogen; hy heeft, ondanks uwe zórgen,
't Geheim ontdékt, dat ge in uw' ziel zo hieldt verbórgen,
't Minyv'ren heeft alléén myn' broeder afgemaakt;
| |
| |
Omdat hy was bemind, zyt gy hem kwyt geraakt.
Dat dood'lyk vuur, van dage ontdékt aan 't heevig blaaken,
Weet u handdaadig aan uws minnaars dood te maaken.
Helaas! die bliksem, aan de toorts van uw gezicht
Ontsteeken, trof hem, én beroofde hem van 't licht.
Dien Aartstieran slagtte aan zyn' min deeze offerhande,
En maakt uw' deelgenoot, uws ondanks, aan zyn' schande
En misdaad; hy, uit nyd verbólgen, én verstoord,
Maakt uwe liefde tót meêstaanster van dien moord.
Gy ziet hoe dit verhaal, dit schrikkelyk vernuuwen
Van myn' Agrippas moord my sidd'ren doet, én gruuwen.
Beef dwing'land, schrik tieran, én wacht u voor myn' haat.
Niets is te afgrys'lyk wat men tégens hem bestaat.
Hy is wel waerdig al uw' haat op zich te haalen;
Gy moet de ontménschte met onménschlykheid betaalen.
Uw' toorn is rédelyk; 'k wil die niet tégenstaan;
Maar hits u eerder op dien laffen minnaar aan.
En wyl de liefde hem kwam tót die misdaad wekken,
Zo laat die liefde hem ook tót zyn' straf verstrekken.
Verächt hem eeuwig; doe zyn' wreede hoop te niet;
Maak ongelukkig, die u hulp in dit verdriet.
Nu staat dat aan u zélv', gy kunt u zéker wreeken.
't Is strafs genoeg, als hy u mint, én niet mag spreeken.
De liefde, in wiens gebied hy leeft, is een tieran,
Zo wreed ten minsten, als die wreede weezen kan.
Ik zal by deeze straf nóch vry een' grooter' voegen.
Zyn' dood, Albina, kan alleen my vergenoegen.
't Bloed, dat hy heeft gestort, begeert zyn bloed van my;
Om deeze wraak blyft my alleen het leeven by.
Het dunkt my schandig naa myns minnaars dood te leeven;
't Hart toefde veel te lang, om naa dien héld te sneeven,
Ten waar het doelde op wraak. Myn' ziel, in haare schaa
Ontstéld, vólgt, voor hy is gewrooken, hem niet naa.
| |
| |
Die wreede geeft zich, sints zyn' wêerkomst, aan myn woeden
Ten bésten. Wél, zyn' dood zal myn verlies vergoeden.
Verhooren ééns de Goôn myn' wensch in dit geval,
Deeze is de laatste dag, die hem beschynen zal.
Ik brand om 't zoet vermaak van zynen dood te smaaken?
Maar wélk een' snelle schrik vertoont zich op uw' kaaken?
't Gevaar, daar ge u in stort, jaagt my dien doodschrik aan.
Wat ook een wreed tieran vermag, hy kan vergaan.
De min, in wanhoop, kan zich alles moog'lyk maaken,
En 't hart van Tiberyn is tréf baar, én te raaken.
Zo veele zullen hem aanranden, dat uw hért
Van deeze onnutte vrees, vergeefs bekroopen wérd'.
'k Héb médestanders; én Mezéntius, verméten
Uit eigen aart, zal myn' geboôn niet ligt vergeeten.
Maak dat uw' vader 't wérk bezórge van zyn' kant,
En hou zyn' vrienden, óf het nood deê, by der hand.
Maar ach! de Koning komt.
Wil dien barbaar tóch myden:
De ondankb're heeft genoeg verdiend zyn naakend lyden;
Zie toe, dat gy hem zélve ontgaat.
Die aanblik wét myn' wraak, én voedt myn' haat.
| |
Vierde tooneel.
Agrippa, Albina, Julia; Gevolg.
't Lót schénkt my een geluk dat ik nooit dorst verwachten,
| |
| |
Mêvrouw: want 'k weet te wél hoe 'k staa in uw' gegedachten;
Dus veins ik niet dat de eer van u te moogen zien
Een zoetheid is, die ik dorst hoopen, nóch verdien.
Myn' traanen tuigen, wat vermaak uwe oogen vonden
In het geluk van my te zien. De wreede wonden
En 't bloed myns broeders, dat uw' hand zélf heeft gestort,
Toont, hoe om mynent wil uw hart getroffen wordt.
'k Bekén 't ontstélt my niet al komt uw gramschap boven;
'k Misdeed u, met u van een' broeder te berooven
Die my geleek; én dat, om die gelykenis
Zyn dood, hier door, by u niet geréchtvaerdigd is;
En dat de vreeze om in een misverstand te raaken,
Nóch het belang der staat, nóch...
Wil vry 't veinzen staaken.
Ik weet wel wélk belang by u het zwaarste weegt;
Die moord is min door Staatbelang dan Min gepleegd:
Want toen uw drift u tot myn 's broeders moord verpligtte,
Kreeg Staatbelang den naam van 't geen de Min verrichtte.
Uw' minnetógten tót Lavinia, alleen
Zyn de eenigste oorzaak van alle uw' misdaadigheên.
Vermits gy 't weet, wil ik my daar niet tégen stellen,
En zo ik van het bloed, dat dus uw' moed doet zwellen,
Récht oordeel, zoud ik vry een' grooter feil begaan,
Met naa uws broeders dood, nóch na uw hart te staan:
Want al de zoetigheid, by waare min te zoeken,
Zou zich verwiss'len in uitschélden, én vervloeken.
'k Ontzét my weinig om uw' wrévele aart, die my
Zo ligt vergeeten kan met and're minnery,
Die wisseling gaf straks het middel aan uw' dégen,
| |
| |
Om in 's meêminnaars dood een schellemstuk te pleegen.
Het zou uw' kling aan wérk ontbreeken, zo ge in min
Tót my volhardde; 't heeft geen schéllemstukken in.
Uw' min tót my was al te onnozel, al te onschuldig:
Dat stiet u tégen 't hart, dat maakte u onverduldig;
Wyl gy my anders niet, als wéttig, minnen most:
Want wat 's u aangenaam, als 't u geen schelmstuk kóst?
Uw' ziel is al te naauw aan de euveldaân verbonden;
Uw hart doet zich gewéld te minnen zonder zonden.
Vaar uit, Mêvrouw, én schéld myn' nieuwe vlammen vry
Voor schaamteloos verraad, voor laffe tieranny.
'k Aanbid haar; geef myn' min vry de aldersnoodste naamen
Van misdaad; ik zal my die misdaad gantsch niet schaamen.
Die onbesprooken' vlam, die my het harte blaakt,
Wordt van geen' knaaging, van geen naaberouw geraakt;
En schoon gy 't met de naam zult van verraad bekleeden,
Myn' min komt overéén in alles met myn' réden.
Een boos én schuldig hart, gansch onbeneepen van
Berouw, is 't teiken van een' réchten Aartstieran.
De góddeloosheid kan in tóp niet hooger stygen,
Als kwaad te doen, én schaamt, nóch schrik daar voor te krygen.
Die valsche rust, die ge in uw schuldig hart bevindt,
Moest u doen schrikken: want blyft naaberouwen in 't
Gemoed, dan schynt het niet geheel aan de ondeugd eigen;
Maar na de onnoozelheid nóch éénigsins te neigen,
Door 't weinig overschót van half verbannen' deugd.
Wie zonder stryd is, heeft die wortel in haar' jeugd
't Hart afgestoken; dies moogt gy die rust wel vreezen.
't Kwaad, dat men niet gevoelt, valt zwaarlyk te geneezen.
Zo broeders dood alleen u smart, ach stil uw' pyn!
| |
| |
Ik zal u in zyn' plaatse een trouwe broeder zyn;
En voor myn hart, Mêvrouw, u al myne achting geeven.
Uwe achting! zég me eerst, wélk een stuk heb ik bedreeven,
Dat my uwe achting doet verdienen? en wyl 't kwaad
U zo behaagt, waarom ontzégt ge my uw' haat,
En, durft me een' moordenaar aanbieden voor een' broeder?
Myne achting groeit, hoe meer uw' toorn brandt, hoe verwoeder.
En, schoon die tégens my u buiten 't spoor vervoert,
Verr' van verstoord te zyn, bén ik daar door ontroerd.
O, ja; 't bloed wérkt in u meer als ik kon gelooven.
Ik vreesde, dat uw' min misschien het bloed te boven
Zou komen, meinende op myne aankomst uit uw oog
Te speuren, dat uw hart zich tót myn' gunst bewoog.
En dat het overschót der brand, waarom gy zuchtte,
Dwars door uw' haat heen, om my wél te onthaalen, vlugtte.
'k Heb niet als schrik van u, slaa daar geen' twyffel aan,
Indien myne oogen u iets anders deên verstaan,
Ontdékten ze iets dat u zo tróts maakt, én vermeeten,
Het zyn bedriegers, daar myn hart niet van wil weeten.
Dat hart was aan uw' min geófferd tót myn' hoon;
Maar 'k nam het weêr, toen gy myn' broeder hebt doen doôn.
Want door uw' moorddólk was Agrippa niet doorsteeken,
Of liefde is, vol van spijt, straks uit myn hart geweeken.
Natuur, veröngelykt, brak voort die minneband,
En doofde in broeders bloed myne aangestooken brand.
't Kon zyn, dat uwe komst myn' ziel, nóch heel bewoogen,
Verrast heeft, én doen zien de ontroernis uit myne oogen;
| |
| |
Maar weet dat ook de haat, als hy ons krachten geeft,
Zo wél als liefde, zyne ontstéltenissen heeft;
En dat het weezen eens tierans ons voor doet komen
Het beeld eens broeders; dien hy 't leeven heeft benomen.
Ook is 't natuurlyk dat zich het mishandeld bloed
Ontroert, wanneer 't den arm zyns moordenaars ontmoet.
Ik wil niet, dat ge uw' haat zult dooven. Dat ontstellen
Van 't bloed zal my geensins verbitteren nóch kwellen.
Die édele inborst is niet minder zo vermaard',
En lief een' broeder, als doorluchten minnaar waard.
Myn' ziel, tót u altyd zo vuuriglyk geneegen,
Neemt deel in alles, daar uwe eer is aangelégen.
En nu gy door uw' pligt gedwongen wordt, dat gy
My haaten moet, Mêvrouw, zou 't moeilyk zyn voor my
Te aanschouwen, dat een hart, my alyd lief, én waardig,
Zich niet behoorlyk kweet. Ik zélf wil eerder, vaardig
Uw byzyn myden: want ik vrees, dat myn gezigt
Uw' haat mogt minderen, én u in uwe pligt
Doen wank'len, én dat die wél eer beminde trekken
Myns aanzichts 't oude vuur weêr in u mogten wekken.
'k Weet, dat het hoonen een grootmoedig hart aanport
Tót toorn; én meerder nóch, als 't van een minnaar wordt
Gehoond; dies voegt het ons malkanderen te schuuwen:
Want ligtlyk kan de min dat oude vuur vernuuwen
Door minnestuipen, die opwellen door het zien.
Des myde ik dit gevaar veel liever met te vliên,
Om de eer van uwe haat in zékerheid te stellen.
| |
Vyfde tooneel.
Albina, Julia.
GY wilt gehaat zyn? gaa! én wilt u dés niet kwellen.
Dank heb uw' ondaân; zy réchtvaerdigen myn' zaak.
Vrees myne liefde niet, ô dwing'land, vrees myn' wraak.
| |
| |
En zyt verzékerd, dat ik na uw weiflend harte,
Dat my beleedigt, ding; niet, om 't in minnesmarte
Te zien; maar om het fél van één te scheuren, dat
Het lillend zieltooge, én my 't bloed in 't aanzigt spat.
Hoe wénsch ik na die vreugd! Nu voel ik, dat het minnen
In my gestorven is; ja Julia, myn' zinnen
Zyn vol van wraak; het vuur, dat eertyds in my lag,
Dient nu, op dat de vlam van myne bélgzucht mag
Vergrooten. De Aartstieran doet my nóch spyt nóch schaade,
Dat ik hem niet behaag; ô neen het is genade;
My walgt zyn' min. 'k Wil dat men hem op 't harte trapp'
En 't goddelooze bloed uit 's dwing'lands aad'ren tapp':
Dat hy den laasten snik oprispe, is myn verlangen.
Kom, gaan we, om dien Tieran zyn straf te doen ontfangen,
Myn' haat verdubbelen; myn' broeder, én myn spyt
Begeeren, dat hy raak 't vervloekte leeven kwyt.
Natuur, én min, in my gelykelyk beleedigd,
Vereisschen, dat myn' wraak wordt door zyn' dood bevreedigd,
Ik zal niet rusten, nóch gevaar, nóch dood ontzien,
Voor dat ik 's moorders bloed zie uit zyn aad'ren vliên.
Einde van het Twéde Bedryf. |
|
Auteursrechtvrij