|
| |
| |
| |
Agrippa, of de gewaande Tiberinus.
Treurspél.
Eerste bedryf.
Eerste tooneel.
Lavinia, Albina, Camilla, Julia.
UW ramp, Albina, kan by mynen ramp niet haalen!
Ach laat my schreyen! gy kunt uwe rouw bepaalen.
Gy ként myn' rouw niet, zo gy de uwe grooter acht.
Helaas! Agrippa, zo moorddaadig omgebragt,
Was wel uw broeder, maar myn minnaar. Welk verscheelen!
Het was myn éénigste? ach! die wonde is niet te heelen!
Zyt gy beklaagens waard, schoon gy een' minnaar dérft?
De Prins Mezéntius, die om uw' liefde stérft,
Verzét die schaade. Uw oog kan duizenden behaagen.
Maar ach! myn' broeder, én myn éénigste, is verslagen!
Van al de minnaars, die ik had tót deezen tyd,
Minde ik maar éénen, én dien éénen raak ik kwyt.
Maar Koning Tiberyn, eer hy uw' broeder moordde,
| |
| |
Scheen u te minnen, 't welk u ligt'lyk zo bekoorde,
Dat, nu gy sléchts uit plicht hem haaten moet, de smart
Van 's broeders dood misschien wel 't minst is in uw hart.
Gy hoeft my geensints zo laf hartig te vermoeden.
Neen, alle liefde is uit met my tot dien verwoeden.
Ik heb een afschrik van den Koning; myn gemoed
Verbant hem: want hy is bezoedeld met myn bloed.
Ja 's wreeden wéderkomst in Alba, rukt de wonde
Van myn beleedigd hart weêr open tót den gronde;
En, schoon hy in uw hart vernieuwt een' groote pyn,
Zal die, gerekend by de myne, lief'lyk zyn.
Ook kan men in een jaar een' minnaar ligt vergeeten.
Zég eer, eens broeders rouw is binnen 't jaar versleeten.
Oprechte liefde is véel te teder: de natuur
Is eer te troosten, als te dooven 't minnevuur.
't Verlies eens broeders is verzett'lyk door het schreyen,
En eindigt haaft, als 't graf de lichchaamen doet scheyen:
Want ze is geen' zuster meer, die geenen broeder heeft;
Het bloed bemint het bloed, zo lang slechts, als het leeft.
Maar trouwe liefde weet van ondergaan, nóch stérven,
En mint nóch naa den dood, al moet zy 't oogwit dérven.
Neen, de eerzucht voegt zich by myn' liefde in dit geval,
Tót meerd'ring van myn' haat; en smarte. Hy was al
Het steunsel, daar ons huis, én Vaders oude jaaren
Op hoopten; maar die hoop is met zyn' zoon vervaaren.
't Is waar, wy daalen uit den stam, die hier gebiedt
In Alba; maar te vér; dit voorrécht hélpt ons niet.
Doch gy zyt nader aan de kroon; én 't scépterzwaayen
Zal de ééne of de and're dag die minnesmart wel paayen.
Myn hart is vol van liefde, én wraakt het lós geluk.
De kroon zou me in dien staat tot overlast én druk
Verstrekken. Als het graf besluit al 't geen we minnen,
| |
| |
Wordt praal een pyn, de kroon een laft in onze zinnen.
Naa Tiberinus, én Mezéntius zyn' neef,
Wil myn' geboorte, dat ik Alba wetten geev'.
Maar, Goôn! de Koning in 't bezit van deezen zétel,
Bevlékt dien, én ons bloed, te gódloos, én vermétel.
Gódvruchte Enéas zyn Grootvader heeft geen daân
Zo heerlyk uitgevoerd, als hy wel schélms begaan;
Waar van de moord, die myn' Agrippa heeft doen vallen,
Het laatste was; maar wél het wreedste stuk van allen.
Schoon hy hem ná in 't bloed bestondt, én nimmermeer
Een onderdaan in trouw zo uitblonk aan zyn' heer,
Nóchtans moest hy, én zélf in 't byzyn van zyn' vader,
Zo schéndig sneuv'len door de hand van dien verraader;
En om geen and're reên als dat hy hem geleek.
'k Zou dan, om maagschap, óf uit plicht, nóch maat, én streek
In 't haaten houden? neen; eer alle wetten schennen.
'k Wil hem voor Koning, nóch voor bloedverwant érkennen.
De ontménschte moorder myns doorluchten minnaars wacht
Zich zélv', én vrees vry voor de wraak, die ik betracht.
't Is Mezéntius; hy komt u ligt'lyk spreeken
Van liefde; ik gaa, om zyn voorneemen niet te breeken.
| |
Twede tooneel.
Lavinia, Mezentius, Faustus, Camilla.
GY ziet hoe weinig vrucht uw dienst my immer gaf;
Want gy bezoekt my niet óf élk vliedt van my af.
Prinsés, indien myn' komst Albina doet vertrekken,
'k Beneem u 't voorwérp dat uw' haat schynt op te wekken.
| |
| |
De Neef des Dwing'lands, die my bréngt in deezen staat,
Térgt myne droef heit eer.
Met wélk een' wreeden haat
Wilt gy me onschuldig doen de straf van and'ren draagen?
Hadde ik uw minnaar met myn eigen' hand verslagen,
Zoudt gy my smaad'lyker onthaalen, dan gy doet?
Hoe weet ik, óf gy niet door minnenyd, verwoed,
Gestierd hebt 's Konings arm, én zyn' vervloekten dégen,
Toen hy myn' minnaar zo érbarmlyk heeft doorreegen.
Want op Agrippa was hy nooit voorheen gestoord.
De Koning leende u ligt zyn' hand tót deezen moord,
En liet zich 't schélmstuk niet aan 't hart gaan, nóch verdrieten,
Sléchts opdat gy de vrucht dier misdaad zoudt genieten.
Mêvrouw, de Koning heeft zich gist'ren op dit stuk
Verklaard ten vollen, dat Agrippâs hoog geluk
En aanzien hem te veel in 't oog stak, én deed vreezen;
Ook dat hy al te zeer den Vórst geleek van weezen.
Dies had hy hem, eer ééns een dood'lyk misverstand
Die vrees réchtvaerdigde, geholpen aan een kant.
Want hunn' gelyk'nis was onmoog'lyk te onderscheyen,
En kon de opmerking van 't naauwkeurigste oog verleyen.
Ik zélf, die ze allebeigezien héb dag op dag,
Bedroog my, als ik hen niet by malkand'ren zag.
Natuur vergat ligt in hun aangezicht te sluiten
't Verschil dat in hun wérk gemeen'lyk blykt van buiten.
Zulk een' gelyk'nis in twé ménschen is zy nooit
Gewoon te storten. Maar schoon zy hen heeft getooid
Van buiten-évenééns, nóchtans heeft zy van binnen
| |
| |
Geplaatst het onderscheid van beider ziele, én zinnen.
Myn' Minnaar had een' ziel zo édel, zo bemind,
Als die van Tiberyn is trouw'loos', én ontzind.
En ligt'lyk was hy niet moorddaadiglyk doorsteeken,
Hadd' hy dien dwingeland in ondeugd meer geleeken.
Ik prys die heevigheid van uw' vervoerdheid; Ja
De Koning ként zyn' schuld, én vreest uwe ongenâ.
Want gist'ren, toen ik hem eerbiedig had ontfangen,
Sprak hy aanstonds van u, én toonde een diep verlangen:
En hoorende in wat zee van rouw Agrippâs dood
U had gedompeld, hoe ze u hinderde, besloot
Hy zuchtende én bedroefd, zo 't u niet mogt mishaagen,
U te bezoeken én uw rouw te gaan beklaagen.
Ach, dit is 't smart'lykst'leed dat ik kon vreezen! Die
Ontménschte dwingt my nóch dat ik hem spreeke, én zie?
En durft tót overmaat van smart, om my te hoonen,
Zyn' hand, in 't kost'lyk bloed myn's helds gevérfd, vertoonen!
In de eersten slag nam een gestoorde pyl de wraak,
En trof zyn' réchterhand tót voorstand van uw' zaak.
Het lót, door dit begin van meer verdiende plaagen,
Doet zien, dat zonder straf u niemand kan mishaagen.
Zo 't bloed vergieten van de onnoozelen u kwétst,
Réchtdoende Goôn, hebt gy uw' wraak alleen geschétst,
En deeze schicht, die hem de hand trof, is maar effen,
Verhoop ik, de eerste straal uws bliksems, reê tot treffen.
En gy, Prins, die met hem, wie 't felst in woede is, strydt,
En meer door zonde, als 't bloed, aan hem vermaagschapt zyt,
Vrees dat die zélve Goôn, réchtvaardig in het straffen,
U met haar donder ook 't verdiende loon veschaffen.
| |
| |
Maar gy gelooft aan Goôn, aan hémel, nóch aan hel;
Gy lacht met de Oppermagt, en meent het staat u wel.
Geloofde ik nooit aan Goôn, de schoonheid van uwe oogen,
Verplicht me eerbiediglyk uw' Gódheid, vol vermoogen,
Zo klaar te kennen, dat ik my tót offerhand
Aanbiede, én op 't altaar van uw' volmaaktheên brand.
Ja, schoon ik had gedwaald in nimmer te gelooven
Aan Góden die voor ons onzichtbaar zyn daar boven;
Alhadde ik altyd met alle and're Goôn gespót,
By u is my de Min geen onbekénde Gód.
Mezéntius, hoe 't zy, ik wil 't u niet verzwygen:
'k Zal naa Agrippâs dood nooit zin in and'ren krygen.
De milde hémel had beslooten in dien héld
Al wat myn ziel op aard, voor schoon én minlyk télt.
De onwéderstaanb're magt van 't Noodlót stak myn' zinnen
Op 't felst in brand, om 't beeld van alle deugd te minnen;
De Min wil dat men ééns hem een réchtschapen hart
Opóff're; 't is te veel zo 't meer getroffen wérdt.
Wie twyffelt, wreede, dat ge uw'haat te mywaarts heelen,
Of uwe liefde tót Agrippa kunt verdeelen?
My schiet niets over, dan uw' stuursheid; hy beviel
U zo, dat zélfs zyn' schim nóch heerscht in uwe ziel.
Gy schynt my, hoe 'k u meer bemin, hoe meer te haaten.
Hoe kan ik die verlaaten,
Ondankb're? neen, bewaar veel eer uw' haat voor my;
En ly sléchts my ne min, hoewél ik hoop'loos ly.
Al zag ik eeuwig die schoone oogen vol van tooren,
Al dreigen ze myn' dood, my konnen ze bekooren.
| |
| |
De Hémel vórmde ons lót verscheidentlyk, Mévrouw;
't Uw', minnelyk te zyn, 't myn dat ik minnen zou.
En zéker... maar gy hoort na my niet eens, uwe oogen
Zyn moê van me aan te zien, én schuuwen me onbewoogen.
Daar is de Vader van myn' minnaar. wélk een haast,
Wat zórgen kwellen zyn gemoed? hy schynt verbaasd.
| |
Derde tooneel.
Tirrenus, Lavinia, Mezentius, Faustus, Camilia.
Tirrenus tégens Mezentius.
IK bid den Prins, hy wil tóch onvergramd gehéngen,
Dat ik, hem stoorende, aan Mevrouw de maar mag brengen
Dat Tiberinus, reeds uit zyn paleis gegaan,
Lavinia tégens Mezentius.
Ach Prins! wat gaat my aan?
Verlós my van die pyn, hebt ge eenig medelyden,
En wil me, is 't in uw' magt, toch voor de smart bevryden
Van zulk een haatelyk aanschonwen.
Tót téken van wat waarde ik uw' geboden houw.
| |
Vierde tooneel.
Tirrenus, Lavinia, Camilla.
DE Prins doe vry zyn bést, hy zal 't hem niet beletten;
Ik kén den dwingeland, hy is niet om te zetten.
| |
| |
Hy vaart sléchts voort, hy is hardnekkig in zyn' wil;
En staat, hoe meer men hem weêrstreeft, hoe minder stil;
Dies zou 'k u raaden zyn bezoek niet af te wachten,
Hy zal u niet door dwang, óf 'k dwaal in myn' gedachten,
Bezoeken, zo hy uw vertrék geslooten vindt:
Die booswicht vreest het vólk, gy zyt van 't vólk bemind.
Hélaas! wat vreest een troostelooze vader,
Wiens bloed, én 't édelst' hy getapt heeft uit deeze aader!
Ach! 't weinig overschót verdient niet, dat ik my
Bedwing één oogenblik, én bang voor 't storten zy.
'k Zal hem dat godloos stuk in élks gezicht verwyten...
Hy komt; maak dat hy u niet zie, ik zal my kwyten.
| |
Vyfde tooneel.
Agrippa, onder den naam van Tiberinus; Tirrenus, Mezentius, Lauzus, At is, Gevolg.
Agrippa tégens Mezentius, die daar op wéggaat.
NEen, 'k wil Lavinia bezoeken.
tégens Lauzus.
Dat op de plechtigheid wérd naar den eisch gepast,
Om dankbaar offer aan hét Gódendom te branden;
Wyl 't ons de vréde heeft verleend door myne handen.
tégens Atis.
Engy, gaat al van hier. Ik wil niet zyn gestoord.
Keer niet, voor ik u roep. Hoe! sluit men my de poort?
Ondankb're, ja, men sluit ze, én 't is myn' raad.
| |
| |
Ik kén u naauw'lyks voor myn' zoon; maar kom wat nader,
Wy zyn alleen: men vrees geen spie: 't is al in 't slót.
Durft gy Lavinia, en tégens myn gebód
Bezoeken? zult ge dus uws vaders last vergeeten,
Door wiens beleid gy zyt op Albaas troon gezeten?
Of heugt u niet, dat myn' voorzichtigheid u gaf
Naa 't leeven, de oppermagt, de rykskroon, én den staf?
Wat ik u schuldig bén, zou my dat zo ontschieten?
Toen onze grénzen, fél bestórmd, den moed verlieten,
En Tiberinus tót haar' hulp op deezen tógt,
Die névens ons, alleen drie dienaars met zich brógt,
In de Albula verdronk, terwyl hy die doorwaadde;
Sprakt gy my, ik bekén 't, dien moed in 't lyf, én raadde
My aan, dat ik, door onz' gelykenis, in schyn
Naa hem zou heerschen, én hier Albaas Koning zyn.
Gy wist de tuigen van zyn' dood ook te beleezen,
Dat ik door hen in staat, ón naam zo wél, als 't weezen
Den Vórst geleek, én in het gantsche heir, bekwaam
Den ról van Koning speelde op d'aangenomen naam;
En hier weêrkomende, om 't nóch béter schyn te geeven,
Hébt gy hem uitgemaakt als roover van myn leeven.
Maar toen ik u verliet, om min te zyn verdacht,
Den Koning vloekte, als of hy u had omgebragt,
Was toen myn last niet, om de kroon, én onze dagen
Door uwe dwaaze min, niet roekeloos te waagen,
Dat gy Lavinia vergeeten zoudt? spreek op!
En op uw' komst krygt uw' belófte fluks de schop.
Gy waagt, in plaats van u te toomen, door het voeden
Van uwe min, een zeer gevaarelyk vermoeden.
Hoe ligt zou de oude liefde, én openbaare vlam
Ontdekken, in wat hart zy eerst haare oorspronk nam.
| |
| |
In 't klimmen op den troon moest gy dien brand versmooren,
Regeeren over uw' hartstogt en naar behooren:
Een réchte Koning zyn, én bannen uit uw' zin....
Zyn dan de Koningen meer schootvry voor de min
Als and'ren? of beneemt de Scepter hen 't gevoelen,
En kan op hen geen schicht der minnegoden doelen?
Meent gy, dat Koningen niet onder het gebód
Nóch wetten leeven van de ontzag'bren Minnegód?
Verban die dwaaling van die minne raazernyen:
Laat zulk een' zwakheid een' gemeene ziel bestryen;
Wyl ze aan een' man, die 't volk hunn' wetten geeft, niet voegt.
Geen liefde, als grootsheid is 't, die Koningen vernoegt.
Agrippa moet zich nu als Tiberinus houwen.
Myn' zuster wierdt van hem bemind, hy zou haar trouwen.
Wilt gy, dat ik dien écht voortzette, én bloedschand doe?
Neen, zulk een misdaad daar verzoek ik u niet toe.
Al myne vreugde is, dat ik u de kroon zie draagen;
Maar waag zo onbedacht en roek'loos myn behaagen,
Nóch staatzucht niet; maak dat myn bloed blyve op den troon.
Wat kwaad doet myne liefde aan uwe heerschzucht? Goôn!
Lavinia is 't wit van myn' verliefde zinnen;
Kan ik den troon, en haar gelyk'lyk niet beminnen?
Zy mint my; wat gevaar, ontdekte ik my geheel?
Ze is jong; én ze is een' maagd; een maagd spreekt ligt te veel.
Vertrouw u my alleen. 'k Vrees alles, én met reden,
| |
| |
Lavinia, u zelv', en uwe uitspoorighéden.
De Liefde is te onbedacht, een minnaar veel te stout;
't Geheim wordt zekerder een' Vader toevertrouwd.
Ja, wist Lavinia de kunst al van te zwygen,
Men zoud uit uw gebaar volkomen kundschap krygen,
Als zy geen walg toont van uw' diensten, wie gy zyt.
Duld om den Scepter dan haar haat, én haar verwyt.
Met zulk een kleenen prys kunt gy de kroon betaalen.
Myn Vader; ach! de kroon mag by haar min niet haalen.
Zy heeft die wellust, nóch die ed'le zoetheid in
Die ge u verbeeldt: want sints ik leeve naar uw' zin,
Heb ik ze niet gesmaakt; maar 't Gódendom in tooren,
Heeft ons veel eer de straf van ons vergryp beschooren:
Want die my hielpen aan de kroon in 's Konings schyn,
Weet gy hoe ze altemaal in de eersten véldslag zyn
Gesneuveld, daar ik 't zag; én wyl ik daar op staarde,
Doorboorde een' schicht myn' hand, 't wélk my een' indruk baarde,
Als óf de Hemel haar wou straffen, dat zy dorst
Den Scépter zwaaijen, dien ik roofde van den Vórst.
De Hémel is u veel te gunstig om te vreezen:
Want alhoewél hy u van een' gestalte, en weezen
Als Tiberinus schiep, zo konden échter nóch
De oogtuigen van zyn' dood ontdekken ons bedróg,
Indien hy door hunn' dood u niet had begenadigd;
Ja zélfs uwe eigen hand, ter goeder uur' beschaadigd,
Hadde u doen kennen aan het schryven, zo de Goôn
U niet bevéstigden op de ingenomen troon.
't Lót zórgt voor u, myn zoon, én zégent uw bestieren.
Gy wont triomfen op triomfen, én laurieren
Met palm doorvlochten, toen de Rutuler, gedwee
Naa zyne néderlaag, u smeeken kwam om vreê.
Dies schroom niet 's Prinsen plaats, als Koning te bekleeden;
| |
| |
De Hémel biedt ze u aan, om zyne afgryslykhéden
Te straffen: want gy weet dat hem zyn' gruuweldaân,
En heerschzucht prikkelden om alles te bestaan.
Ja zo ver, dat indien de liefde der Vorstinne
Dien brand niet had geléscht, én 't hart vervuld met minne,
Hy Tiberinus zélf, zyn Vórst, zyn' bloetverwant,
Vol van verwoedheid, had geholpen aan een' kant.
Behouw den Scépter dan, én zwaai die, meer réchtvaardig
Als Prins Mezéntius, de Hémel acht ze u waardig.
En wyl de Koningen 't af beeldsel zyn der Goôn,
Zo maak, dat gy hen meer, als hy, gelykt, myn zoon.
De troon zou zyn gedrag, én hem ligt béter maaken.
Zyn stam wil ons ontzag, schoon wy zyn' misdaân wraaken:
Want schoon besmét met moord, én ongódistery,
Wy zyn 't zo wel, als hy!
Maar 't Gódenbloed, dat we uit Anchizes zoon verwurven,
Is in Mezéntius verbasterd, én versturven.
En óf hem 't Gódendom wat nader is, nóchtans
Zo blinkt in ons meer uit die heerelyke glans.
Het zuiver héldenbloed, door 't deugdenspoor geprikkeld,
Is 't Gódenbloed wel waard, dat zich in kwaaddoen wikkelt.
Zyn boosheid maakt dat hy met alle wetten lacht,
't Altaar ontheiligt, ja den Hémel zélf verächt
En lastert; dies de Goôn, om deeze smaad te wreeken,
En hem van 't Scépterrécht met éénen te versteeken,
U hebben om hen hulp te bieden, uitgekeurd.
Dewyl dan door hunn' gunst de kroon u valt te beurt,
Zo duld die op uw hoofd, én stél voor vast met éénen,
Dat gy dat hoofd daar toe den Góden zélf zult leenen.
| |
| |
Veréén myn min dan met het Koninglyk gezag.
Ik zal regeeren, zo 'k myn' liefde opvolgen mag.
Gevaarlyk is 't voor u Lavinia te minnen.
Bemin eene andere, én veränder uwe zinnen.
Ach! 'k vind niets buiten haar beminnelyk, nóch schoon.
Hoe schoon zy ook mag zyn', nóch schooner is de kroon.
De liefde, én kroon blinkt ons verscheidenlyk in de oogen;
De staatzucht heeft op u, de liefde op my vermoogen;
De Rykstroon kan in my gantsch geen behaagen voên,
Zo 'k myne liefde daar geen voordeel meê kan doen.
Mezéntius bemint als ik die schoonheid méde,
En won haar gunst ligt, zo hy 's konings plaats bekleedde.
Hy minn' haar nóch; houd gy daarom den Rykstroon in.
Gedoog dan, dat ik haar in 's Konings schyn bemin.
Zy zal u in dien schyn verächten, haaten, myden.
Ach! onder deezen naam is 't zoet haar' haat te lyden:
Want in gedaante van den Koning, dien zy als
Den dwing'land aanschouwt, die haar' minnaar bragt om hals,
Zal haare gramschap my in blydschap doen herleeven,
En haar' versmaading blyk van haar' getrouwheid geeven.
Als médeminnaar van my zélv', én moorder t'saam
Vind ik haar stuursheid, én haar' gramschap aangenaam.
En om haar' teed're min nóch klaarder my te ontdekken,
Zal die gewénschte haat haar' liefde een' tolk verstrekken.
Wel, vlei uw' vlam dan met dit ingebeelde zoet,
| |
| |
Geniet haar' haat, nu gy haar' liefde ontbeeren moet.
Peil haar het harte, en zie hoe diep uw' min het griefde;
En smaak, in schyn gehaat, de zoetheid van uw' liefde.
Inmiddels heb ik u iets heim'lyks van gewigt
Te ontdekken, dat u dient tót noodig onderricht.
Maar hier een lang gesprék te houden, kon ons krénken.
Gy weet, toen ik het lyk des Konings, naa 't verdrénken
In de Albula, den dienst van de uitvaart in uw' schyn
Aandeedde, én zynen geest, omwaarende, als vol pyn,
De rust verleende, hoe ik ieder deed gelooven,
Dat Tiberinus u van 't licht had doen berooven.
Ik zélf heb hem alleen zyn' houtmyt toebereid;
Zyn afgewasschen lyk op 't lykaltaar geleid,
En voorts tot asch verbrand, die ik, vol rouw, vergaarde,
Als de asch myns zoons, én zeer zorgvuldiglyk bewaarde.
Dit heeft veel muitend vólk misleid en opgewekt,
Dat my hun opzét, én méêstanders heeft ontdékt.
Gy moet my 't middel, van u weêr te spreeken, geeven.
Des doe my vangen; staa geveinsd'lyk na myn leeven;
Daar naa verhoor my; ik, in die gelegendheid,
Zal u hunn' naamen, én hun aanslag, zo die leit,
Naakt openbaaren. Toon u mid'lerwyl vol tooren;
Zég, dat Lavinia, door mynen raad, u hooren
Noch zien wil: voorders moet ge op lyfstraf my gebiên
Dat ik my wachte haar, óf u, ooit weêr te zien.
Zou ik den plicht eens zoons zo schaamteloos vergeeten?
Al wat ten bésten dient, wordt te onrécht schand geheeten.
'k Verbied u, dat gy my in 't allerminst verschoont.
Ik stél myn' waaren roem in u te zien gekroond.
Einde van het Eerste Bedryf. |
|
Auteursrechtvrij