De Hollandsche Liis met de Brabandsche Bely

[p. 64]

Aen Den Goedr-willigen Leser.

⁺ICk heb u hier vertoont het leven van de Lysen:
Op dat ick u 'tgebreck derselver soude wysen,

En oock der Jannen mee; die hier, venn Stee tot Stadt,

Eylacy! lopen meest op't gladder helle-padt.

Ick heb u hier vertoont haer ydeltoytig leven:
Om hun, tot eygen baet, afkering dus te geven:

Op dat haer ydelheyt hun allen dienen mag,

Door schaemte, tottet goedt, in desen bosen dag.

+ Voorreden.

[p. 65]

 

Ick hcb u hier vertoont de Narren en Sottinnen,

 

Die dus, van langer handt, de Steden ons af-winnen.

 

De Wysen sterven heen: De Gecken groeijen aen.

 

‘O! Godt, sta gy ons by; op dat wy niet vergaen.

 

⁺‘Dy, Leser, is't bekent dat, van de jonger enten,

 

‘De Bomen groeijen op: Dus oock, van onse venten,

 

‘De Mannen komen voort; die, tot ons harte-pijn,

 

‘Inydelheyt en schand, eylaes! ervaren sijn.

 

‘Gy, allegader dan, verstandig in de Wetten,

 

‘Wilt, met aendachtsaemheyt, op desen nouwe letten:

 

‘Dan sulje kunnen sien de waerheyt van't gestel;

 

‘Te weten, dat een Geck groeyt uyt den Nar-gesel.

+ Verhandelinge.

[p. 66]

 

‘Wat! Wijsheyt kan men toch vansulcke lien verwachten,

 

‘Die d'Eerbaerheyt en Tucht, in hare Jeugdt, verachten?

 

‘Voor ray, ick weetet niet: Dit weet doch yder man,

 

‘Dat, als de Ent niet deugt, de Boom niet deugen kan.

 

‘Gy, Vaders dan te saem, die wilt den Here vresen,

 

‘Moet, in u Kinder-saeck, voorts aen nu kloecker wesen,

 

‘Hy, die het onkruydt hier te hoog opwassen laer,

 

‘Siet, dattet uyt sick werpt sijn eygen quader saet.

 

‘Leert uwe Sonen nu, eer datse Mannen worden,

 

‘Tot werping van het saet, sick met de Deugdt omgorden:

 

‘Da sal de Deugds aemheyt voorts brengen haers gelijck.

 

‘Dus sticht men vasten Staet, tot voordel van het Rijck.

[p. 67]

 

Fy! dat u Sonen hier by Waerden sick begeven,

 

Om daer, drie dagen lang, in wellust so te leven,

 

Als Ruffianen doen, met hoeren, velerhand;

 

En drincken sick dan vol, als Narren: Watte schand!

 

Fy! dat u Sonen dan, als droncke-bollen, spouwen,

 

En alsse haer waerdin, daer voor, ijts schencken souwen,

 

Om dat haer bed-cieraet, daer deur, bedorven is,

 

Vergelden't haer dan noch, met spou en koude pis:

 

Ia! 'tslimste noch van al, dat sy haer niet betalen

 

De suycker ende wijn, die sy daer laten halen;

 

Maer lopen, sluycke-wijf, ter herberg weder uyt.

 

Ach! wat is't groter sond, en over-boos geluyt!

[p. 68]

 

Gy, Moeders in het Landt, die hier wilt Eerbaer heten,

 

Sult, tot u dochters baet, nu door mijn Penne weten,

 

Dat sy, na dat iek meyn, niet kunnen Eerbaer sijn,

 

Die, met de jonge-maets, 'snachts sitten by de wijn:

 

Want, wijn verweckt de lust, en lockt de Jongesellen;

 

Die dan begerig sijn het Maegde-root te quellen:

 

Wanneer u dochter oock dan hallef droncken is,

 

Gelijck het spreeck-woort seyt,dan speeltse selden mis.

 

Wilt gy geraden sijn, so sulje niet toelaten

 

Dat uwe Maegde-blom ga stoeijen op de straten,

 

By dage, noch by nacht, wanneer men rusten moet.

 

Dan sinje kloeck en wijf, so gy dit naerstig doet.

[p. 69]

 

Geest haer geen vryheyt meer; om met de mates te lopen,

 

Op duynen, of in't veldt, in wellust heel versopen.

 

Foey! schaemt u, datje geeft aen d'onbeschaemde meyt

 

So ruymen lossen room, tot boser vrijicheyt.

 

Wanneer wy, na behoor, op dese saecke letten,

 

So moeten wy u nu, naer aller volcker wetten,

 

Bestraffen aller-meest; als, die de Moeders sijt,

 

En hout haer niet in tucht, in dtse laeste tijt.

 

Wilt gy u dochters dan een goedt Nieu -Jaer vereeren,

 

So wilt haer Godes woordt, met aendacht, vlytig leeren:

 

Vermaent haer, tot gebedt; op dat haer Godt bewaer,

 

Voor ydelheyt en schand, in dit begonnen Iaer.

[p. 70]

 

Houdt haer by u in huys, tot naeijen ende spinnen,

 

En spelle-wercken oock; in stede van te minnen:

 

Het handt-werck is haer nut, tot beter tijdt-verdrijf,

 

Als datse, voor haer tijdt, doen wercken van een wijf.

 

Laet haer oock huys-werck doen: Om daer, in vrouwe-

 

Sick so, van langer hand, tot eygen baet, te stichten. (plichten,

 

Leert haer manierlickheyt: Op dat oock ander lien

 

V Eerbaer Moeder-hart, in haer, dus mogen sien.

 

Ick heb haer vdelheyt, hier kluchtig heen, beschreven:

 

So, om den jongesel, in't lesen, lust te geven,

 

Als oock om, na de kunst, te stellen haer geraes,

 

Haer stoeijen en getier, met Ian den droncke-dwaes.

[p. 71]

 

‘Merckt eens het droevig eynd van't Haerliens^a kynder-morene,

 

‘En hebter van een schrick: Dan doeje na behoren.

 

‘Denckt oock; dat God de Heer, in dit boos ongeval,

 

‘Het bloedt, ter Iongste-Dag, van u vereysschen sal.

 

‘Gy sijt gewaerschout nu, in't droevig aerdsse leven,

 

‘Door mijn gedichten hier; die u te kenne-geven,

 

‘Dat, soje, van nu af, u dochters niet en tucht,

 

‘Het sal, na desen dag, sijn veel te laet gesucht.

a Tot vyve toe, in den Iare, 1627. 'en weynig tijds te voren, die gevonden sijn; als hier achter, Pag. 174. 175. aengewesen wordt. Godt weet, hoe vele onnosele nieu-geboren kinderen dat dese hoeren noch mogen, eylacy! vermoort hebben, die verborgen gebleven sijn.

[p. 72]

 

‘Het sal de Haerlems Lijs, mijns oordels, nutter wesen

 

‘Dat sy, in't vangen-huys, mijn boecken kome lesen,

 

‘En dat, in harer stee, ick wat vermeijen ga,

 

‘Is dit oock u verstandt, so antwoordt hier op, Ia.

 

‘Moer-Lijs en Smulle-Buyr sick mogten dan vermaecken,

 

‘In slee van duyn-gerol, in beter boecke-saecken.

 

‘Neent dit eens rn bedenck; Oock is, op datje't weer,

 

‘Het gras haer niet so nut, als wel aen den Poëet.

 

‘Daer kan ick, inde groent, nu nieuwe boecken schryven;

 

‘Om Haerlens Maegde-schand, in d'Eerbaerheyt, te sty ven:

 

‘Daer kan ick, aen een beeck, nu dichten menig lier,

 

‘Tot Maritjens vermaeck, en straf van bose Grtet.

[p. 73]

 

‘Daer kan ick, op een duyn, met pen en int vermeijen,

 

‘En rusten, nu so dan, in vreugdiger valeijen,

 

‘Teschry ven van een haes, of, van een duyn-konijn.

 

‘Dit mag my harte-lust, en haer oock lering, sijn.

 

‘Dus kan ick mijn Gedicht, mijn Liedt en Penne-sangen,

 

‘Nu aen de Haerlems Lijs, in't Vangen buys, done, langen,

 

‘Tot harer tijdt-verdrijf en soeter maegde-spel.

 

‘Dies; Moeders, let hier op en overlegtet wel.

 

‘t'Is tijdt, ja meer als tijdt, dat sy, als ick, verandren,

 

‘Dat sy daer raecken vast, nu ick ga buyte-wandren:

 

‘Laet sy dan haren geeft oock voegen tottet dicht,

 

‘En brengen, tegen my, een boeckjen in het licht:

[p. 74]

 

‘Laet sy haer antwoordt dan, op dese dichten, stellen,

 

‘Daer haer mijn Penne straft, als Vegen ende Vetten,

 

‘En Loopsters achter straet; die ook het woude-swijn,

 

‘Als eenig Eetbaer Maegdt, eylaes! gelijcker sijn.

 

‘Laet sy haer antwoort dan ook in een boek beschryven,

 

‘En, over haer beftraf, mijn scherpe Pen bekyven;

 

‘So sy haer heeft geraeckt, meer alsset wel behoort:

 

‘Om datse hier verhaelt haer bose kinder-moort.

 

‘Laet sy haer antwoordt dan, met soeter penne, geven,

 

‘Als ick haet ydelheyt hier heb in dicht beschreven:

 

‘Dit sal my vreugde sijn: want, ick heb lese-lust.

 

‘Dus wordtse dan Poëet, die is te vroeg gekust.

[p. 75]

 

‘Holla! mijn Penne mist: Sy sullen Poëetinnen

 

‘Dan heten allegaer, die sijn so licht in't minnen.

 

‘Mijn kamer is gereedt: Sy staet, voor haer, te huyr:

 

‘Ey, sendt u dochters dan daer in, ter eerster uyr.

 

Vaert wel, voor dese tijdt: De Heer wil u bewaren,

 

En, tot u harte-vreugdt, so lang in't leven sparen,

 

Dat gy u dochters daer meugt sien in beter staet:

 

'tWelck u gebeuren sal, als gy doet mynen raet.