De oude waereld III: Morgenland

[p. 272]

Ayax

Ook voor Ayax' dravenden stap en reuzengestalte met de onzachlijke spanvuisten, die tandscherp-gebrokkelde rotskeien wegslingerden tusschen de helmscharnieren en borstpantciers-naden der vérvechtenden, beefde Xerxes van verrukking. Lachende nu keerde hij zich naar Mardonius, zijn heet-eer-zuchtigen opperbevelhebber, en vroeg hem of ook hij de aardschuddende kracht niet voelde van Ayax' heldengang over Troas' grond, zoodat de stadswallen trilden, de lucht boven de belegerde muren ontstelde, als door een vagevuur-schijnsel plots schellichtend overworpen? Tusschen de daverende vlakten, waar het strijdrumoer der kampende drommen dreunde en raasde, klonk zijn uitdagende stem als een donder, grommend, rollend en weergalmend van

[p. 273]

gelid tot gelid. Na iederen steenworp rekte het mikkend-ingekromde lijf zich óp als een geweldige stam en het tartende godenhoofd plantte zich schokkend vast op den herculischen nek. Wél had Ayax de schuchter-vliedende Cassandra in Pallas Athena's tempel, met mishandelende wellustwoede onteerd, maar dit mishaagde Xerxes het minst. Want hij kreet, terwijl zijn mond in een denkbeeldig meedoorleefd genot, stuipachtig sidderde:

- BijAhura, Mardonius,... dezehemelling mócht Cassandra wurgen in zijn oplaaienden hartstocht. Wie zal er zijn bloed stelpen als hij zelf gewond wordt?... Zwijg Mardonius,... zwijg rhapsood,... hadde ik slechts één Ayax in mijn leger,... ik schonk hem ál mijn blanke en zwarte vrouwen! Zoo ik een Koning heet, die door vreemde, ongestaâge begeertens gekweld, nimmer de oogen sluiten kan en gedoemd ben ziend te slapen, zoo noeme ik Ayax een heros, gedoemd alles aan zich te onderwerpen en over alle stervelingen te heerschen! O algeprezen Sardynen-zwelger, Xerxes zingt uw lof.

Toen de rhapsood uit Chios den Beheerscher van Azië schuchterlijk beduidde, dat niét de ontzachlijke verbrijzelaar Ayax, zoon van Telamon, Salamis' koning, de verblindend-felle lansen-slingeraar en steenwerper, de meest onversaagde en wildste minnaar

[p. 274]

van Helena, die in de allééne macht van zijn ééne koene wezen, als verpletterend vechter stand hield tegen gansche aandrommende en jubelende gelederen Trojanen, terwijl deze de Helleensche galeyen naderende, juist de vlammen in de houtwanden en schepen-takelage zouden ontsteken, - toen schuw de blinde rhapsood dit bemerkte en erbij voegde, dat niét Ayax van Salamis, maar de kleine Locriër, Ayax, zoon van Cyleus, stormvlugge wapenrenner der Achaeërs, de nymphschoone Cassandra had geschonden, - toen sprong Xerxes dreigend overeind, schold in bezetenheid en beweerde, dat de wijze uit Chios den almachtigen reus Ayax in zijn heroïsche en goddelooze geweldsdaden gniepig poogde te verkleinen En hij kreet:

- Alléén Ayax, mijn hemelreus, kon ná Troas' val, met een zoo onverzoenlijken, schennenden haat en een zoo bittere levensverachting, met eenzoo wreed-vertrappende drift en razende onstuimigheid, een koningsdochter bij de haren neerrukken. Wat?... De kleine, de stormvlugge Ayax?... Gij vergist u allen. De heerlijke Cassandra wierd verdwaasd. De blanke huid van haar wasbleeken boezem verdorde Weet ge waarom?... Zij begeerde een mán,... een man van vleesch en bloed, en géén god. Gij armzalige Hellenen, gij vermenschelijkt uwe goden,...

[p. 275]

schoon ik hen aanbid! En toch, toch,... hoeveel hooger staan wij, door onzen heiligen Zarathustra, die de ménschen vergoddelijken wil. Wat zijn mij uw duivelachtig-beangstigende verzinsels, uw tronkige giganten en afstootelijke centauren, uw bloed-scheemrende gruwelsproken van Laphiten en Erinnyen? Zij hebben Cassandra's verstand gekrenkt. Priamus' dochter omklemde in smeekgejammer het beeld van Athene's wijsheidsgodin, toen Ayax den tempel in sprong.... Welk een monsterlijk en beklaaglijk gebeuren,... deze wringende machteloosheid eener maagd!... Was de Olympische godin niet eens bestand tegen de orkanische kracht van een afgewezen minnaar als Ayax. míjn purperend-gegordelden reus van Salamis? Hij,... hij alleen sleurde Cassandra ruw van het aarden altaar weg en schoffeerde de waarzegster, de jeugdbloeiende met de starre slaapwandelaars-oogen Een misdaad in een geheiligde tempelruimte, rhapsood! En toch, weet wel,... Cassandra had Apollo gesard, den slanken, goddelijken boogschutter met de kuisch-blauwe oogen, Apollo, die altijd riekt naar versche laurieren. Uw hooghartige Apollo, die zingend dicht en tegelijk heerscht over de pest... welk een god, Mardonius, haha... haha.... Lachte gij Ruba, mee?... Cassandra had Apollo versmaad omdat zij

[p. 276]

geen zanger wílde. Maar merkt ge dan niet rhapsood en gij, Mardonius,... hier gilde de fluit haar verrukkingen uit tegen de stillende muziek van de cyther. Hiér al, vocht Dyonisos tegen Apollo; de zelfverlorene zwijmel en de heilige roes van de fluit tegen de hartstocht-verdrukkende rust van de gouden lier.... Cassandra wou een mán, een ménsch,... geen orakel, geen ziener door muren en wolken, en geen pijniger der menschelijke natuur.... De duistere wartaal van de gekkin Cassandra, die met giftige slangen samensliep onder den prikkelgeur der laurieren, ontraadselde Ayax met één blik.... Zij wou een mán... hém,... een woesten, boozen reus. Deze vrouw kwelde de zang van de gouden lier en het sleepend nageruisch van Apollo's purperen mantel. Zij haatte den vasten glans van zijn zilveren boog en het zonnegegloei der gouden schilden boven de zuilen zijner tempels. Zij wou een mán... eenménsch, en Ayax begréép haar,... in Pallas' heiligdom.... En zoo tóch de kleine Locriër het is geweest.... Neen, neen.... Deze schoone maagd verlangde een verstikkend genot... en dát alleen gaf haar Ayax van Salamis, mijn reus....