Logo DBNL
Menschenwee. Roman van het land. Deel 1 (1903)

Menschenwee. Roman van het land. Deel 1

(1903)–Israël Querido–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Tweede Boek
Lente.

Negende hoofdstuk.

Er was klomp-klossende drenteling, lichtelijk vroolijk geklank van de tuinderskerels op de akkers van Wiereland en Duinkijk, 't groentendorp dat rondom 't plaatsje dromde met z'n velden. Blauwe en lichtbronze kielen fladderden om stoere werklijven, in winderig weer, brekend in kleurfrissche helderheid de nagrauwing van 't winterland. Maart-maand had blond-grillig licht door 't tuinbouwstedeke en Duinkijksdorp gewuifd. Tusschen aarde-schraalte schoot zonneblond en droog lag 't land, in koelen gloed, onder wilde vlucht van zilv'ren wolkcentauren en sproke-vogels, in lichtenden zwanengang, als booten door luchtzilver aandrijvend en uitzeilend, statig en geweldig in pracht van zeekant naar polderland. Maartsche wolkenstoeten, langs blauwige luchtstranden, zich langzaam vervormend in toovergedaanten van langhalzige graalzwanen, ontzaglijk in vluchtwijdte, zóó dreven de wolken-vogels, met vlerken van groen zeelicht doorschijnend, de blanke schitterveeren zilver-dauwig bedropen, langzaam sluitend en spreidend de parelende wieken. Zeilende kano's van Vikings, optocht van gondelranke, spits-fijne scheepkens, zacht-zeilend, omzilverd van dauw-licht 't mastenblank, hoog-gezwollen van windgang. Zóó joeg áán het wolkenspel, omdampt van goue lentelucht, bevlagd met uitgeplooide zilvervanen van hel licht dat voortdreef de luchtvloot. - Naast de zilveren zwaanhals-gondels, die te drijven zwierden, overal rond, overal, zachtkens en fier-gespannen de zeilen, langs onmeetlijk verre horizontbochten, rankten bevonkte galjoot en in gril'gen zonneschitter, hun hoog-ranke stellages van kristallige praal geheven in zacht lentevuur. -

Zóó, de lenteluchtvloot trok over 't stedeke, van zee beoorlogend en verslaand doorgrauwd winterruim van Wierelandsche akkers en wei. En elken dag, in Maartmaand, éven maar, trokken òp in zeil-zwenk, aanééngerijde zwanengondels, in stralenden zilverdauw, cirkelend en manoevreerend in bochten breed, langs de luchtstranden, zacht weer terugzeilend naar zee; vloot-stoet, licht en duizel-tintig, omspuid van parelend zilt zilver, tusschen blauw-groen azuur van aanlichtenden lentehemel.

Zóó, onder Maartsche wolkenvreugd, zetten de werkers hun eersten lentedag op akkers in, ontworstelend elk lichtuur, aan weer teruggrauwenden winter, die maar niet wijken wou, telkens om en tusschen de gouïge zonne-uurtjes, als 'n reuze-zwarte vogel vóór ranke zonnevloot bleef ronddonkeren.

 

Er was opfrisschende lichte werkjool in de tuinders en bollenarbeiders gekoortst. Overal, om Wiereland en Duinkijk joeg werkwoeling en krachtige lust om met jongen arbeid, starstarenden winter te verdrijven. Onbewust, stil en onuitgesproken, groeide verlangen in hun harten om door grauw en angstig-eentonig takkenbrons van dorp en plaats, zomerwereld van kleur en licht te zien trekken, zooals die alleen oplaaiden in Wiereland en Duinkijk in gloei en vlam, in kleur en gloed van 't wellust-doorkoortste groen, het vol-zoete groen, diep en licht; groen van 't stedeke, met z'n praal-prachtigen hoogen omgroei van labyrint-lanen en paden, tuinderij en bollenakkers overal rond. In de straatjes was klosgang en drukkig verkeer bij zaadhandelaars en overal klonk klankrijker gepraat over zaaisel en maaisel.

In allen leefden drang naar arbeid, warmer lust in grondwerk, in woeste teelt, de grauwe aarde te omkleuren met groen en zongloed.

Door de bollenvelden liepen de werkers in de buiige, grillige schijnselen van Maart, en de bazen achteraan, heerig nog in hun boordjes en blankend overhemd-wit, speurend met angst in 't harte, naar vorstschade, wijl 't gewas den grond al uit

kwam loeren. - Zìj 't eerst, hadden alom, in 't wije grauw-brons van nog niet beteelde tuinderij-akkers, hun velden al zachtjes-aan zien opkleuren, in licht- en donker groen. Hier en daar droegen ze al 't dekriet van krokussen en hyacintenloof weg, op rood-begloeide burries, die vroolijk vlam-streepten in den jong-aarzelenden dagglans. Kaal nog wel en vaal, stonden de hagen en de boomen op paden en wegkanten in jong geknop; bleven nurks grimmen in hun dor getak, tegen den stoeienden, fladderenden Maartwind en blonden lichthemel in. Maar al drukker ging beweeg onder de werkers, en 't rhytmisch geklos van òplevenden klompgang, - heel anders dan de wintersche melancholieke klosloop, - klakte, hamerde en weerhalde op de keien, op den grond en overal dromden groepjes tuinders rond 't land, met zaadzakken en kleurfelle emmertjes, helle zomersche toetsen rood en hardgroen, tegen wild-zilveren wolkenluchten en veldbrons; was er licht gespit en omgewentel van aardgekluit, teeldrift en groeigang door de nog grimmige akkers.

 

Ouë Gerrit stond met de lijn in z'n hand bedjes af te steken, langzaampjes en strammig. Piet trok voren met z'n schoffel en achter 'm aan, hurkte 'n helpertje, tuinboontjes in regels regelend. - Dirk, met z'n zware gestalte, tegen 't lichtende veld-brons, stond vroege doppers te planten. Met z'n erwtenplanter in de doorbarsten knoesthanden, waarop nu, wildblond in 't licht, de haartjes prikkig warden, bukte ie zwaar op de brug van 't groote gereedschapsbrok en drukte in zachtkrachtigen zwel, met 'n trap van z'n beklompte linkerbeen, de ronde tandenrij als 'n beet van den planter, den grond in. - En telkens, in luchtig sliertgebaar, rukte ie, in halven kring, zware brug uit de aarde, zette kalm naast laatst-gestooten erwtengaatjes den planter neer, gaf 'n trap weer in zwelkracht, één rukduw met bovenlijf op den brug, rijde zóó door, achteruitstappend rhytmisch, naar den ouen Gerrit toe, die strammig langs z'n lijn slofte. De klompen van den Ouë te groot, gaapten telkens bij elken slof open aan z'n hiel, dat z'n fel-paarse

kousen opkleurden onder z'n loop, bij iederen stap z'n beenen weer verzakten, in den pas gespitten grond.

Er was al volop werk voor 'm. Toch zou ie 't langzaampjes-an doen. Haast had ie niet. Wat hij deed was maar toegiffie. Dat wisten de kerels wel. Onder 't ophoogen van de bedjes en 't aanstrakken van z'n lijn, zeurde zorg in z'n kop, die 'r al 'n poos niet uit wou. Hij had ook in lang niks beet gehad. Dat maakte 'm korzelig. Nou dacht ie méér aan z'n tuinderijrommel. Telkens hadden de steelkansen slecht gestaan, was ie z'n toestand benauwder gaan voelen. Dit jaar had ie zich nog voor 'n prijsje van de koeien afgemaakt. Maar wat 'n nacht was dat nou gisteren voor 'm geweest? Hij, met z'n oue, doorstramde karkas, d'r 's nachts op uit, op de nachtboot, met 'n koe achter 'm an. Nee, da gong nie meer! en dà trekke, sjouwe en afslag op de mart.... da loope, strije en baidraaie.... Nou was tie d'r mi 'n sestig guide verlies affêkomme.... dá' was puur 'n duut.... Moar dá' hat tie s'n mellekie veur.... en de mest.... de mest.... meskien tùg kiet? veleje joar had ie s'n heule mest vrai had. En tùg nog had ie twee koebeeste veurskot skuld.... En dan.... wá' kon 't sàin skele.... de boel gong tùg de loorem in.... Nou al twee keer had ie handgeldje van de netaris genoje.... vaifhonderd pop.... da waa's.... da waa's.... van dertig joar rente.... En nooit nog 'n sint had ie aflost.... Dá' liep moar op.... moar op.... Hai kreeg s'n rente.... Moar hoeveul?.... f'rdomd aa's ie 't wist!.... ses persint!.... En dan nog se hypeteekie.... s'n pàcht, s'n hypeteek-termaine s'n.... hu.. hu.. hu.. jonge.. jonge da sel main d'r 'n joar worre.... Al twee keer was ie s'n landpacht achter.... en al één keer s'n borge ansproke, die niks meer mit 'm wilde. Dàt moàlde sain 't ergst!.... Aa's tie nou d'reis afgong van die vent,.... bai 'n aêre gong.... soo'n jongere snuuter.... die nieuwe doar.... mi s'n bank.... enn.... aa's tie.... aa's tie jonge kerel d'r nou d'reis rejoal see woar d'r op stond mi sain.. Want nie een die wist dat ie d'r soo baisat.... enn aa's tie.... aa's tie.... aere!.... die Gouws tie.... d'r nou d'reis see....

dan kreeg ie miskien nog wa sinte.... ho.. ho.. ho.. aa's tie die jonge snuuter d'rais alles see!

- Hee Ouë!.... trap de greppel nie in!.... schreeuwde Dirk, die net zag, hoe Gerrit rugkrommig peuterde met z'n lat, waarop voetenmaat stond ingekerfd en in zeurderige zorggedachte op de greppel was gaan staan. Hij schrok.... donderjenne!.... wá' kon 't sàin skele.... hai mos de boel moar late woaie.... Had ie nie s'n spulle.... s'n goed?.... Aa's t'r moar niet soo veul loervosserai was op 't veld....

Wijd en ongedurig lichtte Maartschijn over de akkers rondom. Van alle kanten kreunden en kraakten in schommeling, werkkarren op de nauwe paden naar 't land, kruiden kerels mest in kruiwagens, piepknarsend over planken loopertjes; stapelden 'r bergjes vettig op drogen akkergrond gekwakt, als zwartig-blauwe kwallenhoopen. Van 'n schuur fonkelde 'n glazen dakpan, als dagster, zilverend neergelensd tusschen de akkersingels. - Bedrijvigheid van bukkende en sjouwende kerels, met rood-vlammige burries door de greppels, drukte òp van de bollenvelden en als in voorhooi harkten enkelen bij plekken het dekriet dat opstoof in hooierige slierten, van 't àl groenender loof bijéén. Dreigend waaierde plots de lucht uit aan één kant, over wijd brok land.

Ouë Gerrit stond er naar te kijken. Nou al dertig jaar had ie hier op de Beek, tusschen bollenakkers, 'n half bundertje grond gehuurd, waar ie van alles had gezaaid. En nou, nou moest ie d'r volgend jaar af. Onder z'n pooten had die voorskieter, zwager van dokter Troost den grond verkocht.

Nou kon ie blaive meskien.... meskien.... aa's tie twee honderd golde meer betoalde p'r jaar!....Moar dâ kon nie.. kon nie één tuinder.... Nou wist ie wel dat 't land weer an de kweekers gong! Die slokten de heele ploats in,.... die konne meer betoale.... En.... wá' noodig had ie dá' brok, dat mooie brokkie hier mi s'n bestigste àfwoàtering nog van de heule ploas!.... Hai mit z'n slechte darie-grond, àchter z'n huis.... en kaik d'res an.... wá' die plek hier mooi lai.... allegoar die hooge boome gunters.... en nog meer boome tut

an de Beekerweg.... En kaik doàr die kant van 't groote bosch.... al die iepe doar.... en die popels!.... En doar midde in.... de bolleakkers!....

Ja, nou ie zoo keek Ouë Gerrit, wijd-om, tot aan de boom-diepte van 't bosch, prachtig wijd brok land over, nou giftte 't duivelsch in 'm dat ie hier af moest, 't beste stukkie. Met 'n handje mest was 't altijd klaar. Als ie z'n lappie in 't duin, mit aarepels en erwten nou nog moar houen kon?.... Moar kristis.... wá' had-die f'doàg tug in z'n kop.... t'met allegoar sorgseurderij!.... Ho.. ho.. daa's puur daas.... héé!.. da gong tug stil s'n gangetje.... Dan moar de boel veur de wereld.... Aa's tie de loodpot had van s'n broer, waa's tie d'r allangerst van deur gonge.... kaik die hep nou vlak noast sain hee, s'n bunder.... Moar, wel neenet.... die gong d'r nie of!.... die betoalde meerer!.... Moar wá' kon 't sàin bokkeme.... Hai had sain genot.... da' wist puur g'n sterveling.

Weer stilletjes strakte en trok ie z'n lijn over den roestigen kluitigen grond, een steek omgelegd en Dirk bleef z'n zwaren blauwigen erwtenplanter lichten met elken trap van z'n reuzigen zandklauw, duizend donkere gaatjes in den rullen, bronzenden spitsgrond prikkend. Overal lagen hurkende kerels in blauw en brons gekiel, op de nog woest-bronze aarde, tot schemer graaiend en kervend met d'r brons-reuzige handen; de aarde, die stil-ontzag'lijk zich liet gleuven en pletten, verhakken en uitdelven door de noestige mensch-werkertjes.

Den volgenden dag was Ouë thuis gebleven. Hij had kou gevat in den Maartwind. - Dirk stak de bedjes af, lei de paadjes glad, groef en wroette in 't zand, met hartstocht en lust en harkte in sierlijk-lichten zwaai, grondbobbels en kluitjes gelijk over de bedjes, luchter scherend met de beklonterde harktanden, in zweefkringen langs den grond. - Elk bedje, onder zijn hand, kwam prachtig gelijk te strekken, met recht afgelijnde paadjes ertusschen gediept en telkens kleurde onder z'n schoffel en hark, de bronzige zandgrond in lichtigen roesttint, fijntonig geschakeerd van afschoffeling en aanharking. In z'n stommen arbeidstaar lag werkgenot, om netjes te zijn,

voor zich en anderen die langs zijn veld liepen. Breed-zeker drukte z'n klomp den weeleen gespitten grond in, langs de bedjes, gebaarden z'n armen in forsche harkhalen, vierkanten in symmetrische vakken de akkers, voor 'n paar uur nog ruwonbewerkt, doorspit in roestkluitige woeling. - Tusschen de erwten hurkte Piet, met jonge aardbei-plantjes, die hij wortelteer den grond inkuilde. Peuterig werk voor hem, waar ie 't land aan had. Dat was maar den heelen dag, met z'n dikke stompe vingers den grond openboren en heel voorzichtig, vezelig wortelnestje kreukloos de duffe aardkuiltjes indiepen. En elken dag, dan dezen dan dien hoek uit. Nou, binnen 'n paar dagen werd 't jagen. Van de spinazie naar de wortelen wieden, van de erwten naar de boonen. Zoo, drukkig door, tot 't ze groen en geel voor de oogen wier, ze zelf niet wasten wàt 't eerst te doen. -

 

Tegen einde Maart stond ouë Gerrit weer op 't land, met kleine gebaren en half bochelend, voorovergekromd z'n schonkige lijf, uit z'n emmertje sla te zaaien in lange lijnvoren. Er was wat zonnig middaggoud, in rooiïge weerschijnen over de werklijven heengedampt, toch zonder warmte. Alleen vloeide er lichtglans die warmte leek, ijl en in de lucht zilverden wolktronen door 't lichte blauw, waarachter wind joeg, guur, maar frisch en dartel-blijstemmig. -

Met werkstil, diep genot plakte rustig Dirk z'n bedjes wortelzaad in, in doffe kloppen met plakker op 't zand, zwijgend, in den ernst van z'n arbeid en innige gehechtheid aan saizoenen-werk. Piet, achter 'm aan, strooide in zwenkend uitwaaierend gebaar, ingehouen toch, nog wat raapstelen en wortelzaad na. Dadelijk hakte Dirk bezaaide bedjes in, met z'n harktanden omwoelend den grond, dat 't zaad in grappige sprongetjes opdanste. - Z'n lijf stond krom en z'n gezicht wreed, werkstrak. Heel den middag door hakten en kerfden z'n harktanden overal de bezaaide bedjes, bang voor vogels, die de korrels anders wegpikten. Dàn plakte Piet den grond dicht, achter ingehakte woeling, glad als asfalt, dàn Dirk achter

hem, in onbesproken wisseling van arbeid. 'n Greppel van hen àf werkten de neven Hassel. Flauw brommerig gegroet was er tusschen 'n paar, dat in den morgen éven gromde, maar dadelijk dreef de vijandschap weer boven, vrat er dieperen haat in, zonder dat ze familie-ruzie van de vaders ooit elkaar verklaard hadden. Piet had juist Willem Hassel, z'n neef, 'n snauw gegeven. Die, verbluft wat, niet klaar met z'n antwoord, stond in verlegen woede de lucht in te fluiten, sarrend den ander, smorend eigen kwaadaardigheid. Oom Hassel, Gerrit's broer, was ook op 't land gestapt, manoeuvreerde tusschen bedden en regels in en loerde stil of de neven ook gereedschap van hem gebruikten. Wacht! - daar zag ie waarempel 'n mestkruiwagen van d'r lui staan, even op zijn grond in 'n hoekje achter de voorhaag.

- Weg die rommel, krijschte ie, màin grond!.. màin grond!

Terug morde gevloek, zacht nog van Dirk; en Piet vechtlustig wou 'm wel op z'n gezicht slaan.

- Jou grond, snauwde Piet, aa's je d'r ofstapt.... ke je de korrels van je klompe skuure!

Dirk, die niet erg hield van hurrie, had den kruiwagen 'n stomp duwetje gegeven, twee voet naar him eigen akker toe. De neven, stil, bleven aan 't inhakken van zaad of harken, zeien niets, keken maar strak op den grond en 't zaad, dat òphuppelde onder harktanden. Soms, éven klonk licht gezang van mannestem uit bollenland, tenorig-hoog vergalmend. Dan plots weer uit anderen hoek woei zangstem aan, in afgehaakte geluiden, door schuddend beweeg van lijf, klonk er nagalm tusschen werkers, hurkend bij hyacint en tulpenloof. -

Hooger in enkele dagen was 't prachtglanzend licht groen van de hyacinten-velden de akkers uitgepunt, juichend tegen den zilverenden, hooger zich openenden wolkdampigen lentehemel. Breed in vlakkige sier, òverlichtte het de nog grauwbronze aardplekjes van tuinderij midden in. Uit een hoek, bezij 't land van den Ouë, kwam al zachte violet-paars waas, uit vergroend aardvlak schemeren. Door het haaggetak, van verre al, waasde paarse wasem, in zacht violetten brand,

geurende goùdgeel-gloeiende krokussen, wonder-teer wiegelend op toonfijn stengelgroen. Overal rondom, in lanen en veldpaadjes, barstte strijd los, tusschen 't groen. Fel lichtgroen glansde hoog in pracht tegen malscher kleurnuancen van tulpenblad. Dwars door 't lichtende hyacintenloof, 't blauw dof-groen van narcissen en 't grijs-groene in waas omdampt, van al andere soorten. En 's avonds, als werkers tegen half zeven afstapten van 't land in lentescheemring; voortsjokten op de eenzame weggetjes, en kronkelpaadjes, tusschen haagjes-engte van tuinderijen waarachter aan twee kanten al uitsapte groente-spruitsel, in àl groenig waas, dan overal kwam hun tegemoet, wit geschemer van sneeuwklokjes, op regeltjes geplant, als dwalend lichtjesblank, afgebrande kaarsjes, die kropen, teer, halfgedoofd langs de donkerende aarde, even soms nog geraakt en opbrandend in flits van avondgoue glansjes. Stil en wijd-ernstig, den omtrek van Duinkijk beheerschend, lag doodstil landgoed van jonker van Ouwenaar, diep verdoken achter hoog geboomte, met de geheimvol groenaanschemerende beuken voor 't hekwerk.

II.

Hooger en weelde-dieper lenteleven kwam er bloeien en zoet geuren in Aprilmaand, over de akkers. Fel stond 't groen, narcissen en tulpen in hun grijs-blauwe loof. Overal uit het duizendlanige Duinkijk om Wiereland, tot aan Zeekijk, vloeide áán, de zoet-duizelende geur van bloeiende hyacinten, lichtelijk ontknopt, de lucht doordroesemend, de aarde bekleurend in teer-brozen gloed. Dronken luchtwaaisel, warm en eind'loos zoet, doorgeurd, woei longen in en hooger àl stonden de werkers omlijst van hun sierende singelhagen, op 't ochtendland. In het getemperd hemelblauw, nevelig doorwaaid van gouïge dampen, stortten de dagen zich uit over de akkers. Heerlijke jonge vreugd-adem zoelde en koelde door 't bollengroen en licht, in lentevuur, vlamde zonschijn van akker naar

akker. Beukgroen van de lanen stond te wierooken in zacht lentewaas, en elk uur hóóger steeg 't licht, doorvlamde 't gras in zacht sappig weeldegroen, fluweel groen, zoet-zijïg groen. En de boomen overal traden áán, in fijne sier van jong-puntige blaadjes, overal neer-regenende pracht van satijn-groen over de heilig-stille wegjes met vocht van lentedauw doordrenkt. Overal lichtglans van nieuw leven dat aanzoelen, aangeuren, aanwuiven kwam, tusschen woesten groei van gras, rond wegduikende beekjes, langs oevertjes-stille lommering, langs watertjes, die glans-gouïg en zilverdoorstoeid van lichtrimpeling plasten en terugkaatsten, in bronze bodempjes, hemelblauw en wolkzilver, kristallig en even verdonkerd van gloed. Waar klaar doorhéén kleurden beekjesgrond en koralige steentjes, bloedrood.

Aprilmaand was, verstald als blanke vrouw van mythische sier, ingewiekt met gouen vleugelslag van zonnelicht, tusschen de velden, de eerst nog droef-grauwe landen. Daar zwierf ze plots, in lijnen-woest kapsel, met goudrossigen haarzwier, die vlamstreepte en lichtkringen trok door de lucht en 't akkerloof. Vóór haar zwierden uit, blank-albasten handjes in godinnegratie, die rondstrooiden zoete bedwelmingen van geur en kleur. En rag schuifelde haar teedere voetjesgang door gras en sierloof, dat er ritseling golfde, als aanvloeiing van fijnregenend fonteingeruisch. En overal waar ze zwierde en zweefde, dàn liep en rustte, gingen zacht branden om 'r heen, kransen van kleur en kransen van licht. En waar haar wisselsnelle voetjes schuifelden en betipten éven de aarde, golfde achter haar aan, blank en blond spel van lijnen en glanzen, die ze terugving op doorvonkte sluiers van kantille-goudgaas, weer òpstrooide in kringen, al breeder en breeder uit, wel grillig en jong-vurig, maar licht en juichend; glans die gloeide, licht dat duizelde, bruiste en vonkte op de warmte-inzuigende aarde.

 

Er was vroolijk gestoei onder de werkers. Ieder voelde wat aanvloeien van de bedwelmende Apriljool in lucht en grond, hoorde schuifelen den schalkschen stap van de vrouw met 'r goudrossigen haarbrand.

Op de akkers was drukker beweeg en blauwkielen, diepkleurend met burries, vlammig beschilderd, droegen sneller dekriet tot hooibergen, hoog dofblond, even door avondzon in rooden gloed getooverd.

Rond de akkers was nog druk gespit van bollenkweekers op hoekpunten. Op den Beekhoek, zwaarder omdromd van groen, stond Ouë Gerrit te kijken. 'n Bed van 'm af hurkten Dirk en Piet tusschen de aardbeien. Overal rondom, piekten tuinders rijzen den grond in, die al klaar lagen op losse bossen tusschen de erwtenpaadjes. Licht-even groenden de doppers de aarde uit, in scheemrige fijne regels. Het dooie-grijs-brons rijzenhout brak malschen toon van 't sappige gras in den omtrek. In één dag stond laag-groen landschap doorpriemd van bajonettigen stand van rijzenhout, mans hoog, vèr over de akkers. Als gepiek van verweerde en beroeste geweerloopen knoesterig en takdood, stonden de rijen hout tusschen het jonge doppergroen. En tusschen hekjes en stekjes, achter takjes en knoestjes, schemervlekten hurkende kerels in blauwkielen als gedoopt in afdruipend ultramarijn. Hun stompe klompenneuzen drukten in 't zand, als ze knielden naast him hout en langzaam de rijzen op regels voortschoven, de puntig gesneden knuppels, met forsche rukken en stooten de aarde inborend.

Na eetuur van twaalf, stapten Dirk en Piet achter hun huisje op de akkers, wat spinazie snijend voor de markt. In groote bakken, vurenhout kistwerk, beschilderd met blauwe letters G.H., zeisten ze de spinazie bijéén, op bosjes, losse blaadjes, geurige jonge groenten, dat het glanzende sap van hun messen afdroop en zoetige lucht, frisch en prikkelend de bakken uitwaaide. Dirk sneed kalm en zeker, Gerrit laadde op, Piet sjouwde de kisten naar den wagen. Na 'n uur werken trok Piet naar de haven, waar al lichtelijk en duizelig door-eenwarrelend gedrentel van marktdrukte joelde. Groenteventers van 't stedeke, zonder land en zonder eigen waar, stonden gedrongen om tuinders die te veel goed hadden en niet meetrokken met de tuindersbooten op marktdagen, naar Haarlem, Amster-

dam. Aan walkanten, en onder áánlichtend groen kastanjelommer van de havenboomen, vlak voor 'n rij woonhuizen, was uitstalling van jonge groenten op straat, in manden en bakken, van walkant tot aan de stoepen. 'n Ophooping van karren met stilturende trekpaardjes en ezeltjes, warden dwars en scheef bij elkaar. Stille koop voor afslag klonk 'r vóór dat tuindersboot aankwam om op te laden. Boven haventje dreef geweldig wijd-uit, wolk-doorzilverde polderhemel, en boven één hoek naar spoordijk grauwden paarse waterdragers. -

Aprilvrouw was, koketteerend en tartend, met 'r rosgouen zwier van wapperhaar en omslingerd van door-zonde sluiers, in 'r ranke gracie en vlammensier, al dagen achtereen weggedoken, had sarrend en schalks in háár plaats gegoocheld, grimmig klownig weer-duiveltje. Van overal dreigde wintergrauw in de luchten.

Reuzige ruïnen, omsmeed van licht-zilverend, afgebrokkeld poortwerk, breed en diep-verhallend, dreven prachtzwaar in den ochtend, met hooge bogen van wild licht omspannen, boven geweldige polderwei en haventje, om in stillen val in te storten tegen den middag, te vergrauwen in angstzwaar, woest regenzwerk.

Onder de spoorbrug, waar de tuindersbooten doorstoomden, spartelde tusschen het sluizig-diep schaduwdonker gemuur, lichtende plasglans van waterzilver, nauw-kronkelend door bruggeboog. Zwaarder boven den spoordijk, rond polderruimte donkerde 't regenzwerk; droef daarin de gasreservoirs, die er neergetold stonden als duistere kringkazernes zonder ingangen.

Op den spoordijk, tegen fel-scherpe lichtwolk brak donker uit, lichaam van seinwachter, die draaide aan z'n paal voor z'n huisje, dat er parmantigjes, klein-hoog stond. Langs den havenwal joeg gewoel en gedrang van tonnenschuiten, tjalken, bokken en pramen. Uit meelsloepen klauterden telkens wat kerels, wit bestoven, met zakkenvracht, wit-doorpoeierd op den rug. Zwaarder in paars-duister omdreigde polderlucht de haven met spoordijk en plots door grauwblauw gewolk, rende lokomotief met wagens aan, doorstormde in donkere vlucht

hemelzwerk, ijlzilveren stoom uitblazend tegen dreigenden wolk-achtergrond. Rechts naar station, eenzaam boven het aan-sjacherend marktgewoel, hoog uitwiekend door grijzen luchthoek, in statige wenteling van windgang, keek reuzige molen over polderruimte. En rond hem, laag als neergebrokkeld, huiskrotjes in rood gedak, schuil achter en onder boomgroen. Enkele bootjes, vereenzaamd, lagen geankerd op stil walkantje, vlak bij de polderhoogte, buiten sjacher-rumoer, waar hun kajuitsoogen net even boven water staarden, wijd-open, als gesperd in benauwing, met de vuil-gele en smoezelig bruine waistrooming ònder hun angstblik. Matkleurig roer-rood en hardgroenen koperen bepuntsels van schepen, boorde door de grauwige drukte. Tonnen, met menierooie bodempjes werden in druk lawaai en geschreeuw loopplanken op- en afgerold, weggeschommeld en recht-opgecirkeld op d'r kanten, in voetenen handen-techniek, als speelgoed, lichtelijk versjouwd. En overal, tusschen tuinders en venters, dromden kinderen, onder paardkarretjes en tusschen honden. - Havenkroegen liepen vol en gulpten zwoegkerels uit, slokten sjouwers in, kooplui, tuinders en scharrelaars, die afklapten en prijsbedongen. Maar weinig nog was aanvoer en slap 't groen van spinazie en wat vroege sla.

 

Later in de maand was Aprilvrouw weer opgerankt in gracie en achter haar aan trok ze diepere streepglanzen en kleurkransen, lichtglorie van aanwarmend zomerland. Struikgroen en jong geboomte stonden te wasemen in dauw en eerste bloemenbloei tooide de ochtendvelden in kleurenlicht.

Zwaar, in zwoeg-ernst, wroetten de landwerkers. Eérst jolig werkgeluk was overal bij tuinders en bollenknechten overgegaan in zwoeggewoonte van menschdieren, stomp omwoelend de aarde. Overal stond strakke loer op groei naar vruchtbaarheid, op aardegistend leefsap, dat in wellustgeur den grond uitbruiste. Angstig was 't getuur van tuinders en kweekers, stille kijk naar de aarde, bange, ingehouen vraag aan den zwijgenden grond of ie geven zou volop, of ie groeien

zou, brengen kwam oogst, leven, of ie werkte, gistte, licht en warmte inzoog.

Lentebrand ging over de akkers, vlammen van schroeiloos zonnevuur. In al de tuinen kwam uitspruiten, asperge en radijs, tuinboonen, lichtelijk zilver beblad, raapstelen, in groenen bosjesdrom, erwtenranken en rhabarber, jong blad, waaronder steel-rood uitkleurde. De aardbeibedjes jongden in d'r hel tintelende groene uitloopertjes, lichter met den dag, dwars door het vaal dorre brons en bloedrood, gouïg-omrand geschub van afgestorven loof nog, dat nazong, tusschen lentegroen, éven z'n weedomlied van herfst.

Ouë Gerrit liep in zoekend getuur naar den grond te kijken, tusschen z'n bedden op de Beek. Dirk schoffelde rond de erwten en Piet met helpertje, armelijk jochie, verzakt in zware man-kiel, wiedde de worteltjes.

- Seg Piet.... hai jai d'r nog doppers.... de wind hep hier huis houe.... nie een die d'r opkomp!.... kaik!.... dá' hebbe de musse in gefrete.... dá' tuig!

Dirk sprak, doorwiedend met den schoffelboom hoog, uitschietend z'n armen in breed gebaar.

- Ikke hep hier niks.... hep den Ouë dan nie walletjes anstreke?....

- Wa' nou.... walletjes? bromde Dirk met z'n rug naar Piet toe.... of dá' stoàm-erte binne....

- Watte?.... schreeuwde Piet, die Dirk niet verstond.

- Twee swarte katte, bromde nog onverstaanbaarder Dirk, om Piet te hinderen. Helpertje van twaalf, hurkte op z'n jongensknietjes, mannig in z'n beweeg, tusschen de paadjes, achter Piets klompenzool wiedend, nu weer in jonge sla, die al fletsig met z'n geel-groenige schutblaadjes overgeplant, slap treurde. Z'n kleine kinderknuistjes wroetten driftig tusschen 't onkruid en telkens èven schrok ie met 'n vloek terug, zoog ie z'n hand uit, in den mond, als hij zich gestoken had aan brandnetels. Zwaar doorlapt sjofelde z'n gescheurde broek om z'n lijf en z'n voeten in baggerschoenen, - rooiig en gat-doorvreten, dat vieze teentjes er uit kromden, -

plompten weer met zwaren druk op bed-randje van wortels.

- Seg Nailis, wa droai je d'ruit.... wá' goan dá' vlug!

- Se heppe main nie vlugger moakt, lachte ie met guitigen kop éven opgeheven uit wiedbuk.

- Hier-op-pan! hee! je hakt puur mi je poote in de wortele!.... f'rwá' hai je gain klompe?....

't Manneke bromde wat. Z'n klein bruin knuistje rukte door, vuil uit den grond, in snelle grabbeling steunend op andere hand, gestrekt onder z'n ingehurkt lijfje. Plat op z'n knieën schoof ie voort in buk, al driftiger en gejaagder 't onkruid voor zich uitsliertend op paadje. Smerige kielmouwen slobberden laag over z'n knuistje op den grond, z'n polsen en hand half bedekkend.

- Hee boàs.... boàs, schuchterde z'n stem.... hai je nog 'n pruimpie.... je hep 't b'loofd!

- Bé-jai-'t-Hain!.... hier! pakkan.... kanteloep!

Gretig propte ie met z'n vuile vingertjes tabakskrul samen uit koperen doos die Piet, naar achtergedraaid 'm voorhield, en gulziger nog bultte ie propje z'n mondhoek in, zuigend, zuigend, dat ie kwijlde van genot.

- Kâ je d'r nou puur teuge.... je hep 'n kleur aa's 'n vuil hemp....

- Ho-je-mie!.... ho-je-mie! schaterde kereltje hoonend, met woeste hand langs z'n kwijlend mondje strijkend,.... ikke rook t'met van main sevende joar.... g'laik op mi foader! enne.... main broertje van ses pruimpt wá' stefig!.... En Kloas Dirkse.... Dirkse hep 'n.... soontje van.... vaif.... die rookt aa's 'n skoorsteen.... t'met.... vast woar!

- Nou, dá' pak skeef uit.... dà pak skeef uit mi jou,.... dolde Piet, snel wiedend, rondstrooiend z'n onkruid op de paadjes.... jai bind d'r nog slimmer.... nog slechtiger aa's ketoen van twee sint 't el....

- Hier-op-pan! lachte schalksch het mannetje.... ik bin alletaid thuis.... waa'k woon? Bikkepad.... nummertje soek moar!....

Ouë Gerrit sjokkerde achter Piet om, lekker zich voelend

in lichte zonnehitte die aanwasemen kwam, en gretig snoof z'n neus aardgeuren, zoelig en zoet. Nou keek ie ereis maar wat rond. Z'n blommetjes had ie op de plaats van Bekkema, al wat gesnoeid, licht werkje. En niks was daar voor 'm geweest. Alles stond er nog potdicht. Alleen 'n boodschap van den huisknecht had ie gekregen, dat ie deze week moest klaar zijn met de perkjes en gazonnetjes vóór de villa! Nou had ie dààn, al van heel vroeg, en rustigjes stond ie te genieten, geuren in te drinken, z'n pijpje linker mondhoek, stevig ingebeten. Lekkertjes dampen zoo, en toch rustig loeren of d'r wat op den kop te tikken viel. Hij dacht over 'n vondstje. Vlak aan den weg, tegenover 't villatje van Bekkema, was 'n klein huisje getimmerd van 'n fotograaf. Bij dien had ie al 'n paar ochtenden rondgedrenteld en 'n bakkie leut geslobberd. Die vent was heel vrindelijk voor 'm geweest, had 'n paar maal, in allerlei standen 'n kiekje van z'n kop genomen. Dat mocht ie wel hebben zoo, want iedereen zei dat 't 'n rijke kerel was, die fotograaf.

Damp-zwaar zoog ie òp z'n tabaksrook, dat 't zacht reutelde door 't pijpsteeltje.

Lekker.... lekker tug soo'n paipie.... koesterde ie in zichzelf.... soo'n paipie.... in 'n lekker sonnetje.... Miskien oogst tug nog bestig.... enn.... bai die fent.... van de potegroàf.... soo veul moois sien.... Da kon rooie.... puur rooie.... suiver rooie!....

Zoo, in soezelige blijscheutige gedachtetjes snoof ie grondgeuren op, van allen kant, en vroolijkte er iets genoegelijksrustig in 'm van binnen. -

Rondom stonden de bollenakkers in bloei. Hoog rankten de hyacinten, in hun vakkige stijfheid, uitstortend zoeten, diep-doordringenden geurwalm, en overal rond, vlam-vlekte, broeide, schuimde en bruiste 't licht in dollen droesem over de kleur-felle akkers. In regel-rij schuimden als sneeuwschitter, de hoogwitte hyacinten, rein veld van hagelblanke bengelende klokken, uitgalmend geuren. Dwars er tegen, er over en om, paarse stroomen, trillende kleurgolven, in het

vochtige daggoud van Hollandsche atmosfeer. Paars, lichter en dieper, stijgend en dalend in gamma's van gloed. En overal, op de doffe pracht van stengel-groen, gouden trompetnarcissen, als in koperen jubel onder het bevend lentelicht, uittoeterend zonnezang over de velden, wijd-alom. -

Zacht, boven de hoofden der werkers, verliep lentedag in late zon, dwars de boomen, rood-goud door hun groene pracht zeeftend. De lucht stond wolkloos aan allen kant, teer azuurblauw, droomerig ver en diep, wonderfijn 't licht weerkaatsend, in zacht, nimbusgouïg avondrood, vochtig en heilig. De werkers op de landen, zoelden in 't zachte groen-goud, en over hun gezichten nimbuste rooiige weerschijn, glans van verheiligd licht. 't Late zonnevuur brandde op petkleppen van wat arbeiders in de bollen; vuur, dat weerlichtten zilveren flitsen door 't avondgroen, bij beweeg van hun werkkoppen. Rondom de werkers, overal nog in beestigen zwoeg gebukt, 't gezicht naar de aarde, gehurkt tusschen hun bedden van groente en gewas, ging zonne-avond rond, in zacht-heiligen brand. Fijn getwijg stond te glanzen als stoeiden er engelen rond-omme de boomen, als dwaalde er toortsen-tocht van madonna's, gloed zonder vuur, goudene damp, wazig tusschen de bladeren, in roerloozen zwijg van het land. Lang áángehouen, stond de hemel stil, in doornevelde goudrooie glanzen, plechtig en wijduitstralend, al lager, lager. - Onderste struikvlammen en boomknoesten gloeiden nà in den nimbusbrand van avondgoud.... Bronsrood verdroomden de boomstammen; laag bij de aarde zonk dieper de zon uit in violet vuur, onder singels en hagenbosschage, over akkerruimte, wijd-om verpralend.

 

Mijmerende tempering vloeide over de kleurkelken van hyacinten. Zacht doofde uit, de goudfelle zang van trompetnarcissen in het plechtige avondzwijgen en èven nog, brandde na, in schroeiloozen, wondren glans, rood vochtgoud over de huisjes en ruitjes. Wazig en droomerig stonden de verre boomen te luisteren, roerloos naar de avondrust; eeuwig en plechtig stond stil de lentelucht, doorwaaid van zachte geuren.

En langzaam kwam aanritselen heimvol geruisch, uit bosch en zeekant, winde-voetjes door 't loofgroen, in ruischenden stap, en dieper de zacht uitgekleurde velden, verzwijmelden weer in zoet bloemenaroom, sterker in avondval. Paarse en violette bloemselen ademden uitgebrand in zachten, stillen schroom; blanker in verscheem'ring sneeuwden òp de witte hyacinten.

III.

Acht klompen drongen bij deur-gangetje op 't erf, stil en schuin, paar-aan-paar, bijeen. De jongens tukten nog nà 't middageten. Guurt stond op 't straatje bij steenen bank, borden, lepels en pannen-blauwgoed in werkemmer uit te spoelen.

Ouë Gerrit liep ongeduldig langs 'n rijzenhok. Er moest gegierd worden vandaag. De mestwagen met beervuil stond donker bedropen, in smeuge smeer, achter de bruinige stuit, stankverwasemend over de akkers. Niet goed zetten kon de Ouë 't, dat de jongens nog tukten; kregelen kon 't 'm.

- Guurt, roep jai de manskappe d'rais.

- Nou Ouë.... lá' hullie nog effe....

- Moar main Jesis!.... hullie snurke de honderd uit!....

De hond, vast aan den ketting, uitgemagerd kreupel trekbeest, woelde onrustig in z'n stinkend stroo rond, beet woest in z'n vervuild harig, jeukend vlooilijf dat rondgedot zat met straatsmeer en geel riet, likte stiekem borden van Guurt af, rond 'r bank neergezet.

Giftig trapte de Ouë tegen z'n ribben uithoepelenden bast, dat ie jankend in z'n nauw vuns-vuil hok-donker terugkroop.

- Heeoo!.... hee doàr, wak-kerr! schreeuwde Guurt 't achterend in, door 't gangetje, naar d'r broers.

In schrik sprongen ze van den grond, met slaapmom op beteuterde wezenlooze gezichten.

- Main Jesis.... 't is t'met half twee, gromde Piet, wrevelig en loom z'n rug schurend in felle jeuk-rukken tegen scherp muurbint van stal. Dirk was 't erf opgesjokt, de akkers over, onrustig naar de lucht kijkend.

- Tjonge.... d'r si puur soo'n klodder raige in de lucht.... dik op hoor!

- Hoho!.... hoho!.... wa sou 't, hee?.... aa's d'r t'met moar is, veur giert hee?.... goeiïgde de Ouë.

- Je seurt fierkant Ouë.... sel wel beure....

Loom en rillig van slaapguurte, nog mat zich voelend in z'n lijf, was Dirk op den gierwagen gesprongen en schepte met z'n emmer 't bruine vuil in z'n kruiwagen. Telkens als kruikar volgegoten was, reed ie op 'n drafje langs erwten en aardbeipaadjes, voet-nauw klemmend bijna, dwars door rijzenengte, naar diep-getrokken voren voor sperzieboonen, die 'r nog ingeplant moesten worden en apart gier noodig hadden. In 'n ouên gieter schepte ie uit kruiwagen 't vuil, en snel, beenen wijduit, liep ie langs de voren, in stralen 't vocht voor zich uitsliertend dat 't kletterschuimde op den pas omwoelden, verschen aardgeur uitdampenden grond. -

- Seg, snert d'r nou nie deur hain Ouë, riep ie driftig naar Gerrit, die van anderen kant was komen kijken.

- Huhu!.... hu.... wa hep 't weer vorst weust f'nacht, zuchtte ie, main Kristis!.... Kaik gunters!.... hoe die lamme kroaie in de errete sete hewwe.... vier en vaife en me g'nog.... d'r is puur 'n regel d'r uit.... hoho!.... hoho!.... wa onhail tug!

- Nou.... bai.... ons.... is 't nog.... hailig.... stootte Dirk er hijgend uit, onder 't volscheppen van z'n gieter, in diepe onderdompeling door 't vuil, dat z'n handen dropen.... kaik d'r t'met bai Huuzer.... en bai de Spinnekop.... enne bai slappe Joàp.... dá' hep ie puur huishoue.... Nou netuurlik.. de spinoàsie ken teuge s'n leed.... Moar mó' je.... kaike.... an s'n boompies.... s'n oarbaie.... gain blommetjes meer..

Weer was ie, afgebroken de woorden uitstootend, met z'n gieter langs nieuwe rijzen-laan van sperzieboonen gestapt,

wijdbeens springend, Ouë Gerrit achter 'm aan, om z'n woorden op te vangen.

- Seg Dirk.... veur wá' hai je de gierskepper nie?

- Goan 't soo nie? in tait van nood skil je oarepels mit 'n bail hee?

- Moar.... da' kê soo!....

- Wa? ke-niet is dood, wille leeft nog!

Dirk was spraakzaam vandaag, lichtelijk opgewonden en vroolijk.

Hij had 'n afspraakje gemaakt met 'n lieve meid, op wie ie lang geloerd had en die sprekend leek op Geert Grint. Nu zat 'r iets te gloeien in z'n stom zwoeglijf, iets prikkelheets, dat 'm lollig en woordwild maakte 'n beetje.

- Nou, bromde de Ouë na,.... hoho!.... ho, moar je hoef je aige.... ommers nie.... soo te bedruipe....

Dirk had z'n laatsten gierstraal kletterend in de voor geschuimd, schurend langs de klompen van den Ouë, die 'm op 't rijzenpaadje in den weg drentelde. Stank drong er uit de kruikar, die hooiïg vergeurde als in omwoelde voren, 't beervocht schuimig-gretig wegzoog. Weer was Dirk door nauwe paadjes en smal-beplante wegkronkeltjes heen-gerend, vlug naar de gier-kar, langs Piet weer, dien ie toeschreeuwde.

- Nou ke je, aa's ikke gekrooje hep, de rebarber stukstoote.. goàte steke, en mest d'rin douë.... aa's dà nie-en-kan, mó' je 't fémidoàg doen!

- Kaik, nou he'k da senefewerkie!.... die f'rjande redaisbosse.... kaa'k nou nie van afsnerte, hee?

Piet hurkte op z'n knieën, snel radijsjes uit den grond trekkend, geplant tusschen lange, jonge regels aardbeien in. Druk wroetten z'n vuile handen in den grond, zoektastend naar de grootste, die even de aarde uitkleurden. Dat was z'n laatste dot! Krieuwen kon ie 'r van! Telkens knelde ie, in warrelige ordening, tusschen vinger en duim, 't korte loof van radijsjes samen, drukte de witte en rooie in elkaar, nijdig wegkijlend knolletjes met te kort blad, en striemde 'r 'n fransch teentje overheen. Vèrder telkens schoven z'n knieën langs den regel,

groeven z'n klompeneuzen, recht in den stoffigen zandgrond, lei ie in kort gebaar elk afgewerkt bosje, met rukmoeite ingesnoerd, achter zich neer op 't pad. Weer rende Dirk met wagen vol gier 'm voorbij, Piet nog iets toeschreeuwend, dat ie niet verstond. Giftiger gromde drift in 'm van peuterwerkje: dat 't geen doen was voor kerels.

- Wà bromt die broàsem nou? grom-vroeg ie zichzelf toen hij Dirk voorbij zag rennen. Met z'n kop ingebukt, z'n neus rakend de aardbeiplanten, schoof Piet door, verder, verder, tot ie stuitte op een bed wortelen, waar ie den Ouë, vreemd en in zichzelf hoorde brommen.

Verlangen kreeg Piet naar z'n kommetje koffie, want anders.. verduufeld als ie end an den dag zag. Z'n knieën brandden, voelden lammig en zwaar aan, van den eeuwigen kruip, en z'n vingers pijnden van aardgegrabbel, heet en als gekneusd.

Ouë Gerrit kruiste rond, met z'n armen op den rug. Z'n uitgewasschen hel-blauwe boezeroen fladderde achter z'n broek uit. Onrustig loenschte ie over de akkers.

- Hai had wa' sien.... f'rduufeld.... hai had wá' sien! 'n prêchtig mandje stong d'r.... spierwit vlochte.... prêchtig....! al 'n poos allainig! Tjonge.... dá' most ie hewwe.... hoho!.... ho!.... kaik waa'n snee! - Wá' faine vlocht.... hu.... hu.... Aa's tie nou toegreep!.... Aa's tie dwars d'r langest gong, langest de greppel.... bai Jan-buur.... of.... aa's tie de dorsch veuròm langest gong.... kalmpies.... huhu!.... hu.... fain werk!.... Aa's tie.... Nee! dà gong nie! Kaik uit Ouë.... kaik uit!.... Aa's tie Jan-buur teuge kwam.... van veure.... Jesis.... wá' lekker voelde ie s'n aige nou.... wá' lekker.... moar nou.... fain werk Ouë!.. fain werk!.... huhu!.... hu.... Want aa's tie deur liep!.... pàl langest de greppel.... most ie de akker van Spinnekop langest.... en die stong te wieje.... en sain soon te skoffele.. Enne Dirk dá' gunters.... kon puur vlak af sien, op sain poote.... ho.... ho.... en doar an oversai, 'n gaa'st bai de noàrcisse.... wel wait weg.... moar die doar blomme snaie stonge.... die twee woàre nie mis.... ho.... ho!.... kaik

de son skaint pal op d'r snuit.... die sagge gain snars.... moar aa's tie.... aa's tie van 't sai langest gong!....

Dirk snelde weer langs hem, met 'n kruiwagen gier, wielbonkerend voorbij.

- Hee Ouë.... aa's je d'rais wá' veure trok hée?.... gunters bai de boone.... ikke bin t'met mi dà hoekie kloar!

- Stik, giftte 't woedend in ouë Gerrit, stik!.... stik!.... f'r wa mó' tie 't nou segge.... wacht.... nou sel die doen.... of ie niks hoorde en kalm verder loope....

- Heeoéé Ouë! hoor je nie?.... heeoéé.... of je d'r effe veure trekt, bai main hoekie boone gunters!....

Achter de rijzenlaantjes schreeuwde Dirk, waarvan de paadjes volgesprenkeld vonkten van goudspatjes zonlicht. Nou kon ouë Gerrit zich niet langer doofhouen. Hoe zou ie zich d'r van af kenne make, zoo midden in z'n genot en berekeninge. Ho.... ho.... Kwaadaardig liep ie den greppel terug, 't rijzenlaantje in, waar telkens, als windstoot in zoel-wuivenden suizel door geblader van kantboomen en singel heenwoei, even sterker zonglans tusschen openingetjes schoot, fijner plengde licht op de groene hagemuren, rijzentoppen en paadjes, groen-gouïg.

Met angstgevoel in z'n hart, dat straks 't mandje wel weer weg zou zijn, was ie voor Dirk komen staan.

- Hoeveul?.... die twintig regels?

- Ja Ouë.... hier!.... neenet!.... begin d'r hier moàr.. Wa' sien je d'r pienter uit op hede. - Al meer en meer voelde Dirk zich opvroolijken. 't Zwaarste werk ging 'm licht van de hand. Stank van beervuil rook ie niet. Z'n handen grabbelden gretig in 't smeer, of 't klaar water was. Bruin-doffe wasem sloeg naar z'n hoofd òp uit 't broeiende gier. En toch, heel diep, zat 'r 'n liedje in 'm te zeuren, wat doffe klankjes die 'r niet uitkonden. - Nooit zong ie, nooit. Hij wist niet eens of ie 'n stem had. Nou bleef 't maar kriegelen in z'n keel en zoetjes vaag klanken in hemzelf, 'n kermisbedje dat ie half kende; nou dacht ie aan z'n meid, voor vanavond, in heete opjoelende lol.

Van half vijf in den ochtend stond ie al op 't land; had Guurt

'm op 't achterend z'n eerste kommetje koffie gebracht. Toen had 't al in 'm gevroolijkt en gauw, in warme gedachten, was brood-uurtje en koffieslurp van half negen voorgedanst.... Nooit nog zoo'n lekker bakkie weest, aa's toen!.... Strak-en-an skoftuur weest.... kostelijk eetetje....

Gisteren hadden ze de eerste centen van spinazie gebeurd. Dat was lol geweest in de kroeg, met Piet. Nou had ie nog 'n duitje achter gehouen om z'n meid iets te koopen.... Kristus!.... moet den Ouë wete.... enne op de boot had ie 'n pop verlore mí' koarte.... most 't moar gauw weer ba-hoalt.. mi spoarduit veur kermis. - En voort, in kroppend gevoel, lolligheid en heetigheid, die stroomen van pret en lustige doenigheid door z'n voeten en armen joeg, werkte ie af, alles achter een, zonder opkijken, van één hoek naar den anderen hollend. Met zenboom op z'n schok-zware schouders geheven, was ie naar 'n groot brok, hoog-uitgegroeide spinazie geklompklost. Daar kon ie nou mooi maaien, zoo lekker-gelijk in groenen bladstand, stond ze uitgegroeid. - En sis-scherp, in breed uitwaaierenden halven kring, sloeg z'n blink-zeis bogen rond z'n voeten, vlijmde 't staal, in 't sappige, versch-geurende spinaziegroen, dat ie éven lachte van pret, zoo gauw en sneeïg als 't ging. -

- Gong tog gauwer aa's snaiê.... Alleen was ie bang, dat t'r wat an z'n zen kwam, want haren kon ie niet. En vóórt, vàn de spinazie, die hij in mandjes overdroeg, bedrijvigde ie weer rond, tusschen de wortelen en aardbeien, jonge kool en doppers, plantte ie sla uit, schoffelde en plakte, want alles tegelijk wachtte. Piet was d'r 'n beetje zenuwachtig van, al werkte ie als 'n beest, zonder opzien, omdat de Ouë hem den heelen ochtend maar gejaagd had: jullie komp nie kloar, puur nie kloar!....

Piet had honderden bosjes radijs neergekwakt bij de pomp, waar Guurt 'n tobbe water kwam neerschuiven. Met 'n vuilharigen borstel raspte ie in ruwe stooten en vegen de knolletjes schoon, spoelde ze na iederen boen wat uit, in 't water, dat zanderig zwart modderde tusschen z'n natte vingers waaraan

losgeschoten nattig loof bleef plakken. Guurt, met 'r zwaar lijf gebukt over de tobbe, hielp meeboenen, dat de beklonterde knolletjes, glimnattig-rood en geelig-wit, glanzig te kleuren gloeiden in de zon, op schoongemaakte klinkertjes, boven 't bedrupte frissche loofgroen.

- Seg Piet, sou je nog nie d'rais wa' skoon woater naime....

- Je laikt puur 'n doàseling!.... se glimme aa's 'n hooge saaie.... van domenie.... wou je hullie somwaile poetse? - Guurt lachte, even uitblazend, met 'r handen plat op d'r dijen gedrukt, armenvleesch hoog ontbloot, bespat met zandkluitjes en watervuil.

Ouë Gerrit was klaar met z'n voren. Den trekker had ie angstig in 't paadje gegooid. Z'n hart bonsde. Hij durfde niet zien of 't mandje al uit den greppel weggehaald was. Voorzichtig stapte ie langs de boonenregels, langs de aardbeien aan greppelkant....

- Eerst nog erais effetjes de aêre hoek inkaike!.... kaik.... d'r stoàn g'n sterveling.... moar nou sien!.... Hee!.... nog effe wachte.... hoho!.... nou langsoam an ommedroaie.. of d'r 't prêchtmandje nog stong.... kaik!....

- F'rek!.... weg!.... weg! heulegoar weg!....

Stom 'n oogenblik, bleef ie staren met razende drift in z'n borst. - Die lamme Dirk, dat ie nie effe hep kenne wachte! - Had ie sullie moar selfers nie soo joagd! soo'n kerel.... Jesis meroakel! nou was 't weg! dá' prêchtige ding! heulegoar weg! Er zat woeste huildrift en wroegende spijt in z'n borst die 'm verhitte. Hoe kon ie zoo stom zijn te gelooven dat 't bleef staan wachten op hem. Dirk, Piet, Guurt, allen had ie wel kunnen smoren van gift. - En als straks 'm z'n lamme, suffe wijf in den weg liep, zou ie 'r ranselen, dat ze kreupel ging. Spuwen, spuwen van drift kon ie, dat 'm die kans ontgaan was. Als ie nou maar morgen eens uitkeek bij den fotograaf en bij Bekkema. Nou was 't weggekaapt voor z'n neus. Twee uur had ie 'r op geloerd. Maar morgen, morgen moest ie wat hebben, grijpen, als moest 'r voor hèm in den tuin, 'n dag 'n kerel gesteld.

Met duizel en gloeiing van woede in z'n hoofd, ging ie terug. Z'n kinder-poppig gezicht stond stram. In giftige vegen rukte ie door z'n baard, bisschoppelijk-zilver op kielblauw.

Tot laat in den avond bleven de jongens op 't land. Als wisten ze van geen ophouen en vermoeienis. Dirk neuriede zachjes, want nou, t'met over 'n half uurtje zag ie z'n meid.

Overal op de akkers van bollen en tuinderij stond nog werkvolk te wroeten in den grond, koppen gebukt naar de aarde, nekken weggediept achter groote zonnehoedranden. Soms in halsheffing even, keken wat verbronsde koppen òp, staarden lichtende oogen rond, in 't wije akkerland. Dàn weer vóórt, in kruip, of hurk, hakkend, kervend, wiedend, over den groenlichtenden grond, altijd gezichten néér, in strakken loer naar 't gewas, handenparen, groot en woest in grabbel, tot zonnevuur wegzonk en koelende scheemring over de velden doolde, stil en wijd, den nacht in.


Vorige Volgende