Putmans manuael, dat is een kleyn pest-boecxken seer dienstelijck alle menschen

Dat V. Capittel. Handelt vande loop der Sonnen, Maen ende de twaelf Teeckenen, ende welcke Pest meest ghevaerlijck of doodelijck is.

Autheur

VAn dese Teeckenen salmen aldus verstaen: Isset saecke dat een mensch by dage geraect wert, met een gheswel achter de Ooren, ende soo wanneer de Son dan is in Aries ofte Taurus: Soo isset ghevaerlijck, ende indien de Mane dan mede is in een van die Teeckenen, soo en vermach niemant te lesschen dit vreeslijck vyer.

Insghelijcx, so de Son is in Gemini, Cancer ofte Leo, ende dat de Krancke de Peste kreech met een geswel onder de Armen, soo isset heel ghevaerlijck, ende soo beyde de Son en Maen te gelijck in dese teeckenen sijn, met geswel als gheseyt is, so en kan niemant dit vyer lesschen, dan God alleen.

Ende soo de Son in Virgine, Libra of Scorpione ware, ende de Patient wierde by daghe geraeckt, met geswel inde lieschen, dat is gevaerlijck: Maer soo de Mane mede daer by ghevonden wert, so en

[p. 9]

is dat vyer niet wel te lesschen.

Also moetmen oock verstaen vande Mane, als de mensche by nacht vergiftet wert: Want gelijck de Sonne by daghe van smorghens te 6. uyren, tot savonts te 6. sijn kracht en heerschappye heeft, alsoo heeft oock de Mane des nachts, van savonts te 6. tot smorghens te 6. uyren sijn Heerschappye en kracht: Ende soo de Nieuwe Maen, volle Maen of eenigh Quartier, in Capricorno of Leo komen, die Mane is ghevaerlijcker als andere, voor die gene die dan ondertusschen gheraeckt werden.

Item, Roode luyden die in Tauro, Leo ofte in Capricorno ontsteecken werden, die sijn meer te besorgen als andere. Swarte luyden in Libra, Sagitario en Pisces gheraeckt, sijn seer periculeus

Oude Grauwe luyden die sieck werden in Leo,Tauro, en Sagitario: lopen groot perijckel. Ionghe luyden of kinderen sullent swaerlijck uytstaen als sy tegen de nacht sieck worden.

Die van binnen met eenige sieckte, sweringe, of onreyn bloet beladen sijn, met die isset gevaerlijck. Item, die ghesont ende reyn van bloede sijn, sijnde ghewennet in goede spijs ende dranck, die isset in Leo, Aries, en Capricornus gevaerlijcker als andere: Ende die van Grauwe conditie sijn, die werden meer inde sijden als elders aengetast.

Daer komen oock wel veeltijts verstoppinghe des lijfs in dese sieckte, daermen sich niet aen-stooten moet, men moet oock gheen Purgatien noch Clisterien ghebruycken, maer alleen gheweeckte Sene-bladeren drincken, men maeckt ooc wel Steeck-Pillen van Spaense Zeep, om beneden te gebruycken. Ende men gebruyckt uytgetogen Cassie Fistula om stoel-gangh te maken.

A.L.V. Den Autheur die wil, dat gelijck hy vande

[p. 10]

Sonne in diversche Teeckenen des Hemels ghesproken heeft, van die gene die in dat selve deel des lijfs dan geraeckt werden by daghe met ghevaer: dat also oock gevaerlijck sal sijn den ghenen die by nacht gheraeckt werden, in dat deel des lijfs, in welckers Teecken de Mane dan is.

Daer na wilt hy segghen: dat Swarte luyden perijkel loopen als zy by dage gheraeckt werden, wanneer de Zon in Libra, Sagitarius en in Pisces is: So oock indien sy by nacht ghetroffen werde, als de Maen in een vande selve teeckenen is, ende sy in dat selve deel des lijfs geraeckt werden in welckers teecken, de Zon of Maen dan is. Verstaet oock sulcx vande Roode luyden.

Maer dit segghe ick met ghefondeerde redenen, dat namelijck: Indien yemant in een Lit ghetroffen wert, ter selver ure als de Zon by daghe, of de Maen by Nachte, in dat selven teecken dese selven Lits in tredet, diens pijle is dootlijc, en swaer om te genesen. te meer: soo in ghevalle de Son of Maen, met een ander Planeet, dan is in Conjonctie, ofte datse qualijck werden aenghesien, 'tsy door oppositie Quadraet of Trigon aspect; want dan is het gevaer verdubbelt, maer indien sulcx alles in een punct geschiet, soo wanneer den Patient wert geraeckt, voorwaer diens sententie is al uytgesproken, ende sijn proces is ge-eyndigt.