Die navolginghe Christi

Regelnummers proza verbergen

[p. 48]

Hoe wij Christum volgen sullen in bidden.
Dat xi capitel.

1Wij leesen bij den Euangelijsten, dat Christus Onse Heer 2gansche nachten geweest is in Sijn gebedt. Hij en heeft 3niets niet aengevangen te doen, Hij heeft dat mit den gebedt 4aengevangen. Doen Hij Sijn Apostelen kiesen woude, soe is 5Hij wtgegaen, als den Euangelist Lucas seet, op eenen berch 6te bidden ende Hij bleef ouer nacht inden ghebede Gods. 7Doe Hij den bitteren doot voor ons lijden woude, doe is 8Hij ierst gegaen in Sijn gebedt bij den berch van Oliueten int 9hoofken. Wij lesen oock bij den Euangelist Marcum, dat 10Onsen Heer des morgens vroech opstont ende ginck heenen 11wt in een woeste plaets ende daer badt Hij. Een leeraer seet: 12‘wie dat leuen Christi weet ende bekent, die weet dat Sijn 13leuen in staedich bidden geweest is. Cristus onse Heer ghe- 14biet dat wij bidden sullen sonder ophouden’. Wij lesen bijden 15Euangelist Lucam, dat Hij des daechs leerden inden tempel 16ende des nachs ginck hij wt ende bleef ouer nacht aenden 17berch van Oliueten, als die Heijlige leeraers seggen, in Sijn 18gebedt.

19Hier in hebben die Apostelen ende die ierste christen den 20Heer naegeuolcht, als wij dat hebben inden Wercken der 21Apostelen. Wij hebben daer oock, doen Christus ten Hemel 22geuaeren was, dat sij wederom gecomen sijn te Jerusalem 23ende sijn volherdich gebleuen inden gebedt mit Maria, die 24Moeder Jesu, ende mit Sijnen broeders. Wij lesen oock, dat 25Petrus ende Johannes op sijn geclommen inden tempel 26mitten anderen, om die negende vre des gebedts.

27Siet, heeft Cristus onse Heer ende die Heijlige Apostelen 28ende die Moeder des Heeren sus geweest inden gebedt, hoe 29veel te meer moeten wij dan blijuen volherdich inden gebedt, 30wij die in sunden ontfangen sijn ende alle tijt die een sund 31ouer die ander doen ende alle ogenblick die godtlijke hulp 32behoeuen. Ende dat wij dat niet en behoefden, noch ons niet 33van noeden en waer, ende dat wij niet en hadden dat exempel 34Ons Heeren, noch der Apostelen, noch oock Sijn gebodt, soe 35soude wij nochtans gern sijn int gebedt om die werdicheijt 36des gebedts. Want dat gebedt en is anders niet dan vrient- 37delijck gespreeck mit Godt; ende het is groete eer ende wer-

[p. 49]

38dicheijt dat een mensch die stof ende assen is, dat hij spreeckt 39mit Godt, Sijnen Heer, ende dat hij alle tijt eenen vrijen toe- 40ganck hebben mach tot Hem ende dat hij alle sijns hertten 41becummernisse mit vrijen gemoet hem te kennen geuen ende 42ontbloeten mach, ende dat hij dat oock altijt gedoen can; 43ende daerom soe en moegen wij niet beters, noch nutte- 44lijcker, noch werdiger hebben dan dat gebedt.

45Hier mit hebben die christen voortijts veel wtgericht, hier 46duer is die Heijlige Kerck vermeerdert ende beuest geworden, 47als wij sulcx oock hebben in die Wercken der Apostelen 48ende inden Brieuen Sinte Pauli. Wij lesen dat inden Nieuwen 49Testament ende inder Kercken Historien, als die christen in 50noeden waeren ende bestreden worden hier in oft daer in, 51soe hebben sij altijt tot Godt geloepen ende hebben Hem 52gebeden, dat Hij haer aensien woude oft helpen oft bescher- 53men oft leeren oft troosten woude in haeren noeden, oft dat 54sij tot kentenisse der waerheijt comen mochten; ende dat sij 55voert mochten gaen ende volcomen werden ende Sijnen wil 56in alles volbrengen mochten; veel leestmen van dat gebedt. 57Men leest inden Wercken der Apostelen, doen Petrus ge- 58uangen was van Herode, dat het gebedt geschiede voor hem 59tot Godt sonder onderlaet. Sus lesen wij oock van Sinte 60Pauwels, dat hij dick sijn knien boechden in sijn gebedt voor 61alle menschen. Dat hij staedich voor die christen gebeden 62heeft, dat hebben wij in sijn Brieuen, daar hij spreeckt: 63‘wij dancken Godt altijt voor v allen ende gedencken uwer 64in onsen gebede sonder onderlaet etc’. Hij sprack ock op een 65ander plaets: ‘wij dancken Godt den Vader ons Heeren 66Jesu Christi ende bidden alle tijt voor v etc’.

67Hier in moeten wij Christum ende die Apostelen naevolgen 68willen wij christen sijn. Men leest dat Sint Bartholomeus 69hondertmael inden dach in sijn gebedt sijn knien boochden 70ende ock hondertmael des nachs. Men leest ock dat Sint 71Jacop Alpheus soe dick sijn knien boochden in sijn gebedt, 72dat sij waren soe hert als cameels huytten. Wonderlijck veel 73leestmen in dat leuen der apostelen van haer gebedt; alsoe 74veel int leuen der outvaders, hoe dat sij gansche nachten ende 75gansche dagen sonder ophouden waren in haeren gebeden; 76ende wat vijnden wij ock dat die apostelen dicker vermaent 77hebben den christen dan tot dat gebedt. Sint Pauwels ver-

[p. 50]

78maent die van Ephesien stadich tot bidden; hij seet: ‘biddet 79stadich inden geest ende wacht tot Hem in alle gedueri- 80cheijt’. Hij sprack op een ander plaets: ‘biddet sonder 81onderlaet ende sijt danckbaer in allen dingen’. Sint Peter 82seet: ‘sijt wijs ende waeckt int gebedt’. Nu seet Christus, 83Onse Heer: ‘bidt, soe wort v gegheuen; sueckt, soe vijnt 84ghij; clopt, soe wort v open gedaen’.

85Dit middel hebben allen Heijligen ghebruijckt inden 86Ouden ende Nieuwen Testament; ende hebben altijt tot 87Godt geloopen mit haer gebedt, in al, ouer al, ende dat sij 88wisten dat Hem het alder aengenaemste was, dat hebben sij 89gheoeffent ende hebben Godt aengebeden inden geest sonder 90onderlaet; ende dat haer voorquam daer hebben sij haer in 91die Godtheijt oft in die Heijlige Drieuuldicheijt oft in die 92Passie Ons Heeren oft in die Heijlige Vijf Wonden, oft in 93Sijn heijlich leuen ende gotlijeke leringe opghericht sonder 94belden, sonder wijsen, alleen mit een betrouwen inden geest 95bouen haer seluen. Sommighe, als sij haer in Godt, oft tot 96dat Godtlijcke Wesen keerden mit dat geen daer sij voor 97bidden wouden, dat sij dan falieerden ende gebraecken in 98haren geest; ende sij sweefden in gebruijckelijcke eenicheijt 99mit Godt bouen alle beelden; ende dese worden alle tijt 100sonder onderlaet verhoort ende gehoort, daer sij voor 101bidden. Dan eer sij hier in quamen, soe hadden sij haer in 102alles door ende ouergegaen ende het had haer gecost dat sij 103hadden, van buijten ende van binnen, ende dat sij liggende 104ende ruerent hadden; ende soe doorbraeken sij alles dat inden 105hemel ende dat op der erden was mit eenen blooten toekeer; 106ende alsoe waeren sij alle tijt bouen haer seluen ende baden 107alsoe den Vaeder aen inden geest ende waerheijt. Sij vonden 108Godt alletijt in dat ouerste deel haers geests ende daer ge- 109bruijckten sij Godt haeren Heer geheel ende volcomelijck, 110bouen tijt ende steede; ende sij aenbaden Hem ende sij vol- 111brachten den dienst der Heijliger Missen ende sij hoorden 112dien ende sij lasen haer getijden ende gingen haren alfaet, 113in die eenicheijt, in ghebruijckelijcker minnen des godtelijcke 114wesens in een wesen weselijck dan bouen haer seluen.

115Een leeraer seet: ‘om dat sij van binnen alsoe opclommen 116inden geest wt minnen in dat alder hoochste des geestes in 117haer gebedt, soe waeren sij soe vruchtbaer onder alle men-

[p. 51]

118schen ende in alle menschen, want sij baeden in den geest 119ende in die waerheijt’. In den geest ist al vruchtbaer; in den 120geest moetmen bidden ende dat gebedt wil Godt. Ist dat wij 121nu inden geest niet en cunnen gebidden, soe sullen wij mit 122den woorden Godt, Onsen Heer, aenbidden mit alder wer- 123dicheijt, mit alder aendacht, mit alder vreesen, ende sullen 124mit ons hert ende gemoet geheel in Godt keren ende sullen 125Godt den hemelschen Vader bidden, dat Hij ons geuen wil 126door Christum Jesum Sijnen Soon, daer wij om bidden 127ende daer wij voor bidden ende daer sullen wij ock in ver- 128hoort werden; ende dat ist ock dat Christus Onsen Heer ons 129ock belooft. Hij seet: ‘ick seg v: voorwaer, voorwaer, ist 130dat ghij den Vader iet biddet om Mijnen naem, dat sal v 131gegeuen worden’.

132Een heijlich mensch seet: ‘dat is seeker, ist dat saeke, dat 133een mensch Godt bade, als hij schuldich is te bidden, dat is 134om eenen goeden geest, dat is inden naem Christi oft om 135eenen volstandighen wille Godt te dienen, oft mit Godt te 136blijuen oft af te staen die sunden tot inder doot toe; dese mogen 137alle gracie ende hemelsche genaede ontfangen, 138ouermidts die chracht Godts van bouen’. Sint Iacop seet: 139‘is dat iemant onder v. wijsheijt gebreeckt, die biddet van 140Godt, die een iegelijck rijckelijck geeft ende niemant en ver- 141wijt, soe sal die hem gegeuen worden; dan hij moet alsoe 142bidden, dat hij inden geloeue niet en twijffelt etc.’ Wij lesen 143ock dat Sint Iacob seet: ‘dat stadich gebet des rechtwer- 144digen vermach veel’. Helias was een mensch sterffelijck als 145wij ende hij badt een gebedt dat het niet regenen en soude 146ende het en regende niet op erden drie iaer ende ses maenden; 147ende hij badt wederom ende den regen ende die erde bracht 148haer vrucht voordt.

149Nu bidden wij al, wij spreken dat Pater Noster alle dage 150dat Christus Onse Heere ons gedicht ende geleert heeft; ende 151wij lesen die Psalmen ende die heijlige gebeden, die Godts 152vrienden door den Heijligen Geest geschreuen ende ons 153achter gelaeten hebben; ende wij sijn staedich in Godts 154dienst ende wij sijn in Onser Lieuer Vrouwen Broederschap, 155oft in die Broederschap van den Soeten Naem Jesus, oft in 156die Broederschap van der Coorden ende gaen ende ont- 157fangen den aflaet; ende wij blijuen al die wij sijn, wij en gaen

[p. 52]

158niet voott in heijlicheijt ende wij en werden niet verhoort, 159al bidden wij hierom ende daerom. Dat is waer, wij werden 160wel gehoort dan niet verhoort; ende dat is daer om: ons 161hert, ons meijnunge ende werckinge, onse liefde is beseten 162hiermit ende daermit. Een iegelijck gae in sijnen eijgen gront, 163hij sal lichtelijck sien ende mercken dat hij wat heeft dat hem 164vermiddelt van Godt ende dat hij Godt niet genaeken en 165can, al ist ock dat die ende dien voor ons bidt ende wij en 166begeeren dat ende dit niet te verlaeten, noch hier wt noch 167daer wt niet te scheijden, oft wij sijn hier mit oft daer mit 168beseten, oft wij sijn in sunden oft wij en leuen niet inden 169geboden Godts, noch wij en doen der Heijliger Kercken 170niet genoch in allen haeren geboden ende in haeren wijsen, 171noch wij en willen Godts wil, noch der Heijliger Kercken 172niet genoch doen. Daerom wort ons gebedt niet besprongen 173mit dat bloet Christi, noch mit dat gebedt Ons Heeren niet 174gemenget ende al ist, dat wij geheele nachten sijn in ons 175bidden ende dat wij den geheelen Souter wtlesen ende alle 176tijt Godt bidden ende andere heijlige menschen ock voor 177ons bidden om Godts barmherticheijt, wij en werden niet 178verhoort, noch wij en mogen niet verhoort noch gehoort 179werden. Siet, wij moeten wt al van al keeren ende gekeert 180sijn van al dat Godt niet en is, sullen wij verhoort werden. 181Voorwaer, voorwaer, keeren wij ons niet van al, wt al, mit 182al, in al dat Godt niet en is, oft dat in Godt oft mit Godt niet 183en is, soe blijuen wij in sunden ende wij blijuen sundaers; 184ende wij weeten dat Godt die sondaers niet en verhoort. 185Het is te vergeefs ende alles niets niet soe lange wij wt die 186sunden niet en scheijden, noch wt die oorsaeken der sunden, 187wij en werden niet verhoort, noch in dit, noch in dat. Wij 188bidden voor anderen oft voor ons seluer, ende dat wij al dit 189ende dat hooren oft lesen oft van die ende van dien vermaent 190worden hier in ende daer in, het en beruert ons niets niet. 191Sullen wij wel bidden ende dat wij verhoort worden, soe en 192moeten wij niet alleen scheijden wt die sunden ende oor- 193saeken der sunden, dan oock wt alle mennichuoudicheijt ende 194van dien ende van die, ende wt al dat Godt niet en is. Wij 195lesen, als die Heer Sijn gebedt doen woude, dat Hij Hem 196scheijde van Sijn apostelen. Dit heeft die Heer ons gedaen 197tot een voorbeeld. Alle die Christum gevolcht hebben, die

[p. 53]

198hebben haer gescheijden, niet allen wt die sunden, dan ock 199wt die oorsaeken der sunden ende wt al dat Godt niet en 200was ende daer sij Godt ende Sijn gebodt niet volbrengen en 201mochten; ende wt al dat haer vermennichuuldighen mocht; 202ende dit deden sij al om dat sij haer in alder puerheijt in Godt 203mit haer ghebeeden oprichten mochten. Wij hebben int 204Euangelio, dat Sint Jan Baptista sijn heijlige ouders verlaten 205heeft in sijn ionckheijt ende hij vloeij inder woestijnen. Dit 206heeft hij gedaen sonder twijfel dat hij hem in alder puerheijt 207bewaeren mocht ende alle tijt mit sijn gebeden in Godt op- 208gericht mocht blijuen. Sint Jan ende alle heijligen menschen 209weeten wel dat die grcaie Godts die sij van Godt ontfangen, 210dat die nummermeer soe groot noch soe hooch en is, men 211mach die wel verliesen in die oorsaeken; ende daer men die 212niet waer en neempt mit gestadich blijuen bij Godt. Dat is 213seker, een mensch van hem seluen en heeft niet dan gebre- 214ckelijckheyt ende mach vallen in alle manieren in sunden oft 215ten minsten in verstroeijtheijt oft in menichuuldicheijt.

216Ist dan, dat wij beseeten sijn mit sunden, oft mit dit oft dat, 217soe en mogen wij ons in ons gebedt niet oprichten. Ende al 218comen wij tot Godt ende sijn wij beseten hier mit, daer mit, 219ende wij bidden; ende mit al ons bidden en rechten wij bij 220Godt niets niet wt, want ons gebedt en wort niet opgedragen 221voor dat graciose aengesicht Godts, dan dat is gemiddelt 222ende vermiddelt ouermidts die donckerheijt der sunden ende 223der menichuuldicheijt, daer wij ons niet wt en geuen, noch 224laeten en willen. Die engelen en willen noch en kunnen ons 225gebedt niet gehooren, jae, sij vlien daer van, want het stinckt 226al voor den oogen Godts daer wij bidden mit den mont ende 227niet mit der hertten inden geest ende inder waerheijt. Waer 228men niet geheel en is in Godt gekeert ende daer men hem 229seluen niet en keert in Godt ende dat men Godt ende dat 230godtlijck is sueckt ende meijnt, daer bidtmen al te vergeefs 231mit den mont; ende het en is al niets niet datmen doet, daer- 232men dit ende dat niet en laet, ende datmen Godt niet al ge- 233heel aen en neemt. Ende dat en is niet dat wij dick te bichten 234loopen ende dat wij bidden ende roepen tot Godt mit groote 235nersticheijt, dat Hij ons ontfermen wil. Want dit en ist noch 236al niet, noch Godt, noch wt Godt niet, dan dit doet dick 237den Duijuel, die behendich, subtijl ende schalck is, die mackt

[p. 54]

238een deuoci van binnen, datmen meijnt datmen geheel in 239Godt gekeert is. Den Duijuel geeft dick den menschen een 240sueticheijt oft hij troost haer van binnen hier in ende daer in, 241ende dat in haeren inkeer tot Godt. Ende haer dunckt dat 242sij geheel in Godt gekeert sijn, ende al vallen sijr in sunden 243oft doen dit ende dat, dat Godt niet en is, dat sij al euen wel 244tot Godt gekeert sijn ende dat Godt haer in alles verhoeren 245sal ende dat haer gebedt Godt aengenaem sij. Ende dese, al 246gaen sij ter kercken ende al hooren sij Misse ende al cunnen 247sij schoon gelaet toonen ende seer deuoot vertoonen van 248buijten, het en is al niets niet, daer sij niet geheel in Godt 249gekeert en sijn in allen Sijnen Wesen ende sij mogen mit 250allen haeren gebeden niets niet wtrichten, jae, hoe sij meer 251ende meer bidden, hoe sij booser worden ende Godt meer 252vertoornen. Dat is seker, waer den mensch niet en begeert 253hem te beteren ende die sunden ende die oorsaeken der 254sunden niet en vliet ende hem seluen niet en laet noch ver- 255laet in al, ouer al, oft hij en begeert hem niet te laeten, siet, 256dese en mach Godt niet genaeken mit allen sijnen gebeden, 257al ist dat hij oock xx oft dertich iaer oft xl jaer, iae, hondert 258iaer ende altijt sijn gebedt spreeckt ende geheel nachten ende 259dagen ouer brenckt mit bidden, soe en heeft hij doch niets 260niet wtgericht mit bidden, noch en heeft niet een Pater 261Noster, iae, niet een woort gesprocken dat Godt aengenaem 262is. Die leeraers seggen: ‘waer den mensch niet en verlaet 263noch en laet die sunden, hij en is niets niet, hij is wijt van 264Godt, jae, hij meijnt dat hij een goet christen mensch is ende 265dat hij sijn dinck wel doet ende dat hij ter kercken gaet; dat 266hij vast ende ten Heijligen Sacrament dick gaet; ende dit 267ende dat doet dat die Heijlige Kerck gebiet; ende hij hier 268mit is wel tevreden, hij verlaet hem op sijn gebedt ende op 269sijn oeffeninge ende goede wercken; ende hier mit gaet hij in 270Godts dienst ende ten Heijligen Sacrament; ende hij en treckt 271niet wt den ouden Adam, soe en ist al niets niet, het waer 272hem beter dat hij hier toe niet en ginck ende neem hem seluen 273waer ende sijn gebreken, dat hij die laet ende verlaet’. 274Wist den mensch hoe hij hier mit voor Godt staet ende wat 275hij doet, hij soude van ancxt ende vreese doot blijuen. Het is 276een ancxtelijck, een sorchlijck ende een grouwelijck dinck, 277ten Heijligen Sacrament te gaen, te bichten te gaen, sijn

[p. 55]

278gebedt te spreeken, Misse te hooren, daer dit ende dat niet 279gebetert en wort, noch daer men dit ende dat niet en laet 280ende verlaet; ende oock hem seluer in al, ouer al.

281Wat ist al datmen dit ende dat doet ende datmen gansche 282nachten die Psalmen leest ende hier ende daer gaet, soemen 283dat doet in een groue ende in een blijnde wijs. Wat ist al, 284als dat niet leuendich noch smaecklijck, noch vruchtbaerlijck 285en wort. Menich mensch meijnt dat hij dat ende dit bidt ende 286dat hij sijn getijden, sijn gebeeden, sijn penitencie geleesen 287heeft, ende dan meijnt hij dat hij den dach ende sijn tijt wael 288toe gebrocht heeft, ende soe gaet hij slaepen ende alsoe staet 289hij op ende alsoe dient hij Godt, ende alsoe is hij een christen 290mensch; ende hij is soe wijt van eenen christen mensch als 291den duijuel van Godt is. Een leeraer seet: ‘die menschen en 292moghen mit Christo geen ghemeijnschap hebben noch haer 293gebedt en is niet aengenaem Godt, noch dat en mach tot 294Godt niet comen, al singen sij, al bidden sij, al leesen sij al 295datmen leesen mach, soe sij haeren sunden ende gebreeken 296niet wt en roeijen ende die gebreken niet waer en neemen.’

297Wilt gij wel bidden, soe moet ghij uwen gront waernemen 298ende inwaerts keeren tot Godt, ende niet wtwaerts tot dit oft 299dat om v seluen oft tot v seluen, daer ghij v seluen in meijnt 300oft sueckt, dan tot Godt; soe en wort ghij niet vermenich- 301voldicht in v sinnen, noch ongestadich van hertten ende alsoe 302mocht ghij bij Godt in v gebedt blijuen. Dat dit waer is, 303getuijcht een leeraer ende hij seet: ‘sult ghij bij Godt blijuen 304ende dat v v gebedt vruchtbaer sijn mach, soe moet ghij 305inwaerts tot Godt gekeert sijn ende moet laeten alle heijme- 306lijcke liefde, alle naewandelinghe der creaturen ende v niet 307verbeelden noch becummeren mit vrienden, mit magen. Alle 308aertsche dingen sult ghij te rugge setten ende alles versmae- 309den, ende al dat ghij van Godt ontfanckt, dat sult ghij Godt 310wederom opdraegen ende daer in los ende bloot sijn, in al, 311ouer al ende dat bij alle menschen, in allen steeden ende 312plaetsen’.

313Ghij moet v soe tot Godt keeren in v ghebedt, dat ghij 314bij Godt ende in Godt eewelijck blijuen wilt; ende eer ghij 315v hier toe oft daer toe keeren wout, dat Godt niet en is, oft 316tot een dagelickx sund, dat ghij lieuer dusent dooden steruen 317wout. Siet, sus moet ghij tot Godt ende in Godt gekeert sijn

[p. 56]

318ende soe blijft ghij in Godt ende Godt in v ende dan muecht 319ghij bidden voor alle in al ende dan kunt ghij alleen oock 320meer wtrichten bij Godt dan hondert dusent menschen, jae, 321in een cleijn ogenblick doet ghij meer dan alle anderen mit 322haeren lange ende menichuuldighe gebeeden. Dat dit waer is, 323dat hebben wij int leeuen der Heijligen. Want ghij wort ge- 324togen bouen belden ende bouen v seluer ende bouen al dat 325geschapen is in een bloot, eenuoldich, ontoeganckelijck 326licht dat Godt seluer is. Ende dan werckt ghij wonderlijck 327mit v ghebedt ende ontfanckt Godt weselijck mit al dat Hij is.