[XLIV]
als bij zoveel afbeeldingen in dit boekje verenigen zich ook in de keuze van deze enige uiteenlopende motieven tot opneming. ‘The Shadow of a Great Man’, een lithografie van 1836, toont ons Nathan Rothschild in silhouet met als achtergrond de Londense beurs. De bedoeling van de tekenaar is duidelijk: zijn schaduw rust op die beurs, hij beheerst haar.
De vader van deze machtige figuur, Mayer Amschel Rothschild [1744-1812], had in de duistere, enge ‘Judengasse’ in Frankfort [a/d Main] gewoond in een huis, waar een rood schild uithing. Hij had zich in dit getto als geldwisselaar en munthandelaar vooral tot financier en bankier kunnen opwerken tijdens de langdurige oorlogen van de Franse Revolutie en het Keizerrijk; zijn zoons, de ‘vijf Frankforters’, bouwden zijn onderneming verder uit tot een internationaal bankconcern, gevestigd in Frankfort, Londen, Parijs, Wenen en Napels. Nathan, de hier afgebeelde [1776-1836], een zeer begaafd man, was in 1798, zonder een woord Engels te kennen, eerst als textielhandelaar naar Manchester gegaan en had zich in 1804 in Londen gevestigd. De gebroeders hadden op de politieke en economische ontwikkeling van Europa tot diep in de 19de eeuw grote invloed, zowel dank zij hun vermogenspositie als door hun internationale verbindingen; zij golden als de vertegenwoordigers bij uitstek van de ‘bancocratie’ van toen:... ‘das Geld ist der Gott unserer Zeit, und Rothschild ist sein Prophet’, sprak de dichter Heine.
Maar dit plaatje wil niet alleen de oppermachtige bankier tonen, maar ook de geëmancipeerde Jood, in nauwelijks één generatie uit de vernedering van het getto opgeklommen tot een hoogte, waarvan zijn vader nog niet had kunnen dromen; reeds in 1822 waren alle vijf gebroeders in de adelstand verheven! Deze Joodse emancipatie was in verschillende landen van West- en Midden-Europa op gang gekomen door en tijdens de Franse Revolutie; in Engeland, de operatiebasis van deze Nathan, pas langzaam, maar ook in dat land, met zoveel zin voor traditie en standsbewustzijn, wist een man met de naam Benjamin Disraëli het tot leider van de conservatieve partij, ministerpresident, ridder van de Kouseband en hoog gewaardeerde raadgever van Koningin Victoria te brengen.
Tot slot nog twee, hierbij aansluitende, korte aantekeningen. Een van de mildste bevorderaars van de Joodse kolonisatie in Palestina op het eind der 19de eeuw was Baron Edmond de Rothschild [1854-1934]. En de befaamde Balfour-Verklaring van 2 nov. 1917, de grondslag van een nationaal tehuis voor de Joden in Palestina, was door
Auteursrechtelijk beschermd
