Conrad Busken Huet

[p. 24]

Redacteur van De Gids

1863, 1 januari	Samen met zijn vrienden J.T. Buys en H.P.G. Quack wordt hij opgenomen in de redactie van De Gids. Voor De Gids is het reden om een nieuw leven te beginnen, zoals blijkt uit de aankondiging op de titelpagina dat hier een nieuwe serie begint.
25 januari	Overlijden van zijn moeder in Zutfen. Zijn zuster Charlotte Elisabeth (1838-1926), die als laatste van de kinderen bij haar moeder was gebleven, verhuist naar Amsterdam om haar intrek te nemen bij haar broer Charles, waar zij de huishouding waarneemt en in haar vrije tijd boeken vertaalt.
11 mei	Het gezin Busken Huet verhuist naar Bloemendaal, naar het huisje Bellevue aan de Kleverlaan (thans nr. 6).
september	Hij herdrukt de verhalen uit Overdrukjes (1858), aangevuld met twee latere novellen en zeven verhalen van Anne in: Cd. en Anne Busken Huet, Schetsen en verhalen, eerste volledige uitgaaf. Arnhem, D.A. Thieme, 1863. 2dln.
30 december	Het gezin Busken Huet verhuist weer naar Haarlem. Ze gaan nu wonen in de Kruisweg (Wijk 6-395; thans nr. 38) om dit adres 's zomers te verwisselen voor Bellevue.
1864, 28 januari	Potgieter maakt Huet attent op H. Taine's Histoire de la littérature anglaise (1863-1864), een werk dat hij in de zomer van dit jaar zal lezen en waarvan de invloed duidelijk zichtbaar is in zijn kritiek over H.J. Schimmel (1823-1906) in De Gids van november.
30 april	Verschijning van Aan J.H. Gunning. Haarlem, A.C. Kruseman, 1864.
16 juli	Huwelijk van zijn broer Jan met Louise Penning Nieuwland (1836-1905).
23 september	Eerste brief aan Multatuli [ps. van E. Douwes Dekker (1820-1887)], met wie hij tot 1868 een regelmatige briefwisseling zal onderhouden.
December 1862-januari 1865	Huet onderwerpt in zijn maandelijkse rubriek ‘Kronijk en Kritiek’ in De Gids bijna al de gevestigde literatoren uit zijn tijd aan zijn kritiek.

90
Anne en Gideon. Foto omstreeks 1862.

91
Het huisje Bellevue aan de Kleverlaan in Bloemendaal. Foto uit 1930.

[p. 25]

92
Charlotte Busken Huet. Foto uit 1862.

[Over Taine] Hoe hoog ik hem ook plaatse, Sainte Beuve blijft bij mij bovenaan staan, en in diens talent bewonder ik eene nog grooter oorspronkelijkheid dan zelfs die van Taine is.

Briefwisseling Potgieter Huet, 1, 120

93
H.A. Taine (1828-1893).

94
Schetsen en verhalen, dl. 1 (1863).

95
Jan Busken Huet.

96
De rubriek ‘Kronijk en Kritiek’, die Huet van december 1862 tot en met januari 1865 maandelijks verzorgt.

97
Titelpagina van De Gids, waaruit blijkt dat met ingang van januari 1863 een nieuwe reeks begint.

[p. 26]

98
S.J. van den Bergh.

99
A.C.W. Staring.

[Over S.J. van den Bergh] Van den Bergh [maakt] den indruk van een uit de nachtschuit gekomen Tollens, een opgegraven en weder overeind gezetten Helmers.

LFK, vii, 56

[Over Staring] Starings voorbeeld is bovendien het eenige niet waaruit blijkt dat zeldzame vernuften, begaafd of bezocht met een hún alleen eigen draai van geest, instede van door de ongunst des publieks van hun aanleg lot impopulariteit genezen te worden, zich integendeel uit fierheid soms opzettelijk overgeven aan de rigting-zelve die scheiding maakt tusschen de groote menigte en hen.

LFK, i, 152

[Over A. Boxman] Boxman had de noodlottige gewoonte, van het verhevene eene karikatuur te maken; waarna hij den hemel dankte, in zijne eenvoudigheid niet als deze zondares te zijn. [...] Altoos dezelfde fout! [...] Maak eerst het teedere gemeen en doe daarna u te goed aan uwe eigen vulgariteit: aan dit haar recept herkent men het zwak der burgerlijke poëzie.

LFK, i, 203.

[Over W.J. van Zeggelen en S.J. van den Bergh] In de hoofdzaak hebben wij hier, zoo komt het mij voor, met twee poëtische stroomen te doen; een stroom vaderlandsche gevoelens, ontsprongen aan de borst van den heer Van den Bergh, en een stroom vaderlandsche moraal, welks riviergod de heer Van Zeggelen is.

LFK, vii, 53

100
A. Boxman.

101
W.J. van Zeggelen.

102
Jacob van Lennep.

103
C.E. van Koetsveld.

[Over J. van Lennep] Hij is een kind der 19de eeuw, dat met een verloren-paradijsgevoel het aanzicht naar den bloeitijd der 18de gekeerd houdt.

LFK, ii, 7

[Over C.E. van Koetsveld] Doch het is een feit, dat de Vader der nederlandsche novelle, een eernaam waarop de heer Van Koetsveld mijns inziens volle aanspraak heeft, voortdurend met zijne lezers huisbezoek doet. Er prediget immer und ewig. Hij arbeidt in den tuin, gedekt met een driekant steekje, en zelfs in zijne binnenkamer houdt hij bef en mantel aan.

LFK, ii, 45

[p. 27]

[Over N. Beets] Met den besten wil der wereld kan men niet op hetzelfde oogenblik den eerzamen wensch koesteren dorpspredikant en huisvader te worden, en blaken van apregte byroniaansche driften.

LFK, ii, 106

[Over C.G. Withuys] In dolle vaart rennen de strofen u voorbij, met den tong uit den mond en de teugels over het hoofd.

LFK, vii, 15

104
Nicolaas Beets.

105
C.G. Withuys.

106
Bernard ter Haar.

107
H.J. Schimmel.

[Over B. Ter Haar] Ter Haar is van nature een bedeesd en gemoedelijk man, tevens een man van den ouden stempel. Niet dat hij met hartstogt een of ander stelsel uit den voortijd aankleeft; maar het rustig bezit eener gematigde zienswijs schijnt hem toe, de beste der gaven te zijn waarmede de Hemel in staat is den sterveling te zegenen.

LFK, vii, 23

[Over H.J. Schimmel] Hij is geen romanschrijver met glacé-handschoenen aan, of die de dames eau-de-cologne nadraagt. Hij onderstelt bij zijne lezers smaak voor sterk gekruide spijzen. Ook van den omvang van hun eetlust heeft hij eene gunstige meening. Kolossale gebeurtenissen zijn zijn lievelingsonderwerpen.

LFK, ii, 168

[Over Cats] Al hetgeen er onhebbelijks wezen mag in onzen landaard is weleer vleesch geworden in den persoon van Jacob Cats. Deze godvreezende moneymaker is de inkarnatie geweest van den Nederlandsche daemon. Met zijne door en door laaghartige moraal, zijne leuterlievende vroomheid en keutelachtige poëzie, heeft hij onnoemelijk veel kwaad gesticht. Zijn populariteit is eene nationale ramp geweest.

LFK, i, 42-43

108
Jacob Cats.

[p. 28]

1865, 1 januari	In De Gids van januari publiceert Huet twee artikelen: het ene politiek, het andere literair. In het eerste, ‘De Tweede Kamer en de staatsbegrooting voor 1865’ onderwierp hij de liberale politiek aan zijn kritische blik en had vooral op haar voorman J.R. Thorbecke (1798-1872) het een en ander aan te merken; in het tweede, ‘Een avond aan het hof’, liet hij koningin Sophie en haar hofdames de literaire almanak Aurora voor 1865 afkeurend bespreken. Voor dit misbruiken van de naam van de koningin ontving de redactie van De Gids een officiële berisping van het hof. Ook de woede van het publiek keerde zich met name tegen dit tweede artikel, terwijl de redactie over het eerste nog meer ontstemd was. De Gids immers was een liberaal blad, dat de politiek van Thorbecke altijd gesteund had en zou blijven steunen. Met uitzondering van Potgieter, keerde de hele redactie zich tegen Huet en dwong hem tot uittreden. Potgieter ging met hem mee.
februari	Hij schrijft een open brief Aan Mevrouw Bosboom-Toussaint. Haarlem, E.E. von München, 1865, waarin hij zijn visie op het conflict in de redactie van De Gids uiteenzet.
7 mei	Hij gaat 14 dagen met Polgieter op reis, om op 14 mei in Florence de onthulling van het standbeeld van Dante (1265-1321) bij te wonen, dat daar opgericht werd ter gelegenheid van Dantes zeshonderdste geboortedag. Deze reis inspireert Potgieter tot zijn gedicht Florence (1868), dat hij aan Huet zal opdragen.

109
Het begin van het artikel ‘De Tweede Kamer en de staatsbegrooting voor 1865’, in De Gids van januari 1865.

110
Het begin van het artikel ‘Een Avond aan het Hof’ in De Gids van januari 1865.

Potgieter: Wat ik (voor mijzelven) zweer tenminste, de ne jamais plus toucher à la Reine.

Briefwisseling Potgieter Huet, 1, 172

111
Koningin Sophie (1818-1877). Aquarel wellicht door N. Pieneman.

112
Brief van L.N. graaf van Randwijck, grootmeester van 's Konings Huis, namens Koningin Sophie aan De Gids.

[p. 29]

113
De letterkundige almanak Aurora voor het jaar 1865.

114
Aan mevrouw Bosboom-Toussaint (1865).

[Over Aurora 1865][...] dit uitschot uit den portefeuille van poëten onder talent en zonder roeping [...]

Nalezing, 8

Mevr. A.L.G. Bosboom-Toussaint: Het is slecht van me, heel slecht, maar ik lees toch het eerst van alles die stukken van Huet. En dan verkneukel ik mij, al is dal nog zoo ondeugend van me. En dan denk ik in mij zelve; ‘Als ik ook maar eens niet in zijn knuisten val, dan blijft er niets over, dan drukt hij mij plat.’

Briefwisseling Potgieter Huet, 1, 145

Men kan niet recenseren zonder in zekeren zin te spreken op een toon van gezag; doch ik voor mij ben van het subjectieve mijner oordeelvellingen mij zeer wel bewust [...]

Brieven, 1, 120

Leefde ik niet te midden van eene bijna volstrekte afzondering en maakte dat isolement mij niet in zekeren zin onkwetsbaar, ik zou, hoe zuiver mijne bedoeling ook zij, den moed om met recenseren voort te gaan mij somtijds voelen ontzinken. De mediokriteit schijnt tevens in ons vaderland het monopolie van den eigenwaan te bezitten, en het is verwonderlijk hoe spoedig onze dichters op hun teentjes getrapt zijn, indien men hen niet aanstonds voor even zoo vele genieën proklameert.

Brieven, 1, 123

115
Dante.

Het eerste blijk van zijn opgewekte stemming, steeds kenbaar aan de zucht om anderen aangenaam te zijn, was dat ik op een schoonen voorjaarsdag van 1865, weinige maanden na het nederleggen zijner redaktie, hem onverwachts voor mijne Bloemendaalsche woning uit een rijtuig zag stappen, en hij mij kwam voorstellen, zamen het Dante-feest te Florence te gaan bijwonen.

LFK, xiii, 15

116
Huet. Schilderij door J. Israëls, 1863.