Bouck der bloemen

Vander xix. ende eene goede bloem gheheiten Oetmodicheit

Onder die wtvercoren blomen dij tot groten prijse staen soe heb ic nu ghevonden een alte overdraghende scoene bloeme die roeck van soeticheiden ende glans van scoenheiden wt werpet over alle die werelt ende is gheheiten humilitas dats oetmodicheit daer vele af te scrijven is. Ten iersten als een minsche goedertierlijck hem selven over al die minste kint. Ten anderen als hem wt doechdelijken synne een onder den ghene voecht dien hij sculdich is onderdanich te sijn. Ten derden als een minsche altijt anxt hevet dat hij myn doet dan hij doen soude ende altoes ducht dat hijs niet voldoen en sal mogen. Ten vierden male als een minsche dinct dat hij tot ghenen dinghen goet ghenoech en is. Ten vijften als een minsche dinghen ontsiet diemen billic ontsien sal. dat sijn vijf manieren van oetmoedicheit.

Oetmoedicheit onderdanicheit ende onnoselheit sijn seer gelijck van formen ende van manieren. Want oetmoedicheit en is anders niet dat mit enen goeden wille der synnen hoechmoedicheit versmadelijc te bedwinghen. Ich en rade niemant hem selven soe seer onder die voet te werpen mit onnoselre ende overdragender onderdanicheit als dat elc sijn meester soude willen wesen. Ende dat mocht hem soe diep inder ghewoenten comen dat hij van allen man verdruct ende vernedert soude werden. Ende dat mocht hem brenghen tot wanhope ende verworpenheit. Dat salmen scouwe ende maten houden inder oetmoedicheit. want soe ic u voersproken hebbe. wat mit mate wert ghedaen dat sal altoes ten goede vergaen.

Oetmoedicheit wil ic ghelijc bijden lamme dat is een onnosel dier van groeter oetmoedicheit. Wat men hem doet dat lijdt het goedertierlijc ende onderdanichlijc ende is altoes bereet te leven ende te sterven sonder enighe wederstubbicheit. Ghelijc vroelijck gheidet ten doode als ten eten daer omme is die overste heere ende scepper alder werelt bij den lamme ghelijket die een meester ende leeraer was alre oetmoedicheit hij ghinc ter doot wert als een onnosel lam. Daer hij voer onser alre sculde sterf sonder misdaet.

Ende salomon seit. die hem verheft die sal vernedert werden ende die hem oetmodicht sal verheven werden. Dit selve sijn oec worde der heiligher evangelien daer om willen wij ons ommer ernstelijken voeghen oetmodich te wesen ende ons niet te verheffen. Op dat ons god verheffe doer sijn godlijke genade tot salicheiden ende ten laetsten totter ewigher hoecheit. Ende bistu oec onthouden totten voersten huyse en verheffe die niet hoegher dan dij die heer hebben en wil. Einde laet dij die here selver op heffen nae dijn verdiente als hij doch sculdich is te doen. Ende hoe een man hogher van state is hoe hij meer mogentheit heeft soe hem bat voecht oetmoedich te wesen.

Die heilige patriarch abraham sprac mit groeter oetmoedicheit ende seide heer laet dij lieff sijn dat ic tot dij spreke want ich doch niet en ben dan pulver ende asche. Off hij seggen woude ic en bins niet werdich dijne mogende gotheit toe te spreken. Ende onse here god beval moysi vijf reysen een overste hertoch te wesen der kinderen van israel. Ende en woudes

[p. 59]

nochtan van groter oetmoedicheit niet aen nemen voer die tijt dat hij sach dats hem onse heer tornde ende ommer ghedaen woude hebben. Sonder twijvel gheloeft mij des mit oetmoedicheit ende mit onderdanicheit suldij vele eer clymmen totter salicheit ende hoecheit van doechden. dan mit hoechmoet ende verwaentheit. Vermetel te sijn dat verderft die dieners. onderdanicheit heeft menigen man van cleynen state groet gemaect. Men vint wel dat lude die hem selven verheffen ende vermetel sijn van hertten bij wijlen op ghetoghen werden tot hoghen state. Mer het vilt seer veel dat hoer dinghen niet langhe en dueren off dat sij een snoet ende hebben ende qualijc sterven.

Als die onghenadighe aman dede die hem selven soe hoech verhieff dattet teghen sijnen heer den coninck droech. Ende verwerf an den coninck soe hij heiden was datmen alle die joden die in des coninck lant waren op eenen benoemden dach dootslaen soude. Ende hadde een galge doen maken daer hij mardoceus an hanghen soude die hester der coninghinnen oem was van groten nijde die hij op hem droech om dat hij hem niet en neyghede noch hoesheit en dede. doch die goede hester verwerf an den coninc dat hij ghenade dede den joden ende mardoceus om sijnre doecht dij hij den coninc hadde ghedaen wert soe verheven dat die wrede aman in sijnen toem loepen moest daer mardoceus op een ors sat. ghecleet mit purpur als een coninck ghecroent. Ende reet al die stat omme ende tot elcken hoec van eenre straten so moest aman die wrede grieck selver ropen mit luder stemme. Aldus salmen hem eeren die der coninc gheeert wilt hebben. Ende doen waert aman ghehanghen aender galghen die hij tot mardoceus behoeff den edelen joeden hadde doen maken van .xi. voeten hoech. Ende die coninc gaf mardoceo ende aldij joeden orloef ende maecden dat sij op den selven dach dat sij allen versleghen soude hebben gheweest selver dootsloghen al amans gheslechte. ende die gene dier toe gheordoniert waren hem lude doot te slaen. Aldus wairt aman ghenedert ende alle die sijne verderven om dat hij hem selve verhieff sonder mate. Ende marcodeus ende die sijne worden mit hoerre oetmoedicheit verheven. Hier omme sal een yeghelijc oetmoedich wesen ende hem niet verheffen boven betamelijcheit. Want niemant en sal te hoghe vlieghen. soe wie te hoghe vliecht bijder hitte vander sonnen die verbernt sijn vederen soe dat hij beneden bliven moet.

Ende die coninghinne jesabel sende tot twee malen eenen prince mit vijftich ridderen om helyam den prophete te vanghen. Ende als sij mit hoeghen moede bulderende quamen aenden berch dar helijas op was soe quam een vuyr wter locht ende verbernde allen den hoop. Doe sende sij den derden die des niet gerne en dede. mer doen hij tot helyam sprac hij hem oetmoedelijc toe ende hem en mischiede niet. Het is mit heren quaet kersen eten die sijn ghelijc mint ende mit sijn ghelijc ommegaet sonder hoecheit te soeken hij salre best mede varen. Coempt een man van cleynen state ter heren hove ende hij rijck van haven is soe willen die heren mit hem eten. blijft hij thuys soe blijft hij in ruste ende in ghemake in ghenuechte nae sijns selfs wille ende blijft salich ter sielen. Ende te hove verwerft hij die helle te sijnen loen. dae in dien dat hij te hove coempt om hogher te rijsen of om wille te werven.

Eest dat dij yemand sedt om sijn overneerre te wesen of om sijn goede

[p. 60]

te besorghen. daer om en sultu dij niet verheffen. Mer kenne dat hij bij dienen toe doen heer schijn over al die dijne ende seneca seit. wanneer du mit yemande dienst soe wes altijd oetmoedich in sijnre teghenwordicheit. Soe suldij sonder twivel in sijne afwordicheit sijn hulde crijgen ende in sijnre gracien blijven.

Men sal eynen yeghelijken in sijnre teghenwordicheit eer bewijsen. ende inder afwordicheit en salmen niemant berispen noch beschimpen. Grote dinghen die wij ons vermeten ghedaen te hebben die duncken ons doch cleyn. als wij overdencken vele meerder ende hoegher exemplen die onse voervaders ghedaen hebben. Mer wanneer sij ons duncken cleyn mit oetmoedicheit soe werden sij te hoegher gheacht. Dat een minsche hoge ende wonderlijke dingen doet overmits hoverdie dat en verheeft hem niet meer [l. mer] hij worter bij beswaert. Want wij hem onderwint doechden te versamenen sonder oetmoedicheit die dracht pulver inden wint. Ende waer hij des meer dracht. daer wort hijter meest af verblint.

Sinte augustijn seit. gaet den wech der oetmoedicheit te voete. want die ghene die niet en verdroet neder te gaen totten ghenen die daer lagen. Die verheft den ghenen die hem oetmoedelijck na volghen. daer omme weest oetmoedich ende hoisch van herten ende cleyn in u selven. Ten is doch gheen noet u te verheffen ghij wet doch wel dat god allen herten kint ende dat hem niet verhoelen en is. Hout die ghene. in heymelijker wijse voer u meerre die doch int openbaer u snoeder sijn daer af coempt u groet loen ter werelt. Doe helyseus totter jordanen quam ende woude overgaen. soe sloech hij int water als sijn meester helyas dede als hij over ghinc. Mer dat water en wolde hem niet sceyn ende doen viel hij neder in sijnen ghebede. ende bat sijns meesters god aen. ende doen sloch hij int water ende hem waert eyn wech doer die riviere.

Doe die discipulen onsen heeren god vrachden wie die meeste inden rijke der hiemelen waere. Doen antworde ons here ende sprac die ghene die oetmoedich is als dit kint. Ysidorus seit. Ganc nederwert op dattu weder climmen moges. wes oetmoedich op dattu verheven wordes ende in dijns selfs verheffinghe niet oetmoedich ghemaect en wordes. want wie hem verheffet wort geoetmoedicht ende die hem verhovert wort neder gheworpen. Ende die hoghe mit worden buldert wort onder die voete ghetreden. daer omme sultu cleyn wesen in dijnen ogen op dattu groet wesen moeghes mit gode.

Ten is oec gheen doecht als men loff hebben wil vander oetmoedicheit. mer het is eene omme storttinghe der doecht. Een waerachtich oetmoedich minsche wil heiten onnutte ende niet oetmoedich want hij verblijt hem als hij versmaet wort. Ende alle die hoverdie die hij heeft dat is dat hij versmaet den prijs der werelt soe hij niet gheprijst en wil sijn.

Alsoe onnoselheit seer ghelijck is der oetmodicheit soe heb icker oec mede af gheruert. Ende het valt bewijlen wel dat een mensche doet dat beter ghelaten waer ende dat coempt wt onnoselheit. Want gregorius seit een dinc waert billic mit onnoselheit aen ghesien mer int ghesichte werden die sinne ghequets mitten swerde der vuylre begherten. David aensach urijas wijf. niet mit wille dat hijse yet begherde. mer die begerte quam daer wt dat hijse onverhoets aen sach. Johannes crisostomus seit. Die onnosele

[p. 61]

mensche sal hem billic verblijden ende die onnoselheit is blijdelijc te draghen want sij is over al gheheel ongequets ende seker. Ende wort die onnoselheit ghetempteert ende becoert soe doet hij profijt. Eest dat hij hem oetmoedicht hij wordt op ghetoghen. Eest dat hij strijdt hij wint ende blijft hij doet hij wort ghecroent. [Ende een scoen exempel is gescreven vander oetmodicheit inden ouden iesten van romen.

In voertijden als die keyser inquam off een ander legaet die zege ghehadt hadde ende lande ende stede ghewonnen. Soe plagen hem die senaten ende tribunen mitter ghemeynre heerlicheit van romen teghen te gaen. Ende deden hem drierhande eere ende drierhande scanden: omme dat hij hem verhoverden en soude op die zege die hem gesciet was. Die ierste eere die sij hem deden was dat sij hem rijkelijken teghen ghinghen als verclaert staet mit groter werdicheit. Die ander eer was dat sij hem sedten op eenen gulden waghen daer vier witten ossen in ghinghen die den waghen toeghen. daer sij allen doen omtreent ghinghen ende volchden ten tempel devoetelijck ende eerlijck. Die derde eer was dat alle die ghevanghen die hij inbrocht volchden hem nact ghebonden achter aenden wagen.

Die ierste scande die men hem dede ende hij oetmoedelijc leet ende lijden moeste was datmen bij hem sette op den wagen eenen onsalighen ende ongheachden man. In een teyken dat sulke man wel verdienen moechte dat hij tot sulker eeren quame. want die dair wel dede die waert verheven. Die ander oneere was dat die onnutte man die bij hem stont gaff hem lelijke worde ende scauten in wretheiden ende seide. En verheffe dij niet hier omme want du bist een minsche soe wel als ic. Die derde scande of oneere was dat alleen die wouden mochten hem op dien dach berespen nae hoeren wille. Dit was doen een sede om die oetmoedicheit in allen dinghen voerwaert te keren daert nu seer verre van is inder heeren saken ende int beloep der werelt.

Die grote keyser of capyteyn die seer veel goets ghedaen hadde leet oetmoedelijck dat hem die onnutte minschen spraken smadelijc toe. Ende dat hem alle man des daghes berespte ende lelijke worde gaf. Ende als dese heren nu misdoen soe en willen sij des niet gheseit hebben men moet al prijsen eest goet eest quaet. Ende die biechtvaders smeeken oec mede om goede provien te hebben ende groet te werden alsoe die gheestelijke lude int ghemeyn ghierich sijn. Ende mits dien vallen sij allen te samen heer ende biechtvaders ende die smeekers in des duvels hof. daer sij langhe na ghestaen ende gearbeit hebben.]

Dus radick eenen yeghelijken mit hertte ende synne ende mit alle sijnre ghedachten oetmoedich te wesen. Ende soe een meerre is ende hogher gheacht so hij hem in allen dinghen billijker veroetmodigen sal. Ende niemant en sal hem groet maken onder den heren noch kundich wesen in overdwaelscheit. noch en sal staen in die stede der groter luyde. noch hem selve te hoeghe setten aender taeffelen onder die goede. Het is doch ommer beter ende eerlijker datmen dij vanden beneden opwart doen sitten mit eeren dan dattu voerden heren ghescoffert wordes ende nederwert geset mit groten scampten ende mit scanden.

West oetmoedich onnosel mede.
Dat radic u ende tis mijn bede.
Wildij u selven maken groet.
Soe brengdij u siel ter ewigher doot.