Bouck der bloemen

[Bouck der bloemen]

[Proloog]

[p. 7]

Hier beghint een seer notabel boeck van veele goeder materien te samen gheset ende heit blome der doechden.

Die ghenadige god mit den gaven der heiligen gheests alsoe verlicht heeft dat sij in haerre sinlicheit die crachten van den heiligen doctoren scrifte begripen. Hebben die godlijke werdicheit veel te loven van warachtigher sculde der eeren ende der salicheit. Daer sij bij hoere wijsheit bi der hiemelscher ordinancien toe ghetogen worden. want sij den simpelen ende ongheleerden luyden scenken mogen den dranck van der hiemelscher medecinen. Ende hen selven daer mede brenghen totten weghe der salicheit. Inder erden. ende tot der leder ende opclimminghen ten hiemele in ewighe behoudenisse der sielen. In dien dat sij niet ondancbare en sijn den oversten lichte daert hen af comt. Ende sij dat saet der waerheit ende der doechden menichvoldelijck saijen in die vergaderinghe der verstandelen creatueren. Ende dat licht niet en besluijten onder den cupe der duijsterheit mer opelijc ende onbeloken laten fackelen ende bernen. Daer der gueder herten der menschen sinnen dair bij mogen werden ontsteken ende totter kennesse comen van dingen die hen verholen hebben gheweest.

Aldus overdenckende die dingen die te overdencken waren ende namelijc dat goet ende salich ware den ruyden mensschen te wijsen ende te leeren onderscheit van goede ende van quade. Op dat sij dat goede bij waerachtiger kennisse begrijpen aen neemen ende houden mochten in vaste bande der hertten ende der sinnen tot haerre nutscap ende vrome. Ende dat quade mit goeder ernsticheit scuwen ende verwaten daer sij inder ewigher onsalicheit bij vallen mochten ende in onsielijken verlies des lijfs ende der sielen.

Doe quam ic allene ghewandert inder stede des oversten daer ic die yseren roede bewaerde. Ende richter was bij den oversten hove van dier erden daer mijn waerlijke voetsel wt sproet. Ende sach in eenre lieflijker morgenstont eer die sonne horen glans opter erden wtsende. Een lustelijc scoen vergier daer een out simpel man stont mit enen grauwen tabbaerde. ende haelde mit eenen misthake wt der erden pleijn vele suverlike blomen van soeten roeke ende bequamen smake. Ende oec vele onlustelijke blomen ende onreyne cruyden van bitteren sape daer bij. Die hij alle in enen hope vergadert ende bij een gheworpen hadden nae sijnre ongheleerder simpelheit in eenen corve. Soe dat hij dij goede vanden quaden niet verscheiden en hadde noch en conde soe hij mij seide. Want daer wasser vele vanden quaden blomen die van buten scoen waren ghelijc den goeden. ende die inwendelijke doecht vanden gueden blomen en conde hij niet begrijpen. Want

[p. 8]

hij was oec van grover erde onghemaect van lijflijker scoenheit als die grove simpelen menschen velen inder tijt sijn Ende alsoe sij sijn van scepenis soe sijn sij vele van habijt ende van sinnen alsmen daghelijcs siet inden ertschen creatueren.

Als ic in mijnen moede vernam ende mercte die onwetenheit des groeven menschen soe riep ic aen ende noch doe die heilighe godlijke drievoldicheit dat sij mij verleenen woude alsulke wijsheid ende sinnen dat ic die goede reyne blomen daer doecht in bloede wt ende vanden anderen mochte verscheiden ende verkennen. Op dat ic dat voert mijne vrienden in gods eere te kinnen gheven moechte dij bij alsulker leere dat quade oncruijt scuwen mochten. Ende aen hen trecken die blomen der doechden. Soe dat ic bij der leeringhe van boven daert al aff compt wt las ende bestede die goede blomen in een suver vaetkijn. Om die geheel ende onbesmet te houden ende mijnen lieven vrienden te leeren kennen. Ende die ander liet ic liggen ende werp se roekeloes aen deen sijde om dat mense min soude achten. Ende niemant die aen hen en toghe noch daer bij en werde besmet want die int pec tast sijn hant blijft erin ghevest.

Daer om lieve soen so schenck ic dij dit boeck dat ic mit arbeide ende onlede mijnre sinnen wt vele leerers worden te samen gesedt hebbe. Tot dijnre salicheit ende alle onser liever vrienden die dij doecht voor die boesheit mijnnen. Op dat ghij allen te samen dat goede vanden quaden bekinnen moecht ende dat suete bijden sueren. Hoe wael ic ken dat ic gheen doctoer en ben noch gradeert in godlijken scriften. Soe salmen doech myn leer ontfanghen daer sij doecht ende waerheit in hebben. ende vint mense ondoecht ende loghene wtwerpen in haren particulen. Soe wil ic der gherne ende onderdanichlic staen totter correctie van mijnen meijsteren. Want gode is kenlijc dat ic dit werck van sonderlinghen arbeide niet aen en neeme om loff off prijs der werelt of om ydel loen van wereltliker eere. Mer om dat die boeken van leeringhe luttel onder die ruijde menschen gedeelt worden. Soe heb ic dit voert gebracht wter duysternisse inden lichte der kennisse. Dat ic bij instorttinghe des heilighen gheests. sonder wien niet en is voer in latijne ende in eenen ruyden ghedichte ghecopuleert hebbe. Om dat die swarheit vanden latijn der heiligher leeraren den simpelen gramatiken bij wijle haert vallen te verstaen. Hierom wilt van eenen stompen man die wereltlijc is also vriendelic die worde van saligher leeringhe ontfaen. Als ghij bij wilen van eenen hoghen gheleerden gheestelijken man ontfaet wijslijke exempel van cleijnre salicheit. Daer mede sij uwer herten enighe ghenoechte inbrenghen die doch in hoeren texte luttel salicheit besluijten. Die slijpsteen geeft den swerde scarpheit ende selver en is hy doch niet scarp.

God gaff den kinde papirius van romen sulc wys verstaen daer den roemschen heren vrome aff quam ende wart selve daer bij verheven inder stat van romen als eyn senatoer. Ic en begher gheen ander loen vanden worden die ic in dochden totter menschen lere scrieve dan eens senatoers knechte te sijn inder stat. Ende doen een wever severus van gods moghentheit verhaven wart tot eenen bijsscop. Soe iest ommer wel moghelijc in gods saken eenen man van wapen verhaven te werden totten grade van doctoraet.

Nu en houde ic mij doch niet voer eenen gheleerden mer voer eenen leerenden man die gherne als ic den tijt hebben moechte wt mijnre daghelijcscher

[p. 9]

hanteringen der cancelrien van hollant daer ic die mynste in was. plach te oeffenen boeke der heiliger scrifften ende oec mede der poeten. Ende off een menssche wat groets [l. goets] wiste dat den ghemeynen luyden verhoelen were Soude hij dat sijnen lieven vrienden niet op doen die den wech der salicheit daer bij vinden mochten. Dat soude mij duncken qualic ghesweghen want sinte ambrosius spriect in sijne boeken vanden officien. Off wij van ijdelen worden sullen moten geven reden voer den oversten richter. Soe wachten wij ons oec wel dat wij van ijdelen swighen niet sculdich en werden reden te geven voer den selven richter. Dairom want die waerheit gheen winckel en soect soe en wil sij niet achter gesteken sijn. mer men salse int licht voert brenghen op dat mense sien moghe. Ende dat en ieghelic mensche daer yet salichs af plucken moghe dat hem dient tot behoudenisse der sielen ende des liefs. Dus ist dat ic niet swighen en daerre mer scenken allen mijnen lieven vrienden ende goeden gelovigen kersten menschen dit boec van simpelen ruyden worden dat gheheiten sal weten die bloem der doechden. Al ist dat die ondoechde daer mede in ghetoghen sijn mit claren exposicien dat is daer omme ghedaen op dat men onderscheit daer bij weten sal tusschen die doecht ende die ondoecht. Want witte verwe onderscheidt haer selven vander swertter: soe doet die ondoecht als die doecht daer bij ghestelt wort. Want dat aensien vander eenre doet dat ander bekennen.