De werken. Deel 21. Brieven aan Cd. Busken Huet 1861-1868

XVI
21 Februarij 1864.

Lieve Vriend!

Soms, meestal in de eerste dagen der maand, komt ten onzent de eerzame bediende van een zeer kerkelijk effectenmakelaar eene boodschap van zijn patroon doen. Mijne zuster is goed genoeg den man te spreken als ik geen tijd heb, en maakt van die gelegenheid gebruik te vernemen, wat er in de Concertzaal te Haarlem gepreekt is, eer ons de aflevering gewordt. Ik had dan ook reeds van de Wijze Vrouw gehoord,¹ eer uwe goedheid mij de proef toedacht.

En wat had ik gehoord?

Dat het mooi was geweest, zeer mooi - maar dat hij het zou moeten overlezen, om het geheel te begrijpen.

Hij is een burgerman, maar zijne ontwikkeling meer dan de middelbare. Het origineeltje leest veel, leest zelfs tot op straat loopende toe. Ik heb er Schimmel meê mogen troosten, toen niemand Lady Carlisle meer inzag, dat hij who ran did read it. Uit overtuiging modern, tot ergernis van zijn kerkelijken patroon, is hij een braaf man, die onder velerlei leed het hoofd ophoudt.

Moet hij overlezen om te begrijpen, hij zal niet de eenige geweest zijn; of ik heb geen begrip van uw publiek.

1 * Toespraak over Spreuken XXXI 10-31: ‘Wie zal eene deugdelijke huisvrouw vinden? enz.’, gehouden in de Concertzaal te Haarlem.

[p. 32]

Staat het hoog genoeg om van die inleiding te genieten, en weder niet zoo hoog, dat het een beetje partij trekt voor ce pauvre Horace en ce pauvre Boileau, die dan toch de schoonheid hunner vormen overhouden,¹ de schoonheid die ook bij den ouden Israëliet in rekening valt te brengen?

De roode draad laat door het gansche stuk geen oogenblik los; maar als de titel Een oud-testamentisch karakter blijven moet, en niet Zedelijkheid worden mag, dan is hij zeer ijl, bij dien overgang tot de middeleeuwen, hoe verrassend deze zij. Verbeeld u, ik had mij voorgesteld, dat onze oude hollandsche huismoeder ons zou gebragt hebben, waar ge wezen wildet. Het lag zoo voor de hand. Te zeer misschien.

Er is stof in voor drie preêken: moeten toespraken dat op deze vooruit hebben? En opdat mijne kritiek een einde neme, hoe gij Taine met uw godsbegrip, liever uwe voorstelling vrede zoudt doen hebben, ik wenschte dat ik het zag.

Dat uw slot al mijne sympathie heeft, behoef ik het te zeggen? Evenmin als dat ik mij aanbevolen houde voor proeven, al ben ik de onbevoegdste beoordeelaar van Toespraken, waarvoor de redaktie er ook nog vergeefs een zoekt.

‘Dit briefje bewijst het.’

Moge het evenzeer doen blijken, hoe gaarne wij u tegemoet zien. Vele groeten van Sophie. Mijn respect aan mevrouw.

Van harte de Uwe.

P.S. Gij moet beslissen of Gideon mede mag komen. Ons zou hij lief zijn, wij zijn vrij.

1 ‘De weleer van oorspronkelijkheid schitterende voorschriften [van Horatius en Boileau] zijn langzamerhand algemeene waarheden, de lessen der hoogste wijsheid zijn axioma's geworden.’ Een Oud-testamentisch Karakter, blz. 9.