De werken. Deel 5. Leven van R.C. Bakhuizen van den Brink

verantwoording

gebruikt exemplaar

eigen exemplaar dbnl

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van de tweede druk van Leven van R.C. Bakhuizen van den Brink van E.J. Potgieter, in een editie van Johan Carl Zimmerman uit 1890. Het betreft deel 5 in de serie De werken van E.J. Potgieter. De complete serie bestaat uit 23 delen. De eerste druk van deze uitgave verscheen in 1885.

 

redactionele ingrepen

Door het hele boek zijn tussen vierkante haken koppen toegevoegd op basis van de inhoudsopgave.

p. 488: scbier → schier: ‘... schier ieder Brit in vroeger of later vaag zijns levens, ...’

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (p. π2, II en IV) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina ongenummerd (p. π1)]

POTGIETER'S WERKEN

 

[pagina I]

DE WERKEN

VAN

E.J. POTGIETER

PROZA, POËZY, KRITIEK

verzameld onder toezicht van Joh. C. Zimmerman.

Deel V

HAARLEM

H.D. TJEENK WILLINK

 

[pagina III]

LEVEN VAN R.C. BAKHUIZEN VAN DEN BRINK

 

[pagina V]

LEVEN

VAN

R.C. BAKHUIZEN VAN DEN BRINK

DOOR

E.J. POTGIETER

TWEEDE DRUK

HAARLEM

H.D. TJEENK WILLINK

1890

 

[pagina VI]

SNELPERSDRUK VAN H.C.A. THIEME TE NIJMEGEN.

 

[pagina VII]

INHOUD.

INLEIDING.
1869
I. VONDEL MET ROSKAM EN ROMMELPOT. 1867.
	Bladz.
Wensch des schrijvers het opstel geïllustreerd uit te geven, bij gelegenheid der onthulling van Vondel's standbeeld	1
Sympathie van J.A. Alberdingk Thijm voor het plan, - zijne bijdragen over Vondel, in den Almanak voor Nederlandsche Katholieken	4
Sympathie ook van Mr. Jakob van Lennep, - zijne uitgave van de Werken van Vondel, in verband gebracht met zijn leven	4
Hooft's brief aan Van Baerle over de vermakelijkheden, waarop Amsterdam Maria de Medicis zoude onthalen	7
De Heeren, die zich der kosten ontzien, in de negentiende eeuw als in de zeventiende	11
Teleurstelling, ondanks welke het streven zijne waarde behoudt. de passendste inleiding voor dit werk	12

 

 

[pagina VIII]

VOORTZETTING.
1869.
II. DE VRIEND DES VADERLANDS. 1833.
		Bladz.
Indruk door brieven uit onze jeugd op rijperen leeftijd gemaakt		13
Gesprek des schrijvers met Aernout Drost in den zomer van 1833		14
Blik op den toenmaligen letterkundigen en staatkundigen toestand ten onzent		18
J.F. Willems, Mr. Jeronimo de Vries en Dr. J.P. Heije		22
III. VAN DEN BRINK'S KINDSHEID, 1810-1817.
Leeftijd 1-7.
Geboorte te Amsterdam		30
Het echtpaar Dirk Bakhuizen van den Brink en Eva Jacoba van Eibergen		31
De slag van Waterloo		32
Wagenaar's Amsterdam		33
De schilderijen ten huize zijner ouders en Ludolf Backhuyzen		34
Oordeel over dezen voorvader		37
Ludolf, de grootvader, en Ludolf de kleinzoon; wie van beiden oefende den grootsten invloed uit op hunnen nakomeling?		38
Het antieke kastje ten huize van den heer D.J. van den Brink		39
Bestemming van het jongske.
	De oude dagen komen wederom	41
	De kassiers van dien tijd	42
	De weduwe Dirk van den Brink en Zoon	43
	Antwerpen versus Amsterdam	47
	Studeeren!	51
IV. SCHOOLGAAN. 1817-1826.
Leeftijd 7-17.
Onzer letterkunde ontbreekt eene geschiedenis der lagere scholen		53

 

 

[pagina IX]

		Bladz.
Rein bij Jufvrouw Sames		58
School van Martin		58
Schets zijns makkers door den heer J. Ter Meulen Hz.		59
Hagoort?		61
Heugenissen van een tweetal der meesters van den schrijver		61
Vorming door lectuur.
	Leesgezelschappen dier dagen	62
	Leerredenen: Clarisse, Borger, Van der Palm, Stuart, Broes, Des Amorie van der Hoeven	63
	Magazijns, bont van stoffe, bewaarplaatsen der verhandelingen	64
	Dichtbundels: Helmers, Loots. Tollens, karakteristiek van deze; Bilderdijk weinig gesmaakt; Feith, zoo lang de vertegenwoordiger onzes volks op dat gebied	66
Isaäk da Costa.
	De beide bundels Poezy van dezen en zijne Bezwaren tegen den geest der eeuw	68
	Moses Mendelssohn en zijne kleinkinderen	71
	Oordeel over Bilderdijk toen en thans	73
Het Amsterdamsch Gymnasium.
	Ds. P. Cool over Van den Brink, als leerling van den Rector W.J. Zillesen	75
	Van den Brink, in later leeftijd Curator van het Gymnasium te 's Hage	76
	Latijn en latiniteit, naar aanleiding van eenen brief Van den Brink's over de inaugureele oratie van een zijner vrienden, Aug. 1848.	77
V. STUDIE AAN HET ATHENAEUM ILLUSTRE TE AMSTERDAM. 1826-1831.
Leeftijd 17-22.
Bakkes		83
De Hoogleeraren Voûte, Van Cappelle, Rooijens, Van Lennep, ingenomenheid met den laatste		86
De kleine studeerkamer op de Heerengracht. in 't Huis de Beeck		87
Brief van Dr. C. Boon: ‘de beide studenten voor het stadhuis op den Dam’		90
Aanvankelijke of vermeende gemoedelijkheid?		92

 

 

[pagina X]

		Bladz.
Het Genootschap Litteris Orientalibus Sacrum
	Ontvangst der studenten Van Hengel en Van den Brink in dien kring	94
	Vergelijking van beider antwoord op de toespraak van den voorzitter	95
	Werkzaamheden der leden en eenvoud des gezelligen verkeers	98
	J.D. Snethlage Knoops en Aernout Drost er in opgenomen	102
	Afscheid van Van den Brink	104
De critiek op het college.
	Een hoogleeraar bij wiens Latijn Cicero zich in zijn graf omkeerde	107
Het westersch-literarisch genootschap: Ingenium Acuunt Artes, Amicitiam Alunt.
	Inleiding, - studie van talen en toestanden der Ouden	108
	Oprigting in 1802; allengsche verruiming van den gezigteinder	110
	Vijftien jaren later hadden zich H.A. Hamaker, C.J. Reuvers en J. Bosscha in dien kring ontwikkeld	112
	F.A. van Hall en J.R. Thorbecke, leden	112
	Jakob van Lennep 1818-1819 lid geworden, zijn invloed op de werkzaamheden, zijne bijdragen	114
	Van den Brink leent eene eerste benoeming tot lid af, maar neemt eene tweede gaarne aan; hij wordt ontvangen door zijne vrienden J. Commelin, T.G. Huet en J. van Geuns	119
	Een diner in den Doelen, de afwezigen en de aanwezigen uit de archieven des Genootschaps geschetst	120
	Bijdragen Van den Brink's tot dien kring, schema zijner redevoering: ‘Over de gouden eeuwen’	120
	De nieuwere letterkunde in dat genootschap beoefend	130
	Brief van Dr. H.J. de Haan Hugenholtz over een uitstapje der leden naar Zomerzorg	131
Begrafenis van J.D. Snethlage Knoops 30 Junij 1830.
	Woorden door Van den Brink bij het graf van dezen gesproken, naar het handschrift door Dr. H.J. de Haan Hugenholtz bewaard	135
Theologisch Gezelschap voor de dogmatische en homiletische oefeningen.

 

 

[pagina XI]

		Bladz.
	Zamenkomsten van P. Cool, H.J. de Haan Hugenholtz, F.J. Domela Nieuwenhuis en R.C. Bakhuizen van den Brink, naar eene schets van den voorlaatste	138
Schouwburgen van het Amsterdam dier dagen.
	De Hollandsche op het Leidsche Plein, de Duitsche in de Amstelstraat, de Fransche op de Erwtenmarkt	141
	De Tooneelkijker - een tijdschrift van 1816-1819	145
	Woord over Lessing	147
	Bakkes door Rombach betooverd	151
Geschiedenis van gebeurtenissen die niet hebben plaats gegrepen
	Strijdenslust en minneweelde. Eerste liefde, uit de brieven van Bakkes aan J. ter Meulen Hzn. en H.J. de Haan Hugenholtz	152
	De Belgische omwenteling, naar des schrijvers heugenissen van zijn verblijf te Antwerpen en zijn verkeer met J.F. Willems	157
	Onbevangen oordeel Van den Brink's over den toestand	163
	Minneweelde en strijdenslust: Dieu, la patrie et la Dame. ‘Waarom mag ik niet meê uittrekken?’	166
	Phantasie over het lot Van den Brink's waren beide zijne wenschen vervuld geworden; ‘ach!’ zou onze kritiek hebben gezucht, ‘ach!’ onze kunst	173
De Winter van 1830-1831.
	Antwerpen vóór en na het bombardement, herinneringen van den biographist	178
	Terugkeer van dezen naar Holland met: dat is lastig - de Walen, het Hollandsche jongske	185
	De Caravansera te Aken, en de indruk door haar achtergelaten	192
	Amsterdam en zijn letterkundig leven - gaping in de studie Van den Brink's, door geen deelen in dat verkeer aangevuld	195
	Voorlezingen van Mr. Is. da Costa op de Prinsengracht bij den Amstel	199
	Een avond in den Kolveniers-Doelen, Mr. Jakob van Lennep de ziel der Hollandsche Maatschappij van Fraaie Kunsten en Wetenschappen	200
	The English Literary Society, in de Papenbrugsteeg, andermaal Mr. Jakob van Lennep	205
	Felix Meritis. - Voordragten van A. des Amorie van der Hoeven en J. Kinker	214

 

 

[pagina XII]

		Bladz.
	Het eenzaam studeervertrek van Bakkes, lectuur van Ph.W. van Heusde, Frans Hemsterhuis en Schleiermacher	216
	De heldendood van J.C.J. Van Speyk. 5 Feb. 1831. Uit de brieven van Bakkes aan J. ter Meulen Hz.	222
INTERMEZZO.
1870.
VI. HET WATERWERK TE BODEGRAVEN EN EENE GESCHIEDENIS VAN DEN NEDERLANDSCHEN WATERSTAAT:
1830. 1855. 1870.
‘De heer Administrateur van het Waterwerk te Bodegraven en de arme Theologant of Literator te Amsterdam’		227
Bakkes, de student van 1830, zoekt vruchteloos bij alle boekverkoopers naar eene Geschiedenis van onzen Waterstaat; Bakhuizen van den Brink, de Archivaris van 1855, stelt der Akademie voor zulk een werk te schrijven		230
Eerste Vergadering der Afdeeling voor de Taal-, Letter-, Geschiedkundige en Wijsgeerige Wetenschappen van dat ligchaam, Mei 1855		232
J. Bake's Redevoering Over de Vertegenwoordiging der Wetenschap en Bakhuizen's verslag van deze in de Alg. Konsten Letterbode		233
Het Voorstel eener Geschiedenis van den Nederlandschen Waterstaat		236
Officiëele Stijl, naar aanleiding van een adres over het Voorstel, door den archivaris aan den minister		239
Van den Brink het Voorstel toelichtende in de groote zaal van het Rijks-Museum te Amsterdam		243
Verslaggevers benoemd en rapport door deze uitgebragt. Junij 1855		250
Medewerking door de (Zuster-) Afdeeling voor Wis- en Natuurkundige Wetenschappen, der zelfde Koninklijke Akademie, toegezegd, ondanks de bedenkingen van het Lid Janssen		252
De Akademie in de wolken, dewijl haar de helft van het Gebouw werd afgestaan, ter bewaring der Oud-Hollandsche schilderkunst naauwelijks toereikend; - les morts immortels et les immortels vivants		254

 

 

[pagina XIII]

		Bladz.
De jaren 1856. 1857 en 1858 brengen wel wisseling mede van ministers voor Binnenlandsche Zaken - Dr. G. Simons vervangt Mr. G.J.C. van Reenen; Mr. A.G.A. Ridder van Rappard treedt op in plaats van Dr. G. Simons, en Jhr. Mr. J.H.G. Tets van Goudriaan komt in stede van Mr. A.G.A. van Rappard, - doch geen van deze wijst de fondsen aan ter uitvoering van het Voorstel vereischt		255
De Akademie gelooft (1859) in Dr. W.C.H. Staring den man te hebben gevonden voor de taak geschikt, en verzoekt Jhr. Van Tets van Goudriaan der Wetgevende Kamers bewilliging te vragen voor de kosten		257
Een halve ton gouds kon er mede gemoeid zijn, uitstellen scheen den Minister raadzaam, raadzamer, raadzaamst, - ook was de Staatsbegroeting voor 1860 bereids bij de Tweede Kamer ingediend		257
De Akademie krimpt haar wenschen in tot maar een derde van het eerste ontwerp, 4 Feb. 1860		259
Ondanks die matiging is zij 28 April 1860 nog zonder eenig antwoord van de regeering		260
Einde des klaaglieds: 6 Oct. 1860 geeft Mr. S. Baron van Heemstra, Minister van Binnenlandsche Zaken geworden, der Akademie kennis dat hij, voor als nog, geen vrijheid heeft kunnen vinden, tot de uitvoering van het Voorstel des Bestuurs mede te werken		261
Wijlen het Instituut, als de tegenwoordige Akademie bezield door bonnes intentions die niets baten		263
Verdienste van Bakhuizen van den Brink, in zijne gedachte zulk eener geschiedenis, W.H. Riehl vijftien jaren vóór te zijn geweest		264
TERUGKEER TOT DEN STUDENT.
1831.
VII. LAATSTE STUDIETIJD TE AMSTERDAM.
Leeftijd 21, 22 jaren.
Nederland en Duitschland.
	Van den Brink's gevoelen over de Theologische Wetenschap ten onzent, vergeleken met het standpunt door

 

 

[pagina XIV]

		Bladz.
	deze bij onze oostelijke naburen bereikt. (Uittreksel eens briefs aan J. ter Meulen Hz. 1831)	265
	Bevestiging van dat oordeel ten opzichte van taal en letteren, geleerdheid en wetenschap door Mr. J.R. Thorbecke. (Uit de Historische Schetsen van dezen 1837)	267
De overwinning bij Hasselt, 8 Aug. 1831.
	Brieven van Bakkes aan J. ter Meulen Hz.	269
Lectuur dier dagen.
	Mr. M.C. van Hall, Gedenkschriften van Frans Floriszoon van Arkel	273
	Jacobi's Auserlesene Briefwechsel	275
T.G. Huet.
	Beoordeeling van het karakter van dezen, beproefd uit de bibliotheek door hem nagelaten	276
	Huet trekt uit, Huet wordt gekwetst. Huet keert weêr	280
	Bezoek van Bakkes	280
	Huet door de kinderziekte aangetast	285
	Huet overleden ten huize van Ds. J.J. Teissèdre l'Ange	286
	Van den Brink, bij zijne groeve, op het kerkhof te Diemerbrug, 16 Sept. 1831	289
	Teissèdre l'Ange leest er fragmenten voor uit Huet's testament	290
	Heugenissen eener wandeling van den volgenden dag; uit de brieven van Bakhuizen van den Brink aan J. ter Meulen Hz.	292
VIII. STUDIE AAN DE LEIDSCHE HOOGESCHOOL. 1831.
Leeftijd 22 jaren.
Leiden.
	Leiden vijf en twintig jaren vroeger dan Bakhuizen van den Brink er studeerde door twee geleerden geschetst, een woord tot inleiding	300
	Het Leiden des poëets door Mr. W. Bilderdijk	301
	Het Leiden des philoloogs door Prof. G.F. Creuzer	305
	Het Leiden van het eerste derde dezer eeuw, als school van algemeene beschaving	318
	Veroordeeling van Leiden, uit Klikspaan's Studentenleven	320
	Verdediging van Leiden, door Mr. G. de Clercq, J. Kneppelhout's opstel recenseerend	324

 

 

[pagina XV]

		Bladz.
	Goethe, de jongeling, en Goethe. de grijsaard, over Leipzig in Wahrheit und Dichtung, een wenk ter waardeering der brieven van Bakhuizen uit dat tijdvak over Leiden	325
De Amsterdamsche student Leidsch Academieburger.
	Van den Brink te Leiden bij Thomas, koopman in steenkolen op de Breêstraat	328
	Verveling er zijn deel, trots de bezoeken van Allebé, Van Beeck, Vollenhoven en Spengler	330
	Tweeërlei types, aanmatiging en ingetogenheid, die hem om het zeerst compromettant vinden; vertrouwelijk verkeer met Aernout Drost	331
	Leipzig en Leiden vlugtig met elkander vergeleken door den biographist	332
	Leiden is groot en het Rapenburg lang; - Leiden is groot en het Rapenburg heeft twee zijden; - Leiden is groot en het Rapenburg leidt naar de Academie	333
	Van den Brink's eerste bezoek bij John Bake	336
	Bakkes op een der Leidsche diners destijds - uit de herinneringen van zijne buurvrouw aan dien disch. Goethe's Hermann und Dorothea, de Tamino uit dat gedicht	339
Het onderwijs aan de Hooge School.
	De Academie tegenover het Athenaeum, - eene enkele maar volledige inrigting een vrome wensch	343
	Droeve klagt over de theologische colleges van den hoogleeraar van Hengel	345
	Van den Brink's vergelijking van den toestand der Leidsche studenten met dien der gevangenen in den kerker, uit het Zevende Boek van Plato's Republiek	349
Uitspanningen.
	Een togtje naar Bodegraven	352
	Bijwoning der feesten bij gelegenheid der viering van het Tweede Eeuwfeest der Doorluchtige Schole te Amsterdam; D.J. van Lennep en G.J. Rooijens als redenaren.	355
Weder te Leiden.
	Studie en verkeer aldaar, toegelicht uit brieven van Bakkes aan H.J. de Haan Hugenholtz en J. van Geuns	359
De fluweelen baret.
	De ernst van Drost en de luim van Bakkes - beider jonge lieden waardeering van Clarisse en Hamaker	364
	‘Lord of himself, that heritage of woe;’ Schleierma-

 

 

[pagina XVI]

		Bladz.
	cher's Leben der Phantasie; - Sensualiteit en genialiteit	368
	Ludolf Backhuyzen, de jongere, en Reinier Cornelis Bakhuizen van den Brink: beider lotsbedeeling en beider gemoedsstemming vergeleken	370
	Schleiermacher's examinatoren in Halle, en Bake en Geel bij een examen van Bakkes	375
	Studie van den Faust, - de kennismaking van Van den Brink met Schneevoogt	378
	Afloop der eerste liefde	380
IX. EENS NOG DE VRIEND DES VADERLANDS. 1833.
Leeftijd 24 jaren.
Mijne ontmoeting van R.C. Bakhuizen van den Brink, ten huize van Aernout Drost.
	‘Ik heb van nature de gaaf niet mij zelven importantie te geven’	383
	Hervatting van het gestaakte gesprek, die Tochter des Soldans van Stolberg, the Elegy, written in a Country-Churchyard van Gray, la jeune Captive van André Chénier - het Hellas waarin Bakkes mij een blik gunde	384
	Europa? - neen, de Muzen. inleiding tot het tijdschrift van dien naam	393
AANHANGSEL.