Calvinistische vertoogen

[p. t.o. III]

[p. V]

Een woord vooraf.

De opstellen, die ik hierbij den Lezer aanbied, heb ik gemeend te kunnen vereenigen onder den titel Calvinistische Vertoogen.

Calvinistische; geen intellectualistische. Mijner ook is de ‘onwrikbare overtuiging’ - aldus Dr. Kuyper, in zijn ‘Publyck epistel’ vóór de ‘Revisie der Revisie-legende’ - ‘dat de keurigste Studiën eenvoudig niets zijn, vergeleken bij één enkelen levenstoon uit het hart.’

Natuurlijk, een ander zou een boek als dit weer anders hebben geschreven. Iemand, b.v. die meer aestheticus dan historicus en paedagoog wenschte te zijn. Dat het geschiede. - Mits ook naar den eisch onzer Gereformeerde beginselen.

Waren mijne Vertoogen liederen - ik hoop, en vertrouw, dat niet alle poëzie er in ontbreekt - ik schreef als motto op den titel het ons uit onze kinderjaren zoo welbekende: Door liefde gedrongen, heb ik ze gezongen.

Mijn boek uit liefde geboren, versterke en wekke ook liefde, in de eerste plaats voor het Gereformeerde type in onze Historie en Letteren. Voorloopig althans heb ik mij willen houden aan het ‘n'écrire quede ce qu'on aime’. En daarom vindt men hier slechts in het voorbijgaan de - nu anders véélgezochte - namen van Van Deyssel, Verwey, Kloos en meer ‘mannen van het oogenblik’. Wie ons een boek geeft over hen, een waarlijk Calvinistisch-aesthetisch boek, zal zeer zeker ook een prijselijk werk verrichten. Op mijn weg lag dit, althans voor het oogenblik, nog niet. Er valt op letterkundig gebied voor ons, meen ik, nog altijd te

[p. VI]

beginnen met het begin. Arm zijn we nog steeds. Welnu, Cultivons nôtre jardin. Dat het daarbij niet blijven mag, spreekt vanzelf. Ook over Buitenlandsche literatuur b.v. moesten we onze boeken hebben. En hoe eerder, hoe beter.

Een paar opstellen ook voor dezen Bundel bestemd - over Vondel; over Van Effen, en een over Bellamy - moesten blijven liggen, wijl de toegestane ruimte toch reeds overschreden was.

Een kleinigheid nog. Zullen sommigen het wellicht misprijzen, dat ik onder enkele pagina's eenige noten schreef?

Mij hebben Noten steeds bekoord. Men kan den schrijver eens na rekenen; krijgt een kijkje in z'n atelier; bemerkt hoe hij zijn stof verwerkte; wàt hij opnam, wat liet liggen.

Als wij, jongens, met onzen hengel gewapend in onze roeiboot zaten aan de kanten van ons Friesche meer, dan vond ik het wat aardig, als iemand wist te vertellen: ‘Kijk, dáàr zit visch’. En zoo denk ik er, in 't literarische nu, feitelijk nog over.

Maar genoeg. Mijn boek spreke voor zichzelven. Moge het de handhaving en verbreiding onzer Calvinistische beginselen op historisch en letterkundig gebied ten goede komen. Meer wensch ik niet. Maar dit ook van ganscher harte. En met geheel mijne ziel.

J. POSTMUS.

Amsterdam, in de week vóór Kerstmis, 1905.