Reinhart, of natuur en godsdienst

IX.

'Er is nog een stuk van veel aanbelang, in het welke ik met Edelhart merkelijk verschil; toen ik laatst aan u schreef, ontbrak mij de tijd om u dit medetedeelen; maar het zweeft mij geduurig voor den geest; doch mijn hart kan onmogelijk met hem instemmen; noch, in het opvolgen van zijnen raad, dat vriendschaplijk vertrouwen toonen, hetwelk eenen weldoener in zijnen gunsteling altijd zoo bevallig is: dit spijt mij; maar hoe kan ik het helpen dat mijn ziel anders denkt over de liefde dan hij? daarin heeft hij volkomen gelijk, dat het veel beter ware aan de zijde van eene lieve echtgenoote, dan zoo eenzaam mijn jong leven op Solitude te slijten; maar, in de keus van deeze gezellin trof hij de mijne geheel niet, en ik moest zijne aanprijzing van de

[p. 253]

hand wijzen: het was de dochter van een wèlgegoed planter, zij is van mijne jaaren, voor de vrouwen van dit land niet zonder schoonheid, en zie daar alle de verdiensten welke Edelhart van haar kende; zoo zij 'er meer heeft, zijn het tog deezen niet, welken hem haar voor mij deeden kiezen: welke arme verdiensten voor mijne behoefte! geld en schoonheid kunnen voldoening aan de zinnen schenken; maar het hart blijft bij haare bezitting ledig; en moet bij het overvloedigst genot, verkwijnen onder onvoldaane verlangens - het mijne, weet gij, Karel! snakt eene echtvriendin, die zijne wenschen vervullen kan, smachtend tegen; doch zoo dikwijls ik dit meisjen ontmoette was het stil, en wenschte niets; wanneer ik die edele vrouw eens vinden zal, die berekend is voor mijne wenschen, dan zal haar openhartig gelaat, haar gulle omgang mij haar wel rasch doen kennen; dan zal haar oog, 't zij dan levendig of kwijnend, eene taal spreeken, die een weêrklank in mijne ziel ontmoet; dan zal ik niet vraagen: heeft dit meisjen geld? maar als zij dat niet heeft zal ik haar mijne kleine bezitting aanbieden; en mij driemaal gelukkig achten zoo zij die met mij deelen wil; ik zal bij haar niet zoeken naar schoonheid: een wèlgevormd ligchaam, een gelaat, op 't welk een zachte vrouwlijke ziel spreekt, een boezem onder welken een gevoelig, edel hart klopt,

[p. 254]

zal al mijn verlangen voldoen; maar waar vind ik dit tegenverlangd wezen? eene vrouw die jeugd, middelen, en wereld heeft; die mijn lot met mij deelen wil, zoude ik hier zonder veel moeite vinden; maar die vrouw, die ik recht beminnen, en die al mijne liefde beantwoorden kan, deeze vind ik nergens.

Hoe ongelukkig is het, dat de heiligste verbindtenis van den God der Natuur, den besten weldoener der menschen, met de edelste, de weldaadigste oogmerken ingesteld, een verbindtenis die, wèl gedaan, het beste geluk, en, kwalijk geplaatst, het nijpendst verdriet des aanzijns, en, een geheel leven lang, eindelooze jaaren vol kwelling veroorzaaken kan; dat deeze dikwijls zoo onverstandig, zoo los, wordt aangegaan; een schielijke optogt, eene valsche vooronderstelling, en, dat erger is, ongeoorloofde bijëinden doen dikwijls dat, het welk alleen de waare liefde moest doen, en veroorzaaken treurige zamenleevingen, en ongelukkige huisgezinnen; zeer jammer is het dat de groejende weelde de behoefte van het geld mede wassen deed; dat deeze arme behoefte zoo dikwijls het geluk van twee edele, voor den ander geschapene menschen vernietigt; en harten welken de Natuur tot vereeniging vormde, met eene onvoldaane ledigheid, tot eene akelige eenzaamheid verwees; o! dat nietig, dat koude,

[p. 255]

dat doode geld! hoe weinig geeft het, en hoe veel verwoest het! het gemis daarvan heeft mijn geluk misschien nog voor lange jaaren, welligt voor al mijn leven, verwoest; hadde ik dit gehad, en aan de lieve Louiza kunnen aanbieden, dan had zij mij gewis door haare hand gelukkig gemaakt: nu moest het arme meisjen die aan eenen man geeven, welke haare eerste liefde niet bezat, en ik moest eenzaam zwerven.

Hoe zelden heb ik een huwelijk, dat mij recht genoegelijk, en benijdenswaardig toescheen, gevonden! hoe zeldzaam zijn de echtgenooten alles, wat zij voor elkander in deeze aangenaame betrekking, konden zijn! en 't was de schaarsheid van dit verschijnsel, die mij dikwijls, met eene schijnbaare koelheid, in mijn jongelingsgeluk berusten deed; maar als ik bij u was, en het tooneel van huislijk geluk onder uw dak beschouwde; als ik in uwe, in Charlotte's oogen las: ‘Dat gij elkander alles waart!’ als uwe lieve kinderen om u heen sprongen en lachten, dan werd mijn hart op zijn gevoeligste plaats gewond; het klopte heviger, en het zocht zijn rust in die sombere gedachte: ‘Dit geluk is mij door de fortuin ontzegd.’

Maar nu, nu zoude ik, zonder mijnen kinderlijken pligt te verzuimen, ook eene vrouw kunnen gelukkig maaken; hoe gaarne zal ik in

[p. 256]

het zweet van mijn aangezicht het brood voor haar winnen! terwijl zij, met een hand vol vrouwelijke zorg, onbekommerde dagen slijten kan; maar ook nu kan ik haar niet vinden.

Het moet tog zoet zijn, met eene lieve echtgenoote aan de hand, het levenspad te bewandelen; zamen de bloemen te plukken, welken rondom ons bloejen; en de distels uitterukken, welken onze voeten wonden zouden; als de weg steil is, elkander te ondersteunen, tot men, bij het einde van den levensweg, het vaderland der ruste instapt, daar de liefde hemelsch en volmaakt wordt.

Welk een bekoorelijk tafreel! het treft mijn hart! doch mijn verstand zegt mij dat het meer dichterlijk, dan door de hand der ervaringe getekend is; het zegt mij: ‘Doorblader de ongekende jaarboeken des huislijken levens; zoek daar de anecdotes der huwelijksgenoegens; en gij zult leeren dat deeze aarde, ook bij de allerbeste menschen, het tooneel der volmaaktste liefde niet is;’ dan word ik weêr stil in mijne eenzaamheid, en ik laat dat nietige schaduwbeeld van geluk weder vaaren.